Γράφει ο Παύλος Παπαδόπουλος.
Αγαπητοί φίλοι καλησπέρα σας, απόψε θα σας παρουσιάσω ένα σημαντικότερα θεατρικά έργα της Μεταπολίτευσης, Τα τέσσερα πόδια του τραπεζιού, του Ιάκωβου Καμπανέλλη.
Το έργο γράφτηκε το 1978, και συγκεντρώνει και εκφράζει την πεμπτουσία της καμπανελλικής δραματουργίας. Ταυτόχρονα μέσα σ΄αυτό περιπλέκονται και ζητήματα που αφορούν το κοινωνικό γίγνεσθαι. Στο τέλος ο θεατής θα οδηγηθεί σε μια επιτομή της ελληνικής κοινωνίας και της Μεταπολίτευσης.
Ο Καμπανέλλης μέσα από το συγκεκριμένο έργο θα αναδείξει προσωπικά και συλλογικά δεινά των πλουσίων, ενώ ταυτόχρονα θα καυτηριάσει παθογένειες της ελληνικής κοινωνίας και του καπιταλιστικού συστήματος. Οι ήρωες βιώνουν το κενό και το αδιέξοδο.
Από την ανάγνωση ακόμη της διαθήκης του Ασημάκη Καβαλά βλέπουμε ξεκάθαρα πως μια «δουλειά» εξελίχθηκε σε «οικονομικό κολοσσό» όχι στηριγμένη στο σχεδιασμό στον επιστημονικό βάσανο και στις «ειδικές» γνώσεις, αλλά σε τυχαίο ανακάτεμα και σε συγκυρίες. Το «τυχαίο» φυσικά δημιουργεί ευκαιρίες σε επιτήδειους που τις εκμεταλλεύονται. Μπορεί να μην έχει τη δυναμική και τη διάρκεια μιας παραγωγής που στηρίζεται στην επιστημονικό σχεδιασμό και στην εξειδικευμένη γνώση, μπορεί να δημιουργεί πιάτσα, δεν έχει όμως τις προϋποθέσεις δημιουργίας αγοράς, δηλαδή φερεγγυότητας και διάρκειας. Αυτή ακριβώς η «τυχοδιωκτικού» τύπου κυριαρχία τυχάρπαστων ανθρώπων και η συνεπακόλουθη διείσδυση τους στα κέντρα πολιτικών αποφάσεων αποτέλεσε μία οδυνηρή πληγή της περιόδου της Μεταπολίτευσης.
Λίγα λόγια για τον Πατέρα
Ωστόσο, ένα σημαντικό δομικό στοιχείο στα «Τέσσερα πόδια του τραπεζιού» στοιχειοθετεί με μαεστρία μια απίθανη, εκ πρώτης όψεως, απούσα δομή στο πρόσωπο του γεννήτορα, ενός πατέρα, ο οποίος στο έργο αυτό, δικαιώνει την δυναμική ενέργεια της απουσίας εν τη παρουσία ή, ακόμη καλύτερα, της παρουσίας εν τη απουσία. Πράγματι, ο πατέρας των επτά αδελφών – αρρένων και θηλέων – συνθέτει μια ιδιότυπη μορφή απούσας δομής η οποία, εντούτοις, υπάρχει υπό μίαν έννοια και δεν υπάρχει υπό άλλην. Εν ολίγοις, ο πατέρας, εστιακό σημείο στην πλοκή του έργου, υπάρχει ως απών εφόσον είναι καθηλωμένος σαν «φυτό» σε ένα κρεβάτι. Στην πραγματικότητα, κανείς δεν γνωρίζει αν ο πατέρας ζει ή αν είναι ήδη πεθαμένος. Ωστόσο, η μεγάλη διαμάχη, που εξελίσσεται σε ενδοοικογενειακή σύγκρουση, εντοπίζεται στο γεγονός ότι χωρίς αυτή την συγκεκριμένη «παρουσία» του πατέρα, η δραματική ολότητα του έργου δεν έχει λογικά στηρίγματα ει μη μόνον ως δικαιολογία για συζήτηση γύρω από αυτή τούτη την ροή του λόγου που εικονοποιεί την ιδέα. Με άλλα λόγια, ο «απών» πατέρας αποτελεί μια θεμελιώδη δομή που συγκρατεί όλο το οικοδόμημα της πλοκής, η οποία, σε τελευταία ανάλυση, δεν παράγει δυνατότητες δημιουργίας πιθανών κόσμων τους οποίους θα μπορούσε να προτείνει ο συγγραφέας. (tvxs.gr)
Επιπλέον στοιχεία για το έργο
Ο Άλκης Μαργαρίτης θα γράψει στα Νέα: «... πρέπει να βρέθηκε σε μια στιγμή ιδιαίτερης ψυχικής ευφορίας, όταν έγραφε "Τα τέσσερα πόδια του τραπεζιού". Έργο μιας πνοής, η δεινή αυτή κωμικοτραγική κοινωνική σάτιρα, έχει μια σπάνια αρχιτεκτονική αρτιότητα, έναν χείμαρρο ευφυών ευρημάτων, φραστικών και τεχνικών.
Η οργή, η αλαζονεία, η απληστία κι όλα τα αποδέλοιπα θανάσιμα αμαρτήματα τυφλώνουν τους δυστυχείς γόνους του μισοπεθαμένου «ηγέτη», οδηγώντας τους σε αδιέξοδες συγκρούσεις τις οποίες δεν μπορούν καν να ελέγξουν όπως επίσης μέσα από την ίδια τυραννική, εφιαλτική και αδρανή βασιλεία, εμποδίζονται να ορίσουν το μέλλον τους παγιδευμένοι σε ένα φθαρμένο παρελθόν το οποίο περιφέρουν σαν σύμβολο από οίκο σε οίκο για να επιβεβαιώνει την ανύπαρκτη δύναμη τους. Ένας ολόκληρος κόσμος υπνωτισμένος από μια αόρατη δύναμη επιδίδεται σε μπαράζ στείρων αντιπαραθέσεων και χρειάζεται μια επώδυνη κάθαρση για να προχωρήσει προς το μέλλον του και να βγει από τον ελώδη βάλτο στον οποίο έχει παγιδευτεί. Κι ωστόσο δεν το κάνει ακόμα κι όταν συνειδητοποιεί την κατάσταση του γιατί εμποδίζεται από μικροσυμφέροντα, φόβους, φιλοδοξίες, από ευτελείς συνήθειες και μικροπρέπειες κι αδυναμίες που θα έλεγε κι ο Καβάφης. Το τέλος μιας εποχής που γκρεμίζεται από «μέσα», μας δίνει σαν γενική εικόνα ο ευφυής συγγραφέας, εικόνα που αν για την εποχή του ήταν αποκαλυπτική, για την δική μας είναι πλέον κρίσιμη. (episkhnhs.gr)
Ο ίδιος ο Ιάκωβος Καμπανέλλης σημειώνει σχετικά με το έργο του: «Τα εφτά αδέρφια, γυναίκες κι άντρες, κληρονόμοι μιας μεγάλης βιομηχανικής επιχείρησης, ζουν κάτω από την τυραννική αθανασία ενός εφτάψυχου πατέρα που μολονότι είναι σε μόνιμη αφασία, διατηρεί το 51% των μετοχών, κρατώντας έτσι τους διαδόχους του σε άγνοια για τη μελλοντική υπόσταση του καθενός μέσα στην εταιρεία. Ανελέητες ραδιουργίες και λυσσαλέοι καβγάδες γίνονται συνέχεια ανάμεσά τους με στόχο την εξασφάλιση του πόστου ηγεσίας. Στην πιο άγρια απ’ τις μεταξύ τους διαμάχες και ενώ έχουν φτάσει με όλα τα μέσα στην αλληλοεξουθένωση, διαπιστώνουν, σε απόγνωση ότι κυνηγούν μια ‘τελειωμένη’ υπόθεση, επενδύουν ένα μέλλον που δεν το ορίζουν…».
Ο Καμπανέλλης θα επιχειρήσει με αυτό το έργο μια θεαματική ανάλυση της κρίσης του κοινωνικό-πολιτικού συστήματος χωρίς ωστόσο να προτείνει εναλλακτικές λύσεις. Ενώ η ανάγκη διαλόγου από τη μία μεριά θα είναι έντονη και αισθητή από την άλλη τα περιθώρια κάθε συνομιλίας θα στενεύουν και η συζήτηση θα μετατρέπεται σε κίνδυνο. Τα πρόσωπα στο έργο είναι όλα λαλίστατα, πλην όμως δε θα δίνουν την εντύπωση ότι συνομιλούν και συζητούν, αλλά ότι θα παραμιλούν. Θα πρόκειται για ένα σκοτεινό, έντονο και αδιέξοδο παραμίλημα, που θα κάνει να φαίνονται οι ελπίδες σχετικά με τις ανθρώπινες σχέσεις μάταιες.
"Το θέατρο της Δευτέρας" Πρώτη προβολή 15/5/1989
Σκηνοθεσία: Χρίστος Σιοπαχάς.
Συγγραφέας: Ιάκωβος Καμπανέλλης.
Μουσική: Δημήτρης Λέκκας.
Σκηνικά: Τάσος Ζωγράφος.
Ενδυματολόγος: Μάρα Μαρτίνι.
Φωτισμός: Γιώργος Μακρινός.
Διεύθυνση παραγωγής: Στέλιος Αντωνιάδης.
Παίζουν με σειρά εμφάνισης οι ηθοποιοί: Λιάνα Χαλκιά, Φραγκούλης Φραγκούλης, Πόπη Παπαδάκη, Τίμος Περλέγκας, Αλέξανδρος Μυλωνάς, Άννα Μακράκη, Στέλλα Παπαδημητρίου, Σπύρος Καλογήρου, Γιώργος Κέντρος, Αλίκη Αλεξανδράκη.
Ο Σπύρος Καλογήρου πρωταγωνιστεί...
Η μεταφόρτωση έγινε από το κανάλι Theater Chanel:
Πηγές:
www.kampanellis.gr
www.ert.gr
www.episkhnhs.gr
www.tvxs.gr
Εφημερίδα Τα Νέα
ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Ιωαννίνων
-Ο Παύλος Παπαδόπουλος γεννήθηκε το 1978 στη Δράμα, μεγάλωσε στις Σέρρες και έζησε στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Από το 1996 εργάζεται στο δημόσιο σε διάφορες διοικητικές θέσεις. Είναι απόφοιτος της Σχολής Αξιωματικών της Ελληνικής Αστυνομίας, της Σχολής Αστυφυλάκων της Αστυνομικής Ακαδημίας, της Σχολής Επιμόρφωσης και μετεκπαίδευσης ΕΛ.ΑΣ., και της Σχολής Ελληνικού Πολιτισμού, του Τμήματος Ανθρωπιστικών. Σπουδών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Μιλάει Αγγλικά και Γερμανικά.
