Όλοι γνωρίζουμε το θέατρο με τη μορφή που έχει σήμερα. Την σκηνική παρουσίαση ενός έργου με την παρουσία κοινού. Επί πολλά χρόνια, ωστόσο, το κοινό απολάμβανε και μια διαφορετική μορφή θεάτρου. Το θέατρο στο ραδιόφωνο, που υφίσταται ακόμα και σήμερα, αν και δεν είναι πια τόσο δημοφιλές.
Το θέατρο στο ραδιόφωνο έκανε την εμφάνισή του γύρω στο 1880. Ο Γάλλος εφευρέτης Κλεμάν Αντέρ εφηύρε το θεατρόφωνο, ένα σύστημα τηλεφωνικής μετάδοσης, το οποίο έδινε τη δυνατότητα για στερεοφωνική εκπομπή των φωνών των ηθοποιών. Χάρη σε αυτό έγινε η πρώτη μετάδοση όπερας σε απόσταση άνω των 3 χλμ.
Στις ΗΠΑ, η αρχή έγινε με το A Rural Line on Education, ένα σκετς που γράφτηκε ειδικά για το ραδιόφωνο το 1921. Το 1922, στη Νέα Υόρκη, ξεκίνησε η εβδομαδιαία μετάδοση ολόκληρων θεατρικών έργων. Ένα γαλλικό βραβευμένο έργο με τίτλο «Marémoto», μεταφράστηκε και μεταδόθηκε σε Γερμανία και Αγγλία. Στην Γαλλία, ωστόσο, απαγορεύθηκε για αρκετά χρόνια. Ήταν μια ρεαλιστική αναπαράσταση της βύθισης ενός πλοίου. Οι ηθοποιοί έπαιζαν τον ρόλο των επιβαινόντων. Οι γαλλικές αρχές θεώρησαν ότι θα μπορούσε να το κοινό να το εκλάβει ως αληθινό γεγονός και να προκληθεί πανικος.
Το θέατρο στο ραδιόφωνο παρουσίασε μεγάλη άνθηση τις δεκαετίες ’30-΄60. Αξιοσημείωτο παραμένει το θεατρικό έργο του Orson Welles με τίτλο The War of the Worlds. Ο ηθοποιός και συγγραφέας έπεισε με το έργο του το κοινό ότι συνέβαινε μια πραγματική εξωγήινη εισβολή. Την ίδια περίοδο, οι παραγωγοί συνειδητοποίησαν ότι δεν αρκούσε να προσαρμόζουν θεατρικά έργα στο ραδιόφωνο. Έπρεπε να γραφτούν καινούρια έργα, τα οποία θα αξιοποιούσαν στο έπακρο τις συγκεκριμένες δυνατότητες αυτού του μέσου.
Στην Αγγλία, το BBC παρουσίασε πολλά θεατρικά έργα στο ραδιόφωνο. Αρχικά επέμενε σε πιο κλασικό περιεχόμενο. Τελικά, όμως, υιοθέτησε το παράδειγμα της Αμερικής και προχώρησε σε θεατρικές «σαπουνόπερες». Μία, μάλιστα, το The Archers, παίζεται ακόμα και σήμερα.
Το θέατρο στο ελληνικό ραδιόφωνο
Στις 21 Μαΐου 1938, έγινε η πρώτη μετάδοση της ελληνικής ραδιοφωνίας. Στη διάρκεια της Κατοχής, κάνει την εμφάνισή του και το θέατρο στο ραδιόφωνο. Η Αντιγόνη Μεταξά, γνωστή ως “Θεία Λένα”, παρουσίασε πολλές θεατρικές παραστάσεις για παιδιά στο ραδιόφωνο. Μεγάλωσε πολλές γενιές Ελλήνων, συντροφεύοντας την παιδική τους ηλικία.
Αρχικά στο ελληνικό ραδιόφωνο παρουσιάζονταν κλασικά έργα. Έργα του Σαίξπηρ, αρχαίες ελληνικές τραγωδίες, έργα του Ο’Νιλ ή του Τσέχοφ, αλλά και των Εφταλιώτη, Χορν, Τσιφόρου, Ψαθά και Πολέμη. Στην πορεία, άρχισαν να γράφονται και έργα ειδικά για το ραδιόφωνο. Όλα ερμηνεύτηκαν από καταξιωμένους Έλληνες ηθοποιούς της εποχής: Κατίνα Παξινού, Αλέξη Μινωτή, Άννα Συνοδινού, Βασίλη Διαμαντόπουλο, Αντιγόνη Βαλάκου, Μάνο Κατράκη, Κυβέλη, Μαίρη Αρώνη, κα.
Σίγουρα στο θέατρο παίζει τεράστιο ρόλο η εικόνα, η σκηνή, η παρουσία του ίδιου του ηθοποιού. Το θέατρο, ωστόσο, έκανε πιο προσιτή αυτή την τέχνη. Βοήθησε το κοινό, ειδικά παλιότερα, να έρθει σε επαφή με σπουδαία έργα. Βοήθησε τους ανθρώπους να εξασκήσουν τη φαντασία τους και να μαγευτούν από το παραμύθι. Κι ο άνθρωπος πάντα έχει ανάγκη να ακούει όμορφες ιστορίες.
Για όποιον θέλει να πάρει μια ιδέα του τι σημαίνει θέατρο στο ραδιόφωνο, υπάρχουν πολλές σελίδες που μπορεί να επισκεφθεί. Με μια αναζήτηση «Θέατρο στο Ραδιόφωνο» στο YouTube, μπορείτε να βρείτε δεκάδες links και να ακούσετε αποσπάσματα ή και ολόκληρες ραδιοφωνικές παραστάσεις.
Πηγή https://www.maxmag.gr/theatro/pos-xekinise-to-theatro-sto-radiofono/
