Αγαπητοί φίλοι καλησπέρα σας, απόψε θα σας μεταφέρω στην Κωνσταντινούπολη των μέσων του 19ου αιώνα, και θα σας παρουσιάσω το έργο του Μιχαήλ Χουρμούζη Μαλακώφ.
Η λέξη Μαλακωφ έχει σχέση με το γνωστό φρούριο της Σεβαστουπολης, καθώς το έργο είναι γραμμένο την εποχή των γεγονότων του Κριμαϊκού πολέμου.
Ωστόσο, είναι πολύ πιθανό ο τίτλος να αναφέρεται ταυτόχρονο και στο παρισινό προάστιο Μαλακωφ, το οποίο εκείνη την εποχή αποτελούσε το κέντρο της γαλλικής μόδας ,την Μέκκα του συρμού.
Η υπόθεση:
Το «Μαλακωφ» είναι το έργο που έρχεται να αποκαλύψει τις δυσμενείς επιπτώσεις που είχε πάνω στο ήθος του ελληνικού λαού ο μαϊμουδισμός της μόδας. Είναι ένα έργο που στρέφεται, όπως ο ίδιος ο Χουρμούζης σημειώνει, κατά του «συρμού». Για τον συγγραφέα συρμός σημαίνει κερδοσκοπία, ματαιοφροσύνη. Δυο απλοί άνθρωποι έχουν παγιδευτεί σε αυτό το ανήθικο πράγμα που κατά καιρούς είναι η μόδα, αφού είναι κατευθυνόμενη και ουσιαστικά αλλοτριωτική.
Η Σμαραγδή, η Κατίγκω, ο Αλέκος, τα παιδιά του Παυλάκη είναι πιασμένα σε αυτό τον ιστό της αράχνης που έχει παγιδεύσει ολόκληρη την ελληνική κοινωνία. Η οικογένεια του Παυλάκη ουσιαστικά αποτελεί έναν πυρήνα του νεοελληνικού κράτους, το οποίο από πολύ νωρίς παγιδεύεται στην ξένη εξάρτηση είτε πρόκειται για εξάρτηση πνευματική, κοινωνική, οικονομική, είτε απλώς για εξάρτηση γουστάρισε αυτό ακριβώς το σημείο ο Χουρμούζης φτάνει με οξυδέρκεια στην ουσία της εξάρτησης. Διότι η έννοια του «κοστουμιού» έχει σχέση με τον αγγλικό ορό custom που σημαίνει-μεταξύ άλλων- και ήθος ,συνηθείας.
Επομένως, το κοστούμι που φοριέται ουσιαστικά μεταφέρει την ιδεολογία του ανθρώπου που το έραψε. Άρα, υποκύπτω στον συρμό σημαίνει υποκύπτω στην ξένη ιδεολογία, χάνοντας την αυθεντικότητα μου.
Επιπλέον στοιχεία:
Το 1857 σε εφημερίδες της Κωνσταντινούπολης πληροφορούσε το κοινό σχετικά με επικείμενη έκδοση του Μαλακώφ ως εξής:"Πολλών οικογενειών η περιουσία σπαταλάται ανεπαισθήτως εις την πολυτέλειαν ήτις ως άλλος σκώληξ καταβιβρώσκει της κοινωνίας τα σπλάγχνα η δε αέναος μεταποίησις των στολισμών, την οποίαν ονομάζουν Συρμόν, είναι αληθώς σατανική επίνοιατης κερδαλεότητος, όπως ευκολώτερον γυμνώση τους ματαιόφρονας!..."
Το έργο είναι γραμμένο το 1857 και δημοσιεύεται το 1865 στην Κων/λη. Είναι το έργο στο οποίο περισσότερο απ’ όλα σατιρίζει ο Χουρμούζης τη μόδα και τις ξενόφερτες συνήθειες των Κων/λιτών . Αναφέρεται στα έξοδα των γυναικών για την ομορφιά τους, στις συνήθειες των αντρών να πηγαίνουν στο καζίνο, τις μοντέρνες διατροφικές συνήθειες, την εγκατάλειψη της Εκκλησίας, την ελαφρομυαλιά, αλλά και την εκμετάλλευση όλων αυτών μοντέρνων αστών από τους διάφορους εμπόρους κι επιτήδειους.
Πρόκειται για μια ηθογραφική κωμωδία με στόχο τη διαπαιδαγώγηση των Ελλήνων προς την αποφυγή των κακών προτύπων, που παρουσιάζονται με πολλή υπερβολή, στα πρόσωπα των πρωταγωνιστών.
Έχουμε να κάνουμε με μια οικογένεια, που περιλαμβάνει τους γονείς (Παυλάκης, Σμαράγδα) και τα δυο παιδιά (Αλέκος, Κατήγκω). Επίσης τους υπηρέτες του σπιτιού (Δανίλης, Φλουρού, Φετάη) κάποιους οικογενειακούς φίλους (Δουδού και Ραλλού, μάνα και κόρη, φίλες των γυναικών της οικογένειας, Στεφανάκης, φίλος του Παυλάκη) και κάποιους επαγγελματίες (Τερεζίνα- μοδίστρα, Ζαφίρης-Καζινιέρης, Πεκουακάνας- ιατρός, Καζαμίας- έμπορος, Γρηγοράκος- επίτροπος εκκλησίας). Η ιστορία λαμβάνει χώρα στη νήσο Πρίγκηπο στη σύγχρονη του συγγραφέα εποχή. Τα πρόσωπα που σατιρίζονται είναι οι γυναίκες, μάνα και κόρη, οι φίλες τους και ο γιός της οικογένειας, ο Αλέκος, για την ανοησία τους, την ανευθυνότητά τους, τη σπατάλη τους. Επίσης, ο γιατρός και ο επίτροπος της Εκκλησίας, για την υποκρισία και την πονηριά τους. Τέλος οι επιτήδειοι Τερεζίνα και Καζαμίας. Οι φωνές της λογικής είναι ο σύζυγος Παυλάκης, ο φίλος του Στεφανάκης και λιγότερο η γριά υπηρέτρια Φεταή. ((Χουρμούζης, 1987), εισαγωγή του Γεωργουσόπουλου,Κ. στη ραδιοφωνική παράσταση του Μαλακώφ (1987), σκην. Ζαμάνης, Θ.)
Το έργο, μάλλον γράφτηκε κατά τη
διάρκεια του Κριμαϊκού πολέμου. Η ειρωνεία του Χουρμούζη ξεκινά από τον τίτλο Μαλακώφ, που ήταν το οχυρό της
Σεβαστούπολης που πολιορκούνταν για ένα χρόνο από τους Αγγλογάλους. Μαλακώφ επίσης ονομαζόταν η μεγάλη,
φουσκωτή φούστα, που έκανε τις γυναίκες να φαίνονται διπλάσιες και τριπλάσιες
από το κανονικό τους μέγεθος. Αυτή η φούστα ήταν πολύ της μόδας εκείνη την
εποχή.
Ο Χουρμούζης δε μοιάζει να
ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για την πλοκή της ιστορίας ή όπως αναφέρει ο Βάλσα να συνθέσειένα θεατρικό έργο , αλλά ψάχνει αφορμές να σατιρίσει τις συμπεριφορές, που έχει βάλει στόχο, μέσα από κωμικούς διαλόγους, σατιρικούς μονολόγους, πολλή ειρωνεία και υπερβολές. Όλο το έργο διαδραματίζεται μέσα στο σπίτι του Παυλάκη και της Σμαράγδας. Κόσμος μπαινοβγαίνει στο σπίτι τους προσφέροντας νέους κωμικούς διαλόγους κι αφορμή για σάτιρα, αλλά δεν προσφέρει στην πλοκή της ιστορίας. Μόνο προς το τέλος, όταν οδηγούμαστε προς τη λύση, τότε χρησιμοποιούνται οι επισκέπτες για να οδηγήσουν την ιστορία στο σωφρονισμό των ανόητων και στο αίσιο τέλος.
Συνοψίζοντας ο Χουρμούζης δεν ενδιαφέρεται για τη θεατρική δομή τόσο, όσο για το να περάσει το μήνυμά του. Οι χαρακτήρες του συχνά μακρηγορούν, χωρίς λόγο. Ο στόχος του είναι ηθικός- διδακτικός κατά της μόδας και των ξενόφερτων συνηθειών. Παρουσιάζει τις γυναίκες και το γιό ως ανόητους, αφελείς κι ανεύθυνους και δημιουργεί κωμικούς διαλόγους χρησιμοποιώντας αυτά τα χαρακτηριστικά τους.
Συχνά έχουμε την εντύπωση ότι πρόκειται για φάρσα ή για καρικατούρες ανθρώπων. Χρησιμοποιεί πολύ συχνά ειρωνεία, είτε αλλάζοντας τις λέξεις (μαλακώφ-μπουγαδώφ), είτε λέγοντας το αντίθετο απ’ αυτό που εννοεί, είτε με παρεξηγήσεις, με υπερβολές. Χρησιμοποιεί επίσης τα σαρδάμ: ΤΕΡ.: 350 και 180 στη γαρνιτούρα. ΠΑΥΛ.: κι 180 στη γαρμιτούρα
Σατιρίζει επίμονα πάντα τα ίδια πράγματα και συμπεριφορές: τη μόδα, τα ρούχα, τα γαλλικά, τους δασκάλους χορού, πιάνου, ξένων γλωσσών, τις διατροφικές συνήθειες, όπου η μόδα απαγορεύει το κρεμμύδι, την αεργία των νέων, την κατεργαριά των εμπόρων, την αποχή των γυναικών από τις δουλειές του σπιτιού.
Ο κριτικός και μελετητής του νεοελληνικού θεάτρου Κ. Γεωργουσόπουλος σημειώνει: το «Μαλακωφ» γράφτηκε στα 1857 και δημοσιεύτηκε στα 1865 στην Κωνσταντινούπολη και αποτελεί το τελευταίο έργο του Χουρμούζη.
Ερμηνεύουν οι ηθοποιοί:
Δήμητρα Δημητριαδου,
Γιώργος Μιχαλακοπουλος, Χρυσούλα Διαβατη,
Σπύρος Μπιμπιλας, Νίκος Λυκομητρος, Άννα Ανδριανου, Ξένια Ζερβου, Τάκης
Χρυσικακος, Λευτέρης Λουκαδης, Χρήστος Δοξαρας, Νίκος Ηλιοπουλος,
Γιώργος Γεωγλερης, σε σκηνοθεσια Θεόφιλου Ζαμανη.
 |
| Ο Γιώργος Μιχαλακόπουλος |
 |
| Ο Χρήστος Δοξαράς |
Η μεταφόρτωση έγινε από τον ιστότοπο www.isobitis.com:
Πηγές: Greekradiotheater, .net, ΤΟ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ 1830-1920 ΜΕ ΘΕΜΑ:ΚΩΜΙΚΑ ΚΑΙ ΣΑΤΙΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΤΙΣ ΚΩΜΩΔΙΕΣ ΤΟΥ ΜΙΛΤΙΑΔΗ ΧΟΥΡΜΟΥΖΗ "ΜΑΛΑΚΩΦ" ΚΑΙ "Ο ΥΠΑΛΛΗΛΟΣ" ΣΤΕΛΛΑ ΡΟΥΣΗ, ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΑ ΦΟΙΤΗΤΡΙΑ
-Ο Παύλος Παπαδόπουλος γεννήθηκε το 1978 στη Δράμα, μεγάλωσε στις Σέρρες και έζησε στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Από το 1996 εργάζεται στο δημόσιο σε διάφορες διοικητικές θέσεις. Είναι απόφοιτος της Σχολής Αξιωματικών της Ελληνικής Αστυνομίας, της Σχολής Αστυφυλάκων της Αστυνομικής Ακαδημίας, της Σχολής Επιμόρφωσης και μετεκπαίδευσης ΕΛ.ΑΣ., και της Σχολής Ελληνικού Πολιτισμού, του Τμήματος Ανθρωπιστικών. Σπουδών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Μιλάει Αγγλικά και Γερμανικά.
