Πολιτισμική Διαδρομή : Ίργκμαν Μπέργκμαν

Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Ίργκμαν Μπέργκμαν. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Άγριες φράουλες, του Ίγκμαρ Μπέργκμαν. Ραδιοφωνικό Θέατρο

Αγαπητοί φίλοι απόψε θα σας παρουσιάσω σε ραδιοφωνική διασκευή το αριστούργημα του σουηδού συγγραφέα Ίγκμαρ Μπέργκαν: Άγριες φράουλες. Πρόκειται για ένα έργο που άφησε το αποτύπωμα του ως μεγάλο αριστούργημα ειδικά στη μεγάλη οθόνη της ¨Έβδομης¨ τέχνης.

Ο πρωτότυπος σουηδικός τίτλος είναι Smultronstaaldet και παραπέμπει στην τοποθεσία όπου φυτρώνουν οι άγριες φράουλες στη Σουηδία. Το καλοκαίρι η σουηδική γη είναι γεμάτη αγριοφράουλες, για τους Σουηδούς η λέξη Αγριοφράουλα έχει μεταφορική σημασία, σημαίνει καλοκαίρι. Ο Μπέργκμαν σημειωτέων γεννήθηκε και πέθανε κατακαλόκαιρο.

Ο Μπέργκμαν συνέγραψε το έργο σε ηλικία σαράντα περίπου ετών, έχοντας βιώσει ο ίδιος πια τις πρώτες του καλλιτεχνικές επιτυχίες. Ο συγγραφέας κοιτάζει με εντυπωσιακή διαύγεια το μεγάλο ταξίδι της ζωής, χαρτογραφεί και εικονογραφεί το μυαλό ενός ηλικιωμένου με εντυπωσιακή ωριμότητα. Οι Άγριες φράουλες μοιάζουν με ¨κύκνειο¨ άσμα συγγραφέα κι όμως έγιναν από την όρεξη και τον οίστρο ενός δημιουργού στο μέσο της καριέρας του.

Έργο λυτρωτικό, επιτάφιο μιας ζωής που αποτυπώνει μεγάλα ερωτήματα γύρω από την ανθρώπινη συνθήκη.

Η κινηματογραφική εκδοχή.

Οι Άγριες φράουλες υπήρξαν μία από τις σημαντικότερες ταινίες του κορυφαίου δημιουργού. Ήταν αναμφίβολα μία εμβληματική και σημαντική ταινία. Υποψήφια για Όσκαρ καλύτερου σεναρίου, τιμήθηκε με τη Χρυσή Άρκτο του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου, και τη Χρυσή Σφαίρα καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας.

Πρωταγωνιστής ήταν ο πατέρας του σύγχρονου Σουηδικού Κινηματογράφου Βίκτορ Σέστρομ, που υποδύθηκε το ρόλο του καθηγητή, συμπρωταγωνίστρια του η Ίνκριντ Τάνλιν. Η ταινία σηματοδότησε τη διακοπή της καθωσπρέπει αφήγηση γεννώντας όλη αυτή την επίθεση σουρεαλισμού της δεκαετίας του 1960.

Η υπόθεση:

Ο ηλικιωμένος γιατρός Άιζακ Μποργκ , ταξιδεύει με το αυτοκίνητό του για την πόλη Λουντ, όπου θα τιμηθεί από το παλιό του πανεπιστήμιο για την 50χρονη καριέρα του και προσφορά. Στο ταξίδι τον συνοδεύει η έγκυος νύφη του Μαριάν , η οποία δεν τρέφει και τα ευγενέστερα των συναισθημάτων για τον εγωπαθή πεθερό της.

Στη διαδρομή, έπειτα και από έναν εφιάλτη που θα τον προβληματίσει, ο γιατρός θα συναντήσει διάφορα πρόσωπα που, συνειρμικά, θα τον φέρουν αντιμέτωπο με τα όνειρα του παρελθόντος και τις μνήμες μιας ζωής που έχει μείνει πίσω.

Πλέον το ταξίδι του θα μετατραπεί σε μια πνευματική πορεία συμφιλίωσης με το παρελθόν και τους οικείους του, με το υποσυνείδητο να συναντά τους φόβους, τις αυταπάτες και τις διαψεύσεις μιας ζωής, πετυχημένης κοινωνικά, αλλά ακυρωμένης ερωτικά και συναισθηματικά.

Περεταίρω στοιχεία για το έργο:

Προσφιλή θέματα του μεγάλου δημιουργού είναι οι σχέσεις του ζευγαριού, η ζωή η ευτυχία, οι αναμνήσεις, ο θάνατος, η παρουσία του θεού. Οι Άγριες Φράουλες είναι γεμάτες θαυμάσιες σκηνές δοσμένες με φαντασία και πρωτοτυπία. Σύνθετο έργο, με πλούσια φιλοσοφικά και ηθικά θέματα.

Το ταξίδι του καθηγητή μετατρέπεται σε μια προσπάθεια συμφιλίωσης με το παρελθόν και τους οικείους του. Διαδρομή γεμάτη λάθη και επίπονες αντιφάσεις, η πορεία απογειώνεται από τη θεατρικότητα των διαλόγων του Μπέργκμαν, από τη συγκρατημένη δραματουργία που αποκαλύπτει μόνο όσα είναι απαραίτητα να ειπωθούν, και την εξαιρετική χρήση των εικόνων της σουηδικής ενδοχώρας. Το έργο είναι σίγουρα ανθρωποκεντρικό και όχι άμεσα κοινωνικό.

Το έργο ξεκινά με την παραδοχή μιας ανθρώπινης αποτυχίας, το φόβο του τέλους και το βάρος της μνήμης, για να ανθίσουν όλα αυτά σε έναν ύμνο της ζωής. Ο Μπέργκμαν δεν τρέφει ψευδαισθήσεις, η απόλυτη ευτυχία είναι ανέφικτη, η μοίρα του ανθρώπου προδιαγεγραμμένη, ο θάνατος αναπόφευκτος. Το μόνο που μένει είναι να συναντήσει κανείς το νόημα της εφήμερης ύπαρξης, να βρίσκεσαι, δηλαδή, σ’ αυτόν τον κόσμο για να αγαπήσεις και να αγαπηθείς, να προφέρεις και να πάρεις χαρά. Εδώ έχουμε μια αναζήτηση των αέναων, και νομοτελειακά υπαρξιακών προβλημάτων που βασανίζουν τον άνθρωπο.

Ξεδιπλώνει με πειστικότητα τη μεταφυσική αγωνία του ανθρώπου μπροστά στη θεϊκή εξουσία και την ορατή προοπτική του θανάτου. Μιλά για το θάνατο και μάλιστα «ζωή εν τάφο», την ίδια ώρα είναι αισιόδοξος. Τονίζει το «ποτέ δεν είναι αργά»,. Κρίνει ταυτόχρονα τη νοοτροπία των συμπατριωτών του και το τέλμα που αυτή μπορεί να οδηγήσει. Βλέπει στα νιάτα της εποχής του τραγούδια, χαρά, πάθος για ελευθερία και έρωτα, αντίθετα με τις νεκροφόρες και τον άκρατο προτεσταντισμό του παρελθόντος.

Το καλοκαίρι εμφανίζεται ως διάστημα στο οποίο οι αισθήσεις αφήνονται να εξαγνίσουν το πνεύμα από τις αγωνίες του, ένα αντίδοτο της φύσης στο προτεσταντικό δηλητήριο της ενοχής. Ο Μπέργμαν, με πνεύμα ίσως ορθόδοξου, αντιμάχεται στον «αστυνομικό» πολιτισμό της θρησκείας του Προτεσταντισμού, η ηθική ως ενσταλαγμένη, ιδρυτική της προσωπικότητας έκφραση της θεϊκής βούλησης. Η ενοχή στίγμα της βάναυσης προτεσταντικής θεϊκής παρουσίας, στέκει εμπόδιο συχνά αξεπέραστο στην έφεση του ανθρώπου να διηθήσει το ¨εγώ¨ στο ¨εμείς¨ με φυσικό επακόλουθο τη μόνωση, την αποκοπή από τις σχέσεις, την αυτοαναίρεση. Επιχειρείται μια ειλικρινής καταγραφή αντίρροπων δυνάμεων που μπορούν να διαλύσουν ή να συσφίξουν κάθε μορφής σχέση. Το έργο ταιριάζει σε θερινή προβολή, μια νότα δροσιάς υπό το ζεστό φως των αστεριών…

Οι τεταμένες σχέσεις γονιών και παιδιών και οι χαμένες δυνατότητες της νιότης παραμένουν στο επίκεντρο του έργου και το ανάγουν σε κάτι πολύ πιο πανανθρώπινο και οικουμενικό, ξεπερνώντας έτσι τα όρια της προσωπικής αφήγησης. Ο Μπέργκμαν παραδέχθηκε ότι αρχικά ο χαρακτήρας του Μποργκ αποτέλεσε μια προσπάθεια του να δικαιολογήσει τη στάση του απέναντι στους γονείς του. Το έργο αποκτά μια απρόσμενη δύναμη, είναι αυτή η αισιόδοξη στάση σε λάθη και επίπονες αποφάσεις του Μπέργμαν σε όλες τις σχέσεις σε κρίση. Η Μάριαν όταν μιλά ειλικρινά στον πεθερό της, η συνειδητοποίηση μοιάζει ικανή να τον μετατρέψει σε ένα διαφορετικό καινούριο άνθρωπο. Όταν τα σκληρά λόγια μοιάζουν ικανά να διαλύσουν για πάντα μια εύθραυστη σχέση, οι σωστές λέξεις έχουν τη δύναμη να γιατρέψουν τις πληγές και να βάλουν στη σωστή πορεία, έστω και καθυστερημένα, μια σειρά από ευτυχείς συγκυρίες.

Κυρίαρχο το θέμα της μοναξιάς στο έργο, και εκφράζεται μέσα από τον κεντρικό ήρωα, ένα πρόσωπο διφορούμενο και αντιφατικό. Η μοναξιά είναι στενά συνδεδεμένη με το θέμα του θανάτου. Ο Μποργκ είναι άλλοτε είναι πρόσωπο άλλοτε συμπαθητικό και άλλοτε αντιπαθητικό, συχνά εγωιστικό, σύμφωνα με τον τρόπο που τον αντιμετωπίζουν ή και που αντιμετωπίζει ο ίδιος τα άλλα πρόσωπα γύρω του.

Το έργο κινείται ανάμεσα στο ρεαλιστικό ή το φαντασιακό, συνδυάζοντας τους διαλόγους με την αφήγηση «off» χωρίς να δημιουργούνται χάσματα. Ο Μπέργκμαν αντιμετωπίζει με δεξιοτεχνία τις σκηνές του. Πολλές σκηνές μας έμειναν αξέχαστες, όπως η σκηνή του ονείρου του Μποργκ που θυμάται «φλας μπακ» τη νεανική του ζωή. Τα όνειρα έχουν απίστευτα συμβολική χρήση, μέσα από αυτή ο Μπέργκμαν θέλει να δείξει ότι ο ήρωας αναρωτιέται αν έχει ζήσει σωστά τη ζωή του, αν έπραξε σωστά το επάγγελμα του, αν είχε την κατάλληλη συμπεριφορά απέναντι στη γυναίκα του και το γιο του, αν φέρθηκε εν τέλει καλά στον ίδιο του τον εαυτό. Συναντά με το υποσυνείδητο φόβους, διαψεύσεις και αυταπάτες μιας ζωής επιτυχημένης κοινωνικά αλλά ακυρωμένης ερωτικά και συναισθηματικά. Οι επιρροές της σκηνής άμαξας-φάντασμα στις ονειρικές ή μάλλον εφιαλτικές σκηνές που μαρτυρούν τι βασανίζει τον ηλικιωμένο γιατρό Άιζακ Μποργκ. Μόνιμη επίσης η θεματική του γάμου, ο ήρωας αναλογίζεται τη χαμένη αγάπη του παρελθόντος, για να αντιμετωπίσει άλλη μια φορά τη μνήμη του αποτυχημένου του γάμου.

Η φύση αναλαμβάνει το ρόλο του συμπρωταγωνιστή, δημιουργεί μια σειρά από ιμπρεσιονιστικούς πίνακες και εξπρεσιονιστικούς εφιάλτες, εικόνες του παρελθόντος και των ονείρων αντίστοιχα. Παρελθόν και παρόν συνυπάρχουν στο ίδιο πλάνο μαζί με τον ήρωα, τις μικρές χαρές και βαθιά ανθρώπινες στιγμές του παρελθόντος.

Η τελική νότα είναι αισιόδοξη και διαχέεται την πικρή μελαγχολία του έσχατου απολογισμού. Ένα ασθενές αλλά σαφές χαμόγελο διακρίνεται, αλλά χωρίς δισταγμό…

Η προσαρμογή της ταινίας στην ραδιοφωνική της εκδοχή έγινε από την Ροζίτα Σώκου.

Τη ραδιοσκηνοθεσία επιμελήθηκε ο Λαμπρος Κωστοπουλος, ενώ τους ρόλους ερμηνεύουν οι: Λυκουργος Καλλεργης (Ισαακ Μποργκ), Χλοη Λιασκου, Μαρια Φωκα ,Τρυφων Καρατζας, Στρατος Χαδουλης, Ριτα Μουσουρη, Ματινα Καρρα, Στεφανος Μεσσηνης, ΛευτερηςΕλευθεριαδης, Ντινα Γιαννακου, Λοισκα Αβαγιανου, Ριτα Μπενσουσαν, Μαρια Ραζη, Δωρα Λιτινακη, Δημητρης Πουλικακος, Νικητας Τσακιρογλου, Ορφεας Ζαχος, Σουλα Διαβατη, ΑβαΣφακιανακη, Σπυροα Καλογηρου, Μαρια Αλκαιου, Μακης Ρευματας, ΓιαννηςΜορτζος, Δημητρης Κοντογιαννης.

Στο ρόλο του καθηγητή Μπόρκμαν ένας σπουδαίος ηθοποιός, ο Λυκούργος Καλλέργης. Η ερμηνεία του πάνω στο ρόλο εκτιμώ ότι ξεπερνά κατά πολύ την ερμηνεία του Βίκτωρ Σέστρομ. Θα αποτολμήσω να πω ότι ήταν ένας ρόλος βγαλμένος για το μεγάλο ηθοποιό.