Η κατάντια ενός φτωχού χωρικού. Παραδοσιακό παραμύθι από την Σερβία – Απόδοση: Χρήστος Τσίρκας.

 Σ’ ένα απομονωμένο χωριό μιας μικρής πολιτείας, ζούσε μονάχος του ένας φτωχός χωρικός. Έτρωγε από αυτά που φύτευε στον μικρό του κήπο κι από τα λίγα ζώα που είχε στο μαντρί του. Δεύτερα ρούχα δεν είχε να φορέσει όπως και παπούτσια, αν και αυτά ήταν τρύπια εδώ και πάρα πολύ καιρό.

Ένα πρωί, την ώρα που άναβε το τζάκι για να ζεστάνει την καλύβα του και να βράσει λίγο νερό για να ετοιμάσει λίγο ρύζι για το μεσημέρι, άρχισε να μονολογεί.

Δεν πάει άλλο με αυτήν την κατάσταση. Η φτώχια μου δεν περιγράφεται. Ως πότε θα ζω έτσι; Πρέπει να κάνω κάτι για να αλλάξω την μοίρα μου.

Κι αφού το καλοσκέφτηκε και το επεξεργάστηκε στο μυαλό του, αποφάσισε να ξεκινήσει να βρει την τύχη του αλλού. Δεν πρόλαβε καλά-καλά να βγει απ’ το χωριό του και με την άκρη του ματιού του, είδε κάτι να λάμπει στην άκρη του μονοπατιού. Πλησίασε κοντά και έκπληκτος παρατήρησε πως ήταν πεσμένα στο έδαφος πέντε χρυσά νομίσματα. Κοίταξε ολόγυρα του μη τυχόν και τον βλέπει κάνεις, έπειτα έσκυψε και τα μάζεψε με ένα χαμόγελο ευχαρίστησης.

«Ωραία αρχή έκανα. Αν συνεχίσω έτσι, πολύ σύντομα θα χρειαστώ θησαυροφυλάκιο για να τα φυλάω» σκέφτηκε και συνέχισε τον δρόμο του. Περπάτησε αρκετή ώρα ώσπου έφτασε στην διπλανή πόλη. Μια πόλη, εμπορική, με αρκετό κόσμο και κίνηση στους δρόμους και τα μαγαζιά. Ο χωρικός, κουρασμένος από το περπάτημα, μπήκε σε ένα καφενείο και ζήτησε ένα καφέ και ένα ποτήρι νερό. Ο καφετζής, αφού τον κοίταξε καλά-καλά, από πάνω μέχρι κάτω, του είπε με απότομο ύφος:

Εσύ μπορεί να θες να πιεις καφέ…έχεις όμως λεφτά να μου τον πληρώσεις; Τέτοιος κουρελιάρης που είσαι δεν σε βλέπω να σου περισσεύουν. Άδειαζέ μου την γωνιά καλύτερα.

Ο χωρικός δεν είπε τίποτα, παρά μόνο, έβγαλε από την τσέπη του ένα χρυσό νόμισμα και το πέταξε επιδεκτικά πάνω στο τραπέζι του καφενείου. Ο καφετζής γούρλωσε τα μάτια του γιατί χρυσά νομίσματα, κυκλοφορούσαν σπάνια και τα είχαν οι πολύ πλούσιοι άνθρωποι κι οι βασιλιάδες. Δεν μπορούσε να πει τίποτα. Θα έλεγε κανείς πως κατάπιε την γλώσσα του. Τελικά, αφού ξερόβηξε είπε του χωρικού:

Ναι, αλλά δεν έχω ρέστα…

Χαλάλι σου τα ρέστα. Κράτα τα γιατί η παρουσία μου ασχημαίνει το μαγαζί σου.

…του απάντησε ο χωρικός χαμογελώντας. Ο καφετζής έκπληκτος μα και γοητευμένος πλέον, αποχώρησε προς τα πίσω, πηγαίνοντας στην κουζίνα του για να ετοιμάσει τον καφέ. Όση ώρα έβραζε τον καφέ σκεφτότανε, τι μπορεί να είναι ο χωρικός στην πραγματικότητα. Απορούσε, πως είναι δυνατόν, ένας που φοράει τέτοια κουρέλια για ρούχα, να έχει στην κατοχή του ένα –ίσως και περισσότερα- χρυσά νομίσματα. Κι ενώ έκανε διάφορες σκέψεις, τελικά κατέληξε…

Να δεις που είναι γιος του βασιλιά και έχει μασκαρευτεί σε κουρελιάρη ζητιάνο για να δει εμάς τους υπηκόους του, τι σόι άνθρωποι είμαστε. Αυτό είναι…το βρήκα!

Αφού σέρβιρε τον καφέ, πήγε παραπέρα και κάθισε με τους υπόλοιπους θαμώνες του καφενείου, λέγοντάς τους την όλη ιστορία καθώς και την άποψή του για το ποιος πιστεύει ότι είναι στην πραγματικότητα ο χωρικός. Οι υπόλοιποι συμφώνησαν μαζί του, ότι σίγουρα πρέπει να είναι ο γιος του βασιλιά μεταμφιεσμένος σε ζητιάνο. Ο χωρικός, μόλις ήπιε τον καφέ του, φώναξε τον καφετζή και τον ρώτησε.

Πες μου καλέ μου άνθρωπε, ποιος είναι ο πλουσιότερος άντρας της πόλης σας;

Στην πόλη μας, πλουσιότερος άντρας είναι ο ιδιοκτήτης των θερμών λουτρών.

Πολύ ωραία. Τότε, θα πάω μια βόλτα μέχρι τα λουτρά. Κάνε μου μια χαρη όμως σε παρακαλώ. Μετά το μεσημέρι, στείλε μου ένα καφέ, πες του κουρέα να έρθει από εκεί για να με κουρέψει και να με ξυρίσει και στον ταβερνιάρη πες του να μου φέρει ένα περιποιημένο γεύμα μαζί με κρασί.

Ο καφετζής όχι απλά δεν αρνήθηκε στην παράξενη επιθυμία του χωρικού, αντίθετα, του απάντησε ότι ήταν μεγάλη του χαρά να τον εξυπηρετήσει. Ο χωρικός, χωρίς να καθυστερεί, ξεκίνησε για τα λουτρά κι όταν έφτασε εκεί και προσπάθησε να μπει, ένας ψηλός και εύσωμος άντρας τον εμπόδισε. Ήταν ο ιδιοκτήτης των λουτρών, ο οποίος μόλις είδε τον χωρικό με τα παλιά, φθαρμένα και βρόμικα ρούχα, του είπε με αυστηρή φωνή.

Δεν έχεις καμιά δουλειά εδώ. Φύγε.

Μα θέλω να κάνω μπάνιο…

…του απάντησε ψύχραιμα ο χωρικός και επιχείρησε για άλλη μια φορά να μπει μέσα. Μα και πάλι ο ιδιοκτήτης τον εμπόδισε μπαίνοντας μπροστά του και με ακόμα πιο αυστηρό ύφος του είπε…

Οι φτωχοί και κουρελιάρηδες κάνουν μπάνιο στο ποτάμι κι όχι στα λουτρά μου. Ξεκουμπίσου λοιπόν.

…και μπήκε στα λουτρά κλείνοντας την πόρτα με ορμή και χωρίς να δώσει άλλο σημασία στον χωρικό, ο οποίος όχι απλά δεν έφυγε, αλλά ξάπλωσε στα σκαλοπάτια και απολάμβανε τον ήλιο που τον χτυπούσε με τις ζεστές ακτίνες του. Πέρασαν κάποιες ώρες και ο χωρικός δεν είχε κουνηθεί ρούπι από εκεί. Ίσως και να κοιμήθηκε κιόλας κάποια στιγμή, όταν άνοιξε η πόρτα και βγήκε ο φύλακας των λουτρών. Μόλις αντίκρισε τον χωρικό να είναι ξαπλωμένος στα σκαλοπάτια τα έχασε προς στιγμή και αμέσως του έβαλε τις φωνές.

Απαγορεύεται οι ζητιάνοι να κάθονται εδώ. Τσακίσου και φύγε γρήγορα από εδώ…

…δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει την φράση του και από το βάθος του δρόμου, εμφανίστηκαν να πλησιάζουν ο καφετζής κρατώντας έναν καφέ στο χέρι του, ο εστιάτορας με έναν μεγάλο δίσκο με λογής-λογής καλούδια και εκλεκτό κρασί και πίσω τους ακολουθούσε ο κουρέας με ένα βαλιτσάκι που είχε μέσα τα σύνεργα της δουλειάς του. Αφού φτάσανε μπροστά, υποκλίθηκαν στον φτωχό χωρικό και ο καθένας του πρόσφερε τις υπηρεσίες του. Ο φύλακας τα έχασε, δεν πίστευε στα μάτια του.  Ο καφετζής, τον πήρε παραπέρα και κάτι του ψιθύρισε στο αφτί. Προφανώς θα του είπε ότι ο κουρελιάρης χωρικός που στέκονταν μπροστά τους, είναι ο γιος του βασιλιά μεταμφιεσμένος. Ο φύλακας γύρισε προς τον χωρικό και του ζήτησε να μπει μέσα στα λουτρά ενώ ο ίδιος έτρεξε στον ιδιοκτήτη και του είπε τα πάντα με το νι και με το σίγμα.

Πω-πω…τι έπαθα ο άμοιρος; Αν όντως ο κουρελιάρης χωρικός είναι ο γιος του βασιλιά μεταμφιεσμένος κι εγώ του μίλησα τόσο απότομα και σκληρά, τότε με περιμένει βαριά τιμωρία. Μέχρι και το κεφάλι μου μπορεί να μου πάρει…

…μονολογούσε συνέχεια ο ιδιοκτήτης των λουτρών κλεισμένος στο δωμάτιο του. Ο φύλακας, βλέποντάς τον τόσο ανήσυχο, του πρότεινε τότε, να προσφέρει στον χωρικό χρήματα για να τον καλοκαρδίσει και να κερδίσει την συμπάθειά του. Έτσι κι έγινε. Ο ιδιοκτήτης, έτρεξε στο χρηματοκιβώτιό του και γέμισε ένα σακί με χρυσά φλουριά και το πήγε ο ίδιος στον χωρικό, ο οποίος μόλις είχε τελειώσει το μπάνιο του, είχε φάει κι έπινε τον καφέ του ενώ ο κουρέας τον κούρευε. Αφού του πρόσφερε το σακί με τα νομίσματα, ο χωρικός χαιρέτησε και ευχαρίστησε τους πάντες και πήρε το δρόμο του γυρισμού για το σπίτι του. Φτάνοντας στο σημείο που είχε βρει αρχικά τα νομίσματα, ο χωρικός έβγαλε από το σακί του πέντε από αυτά και τα άφησε στο ίδιο σημείο ακριβώς.

Όλοι οι χωριανοί δεν πίστευαν στα μάτια τους από την εξέλιξη του συγχωριανού τους. Απορούσαν κι αναρωτιόντουσαν για το που βρήκε τα χρήματα κι από την μια μέρα στην άλλη άλλαξε έτσι.

Δεν μπορώ να πω ότι δυσκολεύτηκα ιδιαίτερα. Τα πάντα ξεκίνησαν από πέντε χρυσά νομίσματα που βρήκα βγαίνοντας από το χωριό.

Απαντούσε σε όλους ο χωρικός. Πολλοί συγχωριανοί του αποφάσισαν να ακολουθήσουν το παράδειγμά του, μα απ’ ότι ξέρω, κάνεις από αυτούς δεν βρήκε χρυσά νομίσματα βγαίνοντας από το χωριό…εσείς βρήκατε;

Πηγή: https://paramythades.org/2013/10/13/%ce%b7-%ce%ba%ce%b1%cf%84%ce%ac%ce%bd%cf%84%ce%b9%ce%b1-%ce%b5%ce%bd%cf%8c%cf%82-%cf%86%cf%84%cf%89%cf%87%ce%bf%cf%8d-%cf%87%cf%89%cf%81%ce%b9%ce%ba%ce%bf%cf%8d/

Η δύναμη του Παραμυθιού. Ηρώ Ντιούδη

 Τα παραμύθια δεν είναι μόνο ψυχαγωγία για τα παιδιά, αλλά και ο πιο άμεσος τρόπος για να οδηγηθούν με ασφάλεια στην ωριμότητα, υποστηρίζει μερίδα των ειδικών ενώ άλλοι, πάλι, τα τελευταία, κυρίως, χρόνια, δείχνουν μία αφοριστική διάθεση απέναντι στα παραμύθια, θεωρώντας πως η θεματολογία τους, μπορεί να προκαλέσει σύγχυση στο παιδί.

Αναρωτιούνται, δηλαδή, πόσο εκπαιδευτική και ωφέλιμη μπορεί να είναι για παράδειγμα, η ιστορία της Κοκκινοσκουφίτσας, που την τρώει ο κακός λύκος ή εκείνη της κακιάς μάγισσας που ήθελε να μαγειρέψει και να φάει τον Χάνσελ και τη Γκρέτελ.
Με αφορμή λοιπόν τα παραπάνω θέσαμε –ως koukoutza- τα ερωτήματα μας στην παιδοψυχολόγο Ηρώ Ντιούδη η οποία μας απάντησε ως εξής:

– Τα παραμύθια συμβάλλουν στην ψυχολογική ανάπτυξη του παιδιού; Αν συμβαίνει αυτό με ποιο τρόπο επιτυγχάνεται;
Tα παραμύθια συμβάλλουν με έναν μοναδικό τρόπο στην ψυχολογική ανάπτυξη των παιδιών, καθώς εκτός από τον ψυχαγωγικό τους χαρακτήρα, αποτελούν ένα από τα κυριότερα μέσα για την δημιουργία μετέπειτα ολοκληρωμένων ενηλίκων. Έτσι έχουν μεγαλώσει γενιές και γενιές με κλασικά παραμύθια όπως η Κοκκινοσκουφίτσα, η Σταχτοπούτα, ο Κοντορεβυθούλης που είναι δημοφιλή μέχρι και σήμερα .Πιο συγκεκριμένα , μέσα από τα παραμύθια προβάλλονται ανθρωπιστικές αξίες και πρότυπα υγιούς συμπεριφοράς ενώ ταυτόχρονα ενισχύουν την κριτική σκέψη και η φαντασία του παιδιού. Το παιδί διδάσκεται κάθε φορά το σωστό και το λάθος και του δίνεται η δυνατότητα κάθε φορά μέσω της ταύτισης με τους ήρωες του παραμυθιού να εκφράσει ασυνείδητες σκέψεις, επιθυμίες και συναισθήματα σε ένα ασφαλές περιβάλλον. Βοηθούν δηλαδή τα παιδιά να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους αποτελεσματικά και με τρόπο που συνάδει στην ηλικία τους. Για παράδειγμα έντονα συναισθήματα όπως η ζήλια για τον μικρότερο αδερφό, το άγχος αποχωρισμού από τους γονείς, μια μεγάλη απώλεια μέσα στην οικογένεια και άλλες εσωτερικές συγκρούσεις εκτονώνονται μέσα από το παραμύθι. Οδηγείται δηλαδή το παιδί στην αυτογνωσία, βλέποντας καταστάσεις ευτυχίας αλλά και δυστυχίας και επιλέγοντας εναλλακτικούς τρόπους αντιμετώπισης των δυσκολιών.

– Πολλές φορές κι εμείς οι γονείς αποφεύγουμε να διαβάσουμε στο παιδί μας ένα σκληρό παραμύθι. Θα έπρεπε τα παραμύθια να έχουν happy end;
Θεωρώ ότι δεν είναι απαραίτητο κάθε παραμύθι να έχει happy end. Η συμβολή του παραμυθιού έγκειται ακριβώς στο γεγονός ότι διδάσκει στα παιδιά ότι στην ζωή δεν υπάρχει πάντα ευτυχής κατάληξη και ότι είναι γεμάτη με πολλές ευτυχισμένες στιγμές αλλά και με μερικές άσχημες. Επίσης αποφεύγοντας να διαβάσουμε σημεία που το παραμύθι διαπραγματεύεται δυσάρεστα συναισθήματα και έννοιες που θεωρούμε ότι θα πληγώσουν ή θα φοβίσουν το παιδί, του μαθαίνουμε ότι είναι κακό να έχουμε αρνητικά συναισθήματα. Δηλαδή το παιδί νιώθει ότι είναι κακό να νιώθεις θυμό ή ζήλια και ότι είναι κάτι που πρέπει να κρύβεις. Για παράδειγμα ένα παιδί που ζηλεύει το αδερφάκι του, μαθαίνει ότι πρέπει να νιώθει μόνο χαρά και να αποσιωπά τα αρνητικά συναισθήματα. Έτσι το παιδί αισθάνεται ενοχές. Ωστόσο αυτό που θα συμβούλευα στους γονείς είναι να προσέχουν την ώρα που επιλέγουν να διαβάσουν ένα παραμύθι και το αναπτυξιακό στάδιο. Για παράδειγμα ένα παραμύθι με μία κακιά μάγισσα το βράδυ ίσως να τρόμαζε ένα παιδί μικρής ηλικίας.

– Μπορούμε να κρίνουμε ποιο παραμύθι ταιριάζει στο παιδί μας;
Δεν είναι εφικτό να κρίνουμε κάθε φορά ποιο είναι το σωστό παραμύθι που πρέπει να διαβάσουμε στο παιδί, καθώς δεν είμαστε σε θέση πάντα να γνωρίζουμε την συναισθηματική κατάσταση που βρίσκεται το παιδί μας. Όπως προείπαμε, δεν πρέπει να μας φοβίζουν παραμύθια που διαπραγματεύονται βαθιές έννοιες και έντονα συναισθήματα. Ωστόσο είναι βασικό το παραμύθι να είναι προσαρμοσμένο στον γλωσσικό και γνωσιολογικό πλούτο του παιδιού, να καλλιεργεί ευγενικά συναισθήματα, να ανταποκρίνεται στο ψυχικό και αναπτυξιακό στάδιο του παιδιού. Έτσι για παράδειγμα για παιδιά νηπιακής ηλικίας είναι καλό να επιλέγουμε παραμύθια εικονογραφημένα, μικρής διάρκειας και με έντονα χρώματα. Τα παιδιά μας ουκ ολίγες φορές ζητούν το ίδιο παραμύθι ξανά και ξανά. Γιατί το κάνουν αυτό;
Η επιθυμία του παιδιού να ακούσει το ίδιο παραμύθι ξανά και ξανά, όσο κουραστικό και αν φαίνεται σε εμάς, αποκαλύπτει τον ψυχισμό του παιδιού στην παρούσα φάση. Το συγκεκριμένο παραμύθι που ζητά δηλαδή, του προκαλεί αίσθημα ανακούφισης και το βοηθά να εκφράσει τα συναισθήματά του. Μετά από λίγες μέρες ή εβδομάδες, μπορεί να παρατηρήσουμε ότι το ενδιαφέρον του παιδιού έχει μετατοπιστεί σε κάποιο άλλο παραμύθι. Με λίγα λόγια, το παραμύθι εκείνο έπαψε στην παρούσα συναισθηματική κατάσταση του παιδιού να <<μιλά στην ψυχή του>> και να το βοηθά να εκφράζει τον θυμό, την λύπη, τον ενθουσιασμό. Τέλος είναι καλό να αφήνουμε το παιδί να επιλέξει ποιο παραμύθι θέλει, ωστόσο θα πρέπει να δίνουμε και μερικές εναλλακτικές προτάσεις.

Κλασικά ή μοντέρνα παραμύθια;
Με κλασικά παραμύθια, όπως η Κοκκινοσκουφίτσα, η Σταχτοπούτα, η Ωραία Κοιμωμένη, μεγάλωσαν και μεγαλώνουν παιδιά σε όλον τον κόσμο. Ο λόγος είναι ότι τα κλασικά παραμύθια εισάγουν το παιδί στον μαγευτικό κόσμο του παραμυθιού διδάσκοντας ταυτόχρονα μέσω του συμβολικού του χαρακτήρα έννοιες δύσκολες να γίνουν κατανοητές στα παιδιά. Η έννοια για παράδειγμα του θανάτου, η γέννηση ενός αδερφού και τα συναισθήματα που προκαλεί, η αγάπη, η ευτυχία και η δυστυχία γίνονται κατανοητές στα παιδιά μέσω των ηρώων κάθε φορά του παραμυθιού. Βοηθούν δηλαδή τα παιδιά να εκφράσουν ασυνείδητες σκέψεις και καλά κρυμμένα συναισθήματα. Από τη άλλη πλευρά, τα μοντέρνα παραμύθια διαπραγματεύονται καταστάσεις σε ένα σύγχρονο περιβάλλον και με πρότυπα οικογένειας που συναντάμε καθημερινά. Έτσι θεωρώ ότι είναι σημαντικά στην ζωή των παιδιών εξίσου και τα μοντέρνα και τα κλασικά.

Ο γονιός «επιτρέπεται» να αλλάζει το παραμύθι την ώρα που το διαβάζει; Να κόβει δηλαδή τα δύσκολα κομμάτια όπως π.χ. μια πρόταση που αναφέρεται σ΄ένα θάνατο.
Η ανάγκη του γονέα να προστατέψει το παιδί από πιθανόν αρνητικά συναισθήματα, τον ωθεί στο να αλλάζει κομμάτια του παραμυθιού που ο ίδιος θεωρεί σκληρά ή δύσκολα να διαχειριστεί το παιδί. Έτσι όμως του διδάσκει μόνο την θετική πλευρά της ζωής και του μαθαίνει τη μισή αλήθεια. Κρατώντας τα παιδιά μακριά από αυτό, δεν τα βοηθάμε συναισθηματικά, αντιθέτως τα αποτρέπουμε από το να ανοίξουν έναν ουσιαστικό διάλογο μαζί μας για τις ανησυχίες και τους φόβους τους ενώ ταυτόχρονα χάνουμε την μοναδική ευκαιρία που έχουμε να τους μάθουμε τη σημασία κάποιων άγνωστων μέχρι εκείνη τη στιγμή εννοιών. Επομένως είναι σημαντικό να διαβάζεται το παραμύθι όπως είναι γραμμένο από τον συγγραφέα και εμείς να παροτρύνουμε το παιδί να μας θέσει ερωτήσεις για ό,τι το απασχολεί.

Πηγή: https://psychology-playtherapy.gr/%CE%B7-%CE%B4%CF%8D%CE%BD%CE%B1%CE%BC%CE%B7-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CF%80%CE%B1%CF%81%CE%B1%CE%BC%CF%85%CE%B8%CE%B9%CE%BF%CF%8D/

Μια φορά κι έναν καιρό...Γιατί οι ιστορίες και τα παραμύθια είναι σημαντικά. Γράφει η Βιολέττα-Ειρήνη Κουτσομπού

 Πολλοί άνθρωποι γυρίζουν πίσω στα παιδικά τους χρόνια με ευχαρίστηση ανακαλώντας τις αγαπημένες τους ιστορίες και παραμύθια από την παιδική ηλικία. Ο χρόνος που θα διαθέσετε  για να διαβάσετε μια ιστοριούλα με τα παιδιά σας μπορεί να αποτελέσει είναι μια ιδιαίτερη στιγμή για την τωρινή χρονική περίοδο αλλά και μια ανάμνηση που θα θυμούνται για όλη τους τη ζωή.

Είτε θέλετε να διηγηθείτε ή να διαβάσετε τις ιστορίες από τα βιβλία, οι ιστορίες είναι ένας από τους τρόπους που τα παιδιά μαθαίνουν να απολαμβάνουν την ανάγνωση. Τα βιβλία, οι άνθρωποι που υπάρχουν μέσα σ’αυτά και αυτοί που «μπαίνουν» στην ιστορία μπορούν για να γίνουν κάτι σαν φίλοι. Το να διαβάζετε δυνατά στα μωρά και τα παιδιά αποτελεί μια σημαντική διαδικασία στα πρώτα χρόνια τους και μπορεί να έχει θετικές επιπτώσεις στην ανάπτυξή τους και τη μελλοντική τους μάθηση. Οι ιστορίες μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να αντιμετωπίσουν πολλά συναισθήματα, προβλήματα καθώς επίσης να μάθουν πράγματα για τον κόσμο και όλα αυτά απολαμβάνοντας απλώς την ιστορία.

Γιατί να διαβάσετε με τα παιδιά σας;

Η ανάγνωση της ιστορίας και του χρόνου που περνάμε μαζί της είναι μια ιδιαίτερη στιγμή για τους γονείς και τα παιδιά. Αν είναι χαλαρή και χαρούμενη χτίζει τη σχέση σας και βοηθά τα παιδιά να χτίσουν την αίσθηση της ασφάλειας και της αυτοεκτίμησης. Η γλώσσα βοηθά να κατανοήσει το παιδί τον εαυτό του αλλά και τον κόσμο γύρω του. Τα βιβλία και τα παραμύθια βοηθούν τα παιδιά να αναπτύξουν τη γλώσσα και τη σκέψη.

Τα παιδιά που απολαμβάνουν την ανάγνωση είναι πιθανό να γίνουν μαθητές με αυτοπεποίθηση. Μπορεί να γίνει ένα από τα αγαπημένα τους χόμπι και να το απολαμβάνουν σε όλη τους τη ζωή. Οι ιστορίες μπορεί να βοηθήσουν τα παιδιά να ασχολούνται με τα προβλήματα και τους φόβους που αντιμετωπίζουν στην καθημερινή τους ζωή. Αν δεν απολαμβάνετε την ανάγνωση ή θεωρείτε ότι κάνετε αγώνα, θα πρέπει να προσπαθήσετε να δείξετε στα παιδιά ότι η ανάγνωση είναι σημαντική. Θα μπορούσατε να πείτε ιστορίες, να έχετε κάποια βιβλία στο σπίτι και να πείτε στα παιδιά σας ότι θα ήταν ωραία να είχατε την ευκαιρία να μάθετε να σας  αρέσει να διαβάζετε.

Πώς τα βιβλία και οι ιστορίες βοηθούν τα παιδιά; 

Τα μικρά παιδιά μπορούν να μάθουν για τον κόσμο από τα βιβλία. Με απλές εικόνες και ονομάζοντας αυτό που βλέπουν βοηθάτε τα μικρά παιδιά να μάθουν πως λέγονται κάποια πράγματα.Τα παιδιά μπορούν να μάθουν για τους ανθρώπους, τη ζωή τους και τα πράγματα όπως είναι το μέγεθος, το χρώμα, το σχήμα καθώς και ποια πράγματα μοιάζουν. Από κάποια παραμύθια τα παιδιά μπορούν να μάθουν σχετικά με τους αριθμούς και το διάστημα, για την οικογένεια και τη φύση. Μαθαίνουν για μεγάλα και μικρά και μέσα και έξω. Οι ιστορίες βοηθούν τα παιδιά να αναπτύξουν τη φαντασία τους.

Πάνω απ’ όλα η αγάπη της ανάγνωσης είναι ένα από τα καλύτερα και πιο διαρκή δώρα που μπορείτε να δώσετε στα παιδιά σας.

Οι ιστοριούλες βοηθούν τα παιδιά να αντιμετωπίζουν και να αναγνωρίσουν τα συναισθήματά τους

Όταν διαβάζετε ή λέτε μια ιστορία που περιέχει συναισθήματα βοηθάτε το παιδί σας να αποδεχθεί τα συναισθήματά του καθώς επίσης να κατανοήσουν το πώς αισθάνονται οι άλλοι. Μαθαίνουν ότι δεν είναι μόνα και ότι οι άλλοι μπορεί να αισθάνονται το ίδιο, αυτό τα βοηθά να γνωρίζουν τα συναισθήματά τους και να αντιλαμβάνονται ότι είναι εντάξει. Μπορείτε επίσης να μάθετε πώς το παιδί σας αισθάνεται όταν βλέπετε τον τρόπο που ανταποκρίνεται στα συναισθήματα της ιστορίας. Αν τους αρέσει ένα βιβλίο μπορεί να είναι επειδή έχει ιδιαίτερη σημασία γι 'αυτά και είναι βοηθώντας τα με τα συναισθήματά τους.

Όταν διαβάζετε μια ιστορία στο παιδί σας μπορείτε να καταλάβετε πώς νιώθει. Αν διαβάζετε για ένα άλλο παιδί (ή ζωάκι) που φοβάται το σκοτάδι ή οτιδήποτε άλλο, βοηθάτε το παιδί σας να ξέρει ότι καταλαβαίνετε και ότι είναι εύκολο να φοβηθεί κανείς το σκοτάδι όταν είσαι μικρός. Ακούγοντας ή διαβάζοντας ιστορίες πολλές φορές μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά να διαχειρίζονται τα συναισθήματά, τους φόβους τους, τους προβληματισμούς τους.

Οι ιστορίες βοηθούν στην ανάπτυξη εμπιστοσύνης

Μέρος της οικοδόμησης της αυτοεκτίμησης και της εμπιστοσύνης είναι να γνωρίζει κανείς πού ταιριάζει μέσα στον κόσμο. Οι διηγήσεις των γονιών και των παππούδων για την οικογενειακή ιστορία βοηθούν το παιδί σας να αναπτύξει την αίσθηση του ανήκειν. Αυτό είναι ακόμη πιο σημαντικό εάν έχετε έρθει από άλλη χώρα ή αν η οικογένειά σας είναι διαφορετική (π.χ. χωρισμένοι γονείς, νέοι γάμοι, νέα μέλη στην οικογένεια). Επιπλέον, μια ειδική ιστορία του χρόνου, όσον αφορά την ώρα του ύπνου μπορεί να βοηθήσει το παιδί σας, να απολαύσει το ότι είστε κοντά του και να χαλαρώσει ώστε να είναι έτοιμο για ύπνο.

Τα βιβλία μπορούν να βοηθήσουν το παιδί σας να ξεφύγει για λίγο από το άγχος και τις πιέσεις του κόσμου του, όπως η ιστορία με οδηγό τη φαντασία μπορεί να «μεταφέρει» το παιδάκι σας σε άλλες θαυμάσιες τοποθεσίες, σε μαγικούς κόσμους, με απίστευτα πλάσματα και άλλους κανόνες. Η ανάγνωση ιστοριών μπορεί να γίνει μια ιδιαίτερη στιγμή επιμερισμού. Βοηθά τα παιδιά να μάθουν να αγαπούν τα βιβλία και να αναπτύξουν μια αίσθηση ότι είναι αξιαγάπητα άτομα. Πολλές φορές τα παιδιά θυμούνται την ιστορία τους για το υπόλοιπο της ζωής τους. Το πιο σημαντικό είναι ότι θα έχετε περάσει όμορφο, «ζεστό» χρόνο μαζί, και αυτή είναι μια ανάμνηση ανεκτίμητης αξίας.

Συμβουλές για παραμυθάδες

Είτε διαβάζετε ή διηγείστε ιστορίες/παραμυθάκια στα παιδιά σας θα τα βοηθήσετε με πολλούς τρόπους. Είναι καλύτερα αν μπορείτε να κάνετε και από τα δύο. Κάντε ό, τι είναι καλύτερο και πιο ευχάριστο για εσάς και το παιδί σας άλλωστε το να απολαμβάνετε την ανάγνωση και τις ιστορίες είναι αυτό που έχει σημασία.

Να καθοδηγείστε από ό, τι αρέσει στο παιδί σας, αλλά δοκιμάζετε διάφορες σειρές βιβλίων ή ιστορίων, έτσι ώστε να υπάρχει δυνατότητα επιλογής.

Αφήνετε το παιδί σας να παρεμβαίνει όταν διαβάζετε ή να λέτε ιστορίες, έτσι ώστε να μπορεί να είναι ένας εταίρος στο χρόνο ανάγνωσης - διαβάστε τα κομμάτια που πραγματικά ήθελε ξανά και ξανά. Σταματήστε όταν θέλει και παραλείψτε τα κομμάτια που θέλετε να παραλείψετε.

Όταν χρησιμοποιείτε εικονογραφημένα βιβλία που δεν έχουν οποιεσδήποτε λέξεις, συνθέστε την ιστορία με τις εικόνες για το παιδί σας.

Στις Σκιές του έρωτα: τα μάτια που με κοίταξαν
Μια υπαρξιακή προσέγγιση για τις σχέσεις, τον έρωτα, την αγάπη, τον σεξουαλικό πόθο.
Συγγραφέας: Πέτρος Θεοδώρου, Εκδόσεις: PSYCHOLOGY.GR

Μπορείτε να επισκεφτείτε το σχολείο ή την τοπική βιβλιοθήκη για να δείτε πως είναι μια βιβλιοθήκη, δείτε το σαν βόλτα και σαν εμπειρία για το παιδί σας. Ρωτήστε τον βιβλιοθηκονόμο για να σας βοηθήσει να βρείτε πράγματα που το παιδί σας μπορεί να απολαύσει. Δανειστείτε ένα αριθμό βιβλίων κάθε φορά που θα πάτε. Εάν το παιδί σας θέλει πραγματικά ένα και το θέλει ξανά και ξανά, αυτό είναι το ένα για να το αγοράσετε και να είναι δικό του.

Ρίξτε μια ματιά σε βιβλιοπωλεία με μεταχειρισμένα βιβλία. Συχνά τα πραγματικά καλά βιβλία μπορούν να αγοραστούν φθηνά. Αυτός είναι ένας καλός τρόπος να βοηθήσουμε τα παιδιά να έχουν κάποια βιβλία δικά τους και μπορείτε να φτιάξετε μια μικρή βιβλιοθήκη που το παιδί μπορεί να διακοσμήσει όπως επιθυμεί!

Αν είναι εφικτό πάρτε τα παιδιά να δουν τα παιχνίδια όπου οι ιστορίες διαδραματίζονται - πάτε μόνο για την διασκέδαση.

Τα βιβλία είναι μεγάλα δώρα, μπορείτε να τους χαρίσετε στα γενέθλια, τα Χριστούγεννα ή σε μια άλλη ιδιαίτερη περίσταση.

Τα μωρά, τα βιβλία, οι ιστορίες

Τα μωρά μπορούν να αρχίσουν να μάθουν να απολαμβάνουν τα βιβλία λίγο μετά τη γέννησή του. Δείξτε τους τα έντονα χρώματα, τις εικόνες και κατονομάστε τα αντικείμενα ή τραγουδήστε για την εικόνα. Θα απολαύσουν αυτή τη ζεστασιά, τον ήχο και το ρυθμό της φωνής σας πολύ πριν να μπορούν να κατανοήσουν τις λέξεις. Τα μωράκια μαθαίνουν ότι τα βιβλία σημαίνουν ευτυχισμένες στιγμές μαζί σας. Η χρήση βιβλίων συγκεντρώνει τα πράγματα που τα μωρά χρειάζονται περισσότερο για να μεγαλώσουν και να αναπτυχθούν - την εγγύτητα, την ασφάλεια, την αφή, όραση, την ακοή και τη μάθηση σχετικά με τους ήχους και τη σταδιακή εκμάθηση του τι σημαίνουν.

Τα νήπια και οι ιστορίες

Μπορείτε να κάνετε την ιστορία μέρος της ρουτίνας της ώρας του ύπνου του παιδιού σας. Οι ιστορίες πρέπει να είναι απλές και σύντομες, γιατί τα μικρά παιδιά έχουν μικρές απώλειες προσοχής. Τα νήπια απολαμβάνουν βιβλία με πολύχρωμες εικόνες, με απλές ρίμες και ιστορίες για πράγματα που ξέρουν. Τα πολύ μικρά παιδιά συχνά θέλουν την αγαπημένη τους ιστορία/παραμύθι ξανά και ξανά, αυτή η διαδικασία μπορεί να είναι πολύ σημαντική για εκείνα καθώς μεγαλώνουν και μαθαίνουν. Τα δύο ετών παιδάκια θα απολαμβάνουν συχνά τις ιστοριούλες, επαναλαμβάνοντας μερικά από τα λόγια και έτσι ξέρετε πως αγαπούν τις ιστορίες τους. Μπορούν να σας διορθώσουν, ακόμα και αν αφήσετε έξω μια λέξούλα.

Παιδιά προσχολικής ηλικίας και βιβλία

Αφήστε το παιδί σας να επιλέξετε τα βιβλία ή τις ιστορίες. Οι ιστορίες που δεν πρέπει να είναι υπερβολικά μεγάλες- βρείτε βιβλία που μπορείτε να ξεκινήσετε και να τελειώσετε με μία κίνηση. Οι ιστορίες μπορούν να σας κάνουν να παίξετε ρόλους, εσείς και το παιδί σας.

Τα παιδιά μπορούν να κάνουν φωτογραφίες ή μοντέλα των ιστοριών.

Πείτε στα παιδιά σας να σας πουν μια δική τους ιστορία - και ακούστε τα. Δείξτε ότι σας ενδιαφέρει.

Πάρτε το παιδί σας στη βιβλιοθήκη και αφήστε το να επιλέξετε κάποια βιβλία για να διαβάσει από το τμήμα για την ηλικία του. Μπορεί να μην του αρέσουν όλα, αλλά θα ήθελε πιθανώς κάποια και επίσης μαθαίνει να χρησιμοποιεί μια βιβλιοθήκη και ότι τα βιβλία είναι κάτι που μπορεί να επιλέξει για τον εαυτό του.

Τα παιδιά πρώτης σχολικής ηλικίας

Μην κάνετε το χρόνο για την ιστορία, ένα μάθημα - είναι μια ευκαιρία για κουβέντα, χαλάρωση και διασκέδαση.Οι αρχάριοι πρέπει να έχουν βιβλία με απλά λόγια για να τα απολαμβάνουν. Τα βιβλία που είναι πάρα πολύ δύσκολα μπορεί να τα αποθαρρύνουν.

Μην περιμένετε ότι σε υπερβολικά σύντομο χρονικό διάστημα τα παιδιά σας θα μάθουν να διαβάζουν. Παίρνει ένα μεγάλο χρονικό διάστημα πριν διαβάζουν αρκετά καλά για να απολαμβάνουν πραγματικά τις ιστορίες. Θα πρέπει να τους διαβάζετε τις ιστορίες για πολύ καιρό αργότερα θα μπορούν να σας διαβάσουν εκείνα και σε αυτό υπάρχει κάτι το ιδιαίτερο και για τους δυο σας.

Αφήστε τα παιδιά σας να επιλέξουν τα βιβλία που τους αρέσει να διαβάζουν, ακόμη και αν δεν είναι η επιλογή σας.

Βοηθήστε τα παιδιά να βρουν βιβλία σχετικά με τα ενδιαφέροντα τους, π.χ. αν αγαπούν τα σκυλιά, τα αυτοκίνητα ή τους δεινόσαυρους, αναζητήστε τα βιβλία για τα θέματα αυτά. Να θυμάστε ότι όλα τα παιδιά δεν είναι ίδια. Ένα παιδί μπορεί να μην απολαμβάνει τα ίδια βιβλία ή να είναι στο ίδιο επίπεδο ανάγνωσης με ένα άλλο παιδί, ή με τον αδελφό ή αδελφή του στην ίδια ηλικία.

Μην ανησυχήσετε αν τα παιδιά σας καθώς μεγαλώνουν προτιμούν τα κόμικς- είναι όλα μέρος της ανάγνωσης. Μόλις διαμορφωθούν σε σίγουρους αναγνώστες είναι πιθανό να θέλουν να προχωρήσουν στην ανάγνωση σε διαφορετικά πράγματα. Πολλά παιδιά (και ενήλικες) επιθυμούν να επιστρέφουν στα παλιά αγαπημένα τους βιβλία από καιρό σε καιρό, ακόμα και όταν μπορούν να διαβάσουν πολύ πιο δύσκολες ιστορίες. Αυτό μπορεί να συμβεί αν τα παιδιά είναι δεν αισθάνονται καλά ή είναι δυσαρεστημένοι έτσι ανατρέχουν σε αγαπημένες ιστορίες επειδή γνωρίζουν ότι μπορούν να τα βοηθήσουν να ανακτήσουν την αίσθηση της ασφάλειας και της ευημερίας που τους λείπει εκείνη τη χρονική στιγμή.

Οι ιστορίες «χτίζουν» καλές σχέσεις και δεν θα έπρεπε να χρησιμοποιούνται ως «τιμωρία»

Τι θα έπρεπε να ψάξετε;

Ψάξτε για:

• βιβλία στα οποία ποικίλλουν και εναλλάσονται οι σημαντικοί ρόλοι - μερικά όπου ο πρίγκιπας σώζει την πριγκίπισσα και ορισμένα που η πριγκίπισσα σώζει τον πρίγκιπα
• βιβλία που δεν «υποθέτουν» ότι οι άνθρωποι θα ενεργήσει με έναν ορισμένο τρόπο, π.χ. ο άντρας δεν πρέπει πάντα να κάνει το πλύσιμο του αυτοκινήτου, η γυναίκα δεν πρέπει να είναι πάντα στην κουζίνα και οι άνθρωποι με αξιώματα δεν χρειάζεται να είναι πάντα «κακοί»
• βιβλία όπου ό, τι συμβαίνει στην ιστορία να ταιριάζει με το τέλος. Τα παιδιά απολαμβάνουν συχνά μια κατάληξη που έχουν σκεφτεί παρά για καταλήξη-έκπληξη
• ένα κομμάτι της ιστορίας μπορεί να περιλαμβάνει πονηριές, χιούμορ, μπερδεμένες λέξεις, ή άνθρωπους που να μπλέκονται σε προβλήματα - τα παιδιά απολαμβάνουν την αίσθηση του φόβου και των αταξιών
• οι ενδιαφέρουσες λέξεις και ρίμες και ιδιαίτερα καθώς τα παιδιά μπαίνουν στο νηπιαγωγείο απολαμβάνουν τις λέξεις και τις ιστορίες με «μεγάλα» λόγια που έχουν ως βάση τη διασκέδαση
• ιστορίες για τις δικές τους ελπίδες και τις επιθυμίες ή τα πράγματα που γνωρίζουν, π.χ. για ένα παιδί αρχίζει το σχολείο ή έχουν γενέθλια
• βιβλία που εξερευνούν τα δυσάρεστα και θυμωμένα συναισθήματα, καθώς και τα θετικά συναισθήματα, π.χ. βιβλία για τη μετακόμιση ή για μια νέα περιπέτεια της οικογένειας
• βιβλία για μικρά παιδιά με χαρούμενο τέλος 

Παραμύθια και μύθοι

Είναι σημαντικά για τα παιδιά γι’ αυτό υπάρχουν τόσους αιώνες! Συνήθως δεν είναι πάρα πολύ τρομακτικά, επειδή είναι σχετικά «εδώ και πολύ καιρό και πολύ μακριά». Ασχολούνται με ορισμένα σημαντικά προβλήματα της ζωής, π.χ. κινούνται μακριά από το σπίτι και την οικογένεια, οι άνθρωποι πεθαίνουν, αισθάνονται σίγουροι για τον εαυτό σας.

Μετά από ένα τρομακτικό κομμάτι σε μια ιστορία, σταματήστε και αφήστε το παιδί σας να μιλήσει γι 'αυτό. Μην διαβάζετε τις ιστορίες που δεν αρέσουν στο παιδί σας. Ακολουθήστε το παράδειγμά του παιδιού σας για τις ιστορίες που θέλει. Τα παιδιά που μπορούν να διαβάσουν από μόνα τους θα θέλουν να διαβάσουν περισσότερα, ας τα αφήσουμε να επιλέξουν ότι τους αρέσει να διαβάζουν, ακόμη και αν δεν είναι «καλή λογοτεχνία». Μπορούν να έχουν πάντα κάποια αίσθηση καλής λογοτεχνίας μέσα από τις ιστορίες που τους έχετε διαβάσει εσείς. Τα παιδιά που μαθαίνουν να αγαπουν τις ιστορίες  και την ανάγνωση συνήθως θέλουν να διαβάσουν διαφορετικά είδη βιβλίων καθώς μεγαλώνουν.

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς

• Βρείτε λίγο χρόνο να διαβάζετε στο παιδί σας κάθε μέρα, ακόμη και για λίγα λεπτά.
• Αν έχετε περισσότερα από ένα παιδιά, να διαβάσετε ή διηγηθείτε τις ιστορίες που όλοι θέλουν και απολαμβάνουν ακόμα και ιστοριούλες για την δική σας παιδική ηλικία
• Ενθαρρύνετε τους παππούδες να διηγούνται ιστορίες για όταν ήταν νέοι.
• Κάντε ένα βιβλίο ιστορίας ζωής για κάθε ένα από τα παιδιά σας για να τους δείξετε τι έχουν γίνει, ό, τι έχουν επιτύχει και σημαντικά ορόσημα. Μπορείτε να βάλετε πράγματα όπως φωτογραφίες των ειδικών εκδηλώσεων, μια κλειδαριά από το πρώτο κούρεμα, η πρώτη λέξη, η πρώτη μέρα στο σχολείο.
• Αφήστε τα παιδιά σας να βλέπουν να διαβάζετε πολλά διαφορετικά πράγματα, όπως βιβλία, περιοδικά, επιστολές, κάρτες, συνταγές και ενημερωτικά δελτία. Μπορείτε να έχετε πολλά βιβλία γύρω από το σπίτι. Μιλήστε στα παιδιά σας για τα πράγματα που μπορείτε να διαβάσετε, ώστε να μπορούν να δουν ότι η ανάγνωση είναι σημαντικό κομμάτι για εσάς.
• Επισκεφθείτε την τοπική βιβλιοθήκη για συνεδρίες αφήγησης.
• Βρείτε παιχνίδια ή κούκλες που είναι σαν τους ανθρώπους στην αγαπημένη ιστορία του παιδιού σας και ενθαρρύνετέ το να παίξει την ιστορία.
• Αφήστε τα παιδιά σας γνωρίζουν αν είστε υπερήφανοι που διαβάζουν.
• Διαβάστε δυνατά! Απενεργοποιήστε την τηλεόραση, όταν διαβάζετε.

 

Πηγή: https://www.psychology.gr/psychologia-paidiou/1455-mia-fora-kai-enan-kairo.html 

Παραμύθια και Ψυχανάλυση. Γράφει ο Νικόλαος Τριμανδήλης

 Ο εσωτερικός κόσμος ενός παιδιού σε μεγάλο βαθμό δεν διαφέρει από αυτόν των ενηλίκων. Κατοικείται και αυτός, μεταξύ άλλων και από βίαια συναισθήματα όπως εκδίκηση, φθόνο, ζήλια, χαιρεκακία κ.α.

Τα παιδιά ζουν σε μια κατάσταση συνεχούς εξάρτησης, επίμονων αναγκών και έντονων συναισθημάτων. Φοβούνται ότι οι ανάγκες τους θα μείνουν ανικανοποίητες.

Καλούνται από το περιβάλλον τους να μετριάσουν αυτά τα συναισθήματα, αν και απολύτως φυσιολογικά, κάτι που τους προκαλεί όχι μόνο άγχος και ενοχή αλλά, σε κάποιες περιπτώσεις επιτείνει τα συναισθήματα μίσους και οργής.

Τα παραμύθια βοηθούν ως εκφραστές των συναισθημάτων του παιδιού. Πολλά από τα παραμύθια είναι σκληρά, όπως η Κοκκινισκουφίτσα, ο Κοντορεβυθούλης, η Χιονάτη. Πρωταγωνιστές είναι μάγισσες, κακές μητριές, γίγαντες, λύκοι, δράκοι κ.ο.κ. Όμως, μέσα από αυτούς τους χαρακτήρες επιτρέπεται στο παιδί να αναπαριστά τους πιο τρομακτικούς και κρυμμένους φόβους του.

Το παραμύθι δίνει τη δυνατότητα στο παιδί να ταυτιστεί με τα πρόσωπα, να δει οικείους συμβολισμούς τόσο στους ήρωες όσο και στους αντιήρωες και να βιώσει την ιστορία από μέσα. Αυτό του επιτρέπει να μεταβολίσει τα πιο τρομακτικά συναισθήματα και να μειώσει το άγχος, που νιώθει από αυτά.

Ένα παιδί δεν αντέχει να σκεφτεί ότι η μάγισσα ή μητριά και ο δράκος ή ο κακός γίγαντας είναι επίσης τρόποι με τους οποίους βλέπει τη μητέρα του και τον πατέρα του αντίστοιχα, τους οποίους χρειάζεται τόσο πολύ.

Ο παιδοψυχολόγος και ψυχαναλυτής Μπρούνο Μπέτελχαϊμ θεωρεί ότι τα παραμύθια βγάζουν τα παιδιά από δύσκολες συναισθηματικές καταστάσεις, διότι αποτελούν συμβολικές αποδόσεις των εμπειριών της ζωής.

Ένα σημαντικό στοιχείο επίσης είναι ότι τα παραμύθια διαδραματίζονται σε απροσδιόριστο χρόνο («Μια φορά και έναν καιρό…») αλλά και σε χώρο. Συχνά μάλιστα, σε μυθικά μέρη, όπως για παράδειγμα τα σικελικά παραμύθια, τα οποία συχνά αναφέρονται στο «Μικρό Πριγκιπάτο της Πορτογαλίας».

Αυτή η απόσταση επιτρέπει στο παιδί να βιώσει τα συναισθήματα, που προέρχονται από τη σύγκρουση με τα αγαπημένα του πρόσωπα, κρατώντας ταυτόχρονα μια απόσταση χωροχρονική. Στο τέλος δε, έρχεται και η επιστροφή στην πραγματικότητα με το «…και έζησαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα.».

Ο Freud ερεύνησε το βαθύτερο νόημα των παραμυθιών και είδε στα παραμύθια παρόμοιες εικόνες με αυτές των ονείρων. Για τον ίδιο τα παραμύθια εκφράζουν εσωτερικές συγκρούσεις, άγχη, κρυφούς φόβους και επιθυμίες τα οποία βρίσκονται παγιδευμένα στο ασυνείδητο του ατόμου.

Ωστόσο, ο πιο γνωστός ερευνητής υπήρξε ο Jung, ο οποίος έδωσε μια άλλη διάσταση. Έλεγε ότι «στα παραμύθια η ψυχή διηγείται την ιστορία της» και πίστευε πως ο συμβολισμός των παραμυθιών θα πρέπει να βασίζεται σε κάτι πιο γενικό και όχι απλά στις ιδιαίτερες ατομικές συγκρούσεις μεμονωμένων ατόμων.

Για τον Jung είναι δυνατόν, να αποκαλύπτουν και αρχέτυπα του «συλλογικού ασυνείδητου». Με τον όρο αυτόν αναφέρεται στις αρχέτυπες ιδέες που έχουν αποτυπωθεί από γενιά σε γενιά ως ένα πανανθρώπινο φαινόμενο και ο καθένας από εμάς τις κουβαλά μέσα του, ανεξάρτητα από την κοινωνία που προερχόμαστε. Τέτοιες αρχέτυπες ιδέες είναι για παράδειγμα, η τροφοδότης μητέρα-φύση, ο κύκλος της ζωής, το σκοτεινό και μαύρο άγνωστο ή το νερό σαν έκφραση αναγέννησης.

Κρυφοί συμβολισμοί στα παραμύθια

Αρκετά συχνά οι ήρωες των παραμυθιών πέφτουν σε βαθύ ύπνο ή πεθαίνουν πρόσκαιρα και ξαναγεννιούνται, όπως και η Ωραία Κοιμωμένη, η Χιονάτη και η Κοκκινοσκουφίτσα. Κάθε αφύπνιση ή αναγέννηση οδηγεί σε ένα υψηλότερο στάδιο ωριμότητας. Πιο συγκεκριμένα όμως, παρατηρούμε πολλούς κρυφούς συμβολισμούς στα πιο δημοφιλή παραμύθια:

Η ωραία κοιμωμένη

Η ωραία κοιμωμένη γεννήθηκε με την κατάρα στο 15ο έτος της ηλικίας της να τρυπηθεί στο δάχτυλο από ένα αδράχτι και να πέσει σε έναν βαθύ ύπνο για εκατό χρόνια. Για αυτό ο Βασιλιάς πατέρας της την έκλεισε σε έναν ψηλό πύργο, για να την προστατεύσει, αλλά τελικά η ηρωίδα τρυπιέται από ένα αδράχτι. Ο γοητευτικός πρίγκιπας έρχεται και με ένα φιλί ξυπνάει την ωραία Κοιμωμένη.

Οι συμβολισμοί είναι αρκετά εμφανείς όπως και το διδακτικό νόημα. Η ωραία κοιμωμένη βίωσε ως έφηβη την έμμηνο ρήση (τρύπημα δαχτύλου, αιμορραγία, ηλικιακό ορόσημο). Ο Βασιλιάς (ως βασιλιάς βιώνεται για κάθε κορίτσι ο πατέρας της) την κλείνει σε ένα ψηλό πύργο (οιδιπόδειο σύμπλεγμα, φαλλικός συμβολισμός). Όταν πλέον είναι ώριμη η πριγκίπισσα, ο γοητευτικός πρίγκιπας την ξυπνάει με ένα φιλί (ψυχοσεξουαλική ωριμότητα). Έτσι βλέπουμε πως απαιτείται ένα χρονικό διάστημα (συμβολικά 100 χρόνια ύπνου) ως αναγκαία προϋπόθεση για την διαμόρφωση μιας  ώριμης σεξουαλικής ενέργειας (libido).

Η Κοκκινοσκουφίτσα

Ένα μικρό κορίτσι, που φοράει ένα παλτό με κόκκινη κουκούλα, πηγαίνοντας προς το σπίτι της γιαγιάς της στο δάσος, παρασύρεται από τον κακό λύκο. Αυτός υποδύεται τη γιαγιά της, αφού προηγουμένως την είχε φάει, με σκοπό να φάει και το μικρό κορίτσι, γεγονός που συμβαίνει. Την τελευταία στιγμή, ένας καλός χωρικός σώζει τη κοκκινοσκουφίτσα, σκοτώνοντας τον λύκο.

Συνοψίζοντας το γνωστό παραμύθι, ο Μπρούνο Μπέτελχαϊμ, έγραψε πως «η Κοκκινοσκουφίτσα έχασε την παιδική της αθωότητα, συνάντησε τους κινδύνους που βρίσκονται μέσα της και στον κόσμο και την αντάλλαξε με τη σοφία που μπορούν να κατέχουν μονάχα όσοι «γεννήθηκαν δύο φορές»: εκείνοι που όχι μόνο υπερνίκησαν μια υπαρξιακή κρίση, αλλά και συνειδητοποίησαν ότι η ίδια τους η φύση τούς έσπρωξε σε αυτήν. Η παιδική αθωότητα της Κοκκινοσκουφίτσας πεθαίνει καθώς αποκαλύπτεται ο λύκος ως αυτό, που είναι και την καταπίνει. Όταν βγαίνει από την κοιλιά του λύκου, ξαναγεννιέται συνειδητοποιημένη πια».

Η Χιονάτη και οι επτά νάνοι

Το παραμύθι αναφέρεται σε ένα νεαρό κορίτσι, που χάνει τον πατέρα της και αναθρέφεται από την ζηλόφθονη μητριά της, ο οποία την εγκαταλείπει στο δάσος. Εκείνη βρίσκει καταφύγιο στο σπίτι επτά νάνων που τη συμπονούν και την περιθάλπουν, αλλά η μητριά της καταφέρνει να τη δηλητηριάσει με ένα μήλο. Η Χιονάτη μπαίνει σε ένα γυάλινο φέρετρο, ώσπου την σώζει ένας πρίγκιπας.

Η παραμονή της Χιονάτης (λευκή σαν το χιόνι - αγνότητα), στο σπίτι των νάνων, συμβολίζει την προσπάθεια των παιδιών να αποφύγουν το δύσκολο έργο της ενηλικίωσης. Η απουσία αλλαγής στη ζωή τους είναι ανάλογη με τη ζωή του παιδιού πριν από την εφηβική ηλικία. Έτσι οι νάνοι, καθηλωμένοι στη συνθήκη του αιώνιου παιδιού, δεν θα γευτούν ποτέ τη χαρά του έρωτα. Το μήλο συμβολίζει τον σεξουαλικό πειρασμό. Τρώγοντας το κόκκινο μέρος του μήλου, η Χιονάτη θέτει το τέλος της αθωότητάς της. Το παιδί μέσα της πεθαίνει και θάβεται σ’ ένα διαφανές φέρετρο. Ο ύπνος της Χιονάτης στο φέρετρο, που μοιάζει με τον θάνατο, είναι μια περίοδος κυοφορίας, η τελική φάση της προετοιμασίας δηλαδή της για την ωριμότητα. 

Η Σταχτοπούτα

Οι ρίζες του παραμυθιού βρίσκονται στην Αίγυπτο του 3ου αιώνα μ.Χ., όμως για πρώτη φορά καταγράφτηκε στην Κίνα τον 9ο αιώνα μ.Χ., πριν διαδοθεί στην Ευρώπη ως ένα λαϊκό παραμύθι από τη συλλογή των αδελφών Γκριμ.

Ένα ορφανό από μητέρα κορίτσι εξαναγκάζεται από την φθονερή μητριά και τις ζηλόφθονες αδελφές της να καθαρίζει τις στάχτες από το τζάκι. Όμως, μια καλή νεράιδα τη βοηθά να πάει στο χορό του βασιλιά. Το γοβάκι, που θα χάσει στη βιασύνη της, θα αλλάξει τη μοίρα της και θα οδηγήσει τον πρίγκιπα στο να την αναζητήσει και να την παντρευτεί.

Το παραμύθι αποκαλύπτει συμβολισμούς, όπως των προηγούμενων παραμυθιών. Ξεχωρίζει όμως για τα διδάγματά του, όπως η νίκη της απλότητας έναντι του ναρκισσισμού, ο μόχθος και οι πρωτοβουλίες που τελικά αποδίδουν, η πίστη στον εαυτό μας και πολλά άλλα.

Σημαντικότερο όλων είναι η υγιής ψυχική ανάπτυξη της ηρωίδας, η οποία χωρίς μνησικακία προς την μητριά της και τις θετές αδερφές της, καταφέρνει να ξεπεράσει τα εμπόδια που της έβαζαν και να εξελιχθεί. Όλα αυτά τα κατάφερε επειδή έλαβε αγάπη από την μητέρα της, πριν αυτή αποβιώσει.

Με τον τρόπο αυτόν το παραμύθι παρουσιάζει τα βήματα ανάπτυξης της προσωπικότητας και λειτουργεί παραδειγματικά και για τους γονείς υποδεικνύοντάς τους ότι για να ανεξαρτητοποιηθεί το παιδί τους πρέπει να του επιτρέψουν να αντιμετωπίσει μόνο του τα προβλήματα, διαφορετικά δεν θα αυτονομηθούν ως υπάρξεις, όπως ακριβώς οι θετές αδελφές της Σταχτοπούτας μένουν κακέκτυπα της μητριάς τους.

Συνοψίζοντας συμπεραίνουμε ότι η ψυχανάλυση μας καταδεικνύει, ότι τα παραμύθια μας γοητεύουν, διότι συμβολίζουν τις βασικές συγκρούσεις, τα συναισθήματα και τις επιθυμίες που είναι καθολικά βιώματα στην πορεία της ανθρώπινης ανάπτυξης.

Ωστόσο, η αξία του παραμυθιού καταστρέφεται όταν επεξηγείται διδακτικά, όταν δηλαδή εκπίπτει σε ηθικοπλαστική ιστορία όπως σημειώνει ο Μπρούνο Μπέτελχαϊμ. Το παραμύθι αποκτά την πλήρη σημασία του μόνο όταν το παιδί ή ο ενήλικας ανακαλύπτει διαισθητικά τα κρυμμένα νοήματά του, όταν το αναδημιουργεί ανάλογα με τις δικές του ανάγκες.

Πηγή: https://www.psychology.gr/psychologia-paidiou/6935-paramythia-kai-psyxanalysi.html

O σούπερ Διόνυσος στην Ξάνθη – ένα παραμύθι για παιδιά. Θανάσης Μουσόπουλος Φιλόλογος-συγγραφέας-ποιητής

 Μια φορά κι ένα καιρό τα παλιά τα χρόνια ήταν ένας αρχαίος θεός που τον έλεγαν Διόνυσο. Γυρνούσε από χώρα σε χώρα, από πόλη σε πόλη, από τότε ως τις μέρες μας. Η πατρίδα του ήταν κοντά σε μας, στη Θράκη. Έτσι βρέθηκε και στην πόλη μας, στην Ξάνθη. Η Ξάνθη εδώ και πολλά χρόνια, πάνω από πενήντα κάθε χρόνια στις Αποκριές γιορτάζει τον Διόνυσο, όπως κι εμείς σήμερα.

Ήταν ο πιο πρόσχαρος από τους θεούς και από τους πιο αγαπητούς στους ανθρώπους. Ο Διόνυσος πρόσφερε στον άνθρωπο το αμπέλι και το κρασί. Και οι θεοί τον αγαπούσαν. Ο εύθυμος θεός ταξίδευε συνέχεια κι επισκεπτόταν πολλές χώρες και πολιτείες για να μάθει στους ανθρώπους πώς να καλλιεργούν τα κλήματα και πώς να φτιάχνουν από τους καρπούς τους το κρασί. Το υπέροχο ποτό που κερνούσε ο θεός σκόρπιζε παντού το κέφι. Έκανε τους ανθρώπους να ξεχνούν τις στενοχώριες τους και να ζωγραφίζεται στα πρόσωπά τους το χαμόγελο.

Με πολύ περίεργο τρόπο γεννήθηκε όχι μία, αλλά δύο φορές και από τη μάνα και από τον πατέρα του. Μητέρα του ήταν μια όμορφη βασιλοπούλα η Σεμέλη που την ερωτεύτηκε ο Δίας. Καρπός της ένωσής τους ήταν ο Διόνυσος. Όμως η ζηλιάρα γυναίκα του Δία η Ήρα έπεισε τη Σεμέλη να ζητήσεις από τον Δία να εμφανιστεί μπροστά της με όλη του τη δύναμη, το αποτέλεσμα ήταν οι κεραυνοί και οι αστραπές του Δία να κάψουν τη Σεμέλη. Την ώρα που οι φλόγες την τύλιγαν ο Δίας έσωσε το βρέφος που είχε στα σπλάχνα της και το έραψε στο μηρό του. Όταν συμπληρώθηκαν εννιά μήνες, ο Διόνυσος ξαναγεννήθηκε από το πόδι του θεϊκού πατέρα του. Ο πατέρας του φρόντισε το μικρό Διόνυσο και τον εμπιστεύτηκε στις Νύμφες. Αυτές τον ανέθρεψαν με περισσή στοργή κι αγάπη, στο δάσος όπου κατοικούσαν, μέσα σε ένα τοπίο γεμάτο δέντρα και πολύχρωμα λουλούδια.

Η παρέα του μικρού Διόνυσου ήταν μεγάλη, από αγόρια και κορίτσια. Κι όταν μεγάλωσε τον ακολουθούσαν στα ταξίδια του οι Μαινάδες, οι Σάτυροι και οι Σειληνοί. Οι Μαινάδες ήταν νύμφες που μπορούσαν να συναναστρέφονται με τα άγρια ζώα. Οι Σάτυροι ήταν πνεύματα των δασών και βουνών, τριχωτοί με μυτερά αυτιά, διχαλωτά πόδια και ουρά τράγου. Οι Σειληνοί ήρθαν από τα μέρη Μικράς Ασίας ήταν τα αρσενικά δαιμόνια των πηγών και των ποταμών. Είχαν ανθρώπινο κορμί με ουρά και αυτιά αλόγου.

Ο Διόνυσος και η παρέα του από τα παλιά τα χρόνια έπιναν κρασί και οργάνωναν γιορτές, πανηγύρια και θέατρα. Τραγουδούσαν, έλεγαν ιστορίες, έπαιζαν θέατρο και χόρευαν. Από τη λατρεία του Διονύσου γεννήθηκε το αρχαίο θέατρο, που διαδόθηκε σε όλο τον κόσμο. Έτσι ο Διόνυσος είναι σήμερα γνωστός παντού, σε όλες τις χώρες. Οι ιστορίες που λέμε εδώ σήμερα είναι γνωστές και αγαπητές. Θα σας αφηγηθώ δυο ιστοριούλες για τον Διόνυσο, που είχε τόσο περιπετειώδη ζωή.

Μια φορά κινδύνεψε με πειρατές που θέλησαν να τον ληστέψουν. Κάποιοι πειρατές όταν τον είδαν ξαπλωμένο στην ακτή ένα νέο τόσο όμορφο και γεροδεμένο, πίστεψαν πως πρόκειται για κάποιο αρχοντόπουλο ή ακόμα και βασιλιά. Ευχαριστημένοι με τη σκέψη πως θα πάρουν πολλά λύτρα για να τον ελευθερώσουν, προσπάθησαν να τον δέσουν με βαριές αλυσίδες, χωρίς όμως να το πετύχουν· με μια μικρή κίνηση ο θεός τις τίναζε από πάνω του. Αυτοί συνέχιζαν τις προσπάθειές τους. Μόνο ο τιμονιέρης του καραβιού έλεγε να αφήσουν ελεύθερο το νέο παλικάρι, τον Διόνυσο. Εκείνη τη στιγμή άρχισε να τρέχει στο καράβι κόκκινο κρασί που ζάλισε με τη θεϊκή ευωδιά του τους ναύτες. Ταυτόχρονα ένα κλήμα άρχισε να τυλίγει το κατάρτι και να απλώνει τα φορτωμένα με ζουμερά σταφύλια κλαδιά του σε όλο το καράβι. Κι ενώ σαστισμένοι παρακολουθούσαν οι ναύτες, άλλο θαύμα γίνεται μπροστά στα μάτια τους: ο όμορφος νέος που ήθελαν να αιχμαλωτίσουν μεταμορφώνεται σε ένα άγριο λιοντάρι που οι βρυχηθμοί του κάνουν τους ναύτες να πηδούν στη θάλασσα για να γλιτώσουν. Όλους τους μεταμόρφωσε ο Διόνυσος σε δελφίνια και μόνο τον τιμονιέρη δεν πείραξε επιβραβεύοντάς τον για τη σύνεσή του.

Και μια δεύτερη ιστορία. Μια μέρα ο Διόνυσος, ο θεός του κρασιού, περνούσε από τη Φρυγία με τη χαρούμενη συνοδεία του, αλλά ξαφνικά έχασε τον Σιληνό που ήταν ο αγαπημένος σύντροφος και δάσκαλος του. Όταν ο βασιλιάς Μίδας βρήκε και φιλοξένησε το γέρο Σιληνό, ο Διόνυσος δέχτηκε να εκπληρώσει την επιθυμία του για να τον ευχαριστήσει. Ο άπληστος Μίδας ζήτησε να μπορεί ό,τι πιάνει να το μετατρέπει σε χρυσάφι. Σύντομα ο δύστυχος  βασιλιάς διαπίστωσε πως θα γινόταν πολύ πλούσιος αλλά θα πέθαινε από την πείνα και τη δίψα. Το ψωμί που άγγιζε να φάει μετατρεπόταν σε χρυσό και το νερό που ήθελε να πιει σε χρυσαφένιες σταγόνες. Μετανιωμένος ζήτησε από το θεό να τον κάνει όπως πριν και ο Διόνυσος που τον λυπήθηκε του είπε πως αν λουστεί στα νερά του Πακτωλού ποταμού θα απαλλαχτεί από το μαρτύριό του. Τα νερά γέμισαν χρυσάφι και ακόμη και τώρα το έδαφος στην ακροποταμιά έχει μια χρυσαφένια λάμψη.

Η Θράκη ήταν η αρχαία πατρίδα του Διόνυσου. Γι’ αυτό, ως τις μέρες μας γίνονται γιορτές που θυμίζουν εκείνα τα αρχαία καμώματα του σούπερ θεού Διόνυσου. Κούκεροι , χούχουτοι, Κιοπέκ Μπέης, Καλόγεροι που τους περιγράφει ο θρακιώτης Γεώργιος Βιζυηνός. Αλλά και τα Αναστενάρια που ως τις μέρες μας γίνονται σε πολλά μέρη της πατρίδας μας, όπου ζούνε θρακιώτες και θρακιώτισσες. Ντυμένοι με δέρματα ζώων και κουδούνια, θυμίζουν τα πανηγύρια του Διονύσου. Όλες οι αποκριάτικες γιορτές από κείνες τις παλιές γιορτές. Κι εδώ στην Ξάνθη, τέτοιες διονυσιακές γιορτές κάθε χρόνο γίνονται.

Ο Διόνυσος, όταν τον συνάντησα κι εγώ πριν από πολλά πολλά χρόνια, μου είπε κι έγραψα ένα ποίημα και θα σας το πω τώρα, τελειώνοντας, αφού σας ευχαριστήσω.

ΤΟ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ ΕΦΤΑΣΕ…

Το καρναβάλι έφτασε

Εμπρός βήμα ταχύ

Να το προϋπαντήσουμε

Με μπαλ και κομφετί

 

Τρέξετε να γιορτάσετε

Όλοι μαζί στην Ξάνθη

Όπου γιορτάζουν τον παππού

Διόνυσο με άνθη.

 

Το καρναβάλι έφτασε

Διόνυσο κι Ορφέα

Που κάθονται και πίνουνε

Και κάνουνε παρέα.

 

Οι μάσκες της Αποκριάς

Θα μπούνε στα μπαούλα

Όταν τελειώσει  η  γιορτή.

 

Αλίμονο σε μας, οι μασκαράδες

μένουμε, φωνάξτε δυνατά:

«χαρά κι αγάπη θέλουμε σ’  όλη μας  τη ζωή!»

*Το κείμενο αυτό γράφτηκε και αναγνώστηκε στα μικρά παιδιά των Παιδικών Σταθμών Κοσμίδη, το 2019

Πηγή: https://empros.gr/2021/02/o-souper-dionysos-stin-ksanthi-ena-paramythi-gia-paidia/

Το λαϊκό παραμύθι. Κούρτογλου Αργυρώ

Το παραμύθι είναι έργο συλλογικό, μακραίωνο διαχρονικό και επέζησε μέσω του

προφορικού αρχικά λόγου (Αναγνωστόπουλος Βασίλης, 1997: 113-114). Ο κόσμος

του παραμυθιού κινείται στην σφαίρα του φαντασιακού, ονειρικού και τερατώδους,

εκεί όλα είναι πιθανά, και όπως αναφέρει η Marthe Robert στην εισαγωγή του

βιβλίου Τα Παραμύθια των Αδερφών Γκριμμ (Αδερφοί Γκριμμ, 1994: 13), δημιουργεί

εξωπραγματικούς χαρακτήρες με νεράιδες νονές και ομιλούντα ζώα. Η λέξη

παραμύθι προέρχεται εννοιολογικά από την λέξη «παραμυθία» που σημαίνει

παρηγοριά, όρος που μας παραπέμπει σε αυτήν ακριβώς την ιδιότητα που έχουν τα

λαϊκά παραμύθια, να μαγεύουν και να κατευνάζουν (Δελώνης Αντώνης, 1990:101).

Τα παραμύθια μπορούν να ειδωθούν ως παρηγορητικές, λαϊκότροπες μικρές ιστορίες

οι οποίες όχι μόνο καθησυχάζουν και τέρπουν το ασυνείδητο των παιδιών αλλά και

διαμορφώνουν και προβάλλουν, μέσω των ηρώων τους, πρότυπα συμπεριφοράς

(Αναγνωστόπουλος, 1997:63).

                           


Επιπλέον, αξίζει να σημειωθεί ότι τα λαϊκά παραμύθια ακολουθούν μια συγκεκριμένη

αφηγηματική πλαισίωση. Η αφήγηση είναι τριτοπρόσωπη, ο αφηγητής παντογνώστης

και έχει γραμμική ροή. Οι ήρωες είναι ανώνυμοι, πάντα αδικημένοι και συνήθως τους

συνοδεύει ένα αντιθετικό δίπτυχο του καλού και του κακού. Ουσιαστικά οι ήρωες

είναι υπερβολικοί στην σκιαγράφηση τους διογκώνοντας κάποια χαρακτηριστικά του

προκειμένου οι συγγραφείς να δημιουργούν διάφορα δίπολα όπως καλός-κακός ή

όμορφος-άσχημος κ.ά. (Κανατσούλη Μένη, 2014: 125). Ακόμη, «το παραμύθι

συνδυάζει το φυσικό με το υπερφυσικό, το κοντινό με το μακρινό, το κατανοητό με

το ακατανόητο», όπως σωστά αναφέρει η Μαρία Αγγελίδου, στο προλογικό

σημείωμα των Παραμυθιών των Αδερφών Γκριμμ (Αδερφοί Γκριμμ, 1994:8). Τέλος,

τονίζεται η έντονη παρουσία των εξορθολογικών μοτίβων, όπως για παράδειγμα ζώα

ή αντικείμενα που μιλούν. Όλα αυτά τα χαρακτηριστικά φυσικά έχουν ένα βαθύτερο

συμβολισμό, όπου τα βαθιά και πυκνά δάση συμβολίζουν το ασυνείδητο, ή ο κυνηγός

αντικαθιστά το πατρικό πρότυπο. Επίσης ο τόπος δεν προσδιορίζεται ονομαστικά,

ενώ η δράση λαμβάνει χώρα συνήθως σε ένα κλειστό χώρο, κάποια οικία ή κάποιο

σκοτεινό δάσος. Ακόμη, ο χρόνος στον οποίο τοποθετείται ένα παραμύθι είναι

«άχρονος», με διακριτές μόνο τις χρονικές ακολουθίες, όπως το πριν ή το μετά.




(Κανατσούλη, 2007:82). Τα λαϊκά παραμύθια αποτέλεσαν φορέα πολιτισμού, αφού

μέσα από αυτά εκφράστηκαν συλλογικές νοοτροπίες, ήθη, έθιμα και συμπεριφορικά

μοντέλα άλλων εποχών (Κανατσούλη, 2014: 120). Επιπλέον, ο ήρωας ταλανίζεται

από εξωγενείς παράγοντες, προσπαθεί να διαφύγει και στο τέλος απελευθερώνεται,

μέσω της κάθαρσης που επέρχεται με όχι εύκολο ή υπάκουο τρόπο. Έτσι, η τελική

κατάστασή του επιτυγχάνει και την δικαίωση του αναγνώστη, ο οποίος στο μεταξύ

έχει ταυτιστεί ψυχικά και συναισθηματικά με τον πρωταγωνιστή.

Μια παραδοση για το Μέγα Αλέξανδρο από την Αράχωβα

 Από  την  Αράχωβα  πάλι  προέρχεται  ένα  παραμύθι  για  τον  Αλέξανδρο,  το  οποίο ουσιαστικά  συνδυάζει  τρία  διαφορετικά  επεισόδια  από  τη  Φυλλάδα. 

 Σύμφωνα  με  αυτό, ο  Αλέξανδρος  πηγαίνει  στο  νησί  των  Μακάρων,  το  οποίο  από  μακριά  του  φαινόταν σαν  μια  οχυρή  πόλη  με  δυνατά  τείχη.  

Εκεί,  ένα  κορίτσι  του  λέει  από  μέσα  πως βρίσκεται  ενώπιον  του  παραδείσου,  στον  οποίο  κανείς  ζωντανός  δεν  μπορεί  να εισέλθει,  αλλά  μόνο  ένας  νεκρός,  που  θα  κριθεί  άξιος  από  το  Θεό. 

 Στη  συνέχεια  του προμηθεύει  ένα  μέσο  για  να  δει  τουλάχιστον  κάποιους  νεκρούς  και  ο  Αλέξανδρος καταφέρνει  να  δει  τον  αλυσοδεμένο  βασιλιά  των  Περσών,  αυτόν  που  είχε  εν  ζωή νικήσει,  μέσα  σε  μια  σπηλιά,  που  ήταν  ο  τόπος  των  καταδικασμένων  (Dieterich  1904). 

Ουσιαστικά  εδώ  έχουμε  τρία  επεισόδια  από  το  Μυθιστόρημα  σε  μία  διήγηση,  το  νησί των  Μακάρων,  την  πόλη  του    Ήλιου  και  την  επίσκεψη  στο  σπήλαιο  των  νεκρών  (εις Άδου  κάθοδος).   

Φονισσα μανα. Παράδοση της Μυτιλήνης.

 Ητανε  μια  γυναίκα  και  ήταν  πολύ ανάποδη.  Είχε  ένα  μοναχοπαίδι  και ήταν  στον  πόλεμο.  Αλλά  ήτανε τόσο  ανάποδη  αυτή  η  γυναίκα,  που δεν  ήθελε  να  βοηθήσει  κανέναν  στη  ζωή  της. 

Κάθε  βδομάδα  γύριζε  όλο  το  χωριό  ένας κύριος  επαίτης,  τότε  περνάγανε  οι  άνθρωποι, και  δίνανε  λάδια,  φαγητά,  ό,τι  είχε  ο  καθένας. Στεκότανε  στην  πόρτα  της  πάντα  και περίμενε  να  ανοίξει  να  του  δώσει  κάτι.  Και της  έλεγε:  Καλό  κάνεις,  καλό  βρίσκεις,  κακό κάνεις,  κακό  βρίσκεις.  Αυτή  ούτε  άνοιγε,  ούτε  απαντούσε,  τίποτα. Μια  μέρα  εκνευρίστηκε  μαζί  του,  τον κερατά,  λέει,  άμα  θα  ρθει  την  άλλη  φορά  θα σ’  τον  φτιάξω  εγώ.  Πράγματι,  πήρε  αλεύρι και  έπλασε  μια  πίτα,  την  έψησε,  και  περίμενε να  ρθει  ο  γέροντας.  

Αυτός  ήρθε  πράγματι, έκατσε  στα  σκαλιά  και  λέει:  –Καλό  κάνεις,  καλό  βρίσκεις,  κακό  κάνεις, κακό  βρίσκεις.  Ανοίγει  την  πόρτα  αυτή,  νά,  λέει,  σού  ’κανα μια  πίτα  σήμερα,  πάρε  να  φας.  

–Ευχαριστώ,  λέει.  Ο  Θεός  να  σ’  το ανταποδώσει  αυτό  το  καλό  που  μ’  έκανες τώρα.

  –Εντάξει,  λέει.  Πήρε  αυτός  το  δρόμο,  βγήκε  έξω  απ’  το χωριό,  είχε  μια  βρυσούλα,  έκατσε  να ξεκουραστεί.  Ήπιε  το  νεράκι  του  κι  έκατσε. Πάνω  που  έκανε  να  βγάλει  την  πίτα,  να  τη φάει,  βλέπει  κι  έρχεται  ένας  σίφουνας  από μακριά.  Ποδοβολητό  αλόγου.  Γύριζε  ο  γιος της  γυναίκας. 

 Στάθκε  στη  βρύση,  ωχ,  λέει, γέροντα,  να  πιω  λίγο  νερό  να  σταθώ.  Γύριζε από  τον  πόλεμο  αυτό.  

–Πιες,  λέει,  πιες.  

–Είμαι,  λέει,  και  ψόφιος  από  πείνα  και κουρασμένος  και  νηστικός.

  –Α,  λέει,  κάτσε,  μια  καλή  κυριούλα  μού έδωσε  αυτή  την  πιτούλα,  φά’  την.

  Του  δίνει  την  πίτα  τώρα  ο  γέροντας  χωρίς  να ξέρει,  έφαγε  το  μωρό  την  πίτα,  ήπιε  και  το νερό,  κάνει  καβάλα  στ’  άλογο,  λέει, ευχαριστώ,  γέροντα,  ώσπου  να  πάει  αυτός άρχισε  να  ζαλίζεται.  Χτυπά  την  πόρτα, βγαίνει  η  μάνα,  πέφτει  αυτός  μες  στην αγκαλιά  της  μάνας,  τι  έπαθες,  λέει,γιε  μ’;  τι είναι  αυτό;  Πήγες  στον  πόλεμο,  γύρισες καλά,  τι  έπαθες;  

–Τι  να  σε  πω  λέει,  μάνα,  έξω  απ’  το  χωριό ήταν  ένας  γέροντας  και  μ’  έδωσε  κι  έφαγα μια  πίτα  και  ήπια  και  νερέλι.

  –Άχ,  λέει,  γιε  μ’,  εγώ  γίνομαι  η  φόνισσα.  Και  θυμήθηκε  τα  λόγια  του  γέροντα,  που έλεγε:  Καλό  κάνεις,  καλό  βρίσκεις,  κακό κάνεις,  κακό  βρίσκεις.