ΚΑΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΚΑΙ ΚΡΑΣΙ ΣΤΗ ΡΩΜΗ

 Ο Κάτων* πίστευε πως η συνήθεια να φιλιούνται μεταξύ τους οι συγγενείς, είχε ως σκοπό τον έλεγχο της γυναίκας, για την εξακρίβωση πιθανής οινοποσίας από πλευράς της. Για το ρωμαϊκό δίκαιο, όσον αφορά τις γυναίκες,  θανάσιμα παραπτώματα ήταν: πρώτον η μοιχεία και δεύτερον η οινοποσία. Είναι γεγονός πως είχαν τιμωρηθεί με θάνατο πολλές γυναίκες, οι οποίες είχαν υποπέσει στο παράπτωμα της οινοποσίας.

Οι νόμοι δεν φανερώνουν τι είναι ένας λαός, αλλά τι του φαίνεται περίεργο, παράξενο, υπερφυσικό, ασυνήθιστο.

*Μάρκος Πόρκιος Κάτων ο Πρεσβύτερος

(234 π.Χ.–149 π.Χ.): Ρωμαίος πολιτικός και ιστορικός.

ΦΡΙΝΤΡΙΧ ΝΙΤΣΕ,

Η Θεωρία του Σκοπού της Ζωής,

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΔΑΜΙΑΝΟΣ (1990).

Το οινοπωλείο, 

Lawrence Alma-Tadema (1869).

Η Ελυμική * Εγέστη, Αίγεστα

Πενήντα χιλιόμετρα δυτικά του Παλέρμο, σε ένα τοπίο ιδιαίτερα φυσικού κάλλους, βρίσκεται  η Ελυμική Εγέστη. Αγκαλιασμένη  από το φαράγγι του Σκάμανδρου, είναι μια αληθινή αποκάλυψη.

Ναός Εγέστας

Ο ναός  της Μεγάλης Μητέρας (Tempio della Dea Mandre) της  Έγεστα (Segesta)  πιθανόν αφιερωμένος στην Άρτεμη, είναι το μοναδικό κτίσμα που έμεινε ανέπαφο στους αιώνες όχι μόνο από τους σεισμούς, αλλά και από όλους τους κατά καιρούς κατακτητές της πόλης.  Ο εξάστυλος, περίπτερος ναός είναι από τα ωραιότερα δείγματα δωρικής αρχιτεκτονικής και αδιάψευστος μάρτυρας της προέκτασης του Τρωικού πολέμου στον αρχαίο ελληνικό κόσμο. Λέγεται ότι  είναι έργο Αθηναίου αρχιτέκτονα και χτίστηκε βιαστικά μεταξύ 426-416 π.Χ. για να εντυπωσιάσει τους Αθηναίους πρέσβεις. Γι’ αυτό το λόγο παρέμεινε ημιτελής, , όπως μαρτυρούν η έλλειψη ραβδώσεων στους κίονες και η απουσία διακόσμησης  (μετόπες, αέτωμα και σηκός). Άλλες  μαρτυρίες αναφέρουν ότι ο ναός δεν πρόλαβε να ολοκληρωθεί λόγω επίθεσης των Σελινούντιων το 416 π.Χ. με τους οποίους οι κάτοικοι της Έγεστας (Έλληνες άποικοι και Έλυμοι, δηλαδή Έλληνες Τρώες) βρίσκονταν σε συνεχή διαμάχη. Μια προσεκτική παρατήρηση του ναού αποκαλύπτει  ότι δεν υπάρχει ευθεία γραμμή σε κανένα σημείο του κτίσματος. Είναι φανερό κι  εδώ το εκλεπτυσμένο επίτευγμα της αρχαίας ελληνικής αρχιτεκτονικής, η καμπυλότητα, όπως  στο ναό του Παρθενώνα.

Στην κορυφή του  όρους Μόντε Μπάρμπαρο  σε μια τοποθεσία με πανοραμική θέα βρίσκεται το ελληνικό  θέατρο, όπου το καλοκαίρι πραγματοποιούνται θεατρικές παραστάσεις.

( Οι Έλυμοι οι πρώτοι Τρώες που κατέφθασαν στην Τρινάκρια)

“Dying Alexander”~Florence, Uffizi Gallery Parian marble(head), bust (modern work) — Luna marble. Late 2nd cent. BCE. Greco-roman copy of a Hellenic portrait.

 The identification of this head as a portrait of Alexander the Great is derived from Plutarch, who wrote that only Lysippos was permitted to make a likeness of him, and portrayed him “with leonine hair and melting upturned eyes”.

The interpretation that Alexander is shown in his death throes demonstrates the Renaissance desire to find in ancient sculpture illustrations of ancient history; the expression and pose are more dramatic than we would expect to find in a portrait. 

Other art historians have called it a dying giant, with comparisons to similar figures in the Great Altar of Zeus at Pergamon

Παλμύρα

Παλμύρα

    Αρχαία πόλη στην ομώνυμη όαση της συριακής ερήμου. Το εμπόριο των καραβανιών δημιούργησε τον πλούτο της πόλης, η οποία τον 3o αι. μ.Χ. έπαιξε σημαντικότατο ρόλο εξαιτίας της πρόθεσης των Ρωμαίων αυτοκρατόρων να καταλάβουν το έδαφος των Πάρθων για να προφυλαχθούν από το βασίλειο των Σασανιδών. 

Η Π. ιδρύθηκε κατά την Παλαιά Διαθήκη από τον Σολομώντα, μερικοί όμως αμφισβηστούν το γεγονός. Η πρώτη μνεία της πόλης γίνεται σε επιγραφή του 1115 – 1100 π.Χ., όπου ονομάζεται, κατά την τοπική διάλεκτο, Ταντμάρ. Στους πρώτους αι. π.Χ. οι κάτοικοί της ήταν Άραβες, που μιλούσαν την αραμαϊκή. Στα χρόνια των Σελευκιδών ήταν τμήμα της αυτοκρατορίας τους. Mετά έγινε ανεξάρτητη, και ήδη το 42 π.Χ. αποτελούσε με τις γύρω περιοχές πλουσιότατο μικρό κράτος με πληθυσμό αραβικό, ρωμαϊκό και ελληνικό. Στα χρόνια εκείνα η Π. έγινε εμπορικός σύνδεσμος του ρωμαϊκού με το παρθικό κράτος και αποτελούσε σημαντικό πέρασμα προς την Πέτρα και γενικά την Αραβία. Οι Ρωμαίοι άρχισαν να ανησυχούν για την ακμή της Π. αλλά η εκστρατεία του Μάρκου Αντώνιου εναντίον της δεν πέτυχε. 

Μερικά χρόνια αργότερα έχουμε αυθεντικά στοιχεία για την Π. από αραμαϊκές επιγραφές. Πληροφορούμαστε μάλιστα από αυτές, ότι οι επιδρομές ληστρικών φυλών εναντίον της, ανάγκασαν τους ηγεμόνες της να εξοπλίσουν στρατό ώστε να προασπίσουν την ανεξαρτησία της. Η περίοδος της ακμής της Π. συμπίπτει με τα έτη 130-270 μ.X. Η πόλη γνώρισε καταστροφές στα χρόνια της εκστρατείας του Τραϊανού εναντίον των Περσών αλλά ο Αδριανός που την επισκέφτηκε αργότερα την ανοικοδόμησε, δίνοντάς της το όνομα Αδριανή Πόλη. Η Π. πέρασε τελικά στην επικυριαρχία της Ρώμης, που χρησιμοποίησε μάλιστα στον ρωμαϊκό στρατό τους περίφημους μισθοφόρους τοξότες της. 

Στις αρχές του 3ου αι. μ.Χ. της δόθηκαν μερικά προνόμια και οι κάτοικοί της υιοθέτησαν ρωμαϊκά επώνυμα. Τότε άρχισε να εδραιώνεται και η θέση της οικογένειας των Σεπτίμιων, που έπαιξε σπουδαίο ρόλο στην ιστορία της πόλης. Ο Σεπτίμιος Οντενάτ πήρε τον τίτλο του συγκλητικού με εντολή του Αλέξανδρου Σεβίρου (230 – 231 μ.Χ.) και ο γιος του Σεπτίμιος Χαϊράν, του πρίγκιπα της Π. (ρας Ταντμόρ). Ο γιος του τελευταίου Σεπτίμιος Οντενάτ, ο Οδαίναθος ή Οδέναθος των αρχαίων Ελλήνων, ήταν ο σύζυγος της Ζηνοβίας. Ο Ουαλεριανός τον ανακήρυξε ύπατο (258) και του παραχώρησε δικαιώματα που καλλιέργησαν το φιλόδοξο σχέδιό του να καταστήσει την Π. διάδοχο των κτήσεων της Ρώμης στην Ανατολή. Μετά την ήττα του Ουαλεριανού στην Έδεσσα (260), ο Οδαίναθος άρχισε να ενοχλεί τον Πέρση βασιλιά Σαπώρ A» με επιδρομές. Οι Ρωμαίοι, που ήταν αντίπαλοι των Περσών, τον ενίσχυσαν και τον αναγόρευσαν αντιβασιλιά της Ανατολής (262). Ο Οδαίναθος νίκησε τότε σε αρκετές μάχες τους Πέρσες και κατόρθωσε να εδραιώσει την παλμυρική κυριαρχία στη Συρία του Ευφράτη και στην Αραβία.

 Το 266 όμως (ή 267) δολοφονήθηκε μαζί με τον γιο του Ηρώδη στην Έμεσσα, το σημερινό Χομς, και τον διαδέχτηκε η Ζηνοβία, ως επίτροπος του άλλου γιου τους Βαχμπαλάτ ή Αθηνόδωρου. Η Ζηνοβία προσάρτησε στο κράτος της Π. την Αίγυπτο, ανακήρυξε το γιο της βασιλιά, η ίδια αυτοανακηρύχθηκε βασίλισσα (270 – 271). Σύντομα όμως οι Ρωμαίοι κυρίευσαν την Π. (άνοιξη του 272). Λίγο αργότερα οι Παλμυρηνοί επαναστάτησαν και οι Ρωμαίοι, για αντίποινα, ξεθεμελίωσαν την πόλη. Το 274 η Ζηνοβία κόσμησε τον θρίαμβο του Αυρηλιανού. Παρά τις προσπάθειες των Ρωμαίων να ξαναφέρουν την πόλη στην παλιά της ακμή, η Π. βρισκόταν πλέον σε κατάσταση μαρασμού. Το 400 ήταν σταθμός της A» Ιλλυρικής λεγεώνας. Ο Ιουστινιανός έχτισε εκεί υδραγωγείο, κυρίως για στρατιωτικούς σκοπούς. 

Μετά την κατάκτηση της πόλης από τους Άραβες αποικίστηκε και πάλι και συνέχισε τη διαδρομή της ως αραβική πόλη πια, μέχρι το 1089, όταν καταστράφηκε από σεισμούς. Ανοικοδομήθηκε και πάλι για να καταστραφεί εκ νέου από τον Ταμερλάνο και να περάσει στην αφάνεια, ως μικρός αραβικός οικισμός. Στα χρόνια ωστόσο της γαλλικής κατοχής της Συρίας, το ενδιαφέρον που παρουσιάζουν τα ερείπια της πόλης, στάθηκε αφορμή να χτιστούν εκεί τουριστικά ξενοδοχεία και να δημιουργηθεί ένας νέος οικισμός.

 Το αρχαιολογικό και καλλιτεχνικό ενδιαφέρον των αρχαιοτήτων της Π. είναι μεγάλο. Χώρια από τις πολυάριθμες επιγραφές, οι περισσότερες από τις οποίες είναι στην ελληνική, τα μνημεία της Π. μαρτυρούν ότι η τέχνη της αποτελεί κρίκο της αρχαίας ελληνικής και της ανατολικής χριστιανικής, με διασταύρωση ρωμαϊκών και άλλων τεχνοτροπιών. Ιδιαίτερα αξιόλογο μνημείο είναι ο ναός του Ήλιου, που αποτελεί το επίκεντρο πολλών άλλων μνημειακών οικοδομών. Υπάρχει ακόμα και μικρός ναός αφιερωμένος στην Άρτεμη. Η αρχαία πόλη είχε τρεις υπόγειες νεκροπόλεις και πολυάριθμους επίγειους τάφους, που βρίσκονται κατάσπαρτοι στην περιοχή.

 Από τα χριστιανικά μνημεία διασώθηκαν τα θεμέλια δύο εκκλησιών και από τα νεότερα το φρούριο του Φαχρεντίν του 16ου αι. Τέλος, τα παλμυρηνά νομίσματα με την ελληνική επιγραφή ΠΑΛΜΥΡΑ, παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον για την ποικιλία των τύπων τους. Στην Π., καλλιτεχνικό κέντρο όπου συναντήθηκαν η κλασική τέχνη με τις ανατολικές επιδράσεις, αναπτύχθηκαν ιδιαίτερα στη γλυπτική, πρωτοποριακές τάσεις των μοτίβων της τέχνης της όψιμης αρχαιότητας, όπως είναι η ανάμειξη ρεαλιστικών και συμβολικών στοιχείων, η αδιαφορία για τη δήλωση χώρου και τοπίου, η μετωπικότητα και οι ιεραρχικές αναλογίες των προσώπων. Κατάλοιπο Μεγαλοπρεπούς κτίσματος της αρχαίας πόλης Παλμύρας.

Κράνος αξιωματικού του Ρωμαϊκού στρατού του 4ου αιωνα μ.Χ.

Βρέθηκαν 14 κράνη αυτής της περιόδου και αυτού του τύπου. Όλα είναι ανώτερων αξιωματικών του Ρωμαϊκού στρατού και όλοι σχεδόν οι επιστήμονες συμφωνούν ότι πρέπει να ανήκαν ( όπως και αυτό) στο στρατόπεδο του Αυτοκράτορα Λικινιου , αντιπάλου του Μέγα Κωνσταντίνου.

Απόλλων Σαυροκτόνος γλυπτό του Πραξιτέλη

Με την ονομασία Απόλλων Σαυροκτόνος είναι γνωστά διάφορα μαρμάρινα Ρωμαϊκά γλυπτά του 1ου και 2ου αιώνα μ.Χ., τα οποία αποτελούν αντίγραφα του αρχικού ελληνικού από τον Πραξιτέλη κατά τον 4ο αιώνα π.Χ. το οποίο ήταν ορειχάλκινο. Τα αγάλματα αυτά αναπαριστούν ένα γυμνό νεαρό ενήλικα ο οποίος θεωρείται πως είναι ο θεός Απόλλωνας, καθώς ετοιμάζεται να πιάσει μια σαύρα που σκαρφαλώνει στον κορμό ενός δέντρου.

Ο Ρωμαίος ιστορικός του 1ου αιώνα μ.Χ. Πλίνιος ο Πρεσβύτερος, αποδίδει την παράσταση του αγάλματος στον Πραξιτέλη κατά τον 4ο αιώνα π.Χ.

Το Μουσείο Τέχνης του Κλήβελαντ στις ΗΠΑ έχει στην κατοχή του μέρος ενός ορειχάλκινου αγάλματος με την παράσταση αυτή,το οποίο αγόρασε το 2004 από ιδιωτικό συλλέκτη στην Ελβετία ενώ αναφέρεται πως το άγαλμα κατά το 1930 βρισκόταν στη Γερμανία. Θεωρείται πιθανό πως πρόκειται για το αυθεντικό ελληνικό άγαλμα από τον 4ο αιώνα π.Χ. όμως δεν έχει εξακριβωθεί ακόμα πλήρως η αυθεντικότητα του αγάλματος από την επιστημονική κοινότητα, ενώ η κυβέρνηση της Ελλάδος έχει εγείρει αμφισβητήσεις σχετικά με την νομιμότητα της κατοχής του αγάλματος από το μουσείο καθώς υποστηρίζει ότι βρέθηκε σε θαλάσσια περιοχή του Ιονίου Πελάγους ανάμεσα στην Ελλάδα και την Ιταλία και παρόμοιες αμφιβολίες έχει εκφράσει και η κυβέρνηση της Ιταλίας.

Η κύρια αναπαράσταση του αγάλματος εικάζεται πως μπορεί να αναφέρεται έμμεσα στη μάχη του Απόλλωνα εναντίον του Πύθωνα, τέρατος της ελληνικής μυθολογίας. Εναλλακτικά η σαύρα αναπαριστάται ως ένα από τα χαρακτηριστικά του θεού με την θεραπευτική του ιδιότητα ο οποίος καταπολεμά τις ασθένειες, βάσει των επιθέτων όπως σμινθεύς(εξολοθρευτής των ποντικιών) ή παρνόπιος (εξολοθρευτής των ακρίδων) τα οποία συχνά αποδίδονταν στους θεούς από τους αρχαίους Έλληνες.

Υπήρξαν επίσης αντίγραφα του αγάλματος σε μικρή κλίμακα κατά την Ρωμαϊκή εποχή, ενώ η θεματολογία του Απόλλωνα και της σαύρας συναντάται επίσης και σε Ρωμαϊκά φηφιδωτά.

Το μαρμάρινο αντίγραφο που βρίσκεται στο Λούβρο, στεγάζονταν προγενέστερα στη συλλογή Μποργκέζε και αγοράστηκε από τον Ναπολέοντα το 1807. Έχει ύψος 1,49 μέτρα (έκθεμα Ma 441), με το αριστερό χέρι και την κεφαλή της σαύρας να είναι σύχρονες αποκαταστάσεις. Υπάρχουν επίσης αντίγραφα του αγάλματος τα οποία φιλοξενούνται στα μουσεία του Βατικανού στο Βατικανό (έκθεμα 750), και τα Εθνικά Μουσεία του Λίβερπουλ στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Η αναπαράσταση έχει επίσης αποτυπωθεί σε νομίσματα του 2ου αιώνα μ.Χ. της αρχαίας Νικόπολης στην Ήπειρο.

Οι φωτογραφίες είναι απο τον Απόλλωνα στο μουσείο του Κλήβελαντ, ΗΠΑ

Κεφαλή Αμαζόνας

 Κεφαλή Αμαζόνας, ρωμαϊκό αντίγραφο Ελληνικού πρωτότυπου αγάλματος που δημιουργήθηκε σε καλλιτεχνικό διαγωνισμό στην Έφεσο το 440-430 π.Χ. - Μουσεία Καπιτωλίου, Ρώμη.

🌍 Head of an Amazon Roman copy of Greek original produced in 440-430 BCE for artistic competition in Ephesus. Capitoline Museum, Rome, Italy.

🇬🇷 Σύμφωνα με τον Πλίνιο, οι πιο λαμπροί γλύπτες του 5ου αι. π.Χ., ο Πολύκλειτος, ο Φειδίας, ο Κρησίλας, ο Κύδων και ο Φράδμων, πήραν μέρος σε έναν διαγωνισμό γλυπτικής στην Έφεσο με σκοπό την ανάθεση ενός αγάλματος Αμαζόνας στο ναό της Άρτεμης. Οι αρμόδιοι τους ζήτησαν να εκτιμήσουν οι ίδιοι τα έργα τους. Όλοι φυσικά αξιολόγησαν το έργο τους ως το καλύτερο αλλά στην θέση του δεύτερου η Αμαζόνα του Πολύκλειτου έλαβε τους περισσότερους ψήφους κι έτσι αναδείχθηκε ο νικητής του διαγωνισμού. Ακολουθούσαν στη δεύτερη θέση η Αμαζόνα του Φειδία, στην τρίτη του Κρησίλα, στην τέταρτη του Κύδωνα και στην πέμπτη του Φράδμωνα.

Κεφάλι Αμαζόνας Ρωμαϊκό αντίγραφο.

 Κεφαλή Αμαζόνας, ρωμαϊκό αντίγραφο Ελληνικού πρωτότυπου αγάλματος που  δημιουργήθηκε σε καλλιτεχνικό διαγωνισμό στην Έφεσο το 440-430 π.Χ. - Μουσεία Καπιτωλίου, Ρώμη.

🌍 Head of an Amazon Roman copy of Greek original produced in 440-430 BCE for artistic competition in Ephesus. Capitoline Museum, Rome, Italy.

🇬🇷 Σύμφωνα με τον Πλίνιο, οι πιο λαμπροί γλύπτες του 5ου αι. π.Χ., ο Πολύκλειτος, ο Φειδίας, ο Κρησίλας, ο Κύδων και ο Φράδμων, πήραν μέρος σε έναν διαγωνισμό γλυπτικής στην Έφεσο με σκοπό την ανάθεση ενός αγάλματος Αμαζόνας στο ναό της Άρτεμης. Οι αρμόδιοι τους ζήτησαν να εκτιμήσουν οι ίδιοι τα έργα τους. Όλοι φυσικά αξιολόγησαν το έργο τους ως το καλύτερο αλλά στην θέση του δεύτερου η Αμαζόνα του Πολύκλειτου έλαβε τους περισσότερους ψήφους κι έτσι αναδείχθηκε ο νικητής του διαγωνισμού. Ακολουθούσαν στη δεύτερη θέση η Αμαζόνα του Φειδία, στην τρίτη του Κρησίλα, στην τέταρτη του Κύδωνα και στην πέμπτη του Φράδμωνα.

Η γέννηση του ιστορικού φαινομένου που ονομάζουμε βυζαντινή αυτοκρατορία.

 Η ρωμαϊκή πολιτική θεωρία, ο ελληνικός πολιτισμός και η χριστιανική πίστη αποτελούν τα κύρια στοιχεία που καθώρισαν την εξέλιξη του Βυζαντίου. Χωρίς αυτά τα τρία στοιχεία είναι αδύνατο να κατανοήσουμε το Βυζάντιο.

 Η σύνθεση του ελληνικού πολιτισμού με τη χριστιανική θρησκεία στο πλαίσιο της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας οδήγησε στη γένεση του ιστορικού εκείνου φαινομένου που ονομάζουμε βυζαντινή αυτοκρατορία[i]. Η σύνθεση αυτή πραγματοποιήθηκε όταν η ρωμαϊκή αυτοκρατορία μετατόπισε το κέντρο της στην Ανατολή, μετά την κρίση που ξέσπασε τον τρίτο αιώνα. Συγκεκριμένη μορφή έλαβε με την αναγνώριση του χριστιανισμού από το Imperium romanum και την ίδρυση της νέας πρωτεύουσας στον Βόσπορο. Τα δύο αυτά γεγονότα, δηλ. η νίκη του χριστιανισμού και η οριστική μετάθεση του πολιτικού κέντρου του κράτους στην εξελληνισμένη Ανατολή, εγκαινιάζουν τη βυζαντινή εποχή.

Στην πραγματικότητα η βυζαντινή ιστορία είναι μία νέα φάση της ρωμαϊκής ιστορίας, όπως και το βυζαντινό κράτος είναι βασικά η συνέχεια του imperium romanum. Βέβαια το επίθετο «βυζαντινός» χρησιμοποιήθηκε σε μεταγενέστερους χρόνους και ήταν άγνωστο στους ονομαζόμενους «Βυζαντινούς». Αυτοί χρησιμοποιούσαν συνήθως το όνομα «Ρωμαίοι», τον αυτοκράτορα τους θεωρούσαν ρωμαίο ηγεμόνα, διάδοχο και κληρονόμο των παλαιών ρωμαίων καισάρων. Έμειναν πιστοί στο όνομα της Ρώμης όσο χρόνο διήρκεσε η αυτοκρατορία, και οι ρωμαϊκές πολιτικές παραδόσεις κυριάρχησαν ως το τέλος στην πολιτική τους συνείδηση και βούληση[ii]. Η ρωμαϊκή πολιτική θεωρία συνένωσε τα ετερογενή εθνικά φύλα της αυτοκρατορίας και η ρωμαϊκή ιδέα της παγκόσμιας κυριαρχίας καθώρισε τη θέση της αυτοκρατορίας απέναντι στον υπόλοιπο κόσμο.

Ως κληρονόμος του ρωμαϊκού imperium το Βυζάντιο πίστευε ότι ήταν η μοναδική αυτοκρατορία πάνω στη γη και διεκδικούσε κυριαρχικό ρόλο πάνω σε όλες τις χώρες που ανήκαν κάποτε στον ρωμαϊκό κόσμο (orbis) και που τώρα είχαν γίνει τμήματα της χριστιανικής οικουμένης. Η σκληρή όμως πραγματικότητα ανέτρεψε προοδευτικά την αξίωση αυτή. Πάντως τα κράτη που δημιουργήθηκαν μέσα στο χώρο της χριστιανικής οικουμένης πάνω στο παλαιό ρωμαϊκό έδαφος, παράλληλα με το ρωμαιο-βυζαντινό κράτος, δεν θεωρήθηκαν νομικά και ιδεολογικά ισότιμα με αυτό. Δημιουργήθηκε μια περίπλοκη ιεραρχία κρατών, στην κορυφή της οποίας βρισκόταν ο ηγεμόνας του Βυζαντίου ως ρωμαίος αυτοκράτορας και ως κεφαλή της χριστιανικής οικουμένης[iii]. Στην πρώτη βυζαντινή εποχή η πολιτική της αυτοκρατορίας απέβλεπε στην άσκηση άμεσης κυριαρχίας πάνω στον orbis romanus, ενώ στη μέση και την ύστερη βυζαντινή εποχή η διατήρηση της θεωρητικής αυτής ηγεμονίας αποτελούσε τον άξονα, γύρω από τον οποίο στρεφόταν η πολιτική της αυτοκρατορίας.

---

[i] Πρβλ. Ν. Η. Baynes, The Hellenistic Civilization and East Rome, Oxford 1946 (ανατύπωση: Byzantine Studies, σελ. 1 εξ.). Για την ελληνιστική πολιτιστική και εκπαιδευτική παράδοση βλ. τα διεισδυτικά σχόλια του R.J.H. Jenkins, Byzantium and Byzantinism. Lectures in Memory of Louise Taft Semple, The University of Cincinnati 1963, σελ. 8 εξ.

[ii] Πρβλ. F. Dölger, Rom in der Gedankenwelt der Byzantiner, Zeitschr. f. Kirchengesch. 56(1937) 1 εξ., ανατύπωση στο Byzanz und die europ. Staatenwelt 70 εξ.

[iii] Πρβλ. G. Ostrogorsky, Die byzantinische Staatenhierarchie, Sem. Kond. 8 (1936) 41 εξ. Επίσης F. Dölger, Die «Familie der Könige» im Mittelalter, Hist. Jahrb. 60(1940) 397 εξ., ανατύπωση στο Byzanz und die europ. Staatenwelt 34 εξ.

Πηγή: GEORG OSTROGORSKY ΙΣΤΟΡΙΑ TOY ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ

Η έναρξη των επαφών της Ρώμης με τους Φράγκους κατά τη διάρκεια του 6ου αιώνα.

Η υπαγόμενη στη βυζαντινή αυτοκρατορία Ρώμη κατά τον 6ο αιώνα μ.Χ. Ρώμη μεταδίδει την ορθόδοξη πίστη δυτικότερα στους Φράγκους και σταδιακά προτάσσοντας κυρίως θρησκευτικούς λόγους αρχίζει να αυτονομείται από το Βυζάντιο συγκλίνοντας προς τους Φράγκους.

Το πνεύμα της ελεύθερης συνδιαλλαγής της Ρώμης με τους Φράγκους αποδίδεται από τον πάπα Πελάγιο (579-590) στη θρησκευτική τους συγγένεια με τη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία.

 Η άποψη αυτή διατυπώνεται σε επιστολή του ρωμαίου Ποντίφηκα προς τον Αυναχάριο επίσκοπο Αυτισιόδωρου (Auxerre) με την οποία ζητούσε τη μεσολάβηση των Φράγκων για την αναγνώριση της εκλογής του και τη διάσωση της Εκκλησίας από τους Λογγοβάρδους. Η στροφή αυτή του Πελαγίου προς τους Φράγκους έχει αποδοθεί στην κρίση που είχε δημιουργήσει η παρουσία των Λογγοβάρδων στην Ιταλία.

 Στην πραγματικότητα, η προσφυγή του πάπα στους Φράγκους ηγεμόνες δεν περιλάμβανε μόνο το αίτημα της προστασίας της από τους Λογγοβάρδους αλλά και της βοήθειας τους για την ίδρυση ναών και μοναστηριών. Η ενίσχυση της Εκκλησίας της Ρώμης από τους Φράγκους αναβάθμιζε τον πολιτικό της ρόλο, αναδεικνύοντας την σιγά-σιγά σε αντίβαρο του Βυζαντίου στη Δύση. Σε αυτές τις συνθήκες, ο πάπας Πελάγιος πρόβαλλε τη Ρώμη ως υπερέχουσα πόλη ανάμεσα σε φίλους και υπηκόους ολόκληρης της Ιταλίας.

 Υπόβαθρο αυτής της συμμαχίας, σύμφωνα με τον Πελάγιο, ήταν η ορθόδοξη πίστη, η οποία ισχυριζόταν ότι ήταν κοινή στους Φράγκους και το Imperium romanum δηλαδή, το Βυζάντιο. Η ανάπτυξη δεσμών της ρωμαϊκής Εκκλησίας με τους Φράγκους, την κύρια ορθόδοξη δύναμη στην Δύση, εξασφάλιζε με τον τρόπο αυτό, την υπεροχή της Ρώμης στα εδάφη τα οποία ανήκαν παλαιότερα στο δυτικό τμήμα της Αυτοκρατορίας. Μέσω της Ρώμης η Ορθοδοξία επιβαλλόταν στη Δύση ειρηνικά και χωρίς τις στρατιωτικές ενέργειες και τις κατακτητικές επεμβάσεις του Βυζαντίου.

Αυτή η αδιαμφισβήτητη αποδοχή της Ρώμης, ως του αρχαιότερου πόλου του Χριστιανισμού στη Δύση και η προσφυγή του πάπα προς τους Φράγκους ηγεμόνες για συμπαράσταση, ώστε να διατηρηθεί η ειρήνη δηλαδή οι ισορροπίες στη Δύση, δεν απείχε από την επικρατούσα αντίληψη του Βυζαντίου για τη διατήρηση φιλικών σχέσεων με ομόδοξα κράτη με όσα δηλαδή αναγνώριζαν την Ορθοδοξία, όπως είχε καθοριστεί από τις Οικουμενικές Συνόδους και ιδιαίτερα εκείνης της Χαλκηδόνας (451).8 Το πεδίο συνάντησης του Βυζαντίου με τη Δύση στις αρχές του 7ου αιώνα ήταν αποκλειστικά η ορθόδοξη πολιτική και η δογματική σύμπλευση με τον πάπα της Ρώμης.

 Αυτή η αντιμετώπιση της Δύσης ήταν πάγιο αίτημα της ορθόδοξης συγκλητικής αριστοκρατίας της Κωνσταντινούπολης, στην οποία πάντοτε άρεσε να επιδεικνύει τη ρωμαϊκή της καταγωγή και τις ευνοϊκές διαθέσεις της έναντι του πάπα.9 Η αριστοκρατία αυτή, ορθόδοξη από την εποχή της Συνόδου της Χαλκηδόνας, ήταν τον 7ο αιώνα αποδυναμωμένη, εσωστρεφής και προσηλωμένη στην αναγνώριση του Πάπα ως εγγυητή της τήρησης των αξιών και των αρχών της. Η αδυναμία του Βυζαντίου για στρατιωτικές επεμβάσεις στη Δύση από τη μια πλευρά και η ορθόδοξη ομοφωνία ανάμεσα στη Ρώμη και την Κωνσταντινούπολη από την άλλη, έδωσε ακόμη μεγαλύτερη ανεξαρτησία κινήσεων στον διάδοχο του Πελαγίου, πάπα Γρηγόριο Α' (590-604).

Η Μακεδονία κατά την περίοδο της Ρωμαιοκρατίας

Η Μακεδονία κατά την περίοδο της ρωμαιοκρατίας κατείχε ελάσσο-
να θέση στην οικονομική ζωή της αυτοκρατορίας. Ο φυσικός της πλού-
τος δεν ήταν πλέον ανταγωνίσιμος με τις μεγάλες πλουτοπαραγωγικές
περιοχές της Μικράς Ασίας και της Δύσης. Ωστόσο, η ειρήνη, η ασφά-
λεια, το άρτιο οδικό σύστημα συνέβαλλαν σε μια τοπική οικονομική
άνθηση, με αποτέλεσμα κατά τον 2ο και 3ο μεταχριστιανικό αιώνα να
γνωρίσουν περίοδο ευημερίας τόσο οι Ρωμαίοι εγκατεστημένοι κάτοι-
κοι στη Μακεδονία και η τοπική αριστοκρατία, όσο και τα πιο λαϊκά
στρώματα.

Οι οικογένειες που εγκαταστάθηκαν στην περίοδο της ελεύθερης
πολιτείας ήταν επιχειρηματίες, άποικοι ή «εγκεκτημένοι», δηλαδή κά-
τοχοι εγγείου ιδιοκτησίας. Το δικαίωμα πάντως του ρωμαίου πολίτη
το έπαιρναν σχετικά εύκολα και διακεκριμένοι ντόπιοι αριστοκράτες,
οι οποίοι συχνά έρχονταν σε επιγαμίες με μέλη των οικογενειών των
Ρωμαίων, με αποτέλεσμα μετά από δύο ή τρεις γενιές να εμφανίζεται
πλήρης ανάμιξη του πληθυσμού, όπως προκύπτει από τα ονόματα στις
μακεδονικές επιγραφές.


Ο νομικός εκρωμαϊσμός των Μακεδόνων, ο οποίος από 212 μ.Χ.
με το διάταγμα του Καρακάλλα επεκτάθηκε σε όλους τους ελεύθερους
πολίτες της αυτοκρατορίας, δεν επηρέασε την εθνική συνείδηση των
Μακεδόνων. Στη δεύτερη και τρίτη γενιά των Ρωμαίων που είχαν με-
τοικήσει και εγκατασταθεί σε διάφορες πόλεις της Μακεδονίας διαπι-
στώνεται ότι έχει επέλθει ανάμειξη με τους τοπικούς πληθυσμούς. Εί-
ναι χαρακτηριστικό ότι στα τριμερή ονόματά τους φέρουν μεν το όνομα
του ρωμαϊκού γένους, τις περισσότερες φορές, όμως, το προσωνύμιό
τους ή το κυρίως τους όνομα είναι ελληνικό.

Η Κλεοπάτρα εμφανίζεται με εντυπωσιακό τρόπο ενώπιον του Αντωνίου... Σκηνή από το έργο του Σαίξπηρου "Αντώνιος και Κλεοπάτρα"

Η βασίλισσα Κλεοπάτρα προσέρχεται στην περιοχή του Κνίδου ποταμού να παρουσιαστεί στον Αντώνιο προκειμένου αυτός να τις κάνει αυστηρές συστάσεις. Η παρουσία της είναι εντυπωσιακή.

 Ο Αντώνιος αντί να την τιμωρήσει τελικά την ερωτεύεται...

Ο Σαίξπηρ αναπαριστά τη σκηνή με υποδειγματικό τρόπο στο έργο του "Αντώνιος και Κλεοπάτρα"

(Διάλογος μεταξύ δύο αξιωματούχων):

ΜΑΙΚΗΝΑΣ. Εκεί πράγματι ενεφανίσθη εν όλη τη ακτινοβόλω αυτής  λάμψει, αν αι πληροφορίαι μου δεν είνε ψευδείς.

ΑΙΝΟΒΑΡΒΟΣ. Ιδού πώς ήτο. Το πλοιάριον επί του οποίου επέβαινεν, όμοιον προς απαστράπτοντα θρόνον, έλαμπεν επί του ύδατος· η μεν πρύμνα αυτού ήτον εκ χρυσού σφυρηλάτου, τα δε ιστία πορφυρά και τόσον αρωματώδη, ώστε οι άνεμοι εθώπευον αυτά ερωτύλως· αι αργυραί κώπαι, κινούμεναι ερρύθμως προς τον ήχον των αυλών, παρώτρυνον το υπ' αυτών διωκόμενον ύδωρ να επανέρχεται ταχύτερον, ωσεί ησθάνετο έρωτα προς τα κτυπήματά των. Η δε Κλεοπάτρα ήτο υπερτέρα πάσης  περιγραφής. Καθημένη υπό χρυσοκέντητον σκιάδα, υπερέβαινε κατά την καλλονήν και αυτήν την Αφροδίτην, εις την οποίαν η φαντασία ενεφύσησε κάλλος και του φυσικού ανώτερον.  Παίδες ευειδείς, όμοιοι  προς μειδιώντας έρωτας, ίσταντο εκατέρωθεν αυτής, μετά ποικιλοχρόων ανά χείρας ριπιδίων, η δ' εκ τούτων παραγομένη λεπτή αύρα εφαίνετο  αυξάνουσα μάλλον ή ελαττούσα την θερμότητα των λεπτοφυών εκείνων  παρειών, ας προσεπάθουν να δροσίσουν.

ΑΓΡΙΠΠΑΣ. Θαυμάσιον όντως θέαμα διά τον Αντώνιον!

ΑΙΝΟΒΑΡΒΟΣ. Αι θεραπαινίδες της όμοιαι με Νηρηίδας και Σειρήνας, υπήκουον εις το ελάχιστον αυτής νεύμα,  αι δε υποκλίσεις των επηύξανον τας χάριτας αυτών. Μία τούτων ενδεδυμένη ως σειρήν επηδαλιούχει, τα δε μετάξινα σχοινία εκυρτούντο υπό την αφήν των αβρών εκείνων και ευκινήτων χειρών. Οσμή δε ηδυτάτη διεχέετο από του πλοιαρίου επί τας γειτνιαζούσας όχθας. Η πόλις άπασα έσπευσε να την ίδη, ο δε Αντώνιος, καθήμενος επί θρόνου εις την αγοράν, έμεινε μόνος συρίζων εις τον αέρα· αλλά και αυτός ο αήρ, αν δεν αντέβαινεν εις τους φυσικούς νόμους, ήθελε μεταβή προς θέαν της Κλεοπάτρας, αφήνων ούτω χάσμα εν τη φύσει! 

ΑΓΡΙΠΠΑΣ. Θαυμασία αληθώς η Αιγυπτία!

Η ΟΠΟΙΑ ΦΥΣΙΚΑ ΔΕΝ ΗΤΑΝ ΚΑΘΟΛΟΥ ΑΙΓΥΠΤΙΑ ΑΛΛΑ ΕΛΛΗΝΙΔΑ

Η Κλεοπάτρα ήταν αρχαία Ελληνίδα και όχι Αιγύπτια όπως πολλοί νομίζουν. Ήταν μέλος της δυναστείας των Πτολεμαίων, μίας ελληνικής οικογένειας, μακεδονικής καταγωγής, που κυβέρνησε την Αίγυπτο μετά τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου κατά την Ελληνιστική περίοδο. (wikipedia)

Η Μακεδονία κατά την περίοδο της Ρωμαιοκρατίας.

Η Μακεδονία κατά την περίοδο της ρωμαιοκρατίας κατείχε ελάσσο-

να θέση στην οικονομική ζωή της αυτοκρατορίας. Ο φυσικός της πλού-

τος δεν ήταν πλέον ανταγωνίσιμος με τις μεγάλες πλουτοπαραγωγικές

περιοχές της Μικράς Ασίας και της Δύσης. Ωστόσο, η ειρήνη, η ασφά-

λεια, το άρτιο οδικό σύστημα συνέβαλλαν σε μια τοπική οικονομική

άνθηση, με αποτέλεσμα κατά τον 2ο και 3ο μεταχριστιανικό αιώνα να

γνωρίσουν περίοδο ευημερίας τόσο οι Ρωμαίοι εγκατεστημένοι κάτοι-

κοι στη Μακεδονία και η τοπική αριστοκρατία, όσο και τα πιο λαϊκά

στρώματα.

Οι οικογένειες που εγκαταστάθηκαν στην περίοδο της ελεύθερης

πολιτείας ήταν επιχειρηματίες, άποικοι ή «εγκεκτημένοι», δηλαδή κά-

τοχοι εγγείου ιδιοκτησίας. Το δικαίωμα πάντως του ρωμαίου πολίτη

το έπαιρναν σχετικά εύκολα και διακεκριμένοι ντόπιοι αριστοκράτες,

οι οποίοι συχνά έρχονταν σε επιγαμίες με μέλη των οικογενειών των

Ρωμαίων, με αποτέλεσμα μετά από δύο ή τρεις γενιές να εμφανίζεται

πλήρης ανάμιξη του πληθυσμού, όπως προκύπτει από τα ονόματα στις

μακεδονικές επιγραφές.

Ο νομικός εκρωμαϊσμός των Μακεδόνων, ο οποίος από 212 μ.Χ.

με το διάταγμα του Καρακάλλα επεκτάθηκε σε όλους τους ελεύθερους

πολίτες της αυτοκρατορίας, δεν επηρέασε την εθνική συνείδηση των

Μακεδόνων. Στη δεύτερη και τρίτη γενιά των Ρωμαίων που είχαν με-

τοικήσει και εγκατασταθεί σε διάφορες πόλεις της Μακεδονίας διαπι-

στώνεται ότι έχει επέλθει ανάμειξη με τους τοπικούς πληθυσμούς. Εί-

ναι χαρακτηριστικό ότι στα τριμερή ονόματά τους φέρουν μεν το όνομα

του ρωμαϊκού γένους, τις περισσότερες φορές, όμως, το προσωνύμιό

τους ή το κυρίως τους όνομα είναι ελληνικό.

πηγή:Αρχαία θέατρα στη Μακεδονία