Γράφει ο Παύλος Παπαδόπουλος
Αγαπητοί φίλοι του θεάτρου απόψε θα σας παρουσιάσω ένα ιδιαίτερο έργο. Πρόκειται για το έργο του Ούγγρου συγγραφέα Ferrenc Karinthy Το όνειρο του λόφου Γκέλερτ που είναι γνωστό και με τον τίτλο Οι κυνηγημένοι. Πρόκειται για ένα έξοχο θεατρικό έργο. Ο συγγραφέας είναι γνωστός από το μυθιστόρημα του Epepe (Metropole). Ένα έργο που κυκλοφόρησε το 1970.
 |
| Φωτογραφία από παράσταση του 2018 στο θέατρο ¨Θάλεια¨ της Βουδαπέστης |
Λίγα λόγια για το Λόφο του Γκέλερτ (Gellért Hegy):
Ονομάστηκε προς τιμή του Επισκόπου
Γκελέρτ ο οποίος διέδωσε τον χριστιανισμό την Ουγγαρία. Μετά το θάνατο του
Αγ.Στεφάνου του Χριστιανού βασιλιά της Ουγγαρίας, ο θρύλος λέει ότι οι
επαναστάτες παγανιστές Μαγυάροι σφράγισαν τον Γκελέρτ μέσα σε ένα βαρέλι και
τον πέταξαν από την πλαγιά του λόφου.
Στην κορυφή του λόφου υπάρχει ένα φρούριο που
χτίσθηκε από τους Βούρκους της Αυστρίας του 1850-1854 με σκοπό να ελέγχουν την
πόλη μετά την αναστολή της Ουγγρικής επανάστασης για την ανεξαρτησία. Αυτό το
φρούριο ήταν αρχικά 200μ σε μήκος με τα τείχη τους να ξεπερνούν τα 6 μ σε μ και
3 μ σε πάχος. Όταν οι Αψβούργοι έφυγαν από τη Βουδαπέστη το 1907, το φρούριο
έπεσε στην δικαιοδοσία της πόλης. Τα τείχη του γκρεμίστηκαν, ως συμβολισμός
νίκης κατά των Αυστρουγγαρών, αλλά το φρούριο χρησιμοποιήθηκε για να στεγάσει
τον Ουγγρικό στρατό.
Κατά τη διάρκεια του 2ου Παγκοσμίου
Πολέμου οι ιστορικοί αναφέρουν ότι οι Γερμανοί εξ αιτίας του φρουρίου
κατόρθωσαν απόλυτο έλεγχο στην πόλη. Σήμερα το φρούριο έχει μετατραπεί σε
τουριστικό ξενοδοχείο και προσφέρει στους επισκέπτες καταπληκτική θέα της πόλης
και του ποταμού Δούναβη.
Στην κορυφή του λόφου τέλος, το 1947
οι Σοβιετικοί έστησαν ένα μνημείο για την απελευθέρωση της πόλης από τους Ναζί.
Στο λόφο υπάρχει επίσης ένα σπηλαίο όπου από το 1926 χρησιμοποιείται ως
εκκλησία.
Το έργο στην Ελλάδα παίχτηκε σε
ραδιοφωνική διασκευή με πρωταγωνιστές τους Κώστα Αρζόγλου και Βέρα Κρούσκα. Οι
δύο σπουδαίοι ηθοποιοί πραγματοποιούν μία ερμηνεία ρεσιτάλ.
Η πλοκή του έργου:
Βρισκόμαστε
στο 1945, μία εβδομάδα πριν από την αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων από
τη Βουδαπέστη. Κύριοι και μοναδικοί χαρακτήρες του έργου είναι ένα αγόρι και
ένα κορίτσι. Ο ένας είναι δραπέτης στρατιώτης που συναντιέται σε μία εγκαταλελειμμένη
βίλα με μία νεαρή γυναίκα που κρύβεται εκεί.
Είναι
όχι και τόσο απίθανο να συναντηθούν δύο νέοι σε μία βίλα, της οποίας οι
ιδιοκτήτες έχουν φύγει στη μέση μιας μάχης. Είναι οι μέρες που η κατεχόμενη από
τους Γερμανούς Βουδαπέστη πολιορκείται από τους Σοβιετικούς. Καθώς η όμορφη
πόλη δέχεται πυρά οι δύο νέοι ονειρεύονται ένα νέο κόσμο στον οποίο ακόμη και η
Σελήνη θα είναι εύκολα προσβάσιμη.
Ενώ λοιπόν
περιμένουν να τελειώσει η μάχη υφαίνουν όνειρα, πλησιάζουν ο ένας τον άλλον,
φαντασιώνονται, και κάνουν επίσης σχέδια για το μέλλον. Βασικά προσπαθούν να
απαλλαγούν από το παρελθόν τους και να επιβιώσουν. Η γραμμή μεταξύ παιχνιδιού
και πραγματικότητας είναι δυσδιάκριτη. Ποιοι είναι οι κανόνες όμως του παιχνιδιού
στο μέσω του πολέμου;
Έχουμε να
κάνουμε με δύο ηθοποιούς και οβίδες που ακούγονται να πέφτουν εκτός και να
προκαλούν μπλακ-άουτ στη σκηνή, το έργο περιγράφει με ιδιαίτερα κωμικοτραγικό
τρόπο τα τεχνάσματα των εγκλωβισμένων στη φρίκη του πολέμου προκειμένου να
αποφύγουν το θάνατο της ψυχής και την απενεργοποίηση των κυκλώματος του
εγκεφάλου τους. Οι ήχοι των εκρήξεων του πυροβολικού και οι ριπές των αυτομάτων
κυριαρχούν σε όλο το έργο φέρνοντας αρκετά κοντά στο θεατή τον πόλεμο.
Ο άντρας
είναι απόλυτος, κτητικός, κυνηγός, δυνάστης. Η γυναίκα αντιδρά αλλιώς. Είναι
πιο ευεπίφορη στα φανταστικά παιχνίδια, πλέον ευέλικτη (και σωματικώς),
περισσότερο δεκτική. Ακόμα κι όταν καταφεύγουν στο νοητικό κόσμο της σελήνης,
όπου είναι μόνοι, μακριά από άλλα ανθρώπινα όντα, αυτός ζηλεύει ακόμα, τους...
πρώην ή... μελλοντικούς εραστές της. Η γυναίκα είναι ακόμη περισσότερο
επιβιωτική, διαχειρίζεται τις ανάγκες της πρακτικά, δεν αντέχει τη φρίκη και
την οδύνη, με τον πόνο όμως τα πάει μια χαρά.
Ο άνδρας,
είναι -εν πολλοίς- εξαρτώμενος από αυτήν. Ανίκανος να σταθεί χωρίς το θηλυκό
του συμπλήρωμα, ασυμφιλίωτος με την anima εντός του, τραγικός και αξιολύπητος.
Βεβαίως, και οι δυο τους βράζουν στο ίδιο καζάνι, μόνο που διαφέρουν ως προς τη
χάρη αντιμετώπισης αυτής της αλλόκοτης κατάστασης: έχουν καταφύγει κατά τη
διάρκεια ενός βομβαρδισμού, σε μια εγκαταλελειμμένη βίλλα, μπαίνοντας από τη
σαραβαλιασμένη πόρτα του γκαράζ. Δεν γνωρίζονται, όμως αναγκάζονται να
συνυπάρξουν και να επιβιώσουν, να γίνουν κολλητοί, εραστές, σύντροφοι,
σύμμαχοι, συνεταίροι, ποιούντες την ανάγκην φιλοτιμίαν. Πόσο εύστοχη αυτή η
παραβολή…
Λίγα ακόμη στοιχεία για το έργο:
«Όταν
συναντιούνται δύο άτομα, στην πραγματικότητα υπάρχουν έξι άτομα. Δύο καθώς
βλέπουν τον εαυτό τους. δύο καθώς βλέπουν ο ένας τον άλλον. και δύο όπως είναι
πραγματικά. " θα σημειώσει ο Γουίλιαμ Τζέιμς. Σ’ αυτά τα τρία
επίπεδα θα κινηθεί το έργο…
Ο θεατής
έχει την εντύπωση ότι ολόκληρο το σύμπαν ενώνεται για μερικές ώρες μέσα στο
σύμπαν.
Το παιχνίδι
που αυτοσχεδιάζουν αυτοί οι δύο μοιραίοι άνθρωποι, μοιάζει με το σταυρόλεξο, το
σκραμπλ και άλλα γλωσσικά παιχνίδια που βασίζονται στη λεκτική και νοητική
ετοιμότητα του εγκεφάλου να ¨συμπληρώνει¨ τα πραγματικά δεδομένα με φανταστικό
συνδημιουργικό τρόπο. Μ΄ αυτό το ανώδυνο τέχνασμα δίνουν διέξοδο στην ψυχή τους
να … ανασάνει και στο μυαλό να πάει αέρας ελευθερίας.
Πρόκειται
για αντιπροσωπευτικούς ανθρώπους. Δύο διαφορετικές προσωπικότητες δύο
διαφορετικών ειδών συναντιούνται σ’ αυτό το έργο. Τα όνειρα τους, έχουν γίνει
από πολλούς ανθρώπους και είναι τα
όνειρα του λόφου Γκέλερτ. Επί σκηνής η επέκταση της φαντασίας συνδυάζεται
συνήθως με μία ειδική τεχνική προβολής και δίνει ένα νέο εντυπωσιακό αποτέλεσμα
στο πεζογραφικό θέατρο. Το νήμα της ιστορίας του έργου, δηλαδή, διακόπτεται
συχνά από οράματα με βάση την τεχνική αυτή.
Πρέπει να
σημειώσουμε όμως και ακόμη ότι στο έργο διαπιστώνουμε και ένα βαθύ φιλοσοφικό
στοχασμό πάνω στο συμφέρον.
Ο Κώστας
Μπούρας εν κατακλείδι παρατήρησε ότι «μια φυγόκεντρη διαδικασία καθιστά το κείμενο
διαχρονικό και υπερτοπικό, όσο και αν εντοπίζεται από το συγγραφέα της στο λόφο
Γκλέλερτ της Βουδαπέστης
Πηγές:
radio-theatre.blogspot.com/2012/05/blog-post_13.html
www.thalia.hu/index.php/main/program/gellerthegyi-almok_3228
https://port.hu/adatlap/film/tv/karinthy-ferenc-gellerthegyi-almok-karinthy-ferenc-gellerthegyi-almok/movie-211450?section=mozi&title=karinthy-fer…
https://cultura.hu/kultura/karinthy-ferenc-es-a-gellerthegyi-almok/
 |
| Ο Κώστας Αρζόγλου |
