Ο Μολιέρος στην κωμωδία του Ο Ταρτουφος στο πρόσωπο του ομώνυμου πρωταγωνιστή σκιαγράφησε τον υποκριτή, το Φαρισαίο, που εξωτερικά φαίνεται πιστός και ηθικός αλλά μέσα του ειναι σάπιος και κακότατος. Στο απόσπασμα που ακολουθεί ο Κλεάνθης τον αποδομεί με χαρακτηριστικη άνεση. Έχει προηγηθει η αποκλήρωση του Δάνη από τον πατέρα του (και θύμα του Ταρτουφου) Οργανη εξαιτίας του ότι ο γιος αποκάλυψε στον πατερα ότι ο Ταρτουφος παρενοχλησε τη μητέρα του. Διαβάστε προσεκτικά το διάλογο που ακολουθεί. Ο "ταρτουφισμος" ως έννοια έμεινε στη Δυση για αιώνες συνώνυμος της υποκρισίας των δήθεν θρησκευόμενων...
ΚΛΕΑΝΘΗΣ Ο κόσμος βουίζει σαν σφηκοφωλιά. Θα πρέπει να σας πω, πως δεν σας πιάνει στο στόμα του για να σας επαινέσει. Ευτυχώς που σας πέτυχα κύριε και θα σας πω τι σκέφτομαι χωρίς περιστροφές. Αφήνω την ουσία της κακογλωσσιάς, ξέρω πως υπερβάλλουν οι κακόβουλοι. Θέλετε να δεχτώ πως έχει ο Δάνης άδικο; Θέλετε να δεχτώ πως άδικα σας κατηγόρησε; Το δέχομαι. Ο Χριστιανός δεν έχει χρέος να συγχωρεί; Δε μας διδάσκει το Ευαγγέλιο όταν μας σκαμπιλίζουν να δείχνουμε στον υβριστή και τ' άλλο μάγουλο μας; Μάλωσαν ο πατέρας κι ο γιος; Γιατί δεχτήκατε να διώξει ο πατέρας απ' το σπίτι το παιδί του. Πιστέψτε με, είναι μεγάλο σκάν δαλο και θύελλα ξεσήκωσε την πόλη. Ακούστε με κι εμένα. Επιδιώξτε να φέρεται ειρήνη και μην παρατραβάτε το σκοινί. Να δώσετε τόπο στην οργή και κάντε δυνατά τ' αδύνατα να φιλιώσουν ξανά ο γιος με τον πατέρα...
ΤΑΡΤΟΥΦΟΣ Εκ βάθους καρδίας το επιθυμώ. Εγώ δεν είμαι μνησίκακος, τον έχω ήδη συγχωρήσει για όσες κακοήθειες ξεστόμισε. Δεν αντιδρώ εγώ, κ. Κλεάνθη, το θεϊκό συμφέρον αντιδρά. Αν έρθει αυτός ξανά στο σπίτι, θα φύγω εγώ. Σκάνδαλο θα ήταν πραγματικό να τον συναναστρέφομαι μετά την επαίσχυντη πράξη του. Όλος ο κόσμος θα μου χτύπαγε πως βάρεσα τη σάλπιγγα της τακτικής υποχώρησης. Πως κάνω στρατιωτικούς ελιγμούς. Όλος ο κόσμος θα 'λέγε πως επειδή την ενοχή μου παραδέχομαι και για να τα κουκουλώσω τον καλόπιανα. Θα λένε πως φοβάμαι και τον χαϊδεύω για να βουλώσω το στόμα του.
ΚΛΕΑΝΘΗΣ Δικολαβίες τραβηγμένες απ' τα μαλλιά. Ποιος κύριε σας έβαλε συνήγορο στα θεϊκά συμφέροντα; Έχει ανάγκη από την υπεράσπιση σας ο Θεός; Δεν μπορεί μονάχος του να τιμωρήσει τους ενόχους; Αφήστε το Θεό να βρει τον τρόπο τιμωρίας και σεις φροντίστε τη συγχώρεση του επιτάσσουν οι κανόνες της θρησκείας. Όταν ακολουθείτε τους κανόνες, θα γράφετε στα παλιά σας υποδήματα τα σχόλια του κόσμου. Αλίμονο αν μας εμπόδιζαν, να δούμε το καλό και να το πράξουμε, του κόσμου τα κουτσομπολιά. Όποιος με του Θεού τη θέληση πορεύεται, για ξένες έγνοιες δε σκοτίζεται.
ΤΑΡΤΟΥΦΟΣ Η καρδιά μου τον έχει συγχωρέσει. Ιδού λοιπόν τις εντολές της θρησκείας τηρώ. Όμως το σκάνδαλο που δημιούργησε μ' έχει εξευτελίσει και με προστάζει ο Θεός με τον κακό τον άνθρωπο να μη ζήσω κάτω απ' την ίδια στέγη.
ΚΛΕΑΝΘΗΣ Μήπως, ο Θεός σας προστάζει να δεχθείτε και τη δωρεά της περιουσίας του Οργώνη κύριε;
ΤΑΡΤΟΥΦΟΣ Είναι γνωστό της πάσι πως δε με διακρίνει τέτοια φτηνή ιδιοτέλεια. Τα πλούτη δε με συγκινούν, δε με θαμπώνει το ψεύτικο και αμαρτωλό φως της χλιδής. Αν πρόκειται να δεχτώ τη δωρεά που προσφέρει ο πατέρας του νεαρού, το κάνω γιατί τρέμω μήπως τόσα λεφτά και τόσα ακίνητα πέσουν σε χέρια ανίκανα και αμαρτωλά. Ενώ εγώ σκοπεύω να τα μοιράσω στον πλησίον μου για να δοξάζει το θεό. .
ΚΛΕΑΝΘΗΣ Γιατί σκοτίζεστε κύριε πώς θα διαχειριστεί την περιουσία του ο νόμιμος κληρονόμος; Είναι θαρρώ προτιμότερο να τη σπαταλήσει κατά το κέφι του παρά να σας κατηγορήσει πως του την κλέψατε μπαμπέσικα. Ποιος νόμος, ποιος κανόνας της θρησκείας απαιτεί να γδύνεται τον κόσμο και να τσεπώνεται την περιουσία του; Αν ο θεός σας εμποδίζει να ζείτε με το Δάνη γιατί δεν αποσύρεστε εσείς χριστιανικότατα αντί να δέχεστε να τον εξορίζουν απ' το σπίτι του και την προκοπή του; Μα το Θεό σας, είναι λογική αυτή;
ΤΑΡΤΟΥΦΟΣ Η ώρα είναι κύριε 3.30. Ώρα για προσευχή. Το Ιερό καθήκον με καλεί να κάνω 12 μετάνοιες. (Φεύγει)
ΚΛΕΑΝΘΗΣ Μάλιστα!
