Για πάνω από 50 χρόνια, μία περιοχή στα βόρεια της Ισπανίας μαστιζόταν από μία σύγκρουση, η οποία στοίχισε την ζωή σε εκατοντάδες ανθρώπους, ανάμεσα στην ισπανική κυβέρνηση και την αυτονομιστική τρομοκρατική οργάνωση ΕΤΑ, ανήκουσα στην izquierda abertzale, την εθνικιστική ριζοσπαστική βασκική αριστερά, η οποία επιδιώκει την πλήρη ανεξαρτησία της Euskal Herria, της Χώρας των Βάσκων. Παρά το γεγονός ότι το ζήτημα της βασκικής ανεξαρτησίας ανάγεται ήδη από τον 19ο αιώνα, χρειάστηκε να φτάσουμε στα τέλη της έκτης δεκαετίας του 20ού αιώνα, προκειμένου οι συγκρούσεις να είναι ένοπλες.
Όταν στις 18 Ιουλίου του 1961, κάποιοι Βάσκοι εθνικιστές θα αποπειρώντο να εκτροχιάσουν τραίνο το οποίο κουβαλούσε υποστηρικτές του δικτάτορα Φράνκο στην διαδρομή προς την πόλη Σαν Σεμπαστιάν της Χώρας των Βάσκων, ελάχιστοι θα φαντάζονταν ότι η υπεύθυνη οργάνωση για το ανεπιτυχές χτύπημα, η ETA (Euskadi Ta Askatasuna, που στην βασκική γλώσσα σημαίνει “Βασκική Γη και Ελευθερία”), επρόκειτο ν’ αποτελέσει έναν από τους μεγαλύτερους εχθρούς του ισπανικού κράτους (είτε με δικτατορικό είτε με δημοκρατικό καθεστώς), και ότι συνολικά 829 άνθρωποι, ένστολοι και πολίτες, θα έπεφταν νεκροί, ως απόρροια των τρομοκρατικών πράξεών της. Η ETA ιδρύθηκε το 1959 από απογοητευμένους αριστερούς νεαρούς, υποστηρικτές μέχρι πρότινος του “Βασκικού Εθνικιστικού Κόμματος”. Το τελευταίο, ιδρυθέν στα τέλη του 19ου αιώνα από τον Sabino Arana, πατέρα του βασκικού εθνικισμού, θεωρήθηκε από τους ιδρυτές του ETA ότι είχε παθητική στάση. Αυτοί οι νεαροί ζητούσαν ισχυρότερα και πιο δραστικά μέτρα, βλέποντας την καταπίεση που υφίσταντο οι φορείς της βασκικής ταυτότητας, τόσο κατά τον Ισπανικό Εμφύλιο όσο και έπειτα, κατά την διάρκεια του δικτατορικού καθεστώτος του Caudillo Φρανθίσκο Φράνκο, με την βασκική γλώσσα υπό απαγόρευση και τις 2 από τις 3 επαρχίες της Euskal Herria να έχουν απωλέσει την αυτονομία και πολλά προνόμια, τα οποία είχαν δοθεί από την Δεύτερη Ισπανική Δημοκρατία.
Μετά από κάποιες συγκεντρώσεις τα επόμενα χρόνια, και μέσα από αρκετές διασπάσεις, η οργάνωση πήρε μία σαφή στροφή προς τον μαρξισμό-λενινισμό προωθώντας την χρήση βίας και την ένοπλη πάλη προς εξεύρεση πόρων (λ.χ. επιθέσεις σε τράπεζες), απεμπολώντας παράλληλα τις ιδέες του Arana, ο οποίος ήταν στραμμένος υπέρ της παράδοσης, του ρωμαιοκαθολικισμού και κατά του σοσιαλισμού.
Τα πρώτα χρόνια της ύπαρξής της, συγκριτικά με τα επόμενα, θα μπορούσαμε να πούμε ότι ήταν υποτονικά, γεγονός το οποίο άλλαξε όταν το πρωί της 20ής Δεκεμβρίου του 1973, με μία εντυπωσιακά προετοιμασμένη ενέργεια, μέλη της ΕΤΑ πυροδοτούν εκρηκτικό μηχανισμό στο αυτοκίνητο του Πρωθυπουργού Luis Carrero Blanco (δεξί χέρι του Στρατηγού Φράνκο), δολοφονώντας αυτόν, τον οδηγό και τον σωματοφύλακά του. Η έκρηξη ήταν τόσο ισχυρή, δημιουργώντας έναν τεράστιο κρατήρα στον δρόμο, ενώ το αυτοκίνητο ανυψώθηκε, πέρα από ένα πενταώροφο εκκλησιαστικό κτίριο και προσγειώθηκε στον δεύτερο όροφο της απέναντι πολυκατοικίας.
Το χτύπημα θεωρήθηκε μεγάλη επιτυχία, καθώς ο αγώνας της ETA θεωρήθηκε αγώνας ενάντια στο καθεστώς του Φράνκο, κερδίζοντας την υποστήριξη και συμπάθεια πολλών αντιτιθέμενων στο καθεστώς, τόσο στην Βασκονία όσο και στην ευρύτερη Ισπανία.
Με την πτώση του φρανκικού καθεστώτος και την ακόλουθη μετάβαση στην δημοκρατία, η ETA διασπάστηκε έτι μία φορά, συνεχίζοντας ωστόσο τον ένοπλο αγώνα, με εκατοντάδες θύματα, όπως την έκρηξη σε σουπερμάρκετ Hipercor στην Βαρκελώνη, η οποία οδήγησε σε 21 θύματα (κυρίως γυναίκες, μία εξ αυτών έγκυος, και μικρά παιδιά), ή την πυροδότηση βόμβας εντός συγκροτήματος κατοικίας αστυνομικών με 11 θύματα (ανάμεσά τους 5 παιδιά).
Μετά το χτύπημα της Hipercor, η “σοσιαλιστική” κυβέρνηση González , το 1987, θορυβημένη από την εγκληματική δράση της ΕΤΑ σε συνεργασία με τα άλλα κόμματα υπέγραψε το Σύμφωνο της Μαδρίτης για κοινή δράση έναντι της ΕΤΑ. Όλα τα κόμματα, συμπεριλαμβανομένου του “Βασκικού Εθνικιστικού Κόμματος”, υπερψήφισαν. Αντίστοιχα, στις αρχές του 1988, το αυτό θέμα ανέκυψε στο κοινοβούλιο της Χώρας των Βάσκων, όπου μόνο ο ανεπίσημος πολιτικός βραχίονας της ΕΤΑ, το ακροαριστερό “Herri Batasuna” (=Λαϊκή Ενότητα) καταψήφισε. To consensus αυτό (γνωστό και με την ονομασία Σύμφωνο του Ajuria-Enea) όριζε την κοινή πολιτική για την αντιμετώπιση της ΕΤΑ, δίνοντας εξουσίες στην Αστυνομία, όπως, παράλληλα, και βοήθεια προς τα μέλη της ΕΤΑ, τα οποία θα αποφάσιζαν να εγκαταλείψουν την οργάνωση. Ακολούθησαν την επόμενη χρονιά διαπραγματεύσεις μεταξύ της ισπανικής κυβέρνησης και της ΕΤΑ, οι οποίες απέτυχαν.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, πολλές φορές κατά την δεκαετία του ’70 και του ’80, παρακρατικές ομάδες αντιτιθέμενες στην ETA, με την βοήθεια της Κυβέρνησης και της Αστυνομίας, ανταπαντούσαν με πράξεις βίας εναντίον μελών της ETA (πραγματικά ή υποτιθέμενα), θέμα το οποίο μετά από δημοσιογραφικές αποκαλύψεις, οδήγησε στην σύλληψη του Υπουργού Εσωτερικών της Κυβέρνησης του Σοσιαλιστικού Κόμματος, Jose Barrionuevo, ως κύριου χρηματοδότη τους. Ωστόσο, αυτές οι ομάδες ήταν βραχύβιες, ενώ η ETA συνέχιζε την δράση της.
Το 1992 αποτέλεσε μία χρονιά ορόσημο για την ΕΤΑ, καθώς οι 3 αρχηγοί της (ο αρχηγός του πολιτικού, ο αρχηγός του στρατιωτικού και ο αντίστοιχος του οικονομικού τομέα) συνελήφθησαν από την Αστυνομία. Ως αντίδραση, η ΕΤΑ σκλήρυνε έτι περαιτέρω την στάση της, μην μένοντας πλέον στην δολοφονία ενστόλων, των οποίων οι θάνατοι προκαλούσαν πολλές φορές αμφιθυμία σε πολλούς Βάσκους εθνικιστές, οι οποίοι έβλεπαν τα σώματα ασφαλείας ως εκπροσώπους του ισπανικού κράτους και, ούτως, οι θάνατοί τους κατέληγαν “αόρατοι”, αλλά προχωρώντας και στις εκτελέσεις επιφανών μελών της κοινωνίας, όπως δικαστικούς, επιχειρηματίες, πολιτικούς, κατά βάση από τα δύο μεγάλα κόμματα της χώρας, το κεντροδεξιό Partido Popular (=Λαϊκό Κόμμα) και το κεντροαριστερό PSOE (=Ισπανικό Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα). Αυτό οδήγησε στην περαιτέρω ενημέρωση του κοινού για τα θύματα, αλλά και την ευρύτερη κινητοποίηση της κοινωνίας. Ήδη από το 1986, η οργάνωση “Gesto por la Paz” διοργάνωνε σιωπηλή διαμαρτυρία κάθε φορά που ένα άτομο εκτελούνταν (είτε από την ΕΤΑ είτε από κάποια παρακρατική ομάδα). Φτάνοντας στο 1996, η Ισπανία άλλαζε κυβερνών κόμμα μετά από 13 χρόνια παραμονής του Σοσιαλιστικού Κόμματος στην εξουσία. Αντ’ αυτού, το Λαϊκό Κόμμα του Χοσέ Μαρία Αθνάρ ανήλθε στην εξουσία. Ο Aznar, μάλιστα, την προηγούμενη χρονιά είχε υπάρξει στόχος βομβιστικής επίθεσης από την ETA, επιβιώνοντας χάρη στην προστασία του αυτοκινήτου του.
Καθώς η ETA συστηματικοποιούσε την πίεση προς την ισπανική κυβέρνηση για την μεταφορά φυλακισμένων μελών της οργάνωσης στην Χώρα των Βάσκων, εφάρμοσε νέα μέθοδο απειλών και βίας.
Με αυτό το σκεπτικό προέβησαν στην μακροβιότερη απαγωγή στα ισπανικά χρονικά, απαγάγοντας στις αρχές Ιανουαρίου του 1996, τον σωφρονιστικό υπάλληλο José Antonio Ortega Lara, ο οποίος κρατείτο αιχμάλωτο εντός πρόχειρου μικροσκοπικού οικήματος, τρεφόμενος μόνο με φρούτα και λαχανικά. Στα αιτήματα της ΕΤΑ αρνούνταν να ενδώσουν τόσο η “σοσιαλιστική” κυβέρνηση Γκονζάλεθ όσο και η “λαϊκή” Αθνάρ. Η αιχμαλωσία του Ortega Lara δεν τελείωσε παρά την 1η Ιουλίου του 1997, 532 ημέρες μετά, όταν η Ισπανική Πολιτοφυλακή εισέβαλε στο οίκημα, απελευθερώνοντάς τον και συλλαμβάνοντας τους 4 απαγωγείς.
Αυτή η στρατηγική της άσκησης πίεσης προς την Πολιτεία εφαρμόστηκε επίσης όταν η ΕΤΑ προέβη στην απαγωγή ενός δημοτικού συμβούλου του Λαϊκού Κόμματος, από την μικρή πόλη Ερμούα, του Μιγκέλ Άνχελ Μπλάνκο. Πιο συγκεκριμένα, το μεσημέρι της 10ης Ιουλίου του 1997, μέλη της ETA απήγαγαν τον 29χρονο Μπλάνκο, καθώς ο τελευταίος πήγαινε στον χώρο εργασίας του. Ο Μπλάνκο (καμία σχέση με τον πρωθυπουργό), γόνος μικρομεσαίας οικογένειας εσωτερικών μεταναστών από την Γαλικία, σπούδασε οικονομικά και εργαζόταν προηγουμένως ως οικοδόμος, βοηθώντας τον πατέρα του. Η απειλή της ETA ότι θα τον εκτελέσει, αν η ισπανική κυβέρνηση δεν υπακούσει εντός δύο ημερών και δεν προβεί στην άμεση μετακίνηση των φυλακισμένων της, από την υπόλοιπη Ισπανία στην Χώρα των Βάσκων, αποτέλεσε την αφετηρία για μεγάλες διαδηλώσεις σε όλη την Ισπανία κατά της ΕΤΑ.
Ο Μιγκέλ Άνχελ Μπλάνκο διατηρήθηκε αιχμάλωτος σε άγνωστη τοποθεσία για δύο ημέρες ακόμα, ενώ όταν η ώρα του τελεσίγραφου παρήλθε, δίχως η Κυβέρνηση να ανταποκριθεί θετικά στο αίτημα, 3 από τους τρομοκράτες της ΕΤΑ τον μετέφεραν εκτός της μικρής πόλης Lasarte-Oria, σχεδόν 1 ώρα μακριά από την Ermua, όπου ένας εκ των εκτελεστών τον πυροβόλησε 2 φορές στο κεφάλι, ενόσω ένας δεύτερος τον ανάγκαζε να γονατίσει με τα χέρια δεμένα πίσω από την πλάτη του. Ο Μπλάνκο δεν πέθανε ακαριαία, αντίθετα βρέθηκε από δύο περαστικούς. Μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο, όπου και εξέπνευσε τα ξημερώματα της 13ης Ιουλίου.
Η ανακοίνωση της δολοφονίας του Μπλάνκο προκάλεσε ρίγη συγκίνησης σε όλη την Ισπανία, δη στην Χώρα των Βάσκων. Ήδη, είχε ανακοινωθεί για το απόγευμα της 12ης Ιουλίου, λίγο πριν λήξει το τελεσίγραφο, μία διαδήλωση στην πόλη του Μπιλμπάο, η μεγαλύτερη κατά της ΕΤΑ, κατά την οποία υπολογίζεται ότι συμμετείχαν 500.000 άτομα, ενώ σε όλη την Ισπανία πραγματοποιήθηκαν διαδηλώσεις για την απελευθέρωσή του, κατά τις οποίες εκτιμάται ότι συμμετείχαν 2.500.000 άτομα.
Όταν ανακοινώθηκε ο θάνατος του Μιγκέλ, αρκετοί διαδηλωτές πέταξαν αντικείμενα κατά των αρχηγείων του Batasuna στο Σαν Σεμπαστιάν, ενώ η τοπική αστυνομία με το ζόρι συγκράτησε κάποιους διαδηλωτές από το να λιντσάρουν ομάδα ατόμων στην Βιτόρια, οι οποίοι φώναξαν συνθήματα υπέρ του ΕΤΑ. Αντίστοιχα, στην Παμπλόνα, 18 οπαδοί της αποσχιστικής βασκικής αριστεράς νοσηλεύτηκαν, καθώς τραυματίστηκαν μετά από επίθεση όχλου στα τοπικά αρχηγεία του Batasuna.
Την ίδια στιγμή, αστυνομικοί της τοπικής Αστυνομίας έβγαζαν τις μάσκες που φορούσαν έως τότε, υπό την απειλή της αναγνώρισης και στοχοποίησής τους από την ΕΤΑ, και αγκαλιάζονταν με τους διαδηλωτές.
Η δολοφονία του Miguel Angel Blanco αποτέλεσε το μέσο της καθολικής αλλαγής της ισπανικής, ιδίως της βασκικής κοινής γνώμης, έναντι των πράξεων της ΕΤΑ, η οποία έπαψε ν’ αποτελεί στην λαϊκή συνείδηση μία αμφιλεγόμενη οργάνωση, και εντυπώθηκε πλέον στην κοινή γνώμη ως αυτό που ήταν: μία τρομοκρατική οργάνωση. Δεν ήταν ούτε η πρώτη ούτε η τελευταία δολοφονία, η οποία να συντάραξε την Ισπανία για την αναιτιώδη βαναυσότητά της· λόγου χάρη, την προηγούμενη χρονιά, η δολοφονία του δικαστικού Φρανθίσκο Τομάς υ Βαλιέντε είχε προκαλέσει την διαμαρτυρία εκατοντάδων χιλιάδων ατόμων στην Μαδρίτη. Ωστόσο, η κούραση από τις συνεχόμενες πράξεις βίας, αλλά κυρίως η στυγνή δολοφονία ενός νεαρού ατόμου, αθώου, άοπλου, από την εργατική τάξη, με τον οποίο ο μέσος Βάσκος θα μπορούσε να ταυτιστεί πολύ εύκολα, ήταν ο απονομιμοποιητικός λίθος.
Η αντίδραση ήταν καθολική παρά τις όποιες λυπηρές μειοψηφίες, όπως το πολιτικό κόμμα Batasuna και η εφημερίδα Egin, οι οποίες είτε τήρησαν σιγήν ιχθύος είτε εναπέθεσαν την ευθύνη στην Κυβέρνηση, αφήνοντας την ΕΤΑ και τις δικές της ευθύνες στο περιθώριο. Αν μας εκπλήσσει αυτή η στάση, δυστυχώς, στην χώρα μας, “ριζοσπαστική” εφημερίδα ακολουθούσε την αυτή τακτική, τοποθετώντας στα ψιλά την δολοφονία Blanco, δίνοντας αντιθέτως έμφαση με ειρωνικό τρόπο στην <<μαζική “αυθόρμητη” αντίδραση των Ισπανών>>.
Οι εφημερίδες, ανεξαρτήτως πολιτικής κατεύθυνσης, πλην των αναφερόμενων θλιβερών μειοψηφιών, άρχισαν να δίνουν περισσότερη έμφαση στα θύματα και στις διαμαρτυρίες κατά της ΕΤΑ, και λιγότερο στις προκληθείσες καταστροφές, π.χ. δημόσιας περιουσίας. Τα ΜΜΕ άρχισαν πολύ πιο ενεργά να δίνουν τον δικό τους αγώνα κατά της τρομοκρατίας, προβάλλοντας περισσότερο τις διαδηλώσεις κατά της ΕΤΑ.
Ο θάνατος του Miguel Angel Blanco επηρέασε και στην λήψη μέτρων ως προς τον περιορισμό της τρομοκρατίας. Η απαγωγή και ο θάνατος του νεαρού δημοτικού συμβούλου οδήγησε σε ένα τεράστιο κλίμα αλληλεγγύης στην ισπανική κοινωνία, η οποία αφυπνίστηκε και είδε κατάματα το αληθινό πρόσωπο της ΕΤΑ. Το πνεύμα σύμπνοιας και αποφασιστικότητας αποτυπώνεται στο espíritu de Ermua , δηλαδή το πνεύμα της Ερμούα, το οποίο υποδήλωνε το γενικό κλίμα αλληλεγγύης το οποίο άνθισε μέσα από την απαγωγή και δολοφονία του νεαρού Μπλάνκο.
Η ΕΤΑ μέχρι την οριστική διάλυσή της το 2018, προέβη στην δολοφονία κι άλλων, δεκάδων, ανθρώπων. Ωστόσο, είχε χάσει άρδην την “νομιμοποίησή” της, χωρίς να μπορέσει ποτέ να υπάρξει επιστροφή. Λίγα χρόνια μετά την δολοφονία του Μιγκέλ Άνχελ, το Συνταγματικό Δικαστήριο απαγόρευε την λειτουργία του Batasuna, ως “κομμάτι” της ΕΤΑ.
Ωστόσο, τα ψήγματα της ΕΤΑ παραμένουν. Ενδεικτικό είναι ότι η οικογένεια του Blanco αναγκάστηκε το 2007, δέκα έτη μετά από τον θάνατό του, να μεταφέρει τα οστά του από την Ερμούα στην Ορένσε της Γαλικίας (τόπο καταγωγής τους), πάνω από 600 χιλιόμετρα μακριά, καθώς ο τάφος του Blanco αποτελούσε συχνό αντικείμενο βανδαλισμού, από ομάδες φίλα προσκείμενες στην ΕΤΑ.
Αντίστοιχα, σάλο προκάλεσε πέρσι η ανάρτηση βίντεο στο Twitter, η οποία παρουσιάζει Ισπανό ράπερ, σε συναυλία την οποία οργάνωνε και παρουσίαζε ο Πάμπλο Ιγκλέσιας, γνωστός για την μετέπειτα λαϊκίστικη πολιτική καριέρα του, στο κόμμα Podemos, αλλά ειδικότερα και στην χώρα μας, μεταξύ άλλων, για εμφάνισή του σε προεκλογική ομιλία το 2015, στην οποία δίχως δισταγμό εμπαίζεται ο θάνατος του νεαρού δημοτικού συμβούλου.
Είναι στο χέρι όλων μας η μη επανάληψη και καταδίκη τέτοιων γεγονότων. Στην μνήμη του Μιγκέλ και των άλλων ανώνυμων θυμάτων, όπως του δικού μας Θάνου.
Πηγή: https://cognoscoteam.gr/archives/35806
