«Εξω οι Αμερικάνοι» Τάκης Θεοδωρόπουλος

 Ηταν το δημοφιλέστερο σύνθημα της γενιάς μου. Κόμματα, ομάδες, γκρουπούσκουλα –έτσι λέγαμε τότε τις συλλογικότητες–, ορθόδοξοι φιλοσοβιετικοί κομμουνιστές, ευρωκομμουνιστές, θαυμαστές της πολιτιστικής επανάστασης, κουκουέ μουλού και μουλού κουκουέ, τροτσκιστές, εραστές του Μπάαθ, αγαπητικοί των Παλαιστινίων και του Γιασέρ Αραφάτ. Στη λαϊκή αγορά της Αριστεράς υπήρχε μεγάλη προσφορά προϊόντων, όμως το «Εξω οι Αμερικάνοι» όλοι το φώναζαν εν χορώ. «Εξω οι βάσεις του θανάτου», «ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο», έως το περίφημο εκείνο «αλλαγή νατοϊκής φρουράς» με το οποίο είχε υποδεχθεί ο Αντρέας τη Δημοκρατία. Δεν τους θέλαμε τους Αμερικανούς. Δεν τους θέλαμε στη Μεσόγειο, στο Βιετνάμ, στη Λατινική Αμερική. Ας πήγαιναν σπίτι τους και ας μας άφηναν μόνους μας να λύσουμε τις διαφορές μας. Οι «λαοί του κόσμου» είχαν δικαίωμα στην αυτοδιάθεση, στην αυτοδιαχείριση – παραλείπω χάριν ευπρεπείας την άλλη λέξη που μου έρχεται συνειρμικά. Ακούγαμε Ντίλαν, βλέπαμε το «Αποκάλυψη τώρα» του Κόπολα, βλέπαμε Γαβρά και δεν είχαμε αμφιβολία ότι τη δυστυχία του κόσμου την οργάνωνε η CIA στα υπόγεια του Λάνγκλεϊ. Εκεί ακόμη και οι καθαρίστριες συνωμοτούσαν για να στήσουν δικτατορίες και να αναδείξουν τους λακέδες τους. «Αμερικανοκίνητη» ανεβοκατεβάζαμε τη χούντα μας.

 

Οι ξέχειλες βάρκες με τους δραπέτες του Βιετνάμ ήταν βέβαια μια ανθρωπιστική τραγωδία, όμως στην Ινδοκίνα το μείζον ήταν η ήττα του αμερικανικού ιμπεριαλισμού. Τώρα μπορεί να γελάμε με τον Βαρουφάκη, όμως τότε παίρναμε πολύ στα σοβαρά την προοδευτική μας σκέψη. Οπου έχαναν «οι Αμερικάνοι», κέρδιζε η ανθρωπότητα. Ωσπου οι ευχές μας εισακούσθηκαν και ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός άρχισε να τρικλίζει. Στη Λατινική Αμερική, στην Ασία, στον Αραβικό Κόσμο. Και επειδή η Ιστορία είναι ζωντανός οργανισμός, συνέχισε να γεννάει φαινόμενα, απρόβλεπτα, ανεξέλεγκτα. Πιστέψαμε ότι αφήσαμε τον Μεσαίωνα πίσω μας, όμως μας προέκυψε ο Ισλαμικός Στρατός και οι Ταλιμπάν, για να μας φέρουν πίσω στους σκοτεινούς αιώνες. Μπροστά τους ο Μεσαίωνας είναι φωτεινός. Αν μη τι άλλο, διάβαζε Αριστοτέλη. Και ως διά μαγείας, το αίσθημά μας στριφογύρισε μια-δυο φορές τρομαγμένο και είδαμε το είδωλό του αναποδογυρισμένο στον καθρέφτη. Τι θα γίνει με τους Αμερικανούς; Ηρθαν που ήρθαν, γιατί σηκώνονται να φύγουν; Ποιος τους ζήτησε να εγκαταλείψουν το Αφγανιστάν; Είπαμε «έξω οι Αμερικάνοι», αλλά ας τελειώσουν πρώτα τη βρώμικη δουλειά που ήρθαν να κάνουν και μετά ας μας αφήσουν στην ησυχία μας.
 
Τους μπερδέψαμε τους ανθρώπους. Μπερδευτήκαμε κι εμείς. Θέλουμε να μείνουν ή να φύγουν οι Αμερικανοί; Είτε παρεμβαίνει στην επικράτεια της βαρβαρότητας, είτε δεν παρεμβαίνει, η Δύση ήταν, είναι και θα είναι ένοχη. Και το αυτομαστίγωμα συνεχίζεται, όσο κι αν έχει γίνει αφόρητα βαρετό

Λίγα λόγια του Κώστα Πρετεντέρη για τους Ταλιμπάν...

 

Πώς οι Ταλιμπάν ξαναπήραν το Αφγανιστάν - Οι επόμενες προκλήσεις. Νίκος Βασιλόπουλος

 Οι Ταλιμπάν είναι πλέον κυρίαρχοι της κατάστασης στο Αφγανιστάν και πολλά είναι τα σενάρια για την επόμενη ημέρα. Το βασικό ερώτημα είναι πώς έφτασαν σε τόσο σύντομο διάστημα, από τις αρχές Μαΐου που ξεκίνησαν να αντεπιτίθενται (με το ξεκίνημα της αποχώρησης των ξένων στρατευμάτων) ως τις 15 Αυγούστου που κατελήφθη η Καμπούλ.

Ειδικά οι δύο τελευταίες εβδομάδες εξελίχθηκαν ταχύτατα, καθώς οι πόλεις έπεφταν η μία πίσω από την άλλη, από βορρά και από νότο, σε μια κυκλωτική κίνηση προς την πρωτεύουσα.

Η αλήθεια είναι ότι λίγα πραγματικά γνωρίζουμε για τους Ταλιμπάν και συνήθως τους εντάσσουμε κάτω από το ρεύμα του Ουαχαμπιτισμού, του αυστηρού Ισλάμ της Σαουδικής Αραβίας. Οι Ταλιμπάν έλκουν την ιδεολογία τους από το ισλαμικό φονταμενταλιστικό κίνημα Ντεομπάντι της Ινδίας και πριν την ανάδυσή τους στο Αφγανιστάν, στις αρχές του 1990, έχουν δοκιμαστεί ως ένοπλο τμήμα του κινήματος Ντεομπάντι στην επίθεση ενάντια στους Σοβιετικούς κατά την περίοδο που λειτουργούσαν υπέρ της ινδικής κυβέρνησης στη διαδικασία ειρήνης με το Πακιστάν και με το μέρος που αποσχίστηκε και έγινε το κράτος του Μπαγκλαντές (1965-1971). Από εκεί το κίνημα πέρασε στο Πακιστάν και στο Αφγανιστάν και οι ρίζες του στο Αφγανιστάν δέθηκαν στον πόλεμο που κράτησε από το1979 μέχρι το 1988.

Ο λόγος που ανατρέχουμε στις "ρίζες" των Ταλιμπάν, είναι για να εξηγήσουμε ότι οι Ταλιμπάν κινούνται διαρκώς σε μια εμπόλεμη κατάσταση για πάνω από 40 χρόνια, κάτι που τυπικά συμπίπτει με την εικόνα που έχουν οι Αφγανοί για τους εαυτούς τους (και που η δυτική ματιά μας παραβλέπει): μιας χώρας που βρίσκεται διαρκώς σε πόλεμο από το 1979. Αυτό εξηγεί εν μέρει την ανθεκτικότητά τους στον 20ετή πόλεμο από τις ΗΠΑ. Είχαν ήδη 20 χρόνια πολέμου πίσω τους, με εξίσου ισχυρούς στρατούς.

Το μάθημα ιστορίας που δεν "πέρασαν" οι ΗΠΑ

Μια κομβική στιγμή στη σύγχρονη ιστορία του Αφγανιστάν είναι η περίοδος του σοβιετο-αφγανικού πολέμου (1979-1988) που ακολούθησε το "απριλιανό πραξικόπημα του 1978" όπου το Κομμουνιστικό Κόμμα Αφγανιστάν, ανέτρεψε τον πρώτο Πρόεδρο του Αφγανιστάν, τον Μοχάμεντ Νταούντ Χαν, ο οποίος με τη σειρά του είχε ανατρέψει τη μοναρχία για να εγκαθιδρύσει μια δικτατορική κυβέρνηση. Η Σοβιετική Ένωση εισέβαλλε στο Αφγανιστάν το 1979 για να υποστηρίξει τη νέα κυβέρνηση και επέβαλε ως πρωθυπουργό της χώρας τον Μπαμπράκ Καρμάλ. Από την αρχή, απέναντι στη σοβιετικά στηριζόμενη εξουσία, διατάχθηκε μια χαλαρή ένωση αντάρτικων ομάδων που έμειναν γνωστοί ως Μουτζαχεντίν (ο αραβικός όρος που ισοδυναμεί στο "τζιχαντιστές"), οι οποίοι και είχαν την υποστήριξη των ΗΠΑ, Μ. Βρετανίας, Κίνας και άλλων. Μεταξύ των δύο πλευρών, βρέθηκε η πιο πολυπληθής φυλετική ομάδα του Αφγανιστάν, οι Παστούν, οι οποίοι ως "φιλοπακιστανοί" (ένα σημαντικό τους μέρος ζει στο Πακιστάν) καταπιέζονταν εξίσου από τους "σοβιετικούς" (γιατί η ΕΣΣΔ υποστήριζε την Ινδία) και από τους Μουτζαχεντίν (γιατί ήταν διαφορετική φυλή). 

Η ΕΣΣΔ προσπάθησε να οικοδομήσει ένα σοσιαλιστικό κράτος με θεσμούς, την ίδια στιγμή που η χώρα ήταν στο μέσο ενός εμφυλίου πολέμου. Το αποτέλεσμα ήταν να μην εμπιστεύεται κανείς την κυβέρνηση και τους κρατικούς θεσμούς και αυτοί χρόνο με τον χρόνο να δισφθείρονται όλο και περισσότερο. Αποκορύφωμα της διαδικασίας αυτής ήταν η διάλυση της κυβέρνησης του τελευταίου "σοβιετικού", του Μοχάμεντ Νατζιμπουλλάχ (1987-1992), η οποία συνέπεσε με τη διάλυση της ΕΣΣΔ. Την περίοδο εκείνη, ξεκινά η επόμενη φάση του εμφυλίου πολέμου στο Αφγανιστάν που σκοπό έχει να εδραιώσει την μετα-σοβιετική κατάσταση.

Οι ομάδες Μουτζαχεντίν θα κάνουν σχεδόν τρία χρόνια να ρίξουν τον Νατζιμπουλλάχ και θα πολεμήσουν άλλα τέσσερα χρόνια απέναντι στους νέους διεκδικητές της εξουσίας: τους Ταλιμπάν. Οι (σημερινοί) Ταλιμπάν είναι μια ομάδα που δημιουργήθηκε το 1994 από Παστούν φύλαρχους, οι οποίοι προσεταιρίστηκαν φυλές πρώην συμμάχους της ΕΣΣΔ και φυλές συμμάχους των Μουτζαχεντίν (ΗΠΑ). Το φονταμενταλιστικό τους μήνυμα επιστροφής σε μια μορφή κοινότητας έξω από δυτικού τύπου κράτη και η ταχεία εμπλοκή τους με το εμπόριο οπίου που είχε ήδη ανθήσει στο Αφγανιστάν, όπως και οι σχέσεις διπλωματίας με τις φυλές, τους έφεραν πάρα πολύ γρήγορα στην εξουσία (1996).

Αυτό είναι και το μεγάλο μάθημα που δεν "πέρασαν" οι ΗΠΑ. Όταν εισέβαλλαν στο Αφγανιστάν το 2001, έχασαν στους πρώτους δύο μήνες. Η επόμενη φάση του πολέμου ήταν ένας πόλεμος φθοράς από μεριάς τους που σκοπό είχε να εγκαθιδρύσει ένα "φιλικό προς τη Δύση" κράτος με τους αντίστοιχους θεσμούς (στρατό, αστυνομία, Πρόεδρο κλπ). Όμως δεν μπορούν κρατικοί θεσμοί να επιβληθούν ενόσω μια τέτοια χώρα είναι σε εμφύλιο. Η έντονη κινητικότητα μεταξύ των φυλών και η ταχύτητα με την οποία "αλλάζουν στρατόπεδο" καθιστά την όλη κατάσταση κινούμενη άμμο. 

Όταν ο Μπάιντεν κοιτούσε στρατιωτικούς χάρτες

Στις 8 Ιουλίου, ο Τζο Μπάιντεν στην ενημέρωση των συντακτών για την αποχώρηση των αμερικάνικων δυνάμεων από το Αφγανιστάν, αρνείται κατηγορηματικά ότι θα μπορέσουν οι Ταλιμπάν να καταλάβουν το Αφγανιστάν, με το επιχείρημα ότι ο εθνικός στρατός του Αφγανιστάν έχει 300.000 ετοιμοπόλεμους και καλά εκπαιδευμένους (από τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους) σε προσωπικό. 

Η εξέλιξη δείχνει πόσο εκτός πραγματικότητας ήταν οι ΗΠΑ όσον αφορά την κατάσταση στο Αφγανιστάν. Κοιτώντας κανείς τους στρατιωτικούς χάρτες, θα έλεγε ότι οι βασικές οχυρές θέσεις της εθνικής κυβέρνησης του Γκάνι και του στρατού θα μπορούσαν όντως να αντέξουν πολλούς μήνες -αν όχι χρόνια- απέναντι στους Ταλιμπάν. Στην πραγματικότητα, αυτό που συνέβη είναι ότι οι Ταλιμπάν δεν επιτέθηκαν μόνο στρατιωτικά απέναντι στην κυβέρνηση αλλά και ιδεολογικά. Δηλαδή, αξιοποίησαν την προσωπική τους εμπειρία από την εποχή της ΕΣΣΔ και προσεταιρίστηκαν αρκετές από τις φυλές του Αφγανιστάν που ένιωθαν και ήταν αποκλεισμένες από τον σχεδιασμό της κεντρικής κυβέρνησης Γκάνι. Λαμβάνοντας ως δεδομένο ότι η κυβέρνηση, ως κυβέρνηση-μαριονέττα των ΗΠΑ, δεν είχε "λαϊκό έρεισμα" εξαπέλυσαν μια σειρά από επιθέσεις σε μη οχυρούς στόχους. Το αποτέλεσμα ήταν να καταλαμβάνονται περιοχές εύκολα, η μία μετά την άλλη, χωρίς κόπο, απέναντι στον εθνικό στρατό που παρέμενε στις οχυρές του θέσεις. Το αποτέλεσμα ήταν μεταξύ Μαΐου και Ιουλίου, οι Ταλιμπάν να επανακτήσουν τον έλεγχο στο 70% της χώρας. 

Η κατάληψη των μεγάλων πόλεων ήρθε σε λιγότερο από έναν μήνα. Με τον "αέρα" της κατάληψης του μεγάλου ποσοστού της χώρας, οι Ταλιμπάν μπόρεσαν να κλείσουν τις απαραίτητες συμφωνίες με ένα κομμάτι της αφγανικής ελίτ που "βλέπει τον εαυτό του" στη διάδοχη κατάσταση. Από εκεί και πέρα, το μομέντουμ της αποχώρησης των αμερικάνικων στρατευμάτων μπόρεσε να λειτουργήσει για τους Ταλιμπάν μόνο προωθητικά, εφόσον κατάφεραν να καρπωθούν ως δική τους νίκη την αμερικάνικη αποχώρηση.

Το τελικό αποτέλεσμα ήταν το εξής: ο ιστός των κρατικών δομών στις μεγάλες πόλεις, που επί 20 χρόνια έστηναν οι ΗΠΑ, κατέρρευσε σαν πύργος από τραπουλόχαρτα σε λιγότερο από 15 ημέρες και οι μεγάλες πόλεις (Κανταχάρ, Καμπούλ) χρειάστηκαν ελάχιστες ώρες και καθόλου μάχη για να περάσουν στα χέρια των Ταλιμπάν.

Η επόμενη ημέρα

Πολλά ακούγονται για το πολιτικό πρόγραμμα και τις διαθέσεις των Ταλιμπάν μετά την κατάληψη της εξουσίας. Το σίγουρο είναι ότι για πολύ κόσμο στο Αφγανιστάν η εναλλαγή από την κυβέρνηση-μαριονέττα του Γκάνι σε κυβέρνηση Ταλιμπάν τα πράγματα θα χειροτερέψουν άμεσα, οι ζωές των γυναικών θα γίνουν πολύ χειρότερες, ενώ υπάρχουν φόβοι για εκτεταμμένες επιθέσεις και αντίποινα. To πρώτο άμεσο πρόβλημα είναι οι μεγάλες προσφυγικές ροές που θα ξεκινήσουν να δημιουργούνται και για τις οποίες πρέπει να επιληφθεί η διεθνής κοινότητα.

Πέρα από αυτά, τα οποία δεν είναι ήσσονος σημασίας, η επόμενη μέρα μετά το Αφγανιστάν είναι μια ημέρα στην οποία η "συμμαχία του Καλού" (ΗΠΑ και Ε.Ε.) που ανέλαβε να "πολεμήσει την τρομοκρατία" πρέπει να κοιτάξει τον εαυτό της στον καθρέφτη με ειλικρίνεια και να διαχειριστεί την ταπεινωτική ήττα από τους Ταλιμπάν.

Όταν ο Τζορτζ Μπους Τζούνιορ ξεκινούσε τον πόλεμο ενάντια στηνν τρομοκρατία, είχε επικαλεστεί το σχέδιο Μάρσαλ για να δηλώσει την πρόθεση των ΗΠΑ να ανοικοδομήσουν το Αφγανιστάν. 20 χρόνια μετά βλέπουμε ότι για να δημιουργηθούν κρατικοί θεσμοί δεν χρειάζεται να εναποτεθεί χρήμα μόνο στην εκπαίδευση του στρατού, χρειάζονται και πόροι για υποδομές και τη βελτίωση της ζωής των ανθρώπων, όπως υποσχέθηκε (και εν μέρει πέτυχε) το πρωτότυπο Σχέδιο Μάρσαλ μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Ειδικά για τις ΗΠΑ, η ήττα από τους Ταλιμπάν, επιβεβαιώνει την παραδοχή ότι από το 2008 και μετά (ήττα των ΗΠΑ στην Αμπχαζία-Νέα Οσετία), η ιδέα ότι ο κόσμος έχει για "πλανητάρχη" τον Πρόεδρο των ΗΠΑ πρέπει να εγκαταληφθεί. Οι ΗΠΑ πρέπει να υπολογίζονται πλέον ως μια υπερδύναμη η οποία βρίσκεται σε ταχύτατη παρακμή. Πλέον αμφισβητείται έμπρακτα η ικανότητα της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας της, η προθυμία της να εμπλακεί σε περαιτέρω στρατιωτικές εμπλοκές και η αξιοπιστία και η δέσμευσή της ως συμμάχου. Οι σύμμαχοι των ΗΠΑ, λοιπόν, θα είναι διπλά προσεκτικοί όσον αφορά τις διαθέσεις των ΗΠΑ στον Αρκτικό Κύκλο απέναντι στη Ρωσία ή στην ανατολική Κινέζικη Θάλασσα, απέναντι στην Κίνα. 

Για το Πακιστάν ισχύουν όσα γράφτηκαν πρόσφατα. Έχει την επιλογή να "ποντάρει" στη νίκη των Ταλιμπάν, με κίνδυνο να ενισχύσει τα προβλήματα στο εσωτερικό του ή να"βγάλει το φίδι από την τρύπα" για τις ΗΠΑ, την αφγανική κυβέρνηση και λιγότερο τη Ρωσία, προσπαθώντας με κάθε τρόπο να επιβάλλει μια ενδοαφγανική συμφωνία ειρήνης, με δεδομένο πλέον ότι οι Ταλιμπάν δεν έχουν ανάγκη εξωτερικών διαπραγματεύσεων. 

Η Ρωσία και η Κίνα δεν έχουν άμεσο λόγο να βιάζονται, γιατί είναι για την ώρα με την πλευρά των νικητών. Παρόλο που δεν υποστηρίζουν ένα καθεστώς Ταλιμπάν, το γεγονός ότι βγαίνει από το κάδρο η φιλοαμερικάνικη κυβέρνηση, τους δίνει μεγαλύτερο περιθώριο κινήσεων και επιρροής στο Αφγανιστάν. Βέβαια, υπάρχει ο αντίλογος ότι οι ΗΠΑ δεν θα αποχωρούσαν από το Αφγανιστάν αν δεν καθιστούσαν 100% σίγουρο ότι θα ήταν για τους ανταγωνιστές τους τα πράγματα πολύ δύσκολα. 

Σε κάθε περίπτωση, όλες οι προηγούμενες ισορροπίες είναι στον αέρα και οι εξελίξεις είναι ανοιχτές για τη δημιουργία νέων ισορροπιών.

Πηγή: insider

Ταλιμπάν: Ποιοι είναι, πώς δημιουργήθηκαν και τι πρεσβεύουν. Το ακραίο ισλαμιστικό κίνημα που σάρωσε το Αφγανιστάν μέσα σε μερικές ημέρες.

Δύο δεκαετίες μετά τον περιορισμό τους στην αφγανική επαρχία από τις αμερικανικές δυνάμεις σε συνεργασία με τοπικούς φυλάρχους, το ακραίο ισλαμιστικό κίνημα των Ταλιμπάν ανέκτησε την πλήρη εξουσία στο Αφγανιστάν την Κυριακή.

Οι Ταλιμπάν, που στη γλώσσα της φυλής των Παστούν σημαίνει «Φοιτητές», εμφανίστηκαν το 1994 κοντά στην πόλη Κανταχάρ, στον αφγανικό Νότο.




Επρόκειτο για μια από τις ένοπλες ομάδες που μάχονταν στον εμφύλιο πόλεμο του Αφγανιστάν για τον έλεγχο της χώρας μετά την απόσυρση των Σοβιετικών και την επακόλουθη κατάρρευση της τοπικής κυβέρνησης.




Οι Ταλιμπάν αρχικά άντλησαν υποστηρικτές από τους λεγόμενους μαχητές Μουτζαχεντίν, οι οποίοι με τη στήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών είχαν εκδιώξει τις Σοβιετικές δυνάμεις στη δεκαετία του 1980.

Μέσα σε δύο έτη οι Ταλιμπάν είχαν αποκλειστικό έλεγχο σχεδόν στο σύνολο της χώρας, ανακοινώνοντας τη δημιουργία ενός ισλαμιστικού εμιράτου το 1996 με μια σκληρή ερμηνεία του ισλαμικού νόμου. Άλλες ομάδες Μουτζαχεντίν αποσύρθηκαν στον Βορρά της χώρας.

Μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου του 2001 στις ΗΠΑ από την Αλ Κάιντα, συμμαχικές δυνάμεις με επικεφαλής του Αμερικανούς εισέβαλαν στην Καμπούλ δύο μήνες αργότερα, υπό την κάλυψη εκτεταμένων αεροπορικών επιθέσεων.




Οι Ταλιμπάν αποσύρθηκαν σε απόμακρα σημεία του Αφγανιστάν, από όπου ξεκίνησαν αντάρτικο κατά της επίσημης αφγανικής κυβέρνησης και των Δυτικών συμμάχων της.

Ιδρυτής και αρχικός ηγέτης των Ταλιμπάν ήταν ο περιώνυμος Μουλάς Μοχάμεντ Ομάρ, που έσπευσε να κρυφτεί μετά την ανατροπή των Ταλιμπάν το 2001. Ήταν μάλιστα τόσο καλά κρυμμένος ώστε ο θάνατός του το 2013 επιβεβαιώθηκε δύο ολόκληρα χρόνια αργότερα, από τον γιο του.




Η ιδεολογία των Ταλιμπάν

Κατά την πενταετή περίοδο της κυριαρχίας του στο Αφγανιστάν οι Ταλιμπάν επέβαλαν μια σκληρή εκδοχή της Σαρία. Οι γυναίκες απαγορευόταν να εργάζονται ή να σπουδάζουν και είχαν περιοριστεί κατ’ οίκον, εκτός αν συνοδεύονταν από κάποιον άνδρα.

Οι δημόσιες εκτελέσεις και διαπομπεύσεις ήταν συνήθεις, απαγορεύθηκαν οι Δυτικές κινηματογραφικές ταινίες και τα βιβλία, ενώ πολλά έργα τέχνης κηρύχθηκαν βλάσφημα βάσει του Ισλάμ και κατεστράφησαν.




Οι Ταλιμπάν κατηγορούνται από τους αντιπάλους και τη Δύση ότι τώρα επιθυμούν να επιστρέψουν στο ίδιο στιλ διακυβέρνησης της χώρας, αν και το ισλαμιστικό κίνημα το αρνείται. Νωρίτερα φέτος ισχυρίστηκε ότι επιθυμεί ένα «αυθεντικό ισλαμιστικό σύστημα», για το Αφγανιστάν, που θα φροντίζει για τα δικαιώματα των γυναικών και των μειονοτήτων σύμφωνα με τις πολιτιστικές παραδόσεις και τους θρησκευτικούς κανόνες.




Ωστόσο υπάρχουν ληδη ενδείξεις ότι οι Ταλιμπάν έχουν ήδη αρχίσει σε ορισμένες περιοχές να απαγορεύουν την εργασία των γυναικών.




Διεθνής αναγνώριση

Μόνο τέσσερις χώρες, περιλαμβανομένου του γειτονικού Πακιστάν, αναγνώρισαν τους Ταλιμπάν ως τη νόμιμη κυβέρνηση του Αφγανιστάν όταν ήταν στην εξουσία. Όλες οι άλλες χώρες, καθώς και ο ΟΗΕ, αναγνώριζαν αντί των Ταλιμπάν τη Βόρεια Συμμαχία, μια ομάδα που ήλεγχε περιοχές βορείως της Καμπούλ ως τη νόμιμη κυβέρνηση εν αναμονή.


Οι ΗΠΑ και ο ΟΗΕ επέβαλαν κυρώσεις στους Ταλιμπάν, και οι περισσότερες χώρες πλέον δεν δείχνουν διατεθειμένες να αναγνωρίσουν διπλωματικά το καθεστώς των ακραίων Ισλαμιστών.


Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών δήλωσε στις αρχές Αυγούστου ότι το Αφγανιστάν κινδυνεύει να καταστεί κράτος του διεθνούς περιθωρίου εάν οι Ταλιμπάν πάρουν την εξουσία και προβούν σε ωμότητες.



Ωστόσο άλλες χώρες, όπως η Κίνα, έχουν αρχίσει να δίνουν προσεκτικά σημάδια ότι μπορεί να αναγνωρίσουν τους Ταλιμπάν ως ένα νόμιμο καθεστώς.




Πηγή: Reuters

Το παιχνίδι της Τουρκίας στο στόμα του λύκου. Τα σχέδια Ερντογάν για το Αφγανιστάν. Ευρυδίκη Μπερσή

 Το Αφγανιστάν, γνωστό ως «νεκροταφείο αυτοκρατοριών», θα αποτελέσει άραγε και ταφόπλακα των αυτοκρατορικών φιλοδοξιών του Ταγίπ Ερντογάν στην Κεντρική Ασία; Στις ραγδαίες αλλαγές που συντελούνται στη χώρα με την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων και την προέλαση των Ταλιμπάν, η Τουρκία επιδιώκει να αποκτήσει ρόλο μεσολαβήτριας, εγχείρημα παρακινδυνευμένο, το οποίο όμως της αποδίδει πρόσκαιρα πολιτικά οφέλη.

Η κατάσταση στο Αφγανιστάν, ένα μήνα πριν από την ολοκλήρωση της αποχώρησης των αμερικανικών στρατευμάτων, μπορεί να περιγραφεί μόνο ως δραματική. Το πιο ενθαρρυντικό που έχουν να πουν οι Αμερικανοί επιτελείς είναι ότι η επικείμενη κατάληψη της χώρας από τους Ταλιμπάν «δεν είναι νομοτελειακή». Στην πράξη ίσως το ερώτημα είναι πόσος χρόνος θα χρειαστεί μέχρι οι Ταλιμπάν να επικρατήσουν πλήρως και ποια εξωτερική δύναμη μπορεί να τους επηρεάσει. 

Οι Ταλιμπάν, φορείς αποκρουστικών μεσαιωνικών αντιλήψεων, είχαν εκδιωχθεί από την εξουσία το 2001 με την επέμβαση των ΗΠΑ και των συμμάχων τους, ως τιμωρία για τη φιλοξενία που προσέφεραν στον Οσάμα μπιν Λάντεν και στην Αλ Κάιντα. Οι ΗΠΑ παρέμειναν στο Αφγανιστάν, στηρίζοντας την κυβέρνηση που εγκατέστησαν στην Καμπούλ και ελπίζοντας ότι μπορεί να υπάρξει σταθερότητα, την ώρα που το αντάρτικο εις βάρος τους επέμενε. «Διαπράξαμε ύβρη», δήλωσε ο επικεφαλής της ελεγκτικής υπηρεσίας του Πενταγώνου, Τζον Σόπκο. «Πιστέψαμε ότι μπορούμε να πάρουμε μια χώρα που ήταν σε απελπιστική κατάσταση το 2001 και να τη μετατρέψουμε σε μικρή Νορβηγία». 

Μεγάλες φιλοδοξίες τρέφει τώρα και η Αγκυρα, επιδιώκοντας να διατηρήσει στη χώρα δύναμη 500 ανδρών, η οποία θα φυλάσσει το αεροδρόμιο της Καμπούλ και θα διασφαλίζει ότι, σε περίπτωση κινδύνου, οι ξένοι διπλωμάτες θα μπορούν να διαφύγουν από τη χώρα. Αλλά αν υπάρχει ένα πράγμα που οι Ταλιμπάν έχουν κάνει «σημαία» τους, πέρα από την ίδρυση χαλιφάτου, είναι η αποχώρηση όλων των ξένων στρατευμάτων από τη χώρα. Αυτό περιλαμβάνει όχι μόνο στρατιώτες αλλά και μισθοφόρους, όχι μόνο Δυτικούς αλλά και Τούρκους.

Ο Ρασίντ Ντοστούμ

Οι Τούρκοι είναι σουνίτες μουσουλμάνοι, όπως και οι Ταλιμπάν, αλλά η ιδέα ότι αυτό θα τους καταστήσει περισσότερο ευπρόσδεκτους είναι υπεραπλουστευμένη. Ο άνθρωπος της Αγκυρας στο Αφγανιστάν ήταν ο Ουζμπέκος οπλαρχηγός –μετέπειτα στρατηγός, μετέπειτα στρατάρχης, μετέπειτα αντιπρόεδρος– Ρασίντ Ντοστούμ, ένας από τους βασικότερους αντιπάλους των Ταλιμπάν. Για την ακρίβεια, η λέξη «αντίπαλος» δεν περιγράφει το μίσος που τρέφουν οι Ταλιμπάν για τον Ντοστούμ, ο οποίος το 2001 ήταν ηγετικό στέλεχος της Βόρειας Συμμαχίας που προήλαυνε υποστηριζόμενη από την αεροπορία του ΝΑΤΟ. Ο Ντοστούμ είχε πείσει χιλιάδες Ταλιμπάν να παραδοθούν και εν συνεχεία τους είχε εξοντώσει με φρικτό τρόπο, μέσα σε κοντέινερ, σε ένα από τα πιο βάρβαρα επεισόδια μιας εικοσαετίας που βρίθει από μελανές σελίδες. Το προπύργιο του Ντοστούμ, η πόλη Σεμπεργκάν στα σύνορα με το Τουρκμενιστάν, καταλήφθηκε πρόσφατα από τους Ταλιμπάν, ενώ ο ίδιος τους τελευταίους μήνες ζει στην Τουρκία. 

Ενδεχομένως, στις συνομιλίες τους με Αμερικανούς αξιωματούχους, οι Τούρκοι διαφημίζουν τον έλεγχο που ασκούν στον Ντοστούμ ως «χαρτί» για την πιθανή μελλοντική άσκηση επιρροής (βλ. νέο αντάρτικο) στις περιοχές του Αφγανιστάν στις οποίες ζουν συγγενή τουρκικά φύλα. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Ερντογάν κάλεσε τους Ταλιμπάν «να φύγουν από τα εδάφη των αδελφών τους», δηλαδή από τις περιοχές του Αφγανιστάν που κατοικούνται από Ουζμπέκους, Τατζίκους και Τουρκμένους. Παράλληλα, οι Τούρκοι προσπαθούν να προβληθούν ως διαμεσολαβητές ανάμεσα στην κυβέρνηση της Καμπούλ και στους Ταλιμπάν, αν και η άρνηση των Ταλιμπάν να λάβουν μέρος στις ειρηνευτικές συνομιλίες που επιχείρησε να οργανώσει η Τουρκία στην Κωνσταντινούπολη δείχνει τα όρια αυτής της ιδέας. Πάντως, οι ΗΠΑ φαίνεται να ενδιαφέρονται τουλάχιστον για τη διατήρηση της τουρκικής δύναμης στο αεροδρόμιο και Τούρκοι παρατηρητές θεωρούν ότι αυτό εξηγεί τους ηπιότερους τόνους της αμερικανικής κυβέρνησης απέναντι στην Αγκυρα τις τελευταίες εβδομάδες.  

Ο Αμερικανός πρόεδρος Μπάιντεν γνωρίζει τις συνέπειες που θα έχει η αμερικανική αποχώρηση και η πιθανή κατάρρευση της κυβέρνησης της Καμπούλ για τα τμήματα εκείνα της αφγανικής κοινωνίας, κυρίως τα κορίτσια και τις γυναίκες των πόλεων, που βελτίωσαν κάπως τη θέση τους την τελευταία εικοσαετία, βγαίνοντας από το σπίτι όπου τις είχαν κλεισμένες οι Ταλιμπάν. Ομως θεωρεί ότι το Αφγανιστάν είναι μια «μαύρη τρύπα» που καταβροχθίζει χρήματα και ζωές, χωρίς ορατή διέξοδο. Ακόμη και τώρα, που ο αφγανικός στρατός κινδυνεύει θανάσιμα, τα χρήματα και τα καύσιμα που προορίζονται για τον στρατό «χάνονται» πολύ συχνά στη διαδρομή.

Τους τελευταίους μήνες, η επιχειρησιακή ετοιμότητα της αφγανικής αεροπορίας έχει πέσει κατακόρυφα, καθώς αποχωρούν οι μονάδες που συντηρούσαν τα ελικόπτερα και τα αεροσκάφη. Η μάχη οπισθοφυλακής που δίδεται τώρα στην Ουάσιγκτον αφορά το να διατηρήσουν οι ΗΠΑ επαρκείς δυνάμεις μισθοφόρων ώστε να μην καταρρεύσει αμέσως η αφγανική αεροπορία. Την ίδια στιγμή, οι Ταλιμπάν δολοφονούν στοχευμένα πιλότους. Και μέσα στο στόμα του λύκου, η Τουρκία κάνει παιχνίδι. 

Aνησυχία

Πέρα από την καθαρά ανθρωπιστική διάσταση του ζητήματος, κάθε χώρα ανησυχεί για τις εξελίξεις στο Αφγανιστάν από διαφορετική σκοπιά. Οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης φοβούνται ότι, αν καταρρεύσει η κυβέρνηση της Καμπούλ, μέσα σε λίγους μήνες εκατοντάδες χιλιάδες Αφγανοί πρόσφυγες θα ζητούν ασφαλές καταφύγιο στην Ευρώπη. Η Ρωσία ανησυχεί ότι η πιθανή επικράτηση των Ταλιμπάν, τους οποίους συνεχίζει να κατατάσσει στις τρομοκρατικές οργανώσεις, μπορεί να ενισχύσει τους τζιχαντιστές στις χώρες της Κεντρικής Ασίας. Αντίστοιχα η Κίνα δεν θέλει να ενισχυθούν οι φονταμενταλιστές Ουιγούροι και η Ινδία φοβάται για τις επιπτώσεις στο Κασμίρ. Με την εξαίρεση κύκλων των πακιστανικών υπηρεσιών ασφαλείας, καμία χώρα, μικρή ή μεγάλη, δεν καλωσορίζει τις εξελίξεις στο Αφγανιστάν. Κάποιες όμως σπεύδουν να διασφαλίσουν τα συμφέροντά τους, όπως έκανε η Κίνα υποδεχόμενη με όλες τις τιμές το ηγετικό στέλεχος των Ταλιμπάν, μουλά Αμπντούλ Γκανί Μπαραντάρ, ο οποίος φωτογραφήθηκε με τον Κινέζο υπουργό Εξωτερικών Γουάνγκ Γι. Νωρίτερα, ο Κινέζος πρόεδρος Σι είχε τηλεφωνήσει στον Αφγανό πρόεδρο Ασράφ Γκανί, τηρώντας τις ισορροπίες. Διαπραγματευόμενοι με τις ΗΠΑ στην Ντόχα, με τη μεσολάβηση του Κατάρ, οι Ταλιμπάν έδειξαν ότι διαθέτουν ένα ελάχιστο απόθεμα πραγματισμού. Υπάρχει άραγε κάποια εξωτερική δύναμη που θα μπορούσε να τους πείσει να μην ανοίξουν έναν νέο κύκλο αίματος, αλλά να διαπραγματευτούν μια λύση με την κυβέρνηση της Καμπούλ; 

Ή θα μεθύσουν (τρόπος του λέγειν, το οινόπνευμα απαγορεύεται) από την επικράτησή τους στα πεδία των μαχών –από το γεγονός ότι οι Αμερικανοί έφυγαν κυριολεκτικά νύχτα από τη βάση Μπαγκράμ– και από τη μανία εκδίκησης θα μετατρέψουν το Αφγανιστάν σε κόλαση επί της Γης; 

Πηγή Καθημερινή