Άρπαλος: Ο πρώτος καταχραστής του Δημοσίου Το μεγαλύτερο οικονομικό έγκλημα συνέβη στην αρχαιότητα και, ναι, εγκέφαλος ήταν ένας Έλληνας...

 Έχουμε ακούσει για καταχραστές του Δημοσίου, για μιζαδόρους και για μεγαλοαπατεώνες. Για εκατομμύρια που εξαφανίστηκαν με αριστοτεχνικό τρόπο, για μυθιστορηματικές κομπίνες και εξωφρενικές υπεξαιρέσεις. Ωστόσο, ό,τι και αν έχει αναφερθεί και γραφτεί ωχριά μπροστά σε έναν πρόγονό μας, τον  Άρπαλο, γιο του Μαχάτα.

Η αρχή για την υλοποίηση ενός από τα μεγαλύτερα οικονομικά εγκλήματα στους αιώνες των αιώνων εντοπίζεται χρονικά στη δολοφονία του Φιλίππου από έναν εραστή του και ακολούθως στην ανάρρηση στον μακεδονικό θρόνο του 20χρονου τότε Αλέξανδρου, ο οποίος επενδύει στους συνομήλικους παιδικούς του φίλους για την εδραίωσή του στην εξουσία.

Παιδικός φίλος του Μεγάλου Αλεξάνδρου και αυτός, ο Άρπαλος δεν δυσκολεύτηκε να κερδίσει την εμπιστοσύνη του Μακεδόνα στρατηλάτη. Τον ακολούθησε στην εκστρατεία του στην Ασία, αλλά, επειδή είχε μια αναπηρία η οποία δεν του επέτρεπε να συμμετέχει στις πολεμικές επιχειρήσεις, ο βασιλιάς τον όρισε υπουργό επί των Οικονομικών.  

Το 333 π.Χ., πριν από τη μάχη της Ισσού, έχοντας την πεποίθηση πως οι Πέρσες θα νικούσαν, λιποτάκτησε, όμως ο Αλέξανδρος, δείχνοντας έλεος, του έδωσε χάρη και τον ξαναέκανε διαχειριστή. Το 330 π.Χ. στα Εκβάτανα αναλαμβάνει την οικονομική διαχείριση του θησαυρού της πόλης, καθώς και εκείνου που μεταφέρεται από τις Πασαργάδες και την Περσέπολη, ενώ λίγο αργότερα προβιβάζεται σε βασιλικό θησαυροφύλακα - αμύθητα πλούτη είναι υπό την εποπτεία του. Και όλα αυτά ενώ είχε εγγράψει ήδη μια υπεξαίρεση στο ενεργητικό του, όταν κατά τη διάρκεια της εκστρατείας στην Αίγυπτο, αφού παρασύρθηκε από κάποιον ονόματι Ταυρίσκο, εξαφανίστηκε έχοντας πάρει ένα μεγάλο ποσό από το βασιλικό ταμείο. Όμως, ο Αλέξανδρος έδειχνε πάντα ανοχή στον παιδικό του φίλο.

Κάποια στιγμή, ο Αλέξανδρος φεύγει για την Ινδία, αφήνοντας τον Άρπαλο να διαχειρίζεται όλο το χρήμα κατά βούληση. Τότε, πιστεύοντας ότι ο Μακεδόνας βασιλιάς δεν θα επέστρεφε από το παράτολμο εγχείρημα της εκστρατείας στη χώρα του Γάγγη, επιδίδεται με τρόπο εξωφρενικό σε ένα όργιο κατασπατάλησης του δημοσίου χρήματος. Φαίνεται δε πως βασιλικός θησαυροφύλακας, αν και αναξιοπαθών, ήταν αχόρταγος ερωτικά, με αποτέλεσμα να προκαλέσει με τις ακολασίες του την κατακραυγή των συμπατριωτών του. Ωστόσο, ο Αλέξανδρος και ενημερώθηκε και επέστρεψε.

Ο Άρπαλος αντιλήφθηκε ότι αυτήν τη φορά δεν θα τη γλίτωνε, και αφού φρόντισε να πάρει ένα μέρος του θησαυρού που διαχειριζόταν, γύρω στα 7.000 τάλαντα, αλλά και μια διάσημη εταίρα της εποχής, με ένα μισθοφορικό σώμα 6.000 στρατιωτών αφίχθη στην Αθήνα, όπου ζήτησε την προστασία των Αθηναίων και τους προέτρεψε να πολεμήσουν εναντίον του παιδικού του φίλου και ευεργέτη του. Μάλιστα, προσέλαβε τους καλύτερους ρήτορες («λάδωσε» ακόμα και τον Δημοσθένη, ο οποίος ήταν διαβόητος για τη φιλαργυρία του) για να υποστηρίξουν το αίτημά του.

Για να καταλάβουμε το ποσό που υπεξαίρεσε ο μεγαλοαπατεώνας Άρπαλος, πρέπει να ανατρέξουμε στον Πλούταρχο. Ο αρχιερέας των Δελφών, μία από τις μεγαλύτερες πνευματικές μορφές του καιρού του, αλλά και διαχρονικά, αναφέρει πως πήρε μαζί του 1.200 μουλάρια φορτωμένα ως επάνω με χρυσό και ασήμι. Στην Αθήνα, βέβαια, έφτασε έχοντας στην κατοχή του μόλις 700 τάλαντα – τα υπόλοιπα χρήματα παραμένει άγνωστο πού τα κατασπατάλησε.

Τελικά, οι Αθηναίοι αποφάσισαν την απέλαση του Άρπαλου και τη διενέργεια έρευνας για τους πολιτικούς που έλαβαν από αυτόν χρήματα. Η αθηναϊκή δημοκρατία έδειξε αντανακλαστικά – είτε επειδή φοβήθηκαν την οργή του Αλέξανδρου είτε επειδή δεν θέλησαν να δεχθούν στους κόλπους τους έναν καταχραστή.

Ο Άρπαλος πρόλαβε να δραπετεύσει. Πήρε τους μισθοφόρους του και πήγε στην Κρήτη, όπου όμως τον δολοφόνησε ο Θίβρων, ένας από τους φίλους του…

Πηγή: Έθνος

Πως ο Άρπαλος κατάκλεψε τον Μέγα Αλέξανδρο. Τα "Αρπάλεια χρήματα" εξαγοράζουν τους πάντες στην Αθήνα. Πως o περίφημος αρχαίος ρήτορας Δημοσθένης πιάστηκε με την κατσίκα στον ώμο.

Έχετε μήπως ακουστά για τα «Αρπάλεια χρήματα»; Ήταν αυτά που εξευτέλισαν τον περίφημο ρήτορα της αρχαιότητας Δημοσθένη, ηγέτη της αντι-Μακεδονικής πτέρυγας στην Αθήνα. Οι συμπατριώτες τον κατηγόρησαν ότι έβαλε το χεράκι του στο πουγκί και τσίμπησε μερικά απ’ αυτά. Τον Άρπαλο έστω, τον θυμάστε απ’ το σχολείο; Ήταν ένας από τους μεγαλύτερους καταχραστές της αρχαιότητας, ο οποίος κατάκλεψε τον Αλέξανδρο τον Μέγα. Ο Άρπαλος ήταν παιδικός φίλος του Αλέξανδρου από την Μακεδονία, τον ακολούθησε στην εκστρατεία κατά των Περσών, αλλά επειδή είχε κάποια αναπηρία και δεν μπορούσε να πολεμήσει, ο βασιλιάς τον έκανε υπουργό οικονομικών. Στα συστήματα εξουσίας, πάντα υπάρχουν θέσεις για έναν έμπιστο άνθρωπο, ακόμα κι αν δεν είναι τόσο ηρωικές όσο άλλες.

Κατακτώντας την Περσία ο Αλέξανδρος βρήκε στο Περσικό θησαυροφυλάκιο θησαυρούς που ήταν πέραν πάσης φαντασίας. Έφυγε λοιπόν για την Ινδία, αφήνοντας στην Περσέπολη τον φίλο του τον Άρπαλο να διαχειρίζεται το χρήμα. Αυτός άρχισε να το ξοδεύει ασύστολα, πιστεύοντας ότι ο βασιλιάς δεν θα ξαναγύριζε από τις ερημιές της Ασίας, όμως την πάτησε. Μετά από δυο χρόνια έμαθε ότι ο Αλέξανδρος επιστρέφει. Είτε διότι οι καταχρήσεις και σπατάλες του ήταν εξόφθαλμες, είτε διότι ο βασιλιάς είχε ενημερωθεί από ρουφιάνους που πάντα υπάρχουν στις βασιλικές αυλές, ο Άρπαλος κατάλαβε ότι δεν θα την γλύτωνε. Πήρε λοιπόν ένα μικρό μέρος του βασιλικού θησαυρού και μ’ ένα μισθοφορικό σώμα που πλήρωνε από τα ξένα λεφτά έφθασε στην Αθήνα. Είχε μαζί του 7.000 τάλαντα.

Το νούμερο δεν ακούγεται τόσο τρομερό. Για να δούμε όμως: Ο Αλέξανδρος βρήκε στην Περσέπολη 120.000 τάλαντα κατά τον Διόδωρο και 180.000 τάλαντα κατά τον Στράβωνα. Ο Πλούταρχος λέει ότι για να μεταφέρει αυτό το χρυσάφι και το ασήμι, χρησιμοποίησε 20.000 μουλάρια και 5.000 καμήλες. Αν βάλουμε το ποσό στη μέση, δηλαδή 150.000 τάλαντα, τότε κάθε μουλάρι κουβαλούσε 6 τάλαντα. Άρα, φεύγοντας ο Άρπαλος με τα 7.000 τάλαντα, πήρε μαζί του 1.200 μουλάρια φορτωμένα ως επάνω με χρυσό και ασήμι. Πως σας φαίνεται το ποσό; Μικρό; Για βάλτε 1.200 μουλάρια βαρυφορτωμένα με σημερινές χρυσές λίρες Αγγλίας και υπολογίστε το νούμερο. Αν και ήταν μια υποδιαίρεση του ποσού που είχε αρπάξει απ’ τους Πέρσες ο Αλέξανδρος, επρόκειτο πάλι για μυθικό ποσό. Φθάνοντας στην Αθήνα, ο Άρπαλος είχε μαζί του μόλις 700 τάλαντα από τα 7.000. Τι είχε κάνει τα υπόλοιπα είναι άγνωστο. Του τα έκλεψαν, τα είχε φάει, τα είχε κρύψει, κανείς δεν ξέρει.

Για να τον δεχτούν οι Αθηναίοι που φοβούνταν την εκδίκηση του Αλέξανδρου, ο Άρπαλος άρχισε τις δωροδοκίες. Μοίραζε χρυσάφι. Με τη μέθοδο αυτή και μετά από εισήγηση του Δημοσθένη, οι Αθηναίοι τον δέχτηκαν σαν προσωπικό ικέτη, υπό την προϋπόθεση να καταθέσει τα χρήματα του στην Ακρόπολη ως εγγύηση. Ο Άρπαλος το έκανε, αλλά λίγο αργότερα τον έκλεισαν φυλακή. Φοβούμενος για την ζωή του το έσκασε για την Κρήτη, όπου και δολοφονήθηκε. Όταν όμως οι Αθηναίοι μέτρησαν το ποσό που είχε αφήσει πίσω του, είδαν έκπληκτοι ότι υπήρχαν μόνο 350 τάλαντα. Τα υπόλοιπα, δηλαδή 350 τάλαντα, είχαν μοιραστεί σε δωροδοκίες.

Ο Άρειος Πάγος έκανε έρευνα κι έφτιαξε έναν κατάλογο από επιφανείς πολίτες που τα ‘χαν αρπάξει από τον Άρπαλο. Πρώτο στην λίστα ήταν το όνομα του Δημοσθένη, ο οποίος τσίμπησε 20 τάλαντα, δηλαδή τρία με τέσσερα μουλάρια φορτωμένα χρυσάφι. Διόλου κακό μεροκάματο για να βγάλει έναν λόγο στην εκκλησία του Δήμου υπέρ του να δοθεί άσυλο στον Άρπαλο. Ο μεγάλος ρήτορας τα επέστρεψε βέβαια στο δημόσιο ταμείο, αλλά οι Αθηναίοι τον εξευτέλισαν και τον εξόρισαν στην Αίγινα κι ας τον δέχτηκαν τον επόμενο χρόνο πίσω με τιμές μόλις πέθανε ο Αλέξανδρος. Τα 350 αυτά τάλαντα της δωροδοκίας που έψαχναν οι Αθηναίοι, ονόμασαν τότε «Αρπάλεια χρήματα».

Δημήτρης Καμπουράκης, newsit

Οικονομικά πλήγματα των Τούρκων εναντίων των Ελλήνων το 1821 στη Β. Ελλάδα

Οι Τούρκοι στην Μακεδονία και ειδικότερα στη Θεσσαλονίκη πέρα από τις σφαγές και τις εκτοπίσεις που διέπραξαν επέφεραν και καίρια πλήγματα στην οικονομική ζωή των Ελλήνων. Η ακμάζουσα προεπαναστατικά αστική ελληνική τάξη υπέστη τον οικονομικό μαρασμό.

Ο βεζύρης Μεχμέτ Εμίν ή ροπαλοφόρος (Εμπού Λουτ) ο οποίος και διαδέχτηκε τον Γιουσούφ στην διοίκηση της Θεσσαλονίκης εκδίωξε τους μεγαλέμπορους της πόλης και προκάλεσε τον οικονομικό μαρασμό.

 Την πρακτική του περιβόητου πασά αποτύπωσε σε έκθεση του, στις 6 Ιουνίου 1822 ο Γάλλος πρόξενος της Θεσσαλονίκης, Bottu:

«Ο Μεχμέτ Εμίν γνωρίζει ότι η ξαφνική αύξηση του πλούτου του ελληνικούς έθνους
και της βιοτεχνίας, καθώς και η εξαιρετική επιρροή του στις υποθέσεις της Τουρκίας είναι τα
αίτια που έδωσαν στο έθνος αυτό την ιδέα της απελευθέρωσής του και του ενέπνευσαν
σύγχρονα την φιλοδοξία και του προμήθευσαν τα μέσα. Θέλει, καταστρέφοντάς τους να
ξαναφέρει στο εξής τους Έλληνες σε μια υποταγή παρόμοια με την σκλαβιά και να τους
αφαιρέσει για πάντα τους οικονομικούς πόρους, των οποίων τόση επικίνδυνη χρήση έκαναν
εναντίον των Τούρκων. Αυτός είναι ο αληθινός σκοπός των καθημερινών νέων επιβαρύνσεων που επιβάλει στις οικογένειες που είναι γνωστές ακόμη ότι έχουν περιουσία, καθώς και των ιεροεξεταστικών ερευνών στα κτήματα των εμπόρων και των ιδιοκτητών εκείνων, που ο φόβος τους ανάγκασε να βρουν προσωρινό άσυλο σε μερικές πόλεις της χριστιανοσύνης»

Ο Έλληνας υποπρόξενος της Δανίας Κυριακού στη Θεσσαλονίκη θα φυλακιστεί και κατόπιν θα εκτελεστεί καθότι ήταν μεγαλέμπορος. Θα προκληθούν εντονότατες αντιδράσεις από τις μεγάλες δυνάμεις καθώς ο Κυριακού προστατεύονταν από το καθεστώς των διομολογήσεων.