Πολιτισμική Διαδρομή

Η χάραξη των ελληνοαλβανικών συνόρων μετά τους βαλκανικούς πολέμους

Η Διεθνής Οροθετική Επιτροπή χάραξης των ελληνοαλβανικών συνόρων
ξεκίνησε τις εργασίες της στις 4-10-1913 στο Μοναστήρι.

Οι όροι κάτω από τους οποίους θα εργάζονταν η επιτροπή ήταν οι εξής:

η Επιτροπή δεν θα δεχόταν καμία άλλη ελληνική ή αλβανική
επιρροή, ενώ κατά τη διάρκεια της έρευνας στα χωριά της περιοχής
δεν θα συνόδευε την Επιτροπή κανένα άτομο ελληνικής ή αλβανικής
καταγωγής. Οι συζητήσεις των μελών της Επιτροπής θα παρέμεναν
μυστικές, η δε απόφαση για το επόμενο χωριό θα λαμβανόταν μετά
την αναχώρηση από το προηγούμενο.

Τα μέλη της Επιτροπής αποτελούσαν οι εξής:
ο Βρετανός αντισυνταγματάρχης Doughty Wylie
και ο βοηθός του, λοχαγός King, ο Αυστριακός M.Billinsky, γενικός
πρόξενος στα Ιωάννινα, γνωστός για την ανθελληνική του δράση, ο
Ρώσος συνταγματάρχης P. Goudime Levkovitch, στρατιωτικός
ακόλουθος στη ρωσική πρεσβεία στην Αθήνα, ο Γάλλος

αντισυνταγματάρχης πυροβολικού A.Lallemand και ο βοηθός του

M.Krayer, υποπρόξενος στο Βόλο, ο Γερμανός αντισυνταγματάρχης G.

G. Tierry και τέλος ο Ιταλός N. Labia, πρόξενος στα Ιωάννινα και ο

βοηθός του, λοχαγός Fartunato M. Castoldi, αμφότεροι αρνητικά

διακείμενοι έναντι των ελληνικών θέσεων στο ζήτημα του καθορισμού

των ελληνοαλβανικών συνόρων.

Στο διάστημα των εργασιών της Επιτροπής ανέκυψαν

σημαντικές διαφορές μεταξύ των μελών της. Οι αντιπρόσωποι των

κρατών της Τριπλής Συμμαχίας ήθελαν μόνο το κριτήριο της γλώσσας

να καθορίσει την απόφαση της Επιτροπής, ενώ ο Βρετανός και ο

Γάλλος αντιπρόσωπος επιθυμούσαν να ληφθεί υπόψη η θρησκεία, η

εκπαίδευση και το εθνικό φρόνημα των κατοίκων.

Το κυριότερο πρόβλημα με το οποίο βρέθηκαν αντιμέτωπα τα μέλη της Επιτροπής

ήταν το γεγονός ότι συναντούσαν πολλές οικογένειες δίγλωσσες, όπου

οι γηραιότεροι ομιλούσαν την αλβανική, ενώ οι νεότεροι την

ελληνική,ενώ σε ορισμένα χωριά χρησιμοποιούνταν και άλλες

γλώσσες όπως η ιταλική, η τουρκική, η βουλγαρική και η γαλλική.

Ο Αυστριακός και ο Ιταλός αντιπρόσωπος ζήτησαν να εξεταστούν μόνο οι

γηραιότεροι κάτοικοι για προφανείς λόγους, πρόταση που

απορρίφθηκε από τους υπόλοιπους αντιπροσώπους της Επιτροπής.

Στις αρχές Νοεμβρίου του 1913 ο πρόεδρος της Επιτροπής, Doughty

Wylie, ενημέρωσε το υπουργείο Εξωτερικών της Μ. Βρετανίας, για τις

αντικειμενικές δυσχέρειες να ληφθεί απόφαση μόνο μέσω του

κριτηρίου της γλώσσας, προτείνοντας να ληφθούν επιπροσθέτως

υπόψη οι οικονομικές και οι γεωγραφικές παράμετροι. Η Διεθνής

Οροθετική Επιτροπή, η οποία εργάστηκε επιφανειακά και

σπασμωδικά,χωριά, συνεδριάζοντας μόνο 12 φορές και εξετάζοντας μόλις 14 άτομα.

Παρέμεινε στην Βόρεια Ήπειρο 58 ημέρες συνολικά, 22

στην Ερσέκα, 32 στο Λεσκοβίκι και 4 στο Αργυρόκαστρο,

επισκέφθηκε 6 χωριά, συνεδριάζοντας μόνο 12 φορές και εξετάζοντας μόλις 14

Άτομα.

Με την εξέταση ενός τόσο μικρού πληθυσμιακού δείγματος

η περιοχή αποδόθηκε τελικά στην Αλβανία.

Είναι πασιφανές ότι η διεργασίες της επιτροπής είχαν τυπικό χαρακτήρα

καθώς η απόσπαση της βορείου Ηπείρου από τον ελληνικό ζωτικό χώρο

είχε προαποφασιστεί παρασκηνιακά στο βωμό

της εξυπηρέτησης των συμφερόντων των μεγάλων Δυνάμεων.

Κατά την περιοδεία τους τέλος όμως γενικότερα στα χωριά

της Βόρειας Ηπείρου τα μέλη της Επιτροπής έγιναν μάρτυρες

της βούλησης του πλειοψηφούντος ελληνικού στοιχείου να ενωθεί με την Ελλάδα.

Δράση του πυροβολικού στη Μικρά Ασία...

Η φωτογραφία τραβήχτηκε κάπου στο Μικρασιατικό μέτωπο...

Η θεατρίνα, των Μομ και Μπόλτον. Ραδιοφωνικό θέατρο

Η Πολιτισμική Διαδρομή αυτό το Σαββατόβραδο θα σας παρουσιάσει μία υπέροχη ρομαντική δραματική κομεντί των Γκάι Μπόλτον και Σόμερσετ Μομ, την Θεατρίνα. Πρόκειται για ένα έργο που προκαλεί σίγουρα πολλά και ποικίλα συναισθήματα.

Το έργο ηχογραφήθηκε τον Ιούνιο του 1991, για τη Θεατρική Βραδιά της κρατικής ελληνικής ραδιοφωνίας σε απόδοση του Μάριου Πλωρίτη. Το έργο έκανε πρεμιέρα το 1941 στο Μπρόντγουέη της Νέας Υόρκης και μεταφέρθηκε στη μεγάλη οθόνη το 1962.

Η πρωταγωνίστρια:
Η κλάση μίας από τις μεγαλύτερες Ελληνίδες ηθοποιούς όλων των εποχών, της Μαίρης Αρώνης θα γίνει ολοφάνερη στο έργο. Η Μαίρη Αρώνη, «ερμηνεύει τον κύριο ρόλο του έργου, αυτόν της ηθοποιού που χωρίς να παύει να είναι γυναίκα, έξυπνη, χαριτωμένη και αλλοπρόσαλλη, είναι πάνω από όλα “ερωτευμένη” με την ιδιότητά της και την Τέχνη που υπηρετεί», όπως έγραψε ο Μάριος Πλωρίτης.
Η Αρώνη άλλωστε θα δηλώσει κάποτε ότι: και στην κόλαση ακόμη ηθοποιός θα γινόμουν...

*Των William Somerset Maugham & Guy Bolton σε απόδοση Μάριου Πλωρίτη*
*Πρωταγωνιστεί η Μαίρη Αρώνη*
*Παίζουν με τη σειρά που ακούγονται:
Κώστας Καγξίδης, Τέλης Ζώτος, Χρήστος Πάρλας, Κωνσταντίνος Κωνσταντόπουλος, Τάκης Βουλαλάς, Μαρία Κωνσταντάρου, Αλίκη Αλεξανδράκη, Ελένη Ράντου* *Σκηνοθεσία Στέλιος Παπαδάκης*

Λίγα λόγια για τους Μπόλτον και Μομ:

Ο Βρετανός Σόμερσετ Μομ (1874-1965) γεννημένος στο Παρίσι, αφού σπούδασε Ιατρική και έλαβε μέρος στους δύο Παγκόσμιους Πολέμους ως πράκτορας των Βρετανικών Μυστικών Υπηρεσιών (λέγεται ότι τα αυτοβιογραφικά κείμενα του Μομ ενέπνευσαν στον Ίαν Φλέμινγκ τον 007), έμεινε στην Ιστορία ως ένας από τους σπουδαιότερους συγγραφείς του 20ού αιώνα. Το 1937 έγραψε το αφιερωμένο στον κόσμο του θεάτρου και των ηθοποιών μυθιστόρημά του με τίτλο «Theatre». Έναν κόσμο που γνώρισε προσωπικά, εκ των έσω. Χαρακτηριστικό δείγμα της γνωριμίας αυτής, το παράλληλο ανέβασμα τεσσάρων έργων του στις σκηνές του Λονδίνου το 1908.

Τέσσερα χρόνια μετά την έκδοση του μυθιστορήματος, σε συνεργασία με τον Γκάι Μπόλτον, Αγγλοαμερικανό θεατρικό συγγραφέα γνωστό για τις δημιουργίες του στο χώρο του μουσικού θεάτρου, μετασκεύασαν το αρχικό έργο του Μομ για τη σκηνή, αφού εκεί ήταν και ο φυσικός χώρος αυτής της «Θεατρίνας». Αποτέλεσμα της συνεργασίας ήταν μία από τις δημοφιλέστερες θεατρικές επιτυχίες. Το έργο έκανε πρεμιέρα το 1941 στο «Hudson Theatre» του Μπροντγουέι στη Νέα Υόρκη.

Το ίδιο έργο μεταφέρθηκε στον Κινηματογράφο και στην Τηλεόραση από το 1962 έως και σήμερα σε διάφορες παραγωγές παγκοσμίως (Adorable Julia, Being Julia, Teatris κ.α), όπως εξάλλου και ένας μεγάλος αριθμός μυθιστορημάτων και θεατρικών έργων του συγγραφέα (Of Human Bondage, Secret Agent, The Letter) . Η ελληνική κινηματογραφική παραγωγή του 1980 «Πονηρό θηλυκό … κατεργάρα γυναίκα», αποτελεί ένα δείγμα πολυδιασκευασμένου έργου του Μωμ.

Η ραδιοφωνική μεταφορά του έργου μεταδόθηκε πρώτη φορά από την εκπομπή «Θεατρική Βραδιά» στο Α΄ Πρόγραμμα της Ε.ΡΑ τον Ιούνιο του 1991.

Φωτογραφία από τους πρωταγωνιστές του έργου, κατά τη διάρκεια των ηχογραφήσεων.

Ο Χρήστος Πάρλας θα πλαισιώσει με επιτυχία τη Μαίρη Αρώνη, και θα ερμηνεύσει το ρόλο του Μάικ...

Η μεταφόρτωση έγινε από το κανάλι Ραδιοφωνικό Θέατρο:

Πηγές: ΕΡΤ, Cat is art

Έγκλημα στο Όριαν Κουκάκι. Πάσχου Μανδραβέλη

Τα άτομα του αναρχικού χώρου υπήρξαν στυλοβάτες του καθεστώτος του Μεσαίωνα της Μεταπολίτευσης, της περιόδου δηλαδή μεταξύ των ετών 1974-2019. Ο σκοταδισμός που επέβαλλαν τα υποκείμενα του εν λόγω χώρου στους διάφορους τομείς της ιδιωτικής και δημόσιας ζωής ήταν άκρως αποτελεσματικός. Οι καταλήψεις των διαφόρων κτιρίων και τα πανεπιστήμια αποτέλεσαν τις βάσεις εξόρμησης τους...

Τελευταία επιχειρείται με μεθοδικό τρόπο από την αστυνομία με βούληση της πολιτικής εξουσίας μία μεθοδική (για πρώτη φορά) προσπάθεια εξουδετέρωσης των διαφόρων καταλήψεων. Ο γνωστός αρθρογράφος της Καθημερινής με αφορμή τα όσα διαδραματίστηκαν στην επιχείρηση ανακατάληψης στο Κουκάκι σχολιάζει με επιτυχημένο τρόπο την επιεική ποινική αντιμετώπιση των αναρχικών μετά τη σύλληψη τους από τους αστυνομικούς.

Είδαμε όλοι τις φρικτές εικόνες των «παιδιών» να πετούν βαρείς τσιμεντόλιθους στο κεφάλι των αστυνομικών, οι οποίοι προσπαθούσαν να ανοίξουν την πόρτα του κατειλημμένου κτιρίου στο Κουκάκι. Δεν υπήρχε «δολοφονικό μένος», όπως γράφουν κάποιοι, διότι η ρίψη γινόταν εν ψυχρώ, μεθοδικώς· εξάλλου υπήρχε και τοιχοκολλημένο εγχειρίδιο στην κατάληψη. Δεν διεφάνη ούτε προς στιγμήν κάποιος δισταγμός, ή η παραμικρή ενσυναίσθηση ότι αυτά τα βαριά αντικείμενα μπορεί να σκοτώσουν ή να τραυματίσουν βαριά κάποιον άνθρωπο. Εντυπωσιαστήκαμε όλοι από την εικόνα αυτής της δολοφονικής απόπειρας, αλλά κακώς, διότι τις άλλες απόπειρες με τις βόμβες μολότοφ προφανώς τις συνηθίσαμε.

Υπήρξαν πολλοί που αγανάκτησαν με την απόφαση του εισαγγελέα για τον πλημμεληματικό χαρακτήρα της δίωξης των είκοσι συλληφθέντων στις δύο καταλήψεις. Πρώτοι βεβαίως και δικαιολογημένως οι αστυνομικοί. «Ως Ελληνες πολίτες αγανακτούμε και διαμαρτυρόμαστε όταν οι δολοφονικές επιθέσεις που επί μία περίπου ώρα δέχονταν οι συνάδελφοί μας και τις οποίες έχει παρακολουθήσει το πανελλήνιο, χαρακτηρίζονται πλημμέλημα!!!» (Ενωση Αστυνομικών Υπαλλήλων Αθήνας 13.1.2020). Η Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθήνας ανακοίνωσε ότι «η ποινική δίωξη ασκήθηκε κατόπιν αξιολόγησης του αποδεικτικού υλικού που υπεβλήθη ενώπιόν μας και συγκεντρώθηκε στο πλαίσιο αστυνομικής προανάκρισης. Μόνο αρμόδιο δε, για την εκτίμηση της απαγγελθείσας κατηγορίας είναι το ποινικό δικαστήριο όπου εισήχθη προς εκδίκαση η υπόθεση».

Δεν έχουμε τα στοιχεία της προανάκρισης, ούτε το αποδεικτικό υλικό που είχε ο εισαγγελέας στα χέρια του, αλλά υπάρχει η κοινή λογική για να εκτιμήσουμε την απόφαση. Μπορεί να οργιστήκαμε όλοι από την εικόνα του κουκουλοφόρου που πετούσε τσιμεντόλιθους στους αστυνομικούς, αλλά δεν εκτιμήσαμε το στοιχείο ότι ήταν κουκουλοφόρος, όπως και την ανακοίνωση της ΕΛ.ΑΣ. ότι τα δακτυλικά αποτυπώματα είχαν σβηστεί από όλα τα κινητά αντικείμενα εντός κι εκτός της κατάληψης, δηλαδή όσων ερρίφθησαν κατά των αστυνομικών. Το μόνο που σίγουρα ξέρουμε είναι ότι κάποιος ή κάποιοι από τις καταλήψεις τέλεσαν το έγκλημα. Ηταν όλοι, όπως στο «Οριάν Εξπρές» της Αγκάθα Κρίστι; Ηταν ένας; Τρεις, Πέντε; Αν δεν υπάρχουν σαφή αποδεικτικά στοιχεία για την ενοχή κάποιου δεν πρέπει οι δικαστικοί λειτουργοί να μπαίνουν στην –αλήστου μνήμης– λογική «άσκησε δίωξη σε όλους κι άφησέ τους να αθωωθούν στα δικαστήρια».

Εν κατακλείδι, μπορεί μια «αστοιχείωτη» δίωξη να ικανοποιεί το θυμικό κάποιων ή τη δίκαιη οργή των αστυνομικών υπαλλήλων για όσα υπέστησαν, αλλά ένα κράτος δικαίου δεν μπορεί να λειτουργεί με το άλλο –αλήστου μνήμης– δόγμα ότι «το καθήκον των δικαστών είναι να πιάσουμε τον σφυγμό της κοινωνίας» (Νίκος Σακελλαρίου, πρώην πρόεδρος του ΣτΕ, 6.10.2016).

Η Αιολική Γη, του Ηλία Βενέζη

Η Πολιτισμική Διαδρομή απόψε θα σας παρουσιάσει το έργο του Ηλία Βενέζη, "Αιολική Γη". Πρόκειται για το ένα από τα τρία έργα (μαζί με το Νούμερο 31.328 και τη Γαλήνη) με τα οποία ο Βενέζης έγινε διάσημος.

Ο Βενέζης εξέδωσε την Αιολική Γη με το ψευδώνυμο Ηλίας Μέζος.

Το έργο γράφηκε το 1943, εν τω μέσω τη; κατοχής, ενώ δημοσιεύθηκε το ίδιο έτος μέσα σε καθεστώς λογοκρισίας από τις κατοχικές αρχές. Εντούτοις όμως εξαντλήθηκε μέσα σε δύο εβδομάδες.

Ο Μικρασιάτης λογοτέχνης έζησε τα πρώτα χρόνια της ζωής του στο Αϊβαλί και μέσα από τα μάτια ενός παιδιού (του Πέτρου), για τον οποίο η περιπέτεια θα αποτελεί κάτι φυσιολογικό, θα παρουσιάσει μία σειρά επεισοδίων. Με τον τρόπο αυτό γαλήνιες στιγμές θα ανασυσταθούν από τα παιδικά χρόνια του Ηλία Βενέζη στα Κιμιντένια βουνά της Μικράς Ασίας...

Η υπόθεση:

Ο μικρός Πέτρος ζει μαζί με την οικογένειά του στα Κιμιντένια, ένα βουνό με άγρια φαράγγια και σπηλιές μυστηριακές. Αρχηγός της οικογένειας είναι ο παππούς, ο οποίος ξεφεύγει όμως πολύ από το
πρότυπο του αυστηρού πατριάρχη, καθώς αναγνωρίζει την αξία της συζύγου του και τη σέβεται.
Ο Πέτρος έχει επίσης, τέσσερις αδερφές, τη Λένα, την Άρτεμη -που της έχει ιδιαίτερη αδυναμία,
καθώς μοιράζονται τις ίδιες ανησυχίες- την Αγάπη, που θα τιμωρηθεί, γιατί πρόδωσε τα παιδικά της όνειρα και τη Λένα, που μοναδικός της στόχος είναι να κάνει μια μέρα δικό της το υποστατικό του παππού.
Πέρα όμως από τα όνειρα και τις ανησυχίες των βασικών ηρώων της ιστορίας, στο μυθιστόρημα ξετυλίγονται και οι μεμονωμένες ιστορίες άλλων ανθρώπων, ανθρώπων που έχουν κοινό χαρακτηριστικό το πάθος που φωλιάζει στην ψυχή τους.
Ο Βενέζης, άλλωστε, βρίσκει μια ιδιαίτερη γοητεία σ’ όλους όσοι κυριαρχούνται από το πάθος τους, σ’ όλους όσοι δρουν και “δεν παρασιτούν” στη ζωή. Γι’ αυτό και αφήνει χώρο στο έργο του για να
παρεμβάλλει την ιστορία του Αλή, “που τριγυρίζει στην Ανατολή γυρεύοντας να βρει το καμήλι με το άσπρο κεφάλι”, την ιστορία του Στέφανου του σαμαρά, ”που πολεμάει να κρατήσει τους ήχους μέσα σ’ ένα παλιό ρολόι”, την ιστορία των ληστών, που είναι ικανοί να σκοτώσουν όποιον προσβάλλει την τιμή τους!
Αν μπορέσει κανείς να δει σε βάθος, θα καταλάβει ότι δεν πρόκειται για παράλογους
ήρωες, αλλά για ήρωες που διακατέχονται από μια παιδική αθωότητα, την οποία εξυμνεί συχνά ο Βενέζης μέσα στο έργο. Όλη αυτή η δράση όμως παγώνει, με τη μικρασιατική καταστροφή του
1922.

Επιπλέον στοιχεία για το έργο

Κεντρικό θέμα του έργου όπως θα γίνει εύκολα αντιληπτό θα αποτελέσει ο πόνος του ξεριζωμού, η προσφυγιά και η νοσταλγία για το χώμα της πατρίδας.

Το έργο θα κινηθεί κατά βάση μεταξύ παραμυθιού και πραγματικότητας. Στην "Αιολική Γη" θα αποτυπωθεί η λυρική και νοσταλγική φύση του Βενέζη.

Ο Βενέζης θα περιγράψει τη φύση με αριστοτεχνικό τρόπο, ομοίως και τα συναισθήματα των πρωταγωνιστών. Με λεπτό τρόπο και χωρίς μελοδραματισμούς ο λογοτέχνης θα εισάγει εύστοχα τον αναγνώστη στον ψυχικό κόσμο των ηρώων.

Η Αιολική Γη μαζί με το Νούμερο 31328 και τη Γαλήνη θα αποτελέσουν το τρίπτυχο των κυριότερων έργων του Βενέζη. Αν και υπήρξε το τρίτο στη σειρά θα κριθεί σκόπιμο από όλους να προταθεί ως το πρώτο που πρέπει να διαβαστεί από την άτυπη τριλογία των σημαντικότερων έργων του Ηλία Βενέζη.

Εκτενή στοιχεία για τη ζωή του Βενέζη θα βρείτε εδώ:

https://politismikidiadromi.blogspot.com/2020/01/blog-post_24.html?m=1

Το βιβλίο μπορείτε να τι αντλήσετε ολόκληρο από εδώ:

https://www.onisimos.gr/images/2014/books/venezis_wind_earth.pdf

Πηγές: The New Black,maxmag,Εγκύκλιος παιδεία, R. Beaton-Εισαγωγή στη νεώτερη ελληνική λογοτεχνία,Λίνος Πολίτης-Ιστορία της νεώτερης ελληνικής λογοτεχνίας,

Ισλανδικό χωριουδάκι...

Στη χώρα των ψαράδων...

Χωριό δίπλα στη θάλασσα...

Άτυπο Σούπερ Καπ αύριο στο Δρυμό.

Η κυπελλούχος ομάδα του Ωραιοκάστρου θα αντιμετωπίσει την πρωταθλήτρια ομάδα της Καλαμαριάς αύριο το πρωί στο Δρυμό, σε μία επανάληψη των περσινών τελικών. Πρόκειται για ένα άτυπο Σούπερ Καπ.

Το Ωραιόκαστρο θα αγωνιστεί εκ νέου με σημαντικές απουσίες. Γκουντου, Βασιλειάδης και Τσάβας θα είναι απόντες για διάφορους λόγους..

Ο αγώνας θεωρείται κρίσιμος καθώς οι δύο ομάδες είναι κοντά στη βαθμολογία.

Στον πρώτο γύρο η Καλαμαρια είχε επικρατήσει με 80-68 με την αποφασιστική συνδρομή της διαιτησίας.

Η παρουσία τέλος ενός έμπειρου αθλητή του Δημήτρη Πουλιάκη έχει δώσει έναν άλλο αέρα στην ομάδα, ενώ με ιδιαίτερο ενδιαφέρον αναμένεται από τον επόμενο αγώνα η πρώτη ίσως παρουσία του μεγάλου άτυχου της φετινής χρονιάς, του Ναούμ Θυμνιού...

Ο Ναούμ Θυμνιός.

Ο βασιλιάς ύπνος. Παραμύθι.

Από το σπουδαστήριο του νέου Ελληνισμού...

Αρχή του παραμυθιού,
καλησπέρα της αφεντιάς σας.

Ήτανε μια φορά κι έναν καιρό ένας βασιλέας και μια βασίλισσα και είχανε ένα γιο πολύ ωραίο, και τον λέγανε Ύπνο. Ο γιος τους λοιπόν αυτός δεν ήθελε να παντρευτεί. Πόσα του ’λεγε ο βασιλέας, η βασίλισσα «να παντρευτείς να κάμεις παιδιά», κείνος του κάκου. Η βασίλισσα έβαλε υποψία μήπως αγαπούσε καμιά παρακατινή ο γιος της και δε θέλει ναν της το πει. Έβαλε δυο, τρεις να τον παραφυλάνε, να ιδούνε πού πάει, τι κάνει, να της το πούνε, μα δε κατάφεραν τίποτις. Εκεί κοντά, παρά κάτω απ’ το παλάτι, ήτανε ένα κορίτσι πολύ όμορφο, αλλά φτωχό και μόνο. Το βράδυ που νυχτέρευε, ενύσταζε· και για ναν της φύγει ο ύπνος έλεγε:
Ήρθες, ύπνε!
καλώς ήρθες·
πάρε το σκαμνί και κάτσε,
ώς να νέσω* να ξενέσω
και τ’ αδράχτι να γεμίσω,
κι ύστερα να κοιμηθούμε
και να σφιχταγκαλιαστούμε.
Αυτό το ’λεγε κάθε βράδυ, που νύσταζε, για ναν της περάσει ο ύπνος της. Ένα βράδυ πέρασαν από κει οι άνθρωποι, που είχε βαλμένους η βασίλισσα, και ακούσανε που είπε το κορίτσι «ήρθες ύπνε καλώς ήρθες»· πάνε λοιπόν και λεν της βασίλισσας· ― «Πολυχρονεμένη μου βασίλισσα, εδώ παρακάτω κάθεται μια κόρη πολύ όμορφη και πολύ τίμια. Δεν είδαμε το βασιλόπουλο να μπει μέσ’ στο σπίτι της. Μονάχα κάθε βράδυ ακούμε και λέει: Ήρθες, ύπνε! καλώς ήρθες· πάρε το σκαμνί και κάτσε, ώς να νέσω να ξενέσω και τ’ αδράχτι να γεμίσω, κι ύστερα να κοιμηθούμε και να σφιχταγκαλιαστούμε». Λέει η βασίλισσα:
― «Τι ώρα τ’ ακούτε αυτά; να με πάρτε ναν τ’ ακούσω κι εγώ». Το βράδυ τη συνηθισμένη την ώρα πήραν τη βασίλισσα οι άνθρωποί της και πήγαν απ’ όξω απ’ της φτωχούλας το παραθύρι. Ζυγώνει κοντά η βασίλισσα, κλειστό το παραθύρι· άκουσε όμως από μέσα «ήρθες ύπνε καλώς ήρθες». Είπε τότες η βασίλισσα: ― «Βέβαια ο γιος μου θα είναι· βέβαια· βέβαια· γιατί εδώ στο βασίλειο δεν έχομε κανέναν άλλον ναν τον λένε Ύπνο». Την άλλη μέρα σηκώθηκε. ― «Μπα! να πηγαίνει ο γιος μου να κάθεται στο σκαμνί το ξυλένιο! θα της στείλω καναπέ· θα της στείλω καρέκλες». Είπε λοιπόν και της έστειλαν καναπέ, καρέκλες, χρήματα, και της είπανε, σε χαιρετάει η βασίλισσα·
― «η βασίλισσα! λάθος θα είναι. Σε μένανε, φτωχό κορίτσι;! λάθος θα είναι». Βρέθηκε μια γραία στην αυλή της και της είπε:
― «Κράτησ’ τα τώρα που στα ’στειλε· δεν κάνει να της τα στείλεις πίσω». Τι να κάμει πια κι αυτή, είπε ευχαριστώ, και τα κράτησε. Σα φύγανε οι άνθρωποι της βασίλισσας τότες της είπε η γραία·
― «Άκουσε, παιδί μου, ό,τι σου λέω γω να κάνεις, γιατί δεν έχεις κανέναν μεγαλύτερο να σε συμβουλεύσει». (Η γραία ήτανε, βλέπεις, η Μοίρα της κόρης).
Πέρασε κάμποσος καιρός, της έστειλε πάλι η βασίλισσα δώρα. Μια μέρα τής λέει η γραία·
― «αν έρθει η βασίλισσα από δω να σε ιδεί, να της πεις πως καταλαβαίνεις ότι θα γίνεις μητέρα. ― Αμ πώς θα πω τέτοιο πράμα, κορίτσι εγώ!
― Άκουσέ με μένα, της λέει η γραία, που σου μιλώ, δε θα μετανοήσεις». Πάει η γραία σ’ έναν μαραγκό και παραγγέλνει ένα παιδάκι σερνικό από ξύλο με τα χεράκια του, με τα ποδαράκια του, με όλα. Πέρασε πάλι η βασίλισσα και μπήκε μέσα στο κορίτσι.
Της λέει,
― «τι κάνεις παιδί μου, καλά είσαι;
― Τι να κάνω λέει εκείνη, έχω κάμποσους μήνες που δεν είμαι καλά». Το κατάλαβε πια η βασίλισσα και της έστελνε κάθε ημέρα και του πουλιού το γάλα, να τρώει.
Τότες πάει η Μοίρα και είπε της κόρης να πέσει στο κρεβάτι πως είναι λεχώνα και στο πλευρό της τής έβανε το ξύλινο παιδί και της το σκέπασε μ’ ένα μαντήλι. Εκεί κοντά ήτανε μια άλλη γυναίκα φτωχούλα παντρεμένη κι ήρθε ο καιρός της και γέννησε. Επήγανε οι Μοίρες να μοιράνουνε το παιδί τής γειτόνισσας στις τρεις νύχτες. Ήθελε να πάει και η δική της Μοίρα για να μοιράνει. Επαρακάλεσε και μια Μοίρα αγέλαστη, που δε γέλαγε ποτέ της, να την πάρει μαζί της.
Της είπε:
― «Έλα να πάμε να διασκεδάσεις και συ». Είχε πολλά χρόνια να γελάσει, και για τούτο τη λέγανε αγέλαστη Μοίρα. Σηκωθήκανε και πήγανε πρώτα στην άλλη τη γυναίκα που γέννησε, του είπανε του παιδιού τής φτωχούλας να γινεί καλός άνθρωπος, να προκόψει. Η αγέλαστη Μοίρα δεν του είπε τίποτα, μήτε καλό μήτε κακό. Τότες, αφού βγήκανε απ’ την πόρτα,
― «Πάμε, λέει η γριά, να μοιράνουμε εδώ που γέννησε άλλη μια φτωχούλα». Είχε ειπωμένα της ψεύτικης λεχώνας ό,τι δει μήτε να γελάσει μήτε τίποτα. Εμπήκανε λοιπόν οι Μοίρες μέσα, άκουσε η ψεύτικη λεχώνα τη βουή, δεν είπε τίποτα, δε μίλησε. Λέει η γραία τής αγέλαστης Μοίρας:
― «Εδώ θα μοιράνεις εσύ πρώτη»· και σήκωσε το μαντήλι και είδε η αγέλαστη Μοίρα το ξύλινο παιδί και ξεκαρδίστηκε απ’ τα γέλια. «Ου! μ’ έκαμες και γέλασα από τόσα χρόνια που είχα να γελάσω.
― Επειδή είχες τόσα χρόνια να γελάσεις και γέλασες πρέπει να του ευχηθείς να γινεί άνθρωπος». Του είπε λοιπόν η αγέλαστη Μοίρα:
― «Σε μοιραίνω να γίνεις άνθρωπος, με αίμα, με κρέας, με μαλλιά όπως είναι τα παιδιά τ’ αληθινά». Λέει η δεύτερη Μοίρα: «Σε μοιραίνω, και σου δίνω μιλιά και γνώση και μυαλό». Λέει η τρίτη, η γραία:
― «Κι εγώ σε μοιραίνω παιδί μου, να γίνεις βασιλιάς απαράλλακτος ο βασιλέας ο Ύπνος, ώς και μια ελιά που ’χει στο μάγουλο να την κάνεις κι εκείνηνε και άμα σε ιδεί το βασιλόπουλο, να μπεις μέσα στην καρδιά του και να σ’ αγαπήσει». Σηκωθήκανε οι Μοίρες και φύγανε. Τότες το παιδί ζωντάνεψε και άρχισε καιέκλαιε, ήθελε γάλα. Είπε λοιπόν το κορίτσι·
― «Τι να κάμω; ντρέπομαι, τον κόσμο». Γυρίζει η Μοίρα πίσω, η δική της, και το πήρε και το βυζάξανε αλλού και το πήγε πίσω της μάνας του. Την αυγή πήγε και τό πηρε η Μοίρα και το πάει ίσα στη βασίλισσα και της λέει·
― «Γέννησε η νύφη σου και έκαμε τούτο το παιδάκι, ίδιος ο γιος σου είναι ο Ύπνος, νά! ώς και μια ελιά που ’χει στο μάγουλο, την έχει». Τό πηρε η βασίλισσα στην αγκαλιά της και το πήγε μέσα στο γιο της. Του λέει:
― «Παιδί μου, σωθήκανε πια τα ψέματα· καλορίζικο πια, παιδί μου, να μας ζήσει. Να φέρομε και τη νύφη μου· ε, τι να γίνει· είναι φτωχή, μα ήτανε τίμια, βασίλισσα θα γίνει». Κείνος είπε:
― «Τι λες, μάνα, δεν καταλαβαίνω τίποτα.
― Έλα, άσ’ τα τώρα αυτά· να στείλομε ναν τη φέρομε τώρα εδώ να μην κάθεται σ’ εκείνο το μικρό σπιτάκι». Τότες της είπε κείνος·
― «ας πάω να ιδώ τι τρέχει, πού με είδε και πού την είδα!» Η γραία Μοίρα περίμενε απ’ όξω, ζύγωσε και του λέει· ― «Έλα πάμε μαζί, εγώ ξέρω το σπίτι». Στο δρόμο που πηγαίνανε, όλο τον εμοίραινε, για ναν την αγαπήσει. Επήγε μέσα το βασιλόπουλο· το κορίτσι καθότανε κι ένεθε. Καθώς τον είδε το βασιλέα επετάχτηκε ορθή, δεν ήξερε ποιος ήτανε. Του λέει· «Ποιος είσαι και τι θέλεις που ήρθες εδώ;
― Πώς δε με ξέρεις; εσύ είπες πως έκαμες παιδί μ’ εμένα και δε με ξέρεις; Τότες εκείνη κάθησε και του είπε όλη την ιστορία, πως το βράδυ που έπεφτε να κοιμηθεί έλεγε: Ήρθες, ύπνε! καλώς ήρθες· πάρε το σκαμνί και κάτσε, ώς να νέσω να ξενέσω και τ’ αδράχτι να γεμίσω. και όλα τα άλλα.
― Τώρα βασιλέα μου μπορείς να κάνεις ό,τι θέλεις· αυτά που γινόντουσαν εγώ δεν είχα είδηση, μου ’στελνε πράματα η βασίλισσα, εγώ δεν μπορούσα να τα στείλω πίσω». Εκείνος δε μιλούσε, μόνο άκουε. Τότες είπε η γραία·
― «Να σου πω, παιδί μου. Εγώ είμαι η Μοίρα η δική σου και η δική της και εγώ τα ’καμα όλα τούτα και έκαμα παιδί από ξύλο και το μοίρανε η αγέλαστη Μοίρα και έγινε άνθρωπος, γιατί είδα πως δεν ήθελες να παντρευτείς και θα καταστρεφότανε το βασίλειό σου και τώρα εσώθηκε το βασίλειό σου. Μόνε πάρ’ τηνε, παιδί μου, είναι καλό κορίτσι, τίμιο, και θα ζήσετε καλά κι ευτυχισμένα». Πήρε ένα αμάξι για να μπει η Μοίρα και κείνος και το κορίτσι, για να πάνε στο παλάτι. Καθώς στάθηκε η άμαξα, εκατέβη το βασιλόπουλο και έδωσε το χέρι για να κατεβεί πρώτα η γραία και ύστερα το κορίτσι· μα η γραία είχε γίνει άφαντη. Τότες κατάλαβε κι αυτός πως ήτανε αληθινά η Μοίρα και έτσι πήρε το κορίτσι απ’ το χέρι και πήγε απάνω στη μάνα του. Όργανα, τούμπανα, χαρές μεγάλες, έγινε ο γάμος και πήρανε νταντές και παραμάνες και δώσανε το παιδί και ζήσανε κείνοι καλά και ευτυχισμένα και μεις καλύτερα.
* να νέσω: να γνέσω.

(από το βιβλίο: Μαριάννα Γρ. Καμπούρογλου, Αθηναϊκά παραμύθια, Σύγχρονη εποχή, 1997)

Ο Δημήτρης Χορν φωτογραφίζεται ως Άμλετ στο περιοδικό Εικόνες...

Ο πασίγνωστος ηθοποιός φωτογραφήθηκε ως Άμλετ στο εξώφυλλο του πασίγνωστου περιοδικού "Εικόνες".

Η παράσταση παρουσιάστηκε σε περιοδεία το 1954-1955 στην Θεσσαλονίκη, την Λευκωσία, την Αλεξάνδρεια, το Κάϊρο και την Κωνσταντινούπολη απο το θίασο Χορν-Λαμπέτη-Παππά. Η ηχογράφηση έγινε αρχικά σε δίσκο. Η μαγνητοταινία, το μοναδικό ντοκουμέντο που σώζεται από την παράσταση, παραχωρήθηκε από το ΡΙΚ. Η πρώτη μετάδοση του έργου έγινε από την εκπομπή ''Θεατρική Βραδιά'' τον Σεπτέμβριο του 1985. (Lifo)

ΣΟΝΕΤΟ 29 ΣΑΙΞΠΗΡΟΥ

Σονέτο 29

Όταν σμικρύνομαι στα μάτια όλου του κόσμου,
μόνος τον εαυτό μου απόβλητο θρηνώ,
τη μοίρα μέμφομαι και λοιδορώ το φως μου
κι αναστατώνω με φωνές τον ουρανό,
και με φαντάζομαι να ‘μουν αλλιώς πλασμένος,
να ‘χω την τέχνη του ενός, το νού του άλλου,
ωραίος, φέρελπις, με φίλους προικισμένους,
και υποφέρω το μαρτύριο του Ταντάλου∙
κι εκεί που μόλις αυτομίσητος πηγαίνω,
σε συλλογίζομαι και γίνομαι μαζί σου
κορυδαλλός που από τη μαύρη γη τον αίνο
ξυπνά και ψέλνει προς το φως του παραδείσου.
Τέτοιο για μένα της αγάπης σου το κλέος
που δεν τ’ αλλάζω ούτε με σκήπτρο βασιλέως.

(μτφ απόδοση κειμένου Διονύσης Καψάλης)

Επιμέλεια άρθρου: Φωτεινή Ψημμένου, θεατρολόγος