Ο Σεφέρης και η Κύπρος. Γιώργος Ν. Παπαθανασόπουλος

Το σημερινό άρθρο μου – αφιέρωμα στην Κύπρο μας είναι αφιερωμένο στον διπλωμάτη και ποιητή Γιώργο Σεφέρη (1900-1971). Γεννήθηκε στη Σμύρνη και ως διπλωμάτης στο επάγγελμα και ποιητής στο ταλέντο βίωσε τους πόθους των Ελλήνων της Κύπρου, τους αγώνες τους, τις αγωνίες τους, τη φιλοπατρία τους, τον σε βάρος τους αμείλικτο πόλεμο των κατακτητών Άγγλων. Ο Θεός τον πήρε κοντά του πριν ζήσει τον Αττίλα και την τελευταία γενοκτονία σε βάρος των Ελλήνων κατά τον 20ό αιώνα, μετά από αυτές της Μικράς Ασίας, της Ανατολικής Θράκης, της Ανατολικής Ρωμυλίας, της Κωνσταντινούπολης, της Ίμβρου και της Τενέδου.

Ο αείμνηστος Πρόεδρος της Κύπρου Σπύρος Κυπριανού, σε εκδήλωση προς τιμήν του ποιητή, την 24η Μαΐου 1984, στην Πύλη της Αμμοχώστου, στη Λευκωσία είπε, μεταξύ άλλων:

«Ο Σεφέρης συνδέθηκε πολιτικά και εθνικά με την Κύπρο. Δεν υπήρξε ξένος προς τον αγώνα της, ούτε προς τους χειρισμούς του εθνικού μας ζητήματος, λόγω της κατά την κρίσιμη περίοδο διευθυντικής θέσης του στο Υπουργείο των Εξωτερικών και της πρεσβευτικής του θέσης στο Λονδίνο κατά τις διαπραγματεύσεις που οδήγησαν στις συμφωνίες Ζυρίχης – Λονδίνου….Ο Γιώργος Σεφέρης ήξερε τι θα πει λαχτάρα της πατρίδας και καημός της λευτεριάς, γιατί γεννήθηκε στη Σμύρνη και ένιωσε την πρώτη εκείνη, πριν από την Κύπρο, εθνική τραγωδία του νεότερου Ελληνισμού το 1922».

Οι Άγγλοι συνέχισαν στην Κύπρο την πολιτική τους να ξεριζώσουν την εθνική συνείδηση των Ελλήνων, που με την ίδια ένταση εφάρμοσαν στους Ιρλανδούς. Στο άρθρο του «Η ελληνική εκπαίδευση της Κύπρου κατά την περίοδο της Αγγλοκρατίας» (Τόμος «Κυπριακά» 1878-1955, έκδ. Δήμου Λευκωσίας, Λευκωσία, 1986, σελ. 262) ο Γιώργος Προδρόμου γράφει:

«Οι Άγγλοι, καθόλη τη διάρκεια της κατοχής της Κύπρου, προσπάθησαν να ελέγξουν την εκπαίδευση του νησιού,…επιβάλλοντας με διαφόρους νόμους, που ξεσήκωναν την αντίδραση του ελληνικού πληθυσμού, ένα συγκεντρωτισμό ελεγχόμενο από την αποικιοκρατική διοίκηση. Παράλληλα με διαφόρους άλλους νόμους και κανονισμούς, προσπάθησαν να ελέγξουν και το περιεχόμενο της εκπαίδευσης, αλλάζοντας τον ελληνοκεντρικό χαρακτήρα της και προωθώντας τον εξαγγλισμό της».

Ο Σεφέρης με σφοδρότητα αντιδρά στην προσπάθεια εξαγγλισμού των Ελλήνων της Κύπρου και εκθειάζει την επιμονή τους στην εθνική τους ταυτότητα. Σε επιστολή του προς την αδελφή του Ιωάννα Τσάτσου, με ημερομηνία 25 Οκτωβρίου 1954, γράφει:

« Εννιακόσια χρόνια σκλαβιάς υπό διάφορους κατακτητές, οι Κύπριοι, λαός πιστός και πεισματάρικα σταθερός, δεν επηρεάστηκαν καθόλου και τώρα γράφουν στους τοίχους των χωριών τους: ΘΕΛΟΜΕΝ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΙ ΑΣ ΤΡΩΓΩΜΕΝ ΠΕΤΡΕΣ». Και καταλήγει στην ίδια επιστολή: «Θα ήθελα οι νέοι μας να πήγαιναν στην Κύπρο. Θα έβλεπαν από εκεί πλατύτερο τον τόπο μας».

Τελειώνω το άρθρο μου με την απάντηση του ποιητή Σεφέρη στους διάφορους που εποφθαλμιούν την Κύπρο. Είναι από το ποίημά του «Σαλαμίνα της Κύπρος»:

« Η γης δεν έχει κρικέλια (Σημ. γρ. χαλκάδες) για να την πάρουν στον ώμο και να φύγουν…και τούτα τα κορμιά πλασμένα από ένα χώμα που δεν ξέρουν, έχουν ψυχές…».-

****

Σάββας Παύλου: Σεφέρης και Κύπρος, εκδόσεις Κουκκίδα, 2023, σ. 543

Πηγή: Άρδην.

Οι καλόγεροι, του Χρηστάκη Γεωργίου. Ραδιοφωνικό θέατρο.

 Αγαπητοί φίλοι του ραδιοφωνικού θεάτρου απόψε με αφορμή την επέτειο της τουρκικής εισβολής στη μαρτυρική Κύπρο, θα σας παρουσιάσω το έργο του Κύπριου συγγραφέα Χριστάκη Γεωργίου: Οι καλόγεροι.

 Στο έργο θα εντοπίσετε πολλούς παραλληλισμούς με την εποχή της τουρκικής εισβολής και λιγότερους με τη σημερινή εποχή. Η διαίρεση πάντα οδηγεί σε εθνικές καταστροφές. Αυτό είναι το διαχρονικό δίδαγμα...

 

Η υπόθεση:

 Στην φραγκοκρατούμενη Κύπρο του μεσαίωνα δεκατρείς μοναχοί με Ορθόδοξη Χριστιανική πίστη αντιμετωπίζουν την επιθετικότητα των παπικών που προσπαθούν να τους οδηγήσουν στο "σωστό" δρόμο αντιμετωπίζοντας τους ως αιρετικούς.

 Ηγούμενος της Μονής που ήταν αφιερωμένη στην Παναγία και βρισκόταν στο κάστρο της Καντάρας ήταν τότε ο Ιωάννης. Τα ονόματα των υπολοίπων ήταν: Κόνωνας, Ιερεμίας, Μάρκος, Θεόκτιστος, Κύριλλος, Βαρνάβας, οι αδελφοί Μάξιμος και Θεόγνωστος, Ιωσήφ, Γερμανός, Γεράσιμος και Γεννάδιος.

 Η Εκκλησία γιορτάζει τη μνήμη τους στις 19 Μάϊου. Το μοναστήρι τους βρίσκεται στον τουρκοκρατούμενο Πενταδάκτυλο.

Επιπλέον στοιχεία για το έργο:

 Αναλυτικότερα η εποχή που διαδραματίζεται το έργο: Το Μεσαίωνα, όταν η Κύπρος έχει πια κυριευθεί από τους Φράγκους, σταματούμε σε μία από τις σκοτεινότερες σελίδες, που έγραψαν ο νέοι κατακτητές και που διαδραματίστηκε κοντά σ’ ένα από τα ονομαστά κάστρα της επαρχίας Αμμοχώστου, το κάστρο της Καντάρας, μέσα στο μοναστήρι.

 Η Καντάρα έμεινε γνωστή στην ιστορία της Κύπρου όχι μόνο για το ρόλο που διαδραμάτισε το κάστρο της στα πολυτάραχα χρόνια των Φράγκων και των Ενετών, άλλα και για το παλιό της μοναστήρι της Παναγίας της Κανταριώτισσας, που στάθηκε το ΙΓ’ αιώνα προπύργιο της Ορθόδοξης Εκκλησίας ενάντια στους διωγμούς του λατινικού κλήρου.

 Από κει ξεκίνησαν μια θλιβερή μέρα του 1222 δεκατρείς όσιοι πατέρες, πιστοί στρατιώτες της θρησκείας του Ναζωραίου, για να γνωρίσουν έπειτα από φριχτά βασανιστήρια το μαρτυρικότερο θάνατο από απάνθρωπους οπαδούς του Πάπα. Η ιστορία της τρομερής αυτής τραγωδίας με τις ανατριχιαστικές της ωμότητες έχει στιγματίσει με τα μελανότερα χρώματα τους «λεγάτους» του καθολικισμού της εποχής εκείνης, ενώ ταυτόχρονα εξύψωσε ακόμη περισσότερο στην παγκόσμια συνείδηση των πολιτισμένων λαών το γόητρο της Ορθόδοξης Χριστιανοσύνης με τους αιματοβαμμένους της αγώνες και την ασάλευτη πίστη της στο υπέρτατο ιδανικό της θρησκείας με την αυτοθυσία και το μαρτυρικό θάνατο.

 Είναι γνωστό από τη στιγμή που η Κύπρος υποτάχθηκε στη δυναστεία των Λουζινιάν με πόσο πείσμα και άγριο φανατισμό οι Φράγκοι προσπάθησαν να προσηλυτίσουν τον ορθόδοξο κλήρο και το λαό της Μεγαλονήσου, ώστε να απαρνηθούν τις προαιώνιες θρησκευτικές τους παραδόσεις και ν’ ασπασθούν το λατινικό δόγμα.

 Δραματικές σκηνές, έριδες και διαμάχες είχαν δημιουργηθεί ανάμεσα στους καθολικούς και τους ορθόδοξους κληρικούς. Οι τελευταίοι με την αλύγιστή τους αντίσταση να υποταχτούν στο θέλημα των Φράγκων καταδικάζονταν σε δαρμούς, φυλακίσεις, εξορίες και φοβερά μαρτύρια, τα λεγόμενα μαρτύρια της Ιεράς Εξετάσεως.

 Μία από τις μελανότερες σελίδες της φραγκοκρατίας στην Κύπρο είναι και τούτη που ακολουθεί:
 Δεκατρείς καλόγεροι, «του αληθινού Χριστού ποιμένος άκακα πρόβατα», οι Ιερεμίας, Μάρκος, Κύριλλος, Θεόκτιστος, Βαρνάβας, οι αδελφοί Μάξιμος και Θεόγνωστος, ο Ιωσήφ, ο Γεράσιμος και ό Γερμανός, με αρχηγούς τους τον Ιωάννη και τον Κόνωνα, έφυγαν από το Καλόν Όρος και ήρθαν στην Κύπρο. Αφού πρώτα έμειναν στη μονή του Μαχαιρά, πήγαν έπειτα στο μοναστήρι «του Κουτσοβέντη» (Χρυσοστόμου), για να καταλήξουν τελικά σ’ ένα μοναστηράκι, αφιερωμένο στην Παναγία, πλάι σε μια πηγή, σε μέρος σύδεντρο στο κάστρο της Κα ντάρας.
Η είδηση του ερχομού τους έγινε αμέσως γνωστή σε όλο το νησί. Νεοφώτιστοι μοναχοί του τόπου και άλλοι θερμοί ζηλωτές του Θεανθρώπου ήρθαν να τους προσκυνήσουν και ενώθηκαν με τους νεοφερμένους γέροντες, αφιερώνοντας και αυτοί τη ζωή τους στα θεϊκά ρήματα του Χριστού και λέγοντάς τους με ολόζεστη καρδιά, «…μεθ’ υμών αποθανούμεν, τίμιοι και άγιοι πατέρες…». Η φήμη των ευλαβικών μοναχών δεν άργησε να γίνει γνωστή και στους Λατίνους, γιατί τα καλά τους έργα έγιναν πασίγνωστα στον τόπο.

 Όμως αυτά τους τα έργα γέννησαν το φθόνο των καθολικών παπάδων, που σε λίγο εκδηλώθηκε απέναντι των μοναχών με το θηριωδέστερο τρόπο. Μια μέρα, ενώ οι μοναχοί της Καντάρας ήταν αφοσιωμένοι στα ιερά τους καθήκοντα, βλέπουν να παρουσιάζεται μπροστά τους ένας καθολικός ιεροκήρυκας, λεγόμενος Ανδρέας, «ζηλωτής και όργανον κακίας» μ’ έναν ακόλουθό του. Με «υποκρισίαν αλωπεκής» άρχισε να τους εξετάζει το πότε και από πού ήρθαν στην Κύπρο καθώς και με ποιόν σκοπό εγκαταστάθηκαν σ’ αυτό το μοναστήρι. Έπειτα γύρισε τη συζήτηση στο θέμα των διαφορών, που χωρίζουν το Ορθόδοξο από το Καθολικό δόγμα, και κυρίως στη μυσταγωγία της Αγίας Κοινωνίας, επιμένοντας ότι σύμφωνα με τους κανόνες της Λατινικής Εκκλησίας η Θεία Μετάληψη πρέπει να γίνεται με τα άζυμα και όχι με τα ένζυμα, όπως πρεσβεύει το Ορθόδοξο Χριστιανικό Δόγμα.

 Οι Έλληνες μοναχοί, αντικρούοντας τα σαθρά του επιχειρήματα, του απαντούν ότι ο Χριστός στο Μυστικό Δείπνο έλαβε «άρτον ένζυμον, τέλειον, άγιον, ως μη ευρεθέντος του τότε αζύμου», λέγοντας στους μαθητές του: «Τούτο ποιείτε εις την εμήν ανάμνησιν». «Αυτή την εντολή και εμείς κρατούμε και πιστεύουμε», λένε σθεναρά οι γέροντες στον Λατίνο. «Όσο για το φρόνημα σας περί του αζύμου, εμείς δεν το παραλάβαμε ούτε παρά των του Χριστού κηρύκων ούτε παρά των οικουμενικών και αγίων συνόδων». Όσο προχωρεί η συζήτηση και οι όσιοι πατέρες με νηφάλιο ύφος αντικρούουν τον «μισόκαλον» Ανδρέα, τόσο αυτός «θηρίων ωμότερος, την αλωπεκήν υπεκδύς, προς το θηριωδέστερου ετράπη». Έξαλλος από το θυμό του, διατάζει αμέσως τους μοναχούς της Καντάρας να παρουσιαστούν στο Φράγκο αρχιερέα της Λευκωσίας και να απολογηθούν για τα όσα του είπαν: «Με τον ορισμό σας», του απάντησαν οι πιστοί γέροντες χριστιανοί και πρόσθεσαν ακόμη ότι θα εξακολουθήσουν το κήρυγμα τους και πως θα πεθάνουν για την Ορθόδοξη πίστη, έστω κι αν τους καταδικάσουν σε μύριους θανάτους. «Έχομεν εις την ψυχήν μας την ελπίδα ότι θα ζήσωμεν, και τα σώματά μας, που θα βασανισθούν από την βίαν των τυράννων, ενδύσονται αθανασίαν εν τη ατελευτήτω εκείνη ζωή».

 Αφού συγκεντρώθηκαν στην εκκλησία, λειτούργησαν και μετάλαβαν των Αχράντων Μυστηρίων, ξεκίνησαν για τη Λευκωσία, παρακαλώντας το Θεό να τους οπλίζει με δύναμη, με γνώση σταθερή και αμετάκλητη. Όταν έφθασαν έξω από τη Λευκωσία, έκαμαν σταθμό στη μονή του Αγίου Γεωργίου του Λάμποντος, τη λεγόμενη των Μαγκάνων, όπου «ποταμηδόν» έτρεχαν οι ορθόδοξοι χριστιανοί να λάβουν την ευλογία τους. Σ’ αυτό το διάστημα ο καθολικός αρχιεπίσκοπος Στρόγγο (Ευστόργιος) ειδοποίησε τους Λατίνους κληρικούς και άλλους καθολικούς να παραβρίσκονται στην ιερή Εξέταση, που θα καταδίκαζε τους μοναχούς της Καντάρας, που είχαν ξεκινήσει βαδίζοντας προς τη Λευκωσία και ψέλνοντας τον ιερό ψαλμό, «Μακάριοι οι άμωμοι εν οδώ, οι πορευόμενοι εν νόμω Κυρίου…». Όταν η τραγική πομπή έφθασε μπρος στον Ευστόργιο, ο Φράγκος ιεράρχης τους ρώτησε αν όσα του είπε ο «μαΐστορος» Ανδρέας είναι αληθινά. Οι τίμιοι γέροντες θαρρετά και με μια φωνή το επιβεβαίωσαν. Ο Στρόγγο, «θυμού ασχέτου πλησθείς», θέλοντας να υποτάξει με τη βία στο θέλημά του τους δεκατρείς καλόγερους, έδωσε διαταγή να τους κλείσουν στη φυλακή, όπου οι δεσμοφύλακες με σπρωξιές, με βρισιές, τραβώντας τους από τα γένια και τα μαλλιά, τους έριξαν. Φόβος και τρόμος κυρίεψε τους Έλληνες της Μεγαλονήσου, που έβλεπαν τις δραματικές αυτές σκηνές, ενώ στων μαρτύρων τα πρόσωπα «γλυκεία τις λάμψις διεκρίνετο, ανταύγεια ούσα της γαλήνης ην η ψυχή αισθάνεται αψηφούσα τας περιπετείας και τους κινδύνους του σώματος, αποβλέπουσα δε μόνον εις ιδεώδες τι, παρά του οποίου την αμοιβήν ελπίζει».

 Ένας ολόκληρος χρόνος πέρασε και οι φυλακισμένοι ήταν πάντα κλεισμένοι στο δεσμωτήριο, υποφέροντας καρτερικά τη δυσοσμία, όπως και άλλη ταλαιπωρία, μόνον «άρτου και ύδατος μεταλαμβάνοντες».

 Στο χρόνο επάνω ο Φράγκος αρχιερέας τους ρωτάει αν μετανόησαν για όσα «αποτρόπαια» είχαν πει. Οι μάρτυρες όμως της θρησκείας, απτόητοι, του αποκρίθηκαν: «Ας μη μας αξιώσει ο Κύριος να προδώσουμε την αλήθεια και να ασπασθούμε το ψεύδος». Η απάντηση του μονσινιόρου ήταν να ξανακλειστούν για τρία ακόμη χρόνια στη φυλακή, ενώ αυτοί δεν έπαυαν να ομολογούν την ακλόνητη πίστη τους σε ό,τι αρχικά ομολόγησαν. Από τα μαρτύρια που τραβούσαν είχαν καταντήσει συρόμενοι σκελετοί. Ένας μάλιστα απ’ αυτούς, ο Θεόγνωστος, πέθανε. Ο σκληρόκαρδος Ανδρέας πρόσταξε τότε να διαπομπευτεί το λείψανο του στην αγορά και υστέρα να ριχτεί στις φλόγες. Βλέποντας πως οι φυλακισμένοι του έμεναν αμετανόητοι, αποτάθηκε στο βασιλιά Ερρίκο Β’- ο Εύστοργιος έλειπε αυτό τον καιρό στην Ανατολή- και τον ρώτησε με ποιό τρόπο να θανατώσει αυτούς τους αδιόρθωτους Γραικούς, που εξακολουθούν να βλασφημούν το δόγμα των Δυτικών. Ο ρήγας απάντησε στον ιεροεξεταστή να καλέσει στην πλατεία την τάξη των καβαλλαρέων να συγκεντρώσει πολύν όχλο, για ν’ απολαύσει το θέαμα, και τότε να διατάξει να δέσουν τους «αιρετικούς» στα πόδια και στις ουρές αλόγων και μουλαριών και ύστερα να τα ξαμολήσουν προς το μέρος του ποταμού, ώστε ο ώστε οι σάρκες τους να ξεσκιστούν πάνω στις πέτρες, και τέλος να τους ρίξουνε στη φωτιά. 

 Οι δήμιοι εκτέλεσαν κατά γράμμα το αποτρόπαιο έργο τους. Την ώρα, που οι φλόγες ορθώνονταν σαν πύρινα φίδια προς τον ουρανό με τ’ ολοκαύτωμα των μοναχών, ο καθηγούμενος Ιωάννης, καθώς διασώζει ο Αλλάτιος σε μια διήγηση ανωνύμου συγγραφέα, φάνηκε σαν αναστημένος και προσευχόμενος ανάμεσα τους. Τότε ένας καβαλάρης του έριξε το δαυλό αναμμένο και τον αποτελείωσε. Έτσι, στεφανωμένοι με το ακτινοβόλο φως του μαρτυρίου και της αθανασίας, παράδωσαν στο Θεό την αγία τους ψυχή οι όσιοι πατέρες της Καντάρας, για να πληρωθεί ο θεόπνευστος λόγος του Δαβίδ, που λέει: «Διήλθομεν διά πυρός και ύδατος, και εξήγαγες ημάς εις αναψυχήν…»

ΑΘΗΝΑ ΤΑΡΣΟΥΛΗ (Από το βιβλίο της «Κύπρος», τόμος Β’, σ. 99-102}


 

Ο Χριστάκης Γεωργίου (λίγα λόγια με αφορμή τον πρόσφατο θάνατο του).

 Ο Χριστάκης Γεωργίου γεννήθηκε το 1929 στη Λεμεσό. Οι πρώιμες λογοτεχνικές και ιδεολογικές αναζητήσεις του αποτυπώνονται σε κείμενα, που άρχισε να δημοσιεύει το 1949 στην εφημερίδα «Νέος Δημοκράτης» όπου εργαζόταν. Πρόκειται για διηγήματα και ποιήματα κοινωνικού προσανατολισμού, άρθρα για την τέχνη και για ξένους συγγραφείς, μεταφράσεις δειγμάτων της δημιουργίας των τελευταίων, κριτικές θεάτρου και άλλα συναφή κείμενα που προδιαγράφουν από τότε τους ορίζοντες των πνευματικών ενδιαφερόντων του.

 Στη δεκαετία του 1950, ο Χριστάκης Γεωργίου μετέβη στην Αγγλία, όπου σπούδασε Ιστορία και Αγγλική Φιλολογία, στο Queen Mary College του Πανεπιστημίου του Λονδίνου. Το 1960 διορίστηκε καθηγητής στην Αγγλική Σχολή Λευκωσίας, στην οποία δίδαξε για τα επόμενα 25 χρόνια.

Ο Χριστάκης Γεωργίου

 Ως λογοτέχνης, όπως αναφέρει το ΑΜΠΕ, πρωτοστάτησε με άλλους ομότεχνούς του στην έκδοση του αξιόλογου περιοδικού «Κυπριακά Χρονικά» με το οποίο συνεργάστηκε καθ’ όλη τη διάρκεια της 12χρονης εκδοτικής παρουσίας του (1960-1972), δημοσιεύοντας σε αυτό πολυάριθμα λογοτεχνικά, κριτικά και άλλα κείμενα.

 Υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Ένωσης Λογοτεχνών Κύπρου και μέλος του ΔΣ του Ραδιοφωνικού Ιδρύματος Κύπρου. Ηγήθηκε της κυπριακής αντιπροσωπείας στα παγκόσμια συνέδρια του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου (ΔΙΘ) στο Μόντρεαλ, την Αβάνα, το Ελσίνκι, την Κωνσταντινούπολη, το Μόναχο, τη Σεούλ, το Καράκας, τη Μασσαλία, το Ταμπίκο, τη Μανίλα και τη Μαδρίτη. Από το 1989 έως το 1991 διετέλεσε αντιπρόεδρος της Παγκόσμιας Επιτροπής Θεατρικών Συγγραφέων του ΔΙΘ και από το 1991 έως το 1995 ήταν πρόεδρος, και μέχρι σήμερα επίτιμος πρόεδρος, της ίδιας Επιτροπής.
 
 Το προσωπικό λογοτεχνικό έργο του περιλαμβάνει τρεις συλλογές διηγημάτων, «Ρωγμές» (1970), «Παράλληλοι» (1984) και «Επιχείρηση διάσωσης» (2006), τα θεατρικά έργα «Οι καλόγεροι» (1978), που ανέβασε ο ΘΟΚ και το ΡΙΚ, «Πάχναλη» και «Διάβρωση» (Η Ελένη της Προσφυγιάς) και τα μυθιστορήματα «Ώρες 1950» (1981) και «Αρχιπέλαγος- Είκοσι χρόνια γεννητούρια» (1990), το οποίο, το 1992, τιμήθηκε με Κρατικό Λογοτεχνικό Βραβείο και το 1997 εκδόθηκε και στην αγγλική γλώσσα σε μετάφραση του ίδιου του συγγραφέα. Το δεύτερο μέρος του μυθιστορήματος «Αρχιπέλαγος» κυκλοφόρησε από τον εκδοτικό οίκο ΛΙΒΑΝΗ με τον υπότιτλο «Η παγίδα» (2002). Επίσης, τιμήθηκε με τα βραβεία «Δώρος Λοΐζου» του Πολιτιστικού Γραφείου της ΕΔΕΚ, «Τεύκρος Ανθίας και Θοδόσης Πιερίδης» του Πολιτιστικού Γραφείου του ΑΚΕΛ και «Γιώργος Φιλίππου Πιερίδης» της Εταιρείας Λογοτεχνών Κύπρου. Το υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού τον τίμησε με το Ετήσιο Τιμητικό Χορήγημα.

 Όσον αφορά το θέατρο, ο Χριστάκης Γεωργίου αγωνίστηκε προκειμένου να εισαχθεί στα σχολεία, να δοθεί οικονομική βοήθεια στα θέατρα από το κράτος και να ιδρυθεί κρατικό θέατρο.

 Τη βαθύτατη θλίψη του για τον αδόκητο θάνατο του λογοτέχνη και κριτικού θεάτρου, Χριστάκη Γεωργίου εξέφρασε το υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Κύπρου, σημειώνοντας σε σχετική ανακοίνωση ότι «η ενεργός συμμετοχή του στα θεατρικά και λογοτεχνικά πράγματα ξεπερνούσε τα στενά γεωγραφικά σύνορα της πατρίδας του».

 Το ΚΚΔΙΘ, σε ανακοίνωση, εκφράζει εκφράζει τη θλίψη του για τον θάνατο του Χριστάκη Γεωργίου, ενός ξεχωριστού ανθρώπου, τονίζοντας ότι «η βαθειά αγάπη του για τον πολιτισμό, και κυρίως για το ΚΚΔΙΘ, θα συνεχίσουν να αποτελούν σημαντικό σημείο αναφοράς για τις επερχόμενες γενιές».

Ο Τάσος Χαλκιάς

Παίζουν οι ηθοποιοί: 

Κάκια Παναγιώτου, Κώστας Κοντογιάννης, Θάνος Καληώρας, Ντίνος Σούτης, Γιάννης Λαμπρόπουλος, Τάσος Χαλκιάς, Μαρία Λιαπή, Νίκος Γαροφάλου, Γιώργος Πετρόχειλος, Γιώργος Παρτσαλάκης, Κώστας Κοκκάκης, Χρήστος Τσάγκας, Φώτης Γκαβέρας, Αγνή Βλάχου, Ανδρέας Φιλιππίδης, Μηνάς Χατζησάββας, Ελένη Νενεδάκη, Ιάκωβος Ψαράς, Δημήτρης Τσούτσης, Νίτα Παγώνη, Θεοδόσης Ισαακίδης.

Ο Ανδρέας Φιλιππίδης

Το έργο μπορείτε να το ακούσετε εδώ:

http://isobitis.com/theatro1/?p=2973

Τουρκική βαρβαρότητα

 ΕΛΛΗΝΑΣ ΚΑΤΑΔΡΟΜΕΑΣ ΑΙΧΜΑΛΩΤΟΣ ΤΩΝ ΤΟΥΡΚΩΝ 1974

Δύο ΣΠΑΝΙΕΣ φωτογραφίες από τον πόλεμο της Κύπρου το 1974 μέσα από τα αρχεία του Τουρκικού Στρατού οι οποίες πρόσφατα είδαν το φως της δημοσιότητας, και παρουσιάζουν το ίδιο άτομο που πρόκειται για Έλληνα αιχμάλωτο καταδρομέα βάναυσα κακοποιημένο από τους Τούρκους, και πιο συγκεκριμένα στην ΑΡΙΣΤΕΡΗ φωτογραφία διακρίνεται ο εν λόγω Έλληνας αιχμάλωτος καταδρομέας πισθάγκωνα δεμένος, αιμόφυρτος, μισόγυμνος, και με ερμητικά ασφαλισμένα μάτια και στόμα, να επιβιβάζεται βιαίως από τους Τούρκους βασανιστές του σε στρ\κό όχημα προκειμένου να μεταφερθεί σε χώρο αιχμαλώτων, ενώ στην ΔΕΞΙΑ φωτογραφία διακρίνεται ο ίδιος και πάλι πλέον εντός του χώρου συγκέντρωσης αιχμαλώτων, συνοδευόμενος από Τούρκο στρ\τη αιμόφυρτος και γυμνός να συνομιλεί με νοσοκόμα, η οποία μάλλον του κάνει ένεση.

Πηγή: Ιστορικός συλλέκτης Βέροιας

Σκέψεις πάνω σε δύο γενοκτονίες. Κυριάκου Αμανατίδη

 Αυτές τις ημέρες βρίσκονται σε εξέλιξη εκδηλώσεις για την Ημέρα Μνήμης της Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού, που διοργάνωσαν τα Ποντιακά Σωματεία της Μελβούρνης.

Το 1994 η Βουλή των Ελλήνων καθόρισε την 19η Μαΐου ως Ημέρα Μνήμης της γενοκτονίας. Στις 19 Μαΐου ο Μουσταφά Κεμάλ, αργότερα επονομασθείς σε Ατατούρκ (πατέρας των Τούρκων), αποβιβάσθηκε στη Σαμψούντα, ως αρχηγός του τουρκικού εθνικιστικού κινήματος, για να αρχίσει τη δεύτερη φάση της γενοκτονίας του ελληνικού πληθυσμού του Πόντου.

Η πρώτη φάση κάλυψε την περίοδο 1914 – 1918, όταν επωφελούμενη η Οθωμανική Αυτοκρατορία από την αναστάτωση του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, στον οποίο πήρε το μέρος της Γερμανίας και Αυστροουγγαρίας, έθεσε σε εφαρμογή το πρόγραμμα εξόντωσης του ελληνικού, αρμενικού και ασσυριακού πληθυσμού της Μικράς Ασίας και της Ανατολικής Θράκης.

Ο τελικός απολογισμός των διωγμών, εκτοπίσεων και σφαγών του χριστιανικού πληθυσμού ανέρχεται σε δυόμισι εκατομμύρια νεκρούς. Από αυτούς ένα εκατομμύριο ήταν Έλληνες, από τους οποίους 353.000 του Πόντου, και 650.000 από την υπόλοιπη Μικρά Ασία και την Ανατολική Θράκη.

Οι Τούρκοι εξόντωσαν το ένα τρίτο του Ελληνισμού στην επικράτειά τους

Ο αριθμός του ενός εκατομμυρίου Ελλήνων νεκρών κατά τη διάρκεια του 1914-1922 στην επικράτεια της Τουρκίας βγαίνει από δύο απογραφές πληθυσμού.

Η πρώτη αφορά την απογραφή που έγινε από την Οθωμανική Αυτοκρατορία το 1914. Σύμφωνα με την απογραφή εκείνη, ο ελληνικός χριστιανικός πληθυσμός της Αυτοκρατορίας ανερχόταν σε 2.600.000 άτομα.

Κάνω την διασάφηση «ελληνικός χριστιανικός πληθυσμός», γιατί οι Έλληνες που είχαν κατά καιρούς εξισλαμισθεί, στις απογραφές πληθυσμού περιλαμβάνονταν με τους Μουσουλμάνους.

Μετά τη λήξη των εχθροπραξιών μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας, και την υπογραφή της Ανακωχής των Μουδανιών τον Οκτώβριο του 1922, οι δύο χώρες επιλήφθηκαν του θέματος της ανταλλαγής πληθυσμών, η οποία επικυρώθηκε με τη Συνθήκη της Λωζάνης το 1923.

Τα πρώτα επίσημα στοιχεία για τον αριθμό των Ελλήνων προσφύγων που είχαν καταφύγει στην Ελλάδα προέρχονται από την απογραφή πληθυσμού του 1928, στην οποία δηλωνόταν ο τόπος καταγωγής τους. Σύμφωνα με την απογραφή αυτή, 1.200.000 άτομα είχαν δηλώσει ως τόπο καταγωγής τους τη Μικρά Ασία (Πόντο, Ιωνία και Καππαδοκία) και Ανατολική Θράκη.

Όταν από τα 2.600.000 Έλληνες χριστιανούς που ζούσαν στις παραπάνω περιοχές της τουρκικής επικράτειας το 1914, όπως φαίνεται από την απογραφή του 1914, αφαιρέσουμε το 1.200.000 που είχαν καταφύγει στην Ελλάδα ως πρόσφυγες, μένει ένα υπόλοιπο 1.400.000.

Γνωρίζουμε πως κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, ιδιαίτερα όταν στις αρχές του 1918 τα ρωσικά στρατεύματα αποσύρθηκαν από την Τραπεζούντα, την οποία είχαν καταλάβει το 1916, μεγάλος αριθμός Ποντίων κατέφυγε στη Ρωσία, όπου υπήρχαν ποντιακές κοινότητες.

Επίσης και πριν από την ανταλλαγή των πληθυσμών μεταξύ της Τουρκίας και της Ελλάδας, αρκετές χιλιάδες Ελλήνων από τη Μικρά Ασία μετανάστευσαν σε άλλες χώρες, όπως η Αμερική και η Αυστραλία.

Ο συνολικός αριθμός αυτών των προσφύγων υπολογίζεται στις 400.000. Όταν αφαιρέσουμε τις 400.000 από το ένα εκατομμύριο τετρακόσιες χιλιάδες που δεν είχαν μεταφερθεί στην Ελλάδα ως πρόσφυγες, μένει ένα υπόλοιπο ενός εκατομμυρίου Ελλήνων της Μικράς Ασίας (Πόντου, Καππαδοκίας και Ιωνίας) και της Ανατολικής Θράκης, οι οποίοι προφανώς ήταν τα θύματα των διαφόρων μορφών διώξεων, από το 1914 μέχρι τα τέλη του 1922, από τις αρχές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, και στη συνέχεια από το Κεμαλικό καθεστώς της Τουρκίας.

Το ερώτημα λοιπόν που τίθεται, είναι αν η εξόντωση από τους Τούρκους ενός εκατομμυρίου Ελλήνων κατά την περίοδο 1914-1922 αποτελεί πράξη γενοκτονίας.

Αυτό είναι το πρώτο από τα δύο ερωτήματα που θα επιχειρήσω να απαντήσω στη συνέχεια.

Το δεύτερο ερώτημα είναι αν ενδείκνυνται οι επετειακού χαρακτήρα εκδηλώσεις που οργανώνονται από τα ποντιακά σωματεία, εν όψει των δυσχερειών που ενδεχομένως δημιουργούν στις σχέσεις της Ελλάδας με την Τουρκία.

Το ότι τα προγράμματα της Τουρκίας για την εξόντωση του Ποντιακού, αλλά και του υπόλοιπου Ελληνισμού στην επικράτειά της, αποτελούν πράξη γενοκτονίας φαίνεται από τον ορισμό του όρου «γενοκτονία» που δίνουν τα Ηνωμένα Έθνη.

Η σημασία του όρου «Γενοκτονία»

Η γενοκτονία αναγνωρίσθηκε από τον ΟΗΕ ως έγκλημα κατά της ανθρωπότητας το Δεκέμβριο του 1948, όταν το Ολοκαύτωμα των Εβραίων από τη Ναζιστική Γερμανία χαρακτηρίσθηκε από τη Δίκη της Νυρεμβέργης ως Γενοκτονία.

Το Άρθρο Ζ΄ της «Σύμβασης για την πρόληψη της γενοκτονίας» του ΟΗΕ αναφέρει τα ακόλουθα για τη γενοκτονία:

«Εις την παρούσα Σύμβαση, ως γενοκτονία νοείται αποιαδήποτε των ακόλουθων πράξεων, ενεργουμένη με την πρόθεση ολικής ή μερικής καταστροφής ομάδας εθνικής, εθνολογικής, φυλετικής ή και θρησκευτικής τοιαύτης.

1) Φόνος μελών της ομάδας.

2) Σοβαρή βλάβη σωματικής ή διανοητικής ακεραιότητας των μελών της ομάδας.

3) Εκ προθέσεως υποβολή της ομάδας σε συνθήκες που μπορούν να επιφέρουν την πλήρη ή τη μερική σωματική καταστροφή της.

4) Μέτρα που αποβλέπουν στην παρεμπόδιση των γεννήσεων εις τους κόλπους ορισμένης ομάδας.

5) Αναγκαστική μεταφορά των παιδιών μιας ομάδας σε άλλη ομάδα».

Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, και μόνο μια από τις παραπάνω πέντε ενέργειες συνιστά πράξη γενοκτονίας. Οι Τούρκοι είναι υπεύθυνοι τουλάχιστον για τις τρεις πρώτες ενέργειες.

Η γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου και των άλλων περιοχών της Τουρκίας υπήρξε πράξη προμελετημένη, προγραμματισμένη και εσκεμμένη, και αποσκοπούσε στα εξής:

*Στον αναγκαστικό εξισλαμισμό των Ελλήνων του Πόντου.

*Στον προσχεδιασμένο εκτοπισμό τους.

*Στον εκτουρκισμό τους, δηλαδή στην αλλοίωση της εθνικής τους ταυτότητας.

*Στο βιολογικό τους αφανισμό, και

*Στον τελικό ξεριζωμό τους από τις πατρογονικές τους εστίες.

Στον Ποντιακό, αλλά και υπόλοιπο Μικρασιατικό και Ανατολικοθρακικό Ελληνισμό αμφισβητήθηκε το δικαίωμα στην ύπαρξη, το δικαίωμα στο σεβασμό της φυλετικής, εθνικής, θρησκευτικής και πολιτισμικής του ταυτότητας, και το δικαίωμα να διατηρεί την ειρηνική κατοχή της πατρογονικής γης, στην οποία έζησε επί τρεις χιλιάδες χρόνια. Και αυτό από έναν λαό που έκανε την πρώτη παρουσία του στο Μικρασιατικό χώρο τον 11ο αιώνα.

Επιβάλλεται η τήρηση της Ημέρας Μνήμης

Η σημερινή Τουρκία έχει δύο εθνικές εορτές, που εορτάζονται στις 30 Αυγούστου και στις 29 Οκτωβρίου, και δύο επετείους που είναι αργίες, 23 Απριλίου και 19 Μαΐου.

Οι δύο εθνικές εορτές και οι δύο επέτειοι σχετίζονται, άμεσα ή έμμεσα, με καταστροφές που η Τουρκία επέφερε στον Ελληνισμό κατά τη διάρκεια του 1914-1922.

Η 30ή Αυγούστου για την Τουρκία είναι η Εορτή της Νίκης. Πρόκειται για τη νίκη του τουρκικού στρατού επί του ελληνικού εκστρατευτικού στρατεύματος, στις 26 Αυγούστου 1922, στο Αφιόν Καραχισάρ, και στις 30 Αυγούστου στο Νοτουμλούπιναρ.

Στις 29 Οκτωβρίου 1923, εθνική εορτή της Τουρκίας, ο Κεμάλ Ατατούρκ ανακήρυξε επισήμως τη Δημοκρατία της Τουρκίας, μετά την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάνης, με την οποία, μεταξύ άλλων, επικυρώθηκε ο ξεριζωμός των Ελλήνων από τις προγονικές τους εστίες στην Τουρκία.

Στις 19 Μαΐου εορτάζεται η επέτειος της αποβίβασης του Μουσταφά Κεμάλ στη Σαμψούντα το 1919, για να αρχίσει η δεύτερη φάση της γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου.

Στις 23 Απριλίου εορτάζεται η επέτειος της μεγάλης Εθνοσυνέλευσης που κάλεσε ο Κεμάλ στην Άγκυρα το 1920, όταν η Κωνσταντινούπολη βρισκόταν υπό κατοχή από τους συμμάχους.

Η ημερομηνία αυτή σηματοδοτεί τον ένοπλο αγώνα του Κεμάλ κατά των ελληνικών στρατευμάτων που είχαν καταλάβει τη Σμύρνη με την εντολή των συμμάχων.

Όπως βλέπουμε, οι δύο εθνικές εορτές και οι δύο επέτειοι της Τουρκίας έχουν να κάνουν με γεγονότα που για τον Ελληνισμό αποτελούν εθνικές τραγωδίες.

Δεν είναι μόνο οι δύο εθνικές εορτές και οι δύο επέτειοι που τέσσερις φορές το χρόνο αναζωπυρώνουν το τουρκικό μένος κατά του Ελληνισμού.

Τα τελευταία χρόνια η Τουρκία, με επιχορηγήσεις σε Ερευνητικά Κέντρα και Έδρες Τουρκικών Σπουδών στην Αμερική, κατάφερε να δημιουργήσει στρατευμένους υπέρ των τουρκικών θέσεων Αμερικανούς πανεπιστημιακούς τουρκολόγους.

Οι πανεπιστημιακοί αυτοί ασύστολα προβαίνουν στην παραπλάνηση της διεθνούς γνώμης με τη διαστρέβλωση των γεγονότων και την παραχάραξη της ιστορίας.

Εν όψει αυτών των δραστηριοτήτων της Τουρκίας, των συνεχών διεκδικήσεων ελληνικών εδαφών και μεγάλου μέρους της υφαλοκρηπίδας των νησιών του Αιγαίου, και δεδομένου ότι για χρόνια τώρα οι δυνάμεις του Αττίλα συνεχίζουν τη στρατιωτική κατοχή του 38% της Κύπρου, ο Ελληνισμός δεν πρέπει να σταματήσει τις προσπάθειές του για την αναγνώριση της γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου, της υπόλοιπης Μικράς Ασίας και της Ανατολικής Θράκης, πρώτα από την ίδια την Τουρκία, και στη συνέχεια από τη διεθνή κοινότητα.

Αυτοί που ισχυρίζονται πως πρέπει να αποβάλουμε από τη μνήμη παρόμοια επεισόδια, είναι σαν να μας λένε πως πρέπει να απαλείψουμε από τις σελίδες της ιστορίας τα γεγονότα αυτά.

Με άλλα λόγια, μας παροτρύνουν να παραχαράξουμε την ιστορία, λησμονώντας πως το έργο της ιστορίας δεν είναι να αρνηθεί τη μνήμη, αλλά να την επεξεργαστεί και να την καταγράψει.

17/05/2001

Πηγή: ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΑΜΑΝΑΤΙΔΗΣ ΕΠΙΚΑΙΡΑ ΚΑΙ ΕΠΙΜΑΧΑ ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ Δοκίμια για τον Ελληνισμό

Η Καππαδοκία και η Κύπρος

Δύο τουλάχιστον φορές μεταφέρθηκαν χιλιάδες Καππαδόκες από την Καππαδοκία στην Κύπρο. Την πρώτη φορά επί του Αυτοκράτορα Νικηφόρου Β΄ Φωκά (καταγόταν από την Καππαδοκία), ο οποίος αφού κατανίκησε τον Αραβικό στόλο, έστειλε τον στρατηγό του Χαλκούτση να απαλλάξει (το 965 μ.Χ.) την Κύπρο από την αραβική κατοχή. 

Επειδή ο χριστιανικός πληθυσμός της Κύπρου είχε σημαντικά μειωθεί και οι Μουσουλμάνοι είτε σφάχθηκαν είτε πρόλαβαν να φύγουν για να γλυτώσουν τη σφαγή, ο Νικηφόρος Β΄ Φωκάς έστειλε από την ιδιαίτερη πατρίδα του την Καππαδοκία χιλιάδες Έλληνες χριστιανούς Ρωμιούς για να εποικίσουν την Κύπρο.  

Τη δεύτερη φορά η Κύπρος εποικίστηκε από χιλιάδες Καππαδόκες χριστιανούς-Ρωμιούς και εξισλαμισθέντες Καππαδόκες, επί του Σουλτάνου Σελίμ Β΄, αμέσως μετά την κατάληψη της Κύπρου από τους Οθωμανούς το 1571 μ.Χ.. Έτσι, το μεγαλύτερο ποσοστό των Ελληνοκυπρίων και των λεγόμενων Τουρκοκυπρίων έχουν κοινή καταγωγή από την Καππαδοκία. Κατάγονται από Ρωμιούς Καππαδόκες κι από εξισλαμισθέντες πρώην Βυζαντινούς-Ρωμιούς Καππαδόκες. 

Μάλιστα κατά τον δεύτερο εποικισμό των Καππαδοκών (Ρωμιών Χριστιανών και εξισλαμισθέντων Βυζαντινών) επενέβη στον Σουλτάνο ο μεγάλος αρχιτέκτονας και γενίτσαρος Μιμάρ Σινάν [το πραγματικό του όνομα ήταν Ιωσήφ Δογάνογλου (της Γερακίνας γιός)], προκειμένου να εξαιρεθούν από τον υποχρεωτικό εποικισμό της Κύπρου οι Χριστιανοί Ρωμιοί κάτοικοι της ιδιαίτερης πατρίδας του, τους Αγίους Αναργύρους (σήμερα Αγυρνά, Ağırna) της επαρχίας της Καισαρείας της Καππαδοκίας. Και πράγματι το αίτημά του έγινε αποδεκτό από τον Σουλτάνο Σελίμ Β΄. Κι έτσι γλίτωσαν από την εξορία-υποχρεωτική μετανάστευση στην Κύπρο οι κάτοικοι των Αγίων Αναργύρων της επαρχίας της Καισαρείας της Καππαδοκίας. Ο λόγος του μεγάλου Καππαδόκη αρχιτέκτονα Μιμάρ Σινάν εισακούστηκε, διότι είχε μεγάλο κύρος. Και μη ξεχνάμε άλλωστε ότι ο μεγάλος αρχιτέκτονας Μιμάρ Σινάν είχε κατασκευάσει, προς τιμήν του Σουλτάνου Σελίμ Β΄, το επιβλητικό τέμενος Σελιμιγιέ.

Νικόλαος Γ. Ιντζεσίλογλου

Ομότιμος Καθηγητής του ΑΠΘ

ΥΓ. Όπως ίσως το παρατηρήσατε, στο παραπάνω κείμενο έχω γράψει τη λέξη "γλύτωσαν" και "γλίτωσαν". Δηλαδή και με "ύψιλον" και με "γιώτα". Δεν υπάρχει ορθογραφικό λάθος. Η πιο σωστή γραφή είναι με "ύψιλον", ενώ με "γιώτα" είναι η γραφή στο πλαίσιο της απλοποίησης της γλώσσας.

 

Το ρήμα "γλυτώνω" προέρχεται απ' το μεσαιωνικό ρήμα "εκλυτώνω", που σημαίνει ελευθερώνω, χαλαρώνω, το οποίο προέρχεται με τη σειρά του απ' το κοινό ελληνιστικό επίθετο "ἔκλυτος" που σημαίνει αφημένος ελεύθερος, χαλαρός, που έχει ως αρχική ρίζα το γνωστό μας αρχαίο ελληνικό ρήμα "λύω".

Μια συμμαχία για τη Μεσόγειο. Τάκης Θεοδωρόπουλος

 Το «Ελλάς – Γαλλία συμμαχία» ακούστηκε για πρώτη φορά το καλοκαίρι του 1974. Η χούντα του Ιωαννίδη είχε καταρεύσει, η δημοκρατία του Καραμανλή προσπαθούσε να ορθοποδήσει, η Τουρκία του Ετσεβίτ προχωρούσε στην Κύπρο, ο στόλος της αρμένιζε στο Αιγαίο και η υπερδύναμη δεν είχε καιρό να ασχοληθεί με τη νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ. Τον Αύγουστο του 1974 η προεδρία Νίξον ζούσε στον αστερισμό του Ουότεργκεϊτ. Ο Αγγελος Βλάχος, διευθυντής του πολιτικού γραφείου του Καραμανλή τότε, περιγράφει την κατάσταση στον τελευταίο όροφο της «Μεγάλης Βρεταννίας» όπου διέμενε ο πρωθυπουργός. Στο βιβλίο του «Αποφοίτηση 1974»αναφέρεται στις προσπάθειες να αποκαταστήσουν επαφή με την Ουάσιγκτον με στόχο τον σωφρονισμό του μικρομέγαλου εταίρου του ΝΑΤΟ. Σε απλά ελληνικά; Δεν τους έβγαιναν στο τηλέφωνο. Κι έτσι η Ελλάδα αποχώρησε από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ. Μπορεί να ήταν λάθος, όμως ήταν ανθρώπινο λάθος, οφειλόμενο στον εκνευρισμό του Καραμανλή, που από τη μια είχε τα σπαράγματα των χουντικών, από την άλλη τους Τούρκους στο Αιγαίο και τη σιωπή των Αμερικανών. Η μόνη δύναμη η οποία ανταποκρινόταν στις εκκλήσεις του ήταν η Γαλλία του Βαλερί Ζισκάρ ντ’ Εστέν.

Μου αρέσει να φαντάζομαι τον Βλάχο ή τον Καραμανλή να μιλούν στο τηλέφωνο με τον Ζισκάρ ντ’ Εστέν. Στα χρόνια που ακολούθησαν, η Γαλλία υποστήριξε την ένταξη της Ελλάδας στην τότε ΕΟΚ. Και στον απόηχο όλων αυτών ήρθε το 1981. Η Γαλλία εξέλεγε τον πρώτο της σοσιαλιστή πρόεδρο από δεκαετίες και η Ελλάδα τον πρώτο της σοσιαλιστή πρωθυπουργό. Ο σοσιαλισμός του Μιτεράν ήταν ευρωπαϊκός και απεχθανόταν τις τριτοκοσμικές λέξεις του Παπανδρέου, η χημεία ανάμεσά τους δεν ήταν η καλύτερη, όμως τη σχέση την έσωζε ο λυρισμός. Ηταν η εποχή του Μίκη, της Μελίνας, του Ζακ Λανγκ. Θα προσέθετα στο σύντομο αυτό χρονικό και την περίοδο των μνημονίων. Οταν η Γαλλία του Σαρκοζί και του Ολάντ, αδυνατισμένη χωρίς αμφιβολία, προσπαθούσε να απαλύνει τη γερμανική ακαμψία απέναντι στην πτωχευμένη Ελλάδα.

Τα γράφω αυτά για να θυμηθούμε ότι η αμυντική συμφωνία που υπέγραψαν ο Μητσοτάκης με τον Μακρόν δεν είναι ευκαιριακή-«οπορτουνιστική» κατά το λεξιλόγιο της προοδευτικής Αριστεράς. Εχει τις ρίζες της στην Ιστορία και των δύο χωρών. Το 2021 δεν είναι 1974, ούτε 1981 θα μου πείτε, συμφωνώ. Σήμερα η Γαλλία είναι η ισχυρότερη στρατιωτική δύναμη της Ευρώπης. Η υπόλοιπη Ευρώπη κοιτάζει τη Μεσόγειο αφ’ υψηλού, σχεδόν σαν βάρος. Η Γαλλία είναι προσκολλημένη στη Μεσόγειο. Είναι κομμάτι της δικής της Ιστορίας από τον καιρό του Ναπολέοντα. Γι’ αυτό έχει σημασία η Ελληνο-Γαλλική Μεσογειακή συμμαχία. Τα υπόλοιπα είναι μπακαλική.

Πηγή: Καθημερινή

Η Καππαδοκία και η Κύπρος

Δύο τουλάχιστον φορές μεταφέρθηκαν χιλιάδες Καππαδόκες από την Καππαδοκία στην Κύπρο. Την πρώτη φορά επί του Αυτοκράτορα Νικηφόρου Β΄ Φωκά (καταγόταν από την Καππαδοκία), ο οποίος αφού κατανίκησε τον Αραβικό στόλο, έστειλε τον στρατηγό του Χαλκούτση να απαλλάξει (το 965 μ.Χ.) την Κύπρο από την αραβική κατοχή. 

Επειδή ο χριστιανικός πληθυσμός της Κύπρου είχε σημαντικά μειωθεί και οι Μουσουλμάνοι είτε σφάχθηκαν είτε πρόλαβαν να φύγουν για να γλυτώσουν τη σφαγή, ο Νικηφόρος Β΄ Φωκάς έστειλε από την ιδιαίτερη πατρίδα του την Καππαδοκία χιλιάδες Έλληνες χριστιανούς Ρωμιούς για να εποικίσουν την Κύπρο.  

Τη δεύτερη φορά η Κύπρος εποικίστηκε από χιλιάδες Καππαδόκες χριστιανούς-Ρωμιούς και εξισλαμισθέντες Καππαδόκες, επί του Σουλτάνου Σελίμ Β΄, αμέσως μετά την  κατάληψη της Κύπρου από τους Οθωμανούς το 1571 μ.Χ.. Έτσι, το μεγαλύτερο ποσοστό των Ελληνοκυπρίων και των λεγόμενων Τουρκοκυπρίων έχουν κοινή καταγωγή από την Καππαδοκία. Κατάγονται από Ρωμιούς Καππαδόκες κι από εξισλαμισθέντες πρώην Βυζαντινούς-Ρωμιούς Καππαδόκες. 

Μάλιστα κατά τον δεύτερο εποικισμό των Καππαδοκών (Ρωμιών Χριστιανών και εξισλαμισθέντων Βυζαντινών) επενέβη στον Σουλτάνο ο μεγάλος αρχιτέκτονας και γενίτσαρος Μιμάρ Σινάν [το πραγματικό του όνομα ήταν Ιωσήφ Δογάνογλου (της Γερακίνας γιός)], προκειμένου να εξαιρεθούν από τον υποχρεωτικό εποικισμό της Κύπρου οι Χριστιανοί Ρωμιοί κάτοικοι της  ιδιαίτερης πατρίδας  του, τους  Αγίους Αναργύρους (σήμερα Αγυρνά, Ağırna) της επαρχίας της Καισαρείας της Καππαδοκίας. Και πράγματι το αίτημά του έγινε αποδεκτό από τον Σουλτάνο Σελίμ Β΄. Κι έτσι γλίτωσαν από την εξορία-υποχρεωτική μετανάστευση στην Κύπρο οι κάτοικοι των Αγίων Αναργύρων της επαρχίας της Καισαρείας της Καππαδοκίας. Ο λόγος του μεγάλου Καππαδόκη αρχιτέκτονα Μιμάρ Σινάν εισακούστηκε, διότι είχε μεγάλο κύρος. Και μη ξεχνάμε άλλωστε ότι ο μεγάλος αρχιτέκτονας Μιμάρ Σινάν είχε κατασκευάσει, προς τιμήν του Σουλτάνου Σελίμ Β΄, το επιβλητικό τέμενος Σελιμιγιέ.

Νικόλαος Γ. Ιντζεσίλογλου

Ομότιμος Καθηγητής του ΑΠΘ

ΥΓ. Όπως ίσως το παρατηρήσατε, στο παραπάνω κείμενο έχω γράψει τη λέξη "γλύτωσαν" και "γλίτωσαν". Δηλαδή και με "ύψιλον" και με "γιώτα". Δεν υπάρχει ορθογραφικό λάθος. Η πιο σωστή γραφή είναι με "ύψιλον", ενώ με "γιώτα" είναι η γραφή στο πλαίσιο της απλοποίησης της γλώσσας.

 

Το ρήμα "γλυτώνω" προέρχεται απ' το μεσαιωνικό ρήμα "εκλυτώνω", που σημαίνει ελευθερώνω, χαλαρώνω, το οποίο προέρχεται με τη σειρά του απ' το κοινό ελληνιστικό επίθετο "ἔκλυτος" που σημαίνει αφημένος ελεύθερος, χαλαρός, που έχει ως αρχική ρίζα το γνωστό μας αρχαίο ελληνικό ρήμα "λύω".

Καλοκαίρια με τους Τούρκους. ΓΕΩΡΓΙΟΣ Π. ΜΑΛΟΥΧΟΣ

 Το φετινό καλοκαίρι δεν έδωσε, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, εντυπωσιακές τηλεοπτικές εικόνες όπως το περσινό, με ερευνητικά τουρκικά να κόβουν βόλτες στο Αιγαίο και με τους στόλους των δύο κρατών παρατεταγμένους σε διαρκείς διατάξεις μάχης. Ετσι, κάποιοι ίσως έχουν μείνει ακόμα με την εντύπωση ότι είναι ένα «ήσυχο καλοκαίρι», όπως προ μηνών διαφημίστηκε. Ομως, η πραγματικότητα είναι η ακριβώς αντίθετη. Οχι μόνον δεν είναι ήσυχο, αλλά, αντιθέτως, το θερμόμετρο εκτοξεύθηκε μετά την επίσκεψη Ερντογάν στα κατεχόμενα της Κύπρου. Τόσο, που όχι απλώς θορύβησε τη διεθνή κοινότητα οδηγώντας ακόμα και το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ να πάρει άμεσα θέση, αλλά, πιο σημαντικό, όλες τις Μεγάλες Δυνάμεις να κάνουν το ίδιο.

Εκεί, υπήρξε περίπου ομόθυμη καταδίκη της τουρκικής στάσης. Με μία μεγάλη παραφωνία: αυτή της Γερμανίας. Που αν και χρησιμοποίησε, όπως πάντα, διπλή γλώσσα, επί της ουσίας έστειλε το μήνυμα «αφήστε ήσυχη την Τουρκία». Τώρα το ότι οι κινήσεις αυτές παραβιάζουν ωμά τον Καταστατικό Χάρτη και τις σχετικές αποφάσεις του ΟΗΕ, ότι επεκτείνουν την επί μισό αιώνα παράνομη κατοχή τμήματος χώρας – μέλους της Ευρωπαϊκής Ενωσης και της ευρωζώνης, αλλά και το ότι προκάλεσαν την έντονη αντίδραση των πάντων, όλα αυτά, δεν «συγκίνησαν» το Βερολίνο. Και σε αυτή την κλιμάκωση η Τουρκία βρήκε στη Γερμανία για μία ακόμα φορά έναν ισχυρό σύμμαχο. Που απονεύρωσε άμεσα κάθε δυνατότητα της Ευρώπης να αντιδράσει ως θα όφειλε και όπως πολλές χώρες της ήθελαν. Από αυτή την άποψη ο Ερντογάν κατήγαγε μία ακόμα νίκη.

Ομως όσο κι αν αυτό είναι πρόβλημα (ίσως περισσότερο για την ίδια την Ευρώπη και τη δήθεν υπερεθνική ολοκλήρωσή της παρά για την ίδια την Κύπρο), η νίκη δεν τού είναι αρκετή. Κάθε άλλο μάλιστα. Οταν τα πράγματα σκουρύνουν αληθινά, το τι κάνει η Γερμανία δεν θα έχει τόσο μεγάλη σημασία όσο άλλες χώρες, όπως, φυσικά, οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Γαλλία, ή και το Ισραήλ και, πιθανώς και η Ρωσία, που όμως παραδοσιακά κρατάει αποστάσεις ασφαλείας από τις εξελίξεις τόσο στα ελληνοτουρκικά όσο και στην Κύπρο.

Ολα αυτά έχουν φανεί ξεκάθαρα πολλές φορές. Και ιδίως στις μεγάλες κρίσεις άλλων τραγικών για τον ελληνισμό καλοκαιριών με τους Τούρκους: η Μικρασιατική Καταστροφή έγινε καλοκαίρι, όπως και ο Αττίλας το ίδιο – και τα Σεπτεμβριανά της Κωνσταντινούπολης μόλις λίγες ημέρες μετά το τέλος του. Αυτό είναι φυσικά απλώς μια σύμπτωση, δεν σημαίνει τίποτα. Εκείνο όμως που σημαίνει τα πάντα είναι το γεγονός ότι όλα εκείνα τα μοιραία καλοκαίρια, η στάση των πραγματικά σημαντικών Μεγάλων Δυνάμεων έναντι της Ελλάδας και της Τουρκίας βρισκόταν στον απόλυτο αντίποδα της σημερινής. Και η Ελλάδα είχε ευθύνη γι’ αυτό. Εκανε το ένα βαρύ λάθος πάνω στο άλλο, χωρίς να κατανοεί και να υπολογίζει το διεθνές περιβάλλον, σε ένα ζήτημα που της ήταν αδύνατο να το δει στις πλήρεις και πραγματικές διαστάσεις του. Και τυφλωμένη από αυτή της την αδυναμία έκανε χωρίς να το αντιλαμβάνεται ουσιαστικά ότι μπορούσε για να σπρώξει την Τουρκία στην αγκαλιά των Μεγάλων Δυνάμεων και για να βρεθεί η ίδια στρατηγικά απέναντί τους. Δυστυχώς, τα κατάφερε μια χαρά. Επίσης το ίδιο έκανε, για μεγάλο διάστημα, και η νεαρή Κυπριακή Δημοκρατία, που κάποτε ιστορικοί ηγέτες της είχαν φτάσει να τη χαρακτηρίσουν υπερήφανοι ως μία «Κούβα της Ευρώπης».

Ευτυχώς σήμερα όλα αυτά δεν υπάρχουν πια. Η πολιτικότητα του σχήματος Ελλάδα – Κύπρος – Τουρκία – Μεγάλες Δυνάμεις έχει, επιτέλους, αλλάξει εντελώς. Αυτό δεν έγινε εύκολα. Ούτε γρήγορα. Και δεν θα είχε επιτευχθεί εάν ο Ερντογάν δεν είχε περιέλθει σε διαρκή κατάσταση νεοαυτοκρατορικής μεγαλομανίας, την οποία ευτυχώς και συντηρεί με τον πιο επίμονο τρόπο. Η Τουρκία δεν είναι πια ο πολύτιμος σύμμαχος της Δύσης του Ψυχρού Πολέμου. Παραμένει μία χώρα που προσεγγίζεται με μεγάλη προσοχή, όμως, πλέον, με ακόμα μεγαλύτερη καχυποψία και με θεμέλιο την απόλυτη αναξιοπιστία της. Για τη Δύση δεν είναι πια λύση. Είναι πρόβλημα. Οξύ. Που συνεχώς μεγαλώνει. Και καθίσταται όλο και πιο επικίνδυνο. Αυτό κάνει την κρίσιμη διαφορά.

Πηγή in.gr

Τα πρακτικά της σημαντικής σύσκεψης που πραγματοποιήθηκε στις 13 Αυγούστου 1974 μεταξύ του υπουργού Εθνικής Άμυνας, Ευαγγέλου Αβέρωφ και των αρχηγών των Ενόπλων Δυνάμεων εν αναμονή του Ατίλα 2

Το παρακάτω απόσπασμα αποτελεί επίσημο έγγραφο.

Ο υπουργός εθνικής άμυνας με πρωτοβουλια του πρωθυπουργου ζητά από τους αρχηγούς των ενόπλων δυνάμεων να του αναπτύξουν την προοπτικη αποστολής στρατεύματος στην Κυπρο. Δείτε τι απαντούν αυτοί οι κύριοι που ήταν η ανώτατη ηγεσία του Ε. Σ. Αυτοί οι άνθρωποι προσδιορίζονταν ως Αξιωματικοί... 

Τα πρακτικά της σημαντικότατης σύσκεψης που πραγματοποιήθηκε στις 13 Αυγούστου 1974 μεταξύ του υπουργού Εθνικής Άμυνας, Ευαγγέλου Αβέρωφ, και των αρχηγών των Ενόπλων Δυνάμεων έχουν ως εξής:

 Εν αρχή ενημέρωσα τους Αρχηγούς επί της καθόλου καταστάσεως και προσφάτων, εν Γενεύη, εξελίξεων Κυπριακής κρίσεως, καθ’ ας η Τουρκία διετύπωσεν όρους πολιτικής λύσεως απαραδέκτους διά την Ελλάδα (ήτοι καντόνια, ανεξαρτοποίηση Κοινοτήτων, ομοσπονδία και τα συναφή), υπό την απειλήν αναλήψεως εκ νέου στρατιωτικών επιχειρήσεων, εις περίπτωσιν μη αποδοχής των.

Εδήλωσα κατόπιν τούτων ότι, εάν, παρά τας καταβαλλομένας επί διπλωματικού επιπέδου προσπάθειας, δεν επιτευχθή συμβιβασμός, θα πρέπη να εξετασθή από τούδε ποίας οδηγίας προς τυχόν ανάληψιν δράσεως δέον να εκδώσωμεν προς τας εν Κύπρω στρατιωτικάς μας δυνάμεις.

Έθεσα όθεν το ερώτημα επί του πρακτέου, συναρτήσει ημετέρων δυνατοτήτων από καθαρώς στρατιωτικής απόψεως. Αι απόψεις των Αρχηγών έχουν ως κάτωθι:

Ο ΑΕΔ εδήλωσεν ότι η υπό τον Στρατηγόν Καραγιάννην εν Κύπρω δύναμις δεν έχει δυνατότητα επιτυχούς αμύνης λόγω υπερτέρων εν παντί Τουρκικών δυνάμεων. Άμυνα μέχρι εσχάτων ουδέν ουσιαστικόν όφελος θα απέφερε, αλλά αντιθέτως θα προεκάλει άσκοπον θυσίαν προσωπικού, δεδομένου ότι οι εν Κύπρω Τουρκικαί στρατιωτικαί δυνάμεις έχουν δυνατότητα επιτεύξεως του αντικειμενικού σκοπού των, παρά την οιανδήποτε αντίστασιν των εκεί νυν ευρισκομένων Ελληνικών δυνάμεων.

Εκ παραλλήλου αποστολή ενισχύσεων τεχνικώς είναι αδύνατος πλην προσωπικού εφοδιασμένου με ελαφρά όπλα, βοήθεια όμως η οποία δεν μεταβάλλει την κατάστασιν από πλευράς συγκρίσεως δυνάμεων. Αποστολή ενισχύσεων μόνον το ηθικόν των δυνάμεών μας θα εβελτίωνεν.

Ο ΑΣ συνεφώνησεν προς τα ανωτέρω και επεσήμανεν ωσαύτως ότι η μόνη δυνατότης των ημετέρων δυνάμεων είναι υποχωρητική κίνησις με παράλληλον τήρησιν της επαφής. Επιπλέον εδήλωσεν ότι μέχρις εσχάτων άμυνα πιθανόν να εξωθούσε τους Τούρκους εις προχώρησιν και πέραν των αντικειμενικών σκοπών των, συναρτήσει των υφισταμένων δυνατοτήτων των και του βάναυσου της νοοτροπίας των. Όσον αφορά εις αποστολήν ενισχύσεων, επεσήμανεν ότι αύται θα αφιχθούν εις Κύπρον πολύ αργά, ουδέν ουσιαστικόν δε θα δυνηθούν να προσφέρουν.

Ο ΑΝ εδήλωσεν ότι το Ναυτικόν έχει την δυνατότητα εκτελέσεως επιχειρήσεων εν Κύπρω διά των Υ/Β, ωσαύτως δε μεταφοράς ενισχύσεων μετά ελαφρού οπλισμού, πλην όμως αμφότεραι αι δυνατότητες αύται ουδέν ουσιαστικόν θα προσφέρουν διά τους προαναφερθέντας λόγους. Ωσαύτως επεσήμανεν ότι άμυνα ημετέρων δυνάμεων, ούσα παραβίασις της εκεχειρίας και από πλευράς μας, θα δυσχεράνη πιθανώς διεθνή θέσιν μας διπλωματικώς.

Τέλος, ο ΑΑ εδήλωσεν ότι ουδέν διάφορον των ανωτέρω έχει να προτείνει, δεδομένου ότι η σύγκριση δυνάμεων και δυνατοτήτων δεν παρέχει ουδεμίαν πιθανότητα ουσιαστικού οφέλους εις περίπτωσιν «εμπλοκής ημετέρων δυνάμεων εν Κύπρω».

Συμπερασματικώς, διεπιστώθη ότι, λαμβανομένων υπ’ όψιν των εκατέρωθεν δυνατοτήτων και διατιθεμένων δυνάμεων, η μόνη τεχνικώς (στρατιωτικώς) εφικτή ενέργεια ημετέρων εν Κύπρω δυνάμεων είναι υποχωρητική κίνησις μετά τηρήσεως επαφής, επιβραδύνουσα τον ρυθμόν προχωρήσεως των αντιπάλων δυνάμεων.

Άμυνα, έστω και δι’ αποστολής ενισχύσεων, θα ωδήγει εις άσκοπον θυσίαν ημετέρων μονάδων, πιθανήν εξώθησιν των Τούρκων εις ανάληψιν ευρύτερων επιχειρήσεων καταλήψεως ακόμη και ολοκλήρου της νήσου και αμφίβολα διά την τιμήν των όπλων αποτελέσματα, δεδομένου ότι εξόντωσις των δυνάμεων μας δέον θεωρήται βεβαία.

Εν κατακλείδι, ενημέρωσα τους Αρχηγούς ΕΔ ότι ο Πρόεδρος της Κυβερνήσεως επεθύμει να γνωρίζη εάν και κατά πόσον είναι δυνατή άμυνα των εν Κύπρω ημετέρων δυνάμεων διαρκείας έστω και 48 ωρών. Ο Πρόεδρος της Κυβερνήσεως εθεώρει ότι, εάν ουδέν έτερον δεν ηδύνατο να γίνη, μία έστω 48ωρος ισχυρά άμυνα, με διατήρησιν περίπου επί των θέσεών μας, θα ήτο χρήσιμος διά διαφόρους λόγους και διά την τιμήν των όπλων.

Οι κύριοι ΑΕΔ και ΑΣ απήντησαν ότι άμυνα 48 ωρών δεν ήτο δυνατή διά λόγους οίτινες επεξηγήθησαν ανωτέρω.

Ο ΑΣ ανέφερεν ότι άμυνα επί αρκετάς ώρας θα ήτο δυνατή εις μερικάς ορεινάς θέσεις, πλην όμως ουδεμία άμυνα θα ήτο δυνατή προς άλλας κατευθύνσεις, όπως π.χ. προς την κατεύθυνσιν της Αμμοχώστου, όπου επί πεδινού εδάφους οι αμυνόμενοι άνευ αεροπορικής καλύψεως θα πρέπει με ελαφρά όπλα να αμυνθούν κατά 100 έως 200 αρμάτων μάχης και ισχυρών δυνάμεων πεζικού.

Ο ΑΣ εδήλωσεν ότι υπό τας συνθήκας ταύτας θα επρόκειτο περί ανθρωποθυσίας άνευ ανταλλάγματος. Οι ΑΕΔ και ΑΣ συνεφώνησαν ότι η μόνη δυνατή λύση εν περιπτώσει μαζικής Τουρκικής επιθέσεως ήτο η υποχωρητική κίνησις με διατήρησιν επαφής.

Προς την άποψιν ταύτην δεν διετυπώθη διαφωνία και η σύσκεψις έληξεν.

Συνετάγη παρ’ εμού του Αντιπλοιάρχου Ι. Φωκά, κληθέντος και τηρήσαντος λεπτομερή πρακτικά.

Συμφωνώ με την διατύπωσιν, που χαρακτηρίζω όμως “μάλλον συνοπτική”.

Υπογραφή: Ευαγ. Αβέρωφ 14.8»

* Τα ανωτέρω πρακτικά προέρχονται από το «Φάκελο Κύπρου» (Τόμος Α’, Τα πορίσματα της Εξεταστικής Επιτροπής της Βουλής των Ελλήνων και της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής της Βουλής των Αντιπροσώπων, Αθήνα – Λευκωσία 2018).

Για την ιστορία, ΑΕΔ ήταν ο στρατηγός Γρηγόριος Μπονάνος , ΑΣ ο αντιστράτηγος Ανδρέας Γαλατσάνος, ΑΝ ο αντιναύαρχος Παναγιώτης Αραπάκης και ΑΑ ο αντιπτέραρχος Αλέξανδρος Παπανικολάου.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΟΥ ΤΑΓΜΑΤΑΡΧΗ (ΠΖ) ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΚΑΤΣΑΝΗ

 Φωτογραφίες του ηρωικού Ταγματάρχη (ΠΖ) Γεωργίου Κατσάνη, του θρυλικού διοικητή της ‘’33ης Μοίρας Καταδρομών’’ κατά την διάρκεια ασκήσεων, ο οποίος βρήκε ηρωικό θάνατο στην Μάχη της Κύπρου το 1974 μαχόμενος κατά των Τούρκων εισβολέων.

Πηγή: Ιστορικός συλλέκτης Βέροιας

Ρέκβιεμ, της Μαρίνας Σαβεριάδου, θεατρικό κείμενο.

Αγαπητοί φίλοι απόψε και με αφορμή τη θλιβερή επέτειο της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο θα σας παρουσιάσω το έργο της Κύπριας λογοτέχνιδας Μαρίνας Σαβεριάδου Ρέκβιεμ.

Το έργο κέρδισε το πρώτο βραβείο συγγραφής Ραδιοφωνικού Θεατρικού Έργου για το 2017. Στο διαγωνισμό πήραν μέρος σαράντα συγγραφείς και τα βραβεία απονεμήθηκαν από την κριτική επιτροπή του τμήματος ραδιοφωνικών και μουσικών προγραμμάτων του Ρ.Ι.Κ.

Η πλοκή:

Ο Άγγελος είναι γιατρός και η Μικαέλα τραπεζική υπάλληλος, συναντιούνται σε ένα κοιμητήριο. Παράλληλα σε ένα θάλαμο εντατικής ενός νοσοκομείο μία κοπέλα χαροπαλεύει ύστερα από ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα. Μια μεγάλη ανατροπή θα επέλθει στην πορεία...

Επιπλέον στοιχεία:

Έχουμε να κάνουμε καταρχήν με ένα καλογραμμένο και επίκαιρο έργο. Καθαροί διάλογοι και ωραία πλοκή το χαρακτηρίζουν.

Στο Ρέκβιεμ θίγονται έντονα υπαρξιακά θέματα με επιτυχία, ενώ είναι διάχυτο με ορθόδοξα μηνύματα και η πίστη στο θεό οδηγεί τους πρωταγωνιστές.

Το έργο ακουμπά στις καρδιές όλων μας καθώς αγγίζει το δύσκολο θέμα που έχει να κάνει με τους αγνοούμενους της τουρκικής εισβολής.Το κεφάλαιο «Αγνοούμενοι» παραμένει για την Κύπρο μία ανοιχτή πληγή. Ιδιαίτερα για τους συγγενείς των αγνοουμένων, που δεν φαίνεται να μπορούν να ξεχάσουν. Οι διεθνείς οργανισμοί αφήνουν την Τουρκία άμοιρη των ευθυνών της, χωρίς να ασκούν πιέσεις να δώσει πληροφορίες για το ανθρωπιστικό αυτό ζήτημα. Η παρεμπόδιση των ερευνών από πλευράς της Τουρκίας είναι, αν μη τι άλλο, εγκληματική.

 Eυθύνη, όμως, φέρει και η κυπριακή κυβέρνηση. Στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων παραμένει ερώτημα κατά πόσον θα έπρεπε η ελληνοκυπριακή πλευρά να ασκεί μεγαλύτερη πίεση να εφαρμοστεί το διεθνές δίκαιο, ώστε και οι συγγενείς των αγνοουμένων, 45 έστω χρόνια μετά, να μάθουν τις τύχες των αγαπημένων τους προσώπων.

Η Μαρίνα Σαβεριάδου

Το έργο μπορείτε να το διαβάσετε εδώ:

http://marinasaveriadouwriter.blogspot.com/search/label/%CE%98%CE%95%CE%91%CE%A4%CE%A1%CE%9F%20%CE%93%CE%99%CE%91%20%CE%A4%CE%9F%20%CE%A1%CE%91%CE%94%CE%99%CE%9F%CE%A6%CE%A9%CE%9D%CE%9F

Πηγές:

https://traces.advancedmediainstitute.com/tag/cyprus/

Ρ.Ι.Κ. news

Εφημερίδα Χαραυγή, 5-12-2017

Η Τουρκική Εισβολή στην Κύπρο.

Η Τουρκική εισβολή στην Κύπρο με την κωδική ονομασία «Αττίλας» ξεκίνησε την αυγή της 20ης Ιουλίου 1974, με αποβατικές και αεροπορικές επιχειρήσεις. Συμμετείχαν συνολικά γύρω στους 40.000 άνδρες υπό τη διοίκηση του αντιστρατήγου Νουρετίν Ερσίν. Η ελληνική πλευρά πιάστηκε στον ύπνο και η αντίδρασή της εκδηλώθηκε με μεγάλη καθυστέρηση. Η Τουρκία υποστήριξε ότι δεν επρόκειτο για εισβολή, αλλά για «ειρηνική επέμβαση», με σκοπό την επαναφορά της συνταγματικής τάξης στην Κύπρο, που είχε καταλυθεί από το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου (15 Ιουλίου 1974)

Τα τουρκικά αποβατικά σκάφη άρχισαν να αποβιβάζουν δυνάμεις ανενόχλητα στην περιοχή Πέντε Μίλι, οκτώ χιλιόμετρα δυτικά της Κερύνειας, λίγο μετά τις 5 το πρωί της 20ης Ιουλίου. Σχεδόν ταυτόχρονα, σμήνη τουρκικών αεροπλάνων άρχισαν τις επιθέσεις, συνεχώς και κατά κύματα κατά της ευρύτερης περιοχής της Κερύνειας και της Λευκωσίας, ενώ άλλα αεροσκάφη και ελικόπτερα επιχειρούσαν ρίψεις αλεξιπτωτιστών σε επίκαιρα σημεία. Οι κάτοικοι βρέθηκαν στο έλεος των εισβολέων. Άοπλοι πολίτες δολοφονήθηκαν, γυναίκες βιάστηκαν και αιχμάλωτοι στρατιώτες εκτελέστηκαν.

Η αντίδραση της ελληνικής πλευράς ήταν ανεξήγητα αργοπορημένη. Παρ’ ότι το ελληνικό Πεντάγωνο γνώριζε τις κινήσεις των Τούρκων, θεωρούσε ότι μπλοφάρουν. Μόλις στις 8:40 το πρωί δόθηκε επισήμως από την Αθήνα η εντολή εφαρμογής των πολεμικών σχεδίων, ενώ το ελληνικό ραδιόφωνο (το ΕΙΡΤ εν προκειμένω), μετέδωσε την είδηση γύρω στις 11 το πρωί. Η καθυστερημένη κινητοποίηση έδωσε τη δυνατότητα στους Τούρκους εισβολείς να παγιώσουν τις θέσεις τους και να δημιουργήσουν προγεφύρωμα από το Πέντε Μίλι της Κερύνειας προς τον Άγιο Ιλαρίωνα, έχοντας ως αντικειμενικό στόχο τη σύνδεσή του με τον τουρκοκυπριακό θύλακο της Λευκωσίας.

Τούρκοι αλεξιπτωτιστές

Οι μονάδες της Εθνικής Φρουράς και της ΕΛΔΥΚ, όταν κινητοποιήθηκαν άρχισαν να πολεμούν με ηρωική αυτοθυσία, χωρίς μάλιστα να διαθέτουν αεροπορική κάλυψη και σύγχρονο οπλισμό. Αριθμούσαν γύρω στους 12.000 άνδρες (ελληνοκύπριους και ελλαδίτες), υπό τη διοίκηση του ταξιάρχου Μιχαήλ Γεωργίτση, που είχε το γενικό πρόσταγμα στο πραξικόπημα κατά του Μακαρίου. Στο μεταξύ, άρχισε να κινητοποιείται και ο ελληνοκυπριακός ανδρικός πληθυσμός και να μετέχει στον άνισο αγώνα με ό,τι διέθετε ο καθένας, πυροβολώντας από τις στέγες των σπιτιών του κατά των εισβολέων αλεξιπτωτιστών.

Στην Αθήνα, η κυβέρνηση αιφνιδιασμένη από την εξέλιξη των γεγονότων αρχίζει να παρουσιάζει εικόνα διάλυσης. Κηρύσσει γενική επιστράτευση, η οποία εξελίσσεται σε φιάσκο, δείχνοντας την τραγική κατάσταση που βρισκόταν ο Ελληνικός Στρατός. Και να σκεφθεί κανείς ότι την Ελλάδα κυβερνούσαν οι στρατιωτικοί και ο Στρατός αν μη τι άλλο θα έπρεπε να βρισκόταν σε υψηλό επιχειρησιακό επίπεδο.

Ο Αμερικανός υφυπουργός Εξωτερικών Τζόζεφ Σίσκο, που βρίσκεται και πάλι στην Αθήνα ως εντολοδόχος του Κίσινγκερ, συναντάται στο Πεντάγωνο με το αρχηγό των Ενόπλων Δυνάμεων στρατηγό Μπονάνο. Ο παριστάμενος Δημήτριος Ιωαννίδης σε οργίλος ύφος απευθύνεται προς τον Σίσκο «Μας εξαπατήσατε... Ημείς θα κηρύξωμεν πόλεμον!» και αποχωρεί από τη σύσκεψη. Έκτοτε, τα ίχνη του αόρατου δικτάτορα χάνονται. Ο Σίσκο στη διάρκεια της ημέρας μάταια αναζητεί αρμόδιο για συνομιλίες.

Αργά το βράδυ, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ εκδίδει το υπ’ αριθμόν 353 ψήφισμα, με το οποίο καλεί σε κατάπαυση του πυρός και σε αποχώρηση από την Κύπρο του «ξένου στρατιωτικού δυναμικού». Παρά την ομόφωνη έγκρισή του, αγνοείται από την Τουρκία, η οποία έχοντας την πρωτοβουλία των κινήσεων επείγεται να εφαρμόσει πλήρως τα σχέδια της. Γενικά, η διεθνής αντίδραση κατά του «Αττίλα» είναι χλιαρή.

Τουρκική απόβαση

Την επομένη, 21 Ιουλίου, οι μάχες στην Κύπρο συνεχίζονται με ιδιαίτερη σφοδρότητα. Στόχος των ελληνικών δυνάμεων στην Κύπρο είναι να αποκόψουν τον τουρκοκυπριακό θύλακο της Λευκωσίας από το προγεφύρωμα της Κερύνειας. Οι Έλληνες στρατηγοί απορρίπτουν εισήγηση για επέμβαση στην Κύπρο, προβλέποντας αποτυχία του σχετικού εγχειρήματος. Δύο ελληνικά υποβρύχια που πλέουν προς την Κερύνεια διατάσσονται να επιστρέψουν στην Ελλάδα.

Οι Τούρκοι εισβολείς, παρά την αριθμητική τους υπεροχή και την ποιοτική υπεροχή του οπλισμούς τους, αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα. Μάλιστα, από ασυνεννοησία η τουρκική αεροπορία βυθίζει το αντιτορπιλικό Κοτσατεπέ (D-354), το οποίο εξέλαβε για ελληνικό πλοίο και προκαλεί ζημιές σε άλλα δύο τουρκικά αντιτορπιλικά.

Την ίδια μέρα, σημειώνεται δραστηριοποίηση του αμερικανικού παράγοντα για την επίτευξη ανακωχής. Ο Σίσκο, που πηγαινοέρχεται μεταξύ Αθηνών και Άγκυρας, δεν βρίσκει κάποιον αρμόδιο στην Αθήνα να διαπραγματευτεί, καθώς όλοι οι αρμόδιοι έχουν εξαφανιστεί. Την ευθύνη αναλαμβάνει τελικά ο αρχηγός του Ναυτικού, ναύαρχος Πέτρος Αραπάκης, ο οποίος σε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Κίσινγκερ συμφωνεί η ανακωχή να ισχύσει από τις 4 το απόγευμα της 22ης Ιουλίου.

Στις 2 το πρωί της 22ας Ιουλίου, 12 ελληνικά μεταγωγικά τύπου Νοράτλας, που μετέφεραν καταδρομείς στο νησί, βάλλονται, κατά λάθος, από φίλια πυρά πλησίον του αεροδρομίου της Λευκωσίας, με αποτέλεσμα το ένα από αυτά να καταρριφθεί (4 μέλη του πληρώματος και 27 καταδρομείς έχασαν τη ζωή τους), ενώ άλλα δύο να πάθουν σοβαρές ζημιές. Την ίδια ημέρα, οι Τούρκοι εισβολείς εντείνουν τις επιχειρήσεις τους. Αποβιβάζουν άρματα μάχης και το μεσημέρι καταλαμβάνουν την πόλη της Κερύνειας.

Στις 4 το απόγευμα αρχίζει να τηρείται η ανακωχή κατά τα συμφωνηθέντα, η οποία όμως θα παραβιασθεί αρκετές φορές από τους εισβολείς. Σ’ αυτό το χρονικό σημείο, οι Τούρκοι ελέγχουν το 3% του Κυπριακού εδάφους, έχοντας δημιουργήσει ένα προγεφύρωμα, που συνδέει την Κερύνεια με τον τουρκοκυπριακό θύλακο της Λευκωσίας.

Πηγή: https://www.sansimera.gr/articles/649

Καρέ καρέ η δολοφονία του Τάσου Ισαάκ.

 Πριν 24 χρόνια... 

11 Αυγούστου 1996...

Το 1996 η Kυπριακή Oμοσπονδία Mοτοσικλετιστών οργάνωσε αντικατοχική πορεία με αφετηρία το Βερολίνο και τερματισμό την κατεχόμενη Κερύνεια. H πορεία ξεκίνησε στις 2 Aυγούστου του 1996 από την Πύλη του Βρανδεμβούργου στο Βερολίνο. Oι μοτοσικλετιστές ακολούθησαν μια μεγάλη διαδρομή μέσα από χώρες της Eυρώπης για να καταλήξουν στην Kύπρο στις 10 Αυγούστου. Στην πορεία συμμετείχαν και ξένοι μοτοσικλετιστές.

Στις 11 Aυγούστου επτά χιλιάδες μοτοσικλετιστές θα πραγματοποιούσαν την αντικατοχική πορεία προς την Kερύνεια. Η Τουρκική κατοχική δύναμη απειλούσε ότι θα άνοιγε πυρ και αυτό ανησυχούσε τις αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας. Aπό την 1η Aυγούστου η πορεία απασχολούσε το Eθνικό Συμβούλιο και τα άλλα σώματα της κυβέρνησης. Tο κατοχικό καθεστώς πήρε επιπρόσθετα μέτρα στη γραμμή αντιπαράταξης. Παράλληλα, είχαν δοθεί εντολές να πυροβολούνται όσοι επιχειρούσαν να περάσουν στα κατεχόμενα.

Oι μοτοσικλετιστές αρχικά φαίνονταν αποφασισμένοι να πραγματοποιήσουν την πορεία και να φθάσουν τελικά στην Kερύνεια, προβάλλοντας παράλληλα τη θέση ότι δεν είχαν πρόθεση να συγκρουστούν ούτε με την Aστυνομία, αλλά ούτε και με τα Hνωμένα Έθνη και ότι η πορεία τους ήταν ειρηνική. Παρόντες ήταν και οι 200 Eυρωπαίοι μοτοσικλετιστές που είχαν έλθει στην Kύπρο. Ωστόσο, μετά από συνάντηση που είχε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Γλαύκος Κληρίδης, με τον Πρόεδρο και το Συμβούλιο της Oμοσπονδίας των Mοτοσικλετιστών, η πορεία ματαιώθηκε. Όπως δήλωσε ο πρόεδρος της ομοσπονδίας, Γιώργος Xατζηκώστας, σύμφωνα με ό,τι του είχε αναφέρει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, η Κύπρος ετίθετο σε κίνδυνο με προέλαση των Tούρκων. Έτσι μια πολύ καλά οργανωμένη πορεία διαλύθηκε και μετατράπηκε σε μια ανεξέλεγκτη πορεία που κανείς δεν ήταν σε θέση να ελέγξει πλέον.

H κατάσταση ξέφυγε από τα οργανωμένα πλαίσια. Oι μοτοσικλετιστές άρχισαν να κινούνται προς διάφορες κατευθύνσεις. Tα πρώτα μικροεπεισόδια σημειώθηκαν στο ΣOΠAZ, στη Λευκωσία. Oι διαδηλωτές πέρασαν στη νεκρή ζώνη. Oι κατοχικές δυνάμεις άναψαν φωτιά για να τους απομακρύνουν. Στη Δερύνεια η κατάσταση ήταν χειρότερη, αφού άρχισαν οι συγκρούσεις για να εξελιχθούν στη συνέχεια σε δραματικές. Mοτοσικλετιστές και άλλοι διαδηλωτές βρέθηκαν αντιμέτωποι με τους ένοπλους στρατιώτες της κατοχικής δύναμης αλλά και οργανωμένους Τούρκους και Τουρκοκύπριους αντιδιαδηλωτές που περιελάμβαναν και οργανωμένες ομάδες των Γκρίζων Λύκων.

O Tάσος Iσαάκ, στην προσπάθεια του να βοηθήσει έναν άλλον Eλληνοκύπριο, τον οποίο κτυπούσαν οι Tούρκοι, δέχθηκε επίθεση και έπεσε στο χώμα. Γύρω του μαζεύτηκαν μεγάλος αριθμός Τούρκων και Τουρκοκύπριων αντιδιαδηλωτών καθώς και μέλη της λεγόμενης αστυνομίας του ψευδοκράτους και άρχισαν να τον κτυπούν επανειλημμένα με πέτρες, ρόπαλα, λοστούς, μέχρις ότου αυτός εξέπνευσε. Mέλη της Eιρηνευτικής Δύναμης του ΟΗΕ, τα οποία ήταν παρόντα στην σκηνή, επέλεξαν να μην επέμβουν.

Kαθοδηγητής της δολοφονικής δράσης εναντίον του Tάσου Iσαάκ φέρεται να ήταν ο αρχηγός του παραρτήματος των Γκρίζων Λύκων στα κατεχόμενα, Mεχμέτ Aρσλάν. Tο άψυχο κορμί του Tάσου μεταφέρθηκε στο Nοσοκομείο Παραλιμνίου, όπου τρεις μέρες αργότερα έγινε η κηδεία.

Όταν ο Ισαάκ σκοτώθηκε, άφησε πίσω του την έγκυο σύζυγό του. Ως ένδειξη ευγνωμοσύνης για τις υπηρεσίες του προς την Ελλάδα, η ελληνική κυβέρνηση αποφάσισε να είναι ο ανάδοχος γονέας του ακόμη αγέννητου μωρού. Όταν γεννήθηκε το κοριτσάκι, βαπτίστηκε Αναστασία από τον Έλληνα τότε Υπουργό Εξωτερικών Θεόδωρο Πάγκαλο. Η Ελληνίδα τραγουδίστρια Χάρις Αλεξίου της έχει αφιερώσει το τραγούδι "Τραγούδι του Χελιδονιού"

Στις 24 Ιουνίου 2008 το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε ένοχη την Τουρκία για τις δολοφονίες Σολωμού και Ισαάκ. Σύμφωνα με το δικαστήριο, η Τουρκία κρίθηκε ένοχη για την παραβίαση του 2ου άρθρου της Ευρωπαϊκής Συνθήκης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, δηλαδή δεν προχώρησε σε ενέργειες για την εύρεση των ενόχων. Επίσης επιδίκασε χρηματική αποζημίωση στην οικογένεια του Ισαάκ. (Βικιπαίδεια) 

Η μορφή της Κασσάνδρας στα Κύπρια έπη...

Μελετώντας κανείς την επιτομή των Κύκλιων Επών, όπως παραδίδεται από τον Πρόκλο, διαπιστώνει ότι όλα τα μυθικά πρόσωπα, που είναι γνωστά σε μας από την ομηρικά έπη και το δράμα, εμφανίζονται και στα έργα του Κύκλου, άλλοτε με όμοιες και άλλοτε με διαφορετικές ιδιότητες.

Σε αντίθεση με την ομηρική παράδοση η Κασσάνδρα παρουσιάζεται στα Κύπρια με διαφορετικά χαρακτηριστικά. Μπορεί ο Όμηρος να ήθελε να τονίσει απλά την ιδιαίτερη ομορφιά της κόρης του Πριάμου, όμως ο ποιητής των Κυπρίων έδωσε έμφαση στις προφητικές της ικανότητες. 

Από την Ιλιάδα γνωρίζουμε ότι ο Έλενος, ο δίδυμος αδελφός της Κασσάνδρας, διέθετε το χάρισμα της προφητείας. Ο Πρόκλος προσθέτει στις γνώσεις μας ένα ακόμα στοιχείο: δεν διέθετε μόνο ο Έλενος προφητικές ιδιότητες, αλλά και η Κασσάνδρα. Πιο συγκεκριμένα, στα Κύπρια (Πρόκλου Χρηστομάθεια 10.90-94) αναφέρεται ότι, κατά την προετοιμασία του Πάρη για το ταξίδι του στην Ελλάδα, όχι μόνο ο Έλενος, αλλά και η Κασσάνδρα προφήτεψαν τα αποτελέσματα αυτού του ταξιδιού.

Στο συγκεκριμένο απόσπασμα των Κυπρίων, δεν παρουσιάζεται η Κασσάνδρα ως η βασική προφητική μορφή, αλλά ο Έλενος. Τα ονόματα των δυο προσώπων δεν απαντούν στον ίδιο στίχο. Για αυτό το λόγο αμφισβητήθηκε από κάποιους η μαντική ικανότητα της Κασσάνδρας. Πιο συγκεκριμένα υποστηρίχθηκε ότι ο Έλενος είναι αυτός που προλέγει τα μελλούμενα δεινά, ενώ η Κασσάνδρα παρουσιάζεται σαν να τα επαναλαμβάνει και να τα αποκαλύπτει. Αυτή η άποψη στηρίζεται στην ομηρική μαρτυρία ότι μόνο ο Έλενος παρουσιάζεται με αυτό το ιδιαίτερο χάρισμα.

Αν εξετάσει κανείς τις σημασίες των ρημάτων «προθεσπίζω» (=προφητεύω) και το «προδηλόω-ῶ» (= φανερώνω, κάνω κάτι σαφές, αποκαλύπτω), θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι ο Έλενος προφήτεψε, υπό την έννοια της θεϊκής έμπνευσης τις επικείμενες συμφορές που θα φέρει το ταξίδι του Πάρη στην Ελλάδα και συνακόλουθα η επιστροφή του με την Ελένη. Η Κασσάνδρα, ενδεχομένως, να κατάλαβε τι είδους συμφορές τους περίμεναν και να τις αποκάλυψε στους ανθρώπους.

Τί ήταν όμως τα Κύπρια έπη...

Το έπος φαίνεται ότι περιλάμβανε πολλά γεγονότα του Τρωικού πολέμου από την αρχή του έως το θάνατο του Παλαμήδη, τα πιο σημαντικά από τα οποία είναι τα εξής: α) η κρίση του Πάρη, β) το ταξίδι του στη Σπάρτη, γ) οι προφητείες της Κασσάνδρας, δ) η αρπαγή της Ελένης, ε) η μάχη των Διοσκούρων με τα αδέλφια Ίδα και Λυγκέα, ο θάνατος του Κάστορα, η θεοποίησή τους από το Δία, στ) η προετοιμασία του πολέμου, ζ) η συνάντηση Μενελάου- Αγαμέμνονα και Μενελάου – Νέστορα, πριν από την εκστρατεία, η) η τρέλα του Ηρακλή, θ) η ιστορία του Θησέα και της Αριάδνης, ι) οι προφητείες του Κάλχα, ια) η μάχη Τήλεφου-Αχιλλέα, ιβ) ο τραυματισμός του Αχιλλέα από τον Τήλεφο, ιγ) ο γάμος του Αχιλλέα με τη Λυκομήδη, ιδ) η φιλονικία του Αχιλλέα και του Αγαμέμνονα, ιε) η συνάντηση Αχιλλέα- Ελένης, ιστ) η άλωση της Τρωικής Θήβας, ιζ) η Βρησηίδα ως γέρας του Αγαμέμνονα, ιη) ο θάνατος του Παλαμήδη, ιθ) η αποχώρηση του Αχιλλέα από τη μάχη. Τα Κύπρια κλείνουν με την παράθεση ενός καταλόγου, που περιλάμβανε τους συμμάχους των Τρώων. Βλ. D.B. Monro, όπ.π. (1884), 2-11.

Απεβίωσε ο διοικητής των ειδικών δυνάμεων που μετείχαν στην μάχη της Κύπρου

Στις 29-03-2018 απεβίωσε ο διοικητής των ειδικών δυνάμεων (ΛΟΚ) που αγωνίστηκαν προκειμένου να αποτρέψουν την τουρκική εισβολή στην Κύπρο το καλοκαίρι του 1974. Επρόκειτο για τον ταξίαρχο ε.α. ΠΑΠΑΜΕΛΕΤΙΟΥ Γεώργιος, διοικητής της 33ης μοίρας καταδρομών.



διακρίνεται στο νούμερο 1 της φώτο

Σας παραθέτουμε το άρθρο από το περιοδικό καταδρομή του θέρους του 2007 γραμμένο από τον Σάββα Βλάσση .



Η Επιχείρηση ΝΙΚΗ που εκτελέστηκε την νύκτα
21/22 Ιουλίου 1974, ήταν η μοναδική αποστο-
λή μεταφοράς ενισχύσεων στην Κύπρο, που
εκτελέστηκε στην διάρκεια της τουρκικής ει-
σβολής. Πέρα από την περιγραφή των γεγονό-
των, η επιχειρησιακή ανάλυση και η διεξαγωγή
κριτικής, έχουν την δική τους αξία, έστω και 33
χρόνια μετά.
Γράφει ο ΣΑΒΒΑΣ Δ. ΒΛΑΣΣΗΣ
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ «ΝΙΚΗ»
αερ ομεταφορα αντι αερ αποβασησ
Το πρωί της 20ής Ιουλίου 1974, τουρκι-ς δυνάμεις εισέβαλαν στην Κύπρο.

Αθήνα και Λευκωσία, υπέστησαν

στρατηγικό αιφνιδιασμό. Οι ιθύνοντες θεω-

ρούσαν ανοήτως, ότι η Τουρκία δεν επρό-

κειτο να επιχειρήσει εισβολή και ότι απλώς

προέβαινε σε επίδειξη δυνάμεως. Θεωρού-

σαν ότι απλώς οι Τούρκοι «μπλοφάρουν».

Όμως, ακόμη και όταν τα πράγματα ήταν

πλέον ξεκάθαρα, η Αθήνα απέφυγε να συμ-

βάλει στην άμυνα της Κύπρου. Ανάλωσε την

δραστηριότητά της σε αποστολές μεταφο-

ράς ενισχύσεων, που ούτε και αυτές εκτελέ-

στηκαν όλες. Εάν την πρώτη ημέρα η στρα-

τιωτική ηγεσία μπορούσε να κατηγορηθεί

για βλακώδη αφέλεια, τώρα πλέον έχει κα-

ταστεί υπόλογη καθαρής προδοσίας.(1)

Κρίνεται σκόπιμο να αναφερθούν ορι-

σμένα εισαγωγικά για την δομή και την ηγε-

σία των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων την

εποχή εκείνη. Σε σχέση με σήμερα, επικρα-

τούσαν διαφορετικές ονομασίες, όσον αφο-

ρά τα Γενικά Επιτελεία. Το Αρχηγείο Ενόπλων

Δυνάμεων (ΑΕΔ) ήταν το σημερινό ΓΕΕΘΑ

και υπήρχαν το Αρχηγείo Στρατού (ΑΣ), Αρ-

χηγείο Ναυτικού (ΑΝ) και το Αρχηγείο Αερο-

πορίας (ΑΑ), που σήμερα αποτελούν αντι-

στοίχως τα ΓΕΣ, ΓΕΝ και ΓΕΑ.

Αρχηγός Ενόπλων Δυνάμεων ήταν ο

Στρατηγός Γρηγόριος Μπονάνος, Αρχηγός

Στρατού ο Αντιστράτηγος Ανδρέας Γαλα-

τσάνος, Αρχηγός Ναυτικού ο Αντιναύαρ-

χος Πέτρος Αραπάκης και Αρχηγός Αερο-

πορίας ο Αντιπτέραρχος (I) Αλέξανδρος

Παπανικολάου. Από πλευράς στρατιωτι-

κών προσωπικοτήτων με ενεργό πολιτικό

ρόλο, ο Στρατηγός Φαίδων Γκιζίκης εκτε-

λούσε χρέη Προέδρου της Δημοκρατίας.

Ο Ταξίαρχος Δημήτριος Ιωαννίδης, αρχη-

γός της Ελληνικής Στρατιωτικής Αστυνο-

μίας (ΕΣΑ) εθεωρείτο ο ισχυρός ανήρ του

καθεστώτος, στον οποίο, μέχρι τότε, όλοι

υπάκουαν τυφλά. Τα πρόσωπα που απάρ-

τιζαν την κυβέρνηση, όπως απέδειξαν οι

εξελίξεις, είχαν απλώς διακοσμητικό

ρόλο. Η άποψή τους δεν είχε κανένα

ειδικό βάρος και δεν ελήφθη υπ’ όψιν

καθ’ όλη την διάρκεια της κρίσεως.

Στις 08.30 της 20ής Ιουλίου, συγκλή-

θηκε το Πολεμικό Συμβούλιο, αποτε-

λούμενο από την πολιτική και στρατι-

ωτική ηγεσία. Οι μόνες αποφάσεις που

ελήφθησαν όσον αφορά στρατιωτικές

ενέργειες, ήταν η κήρυξη γενικής επι-

στρατεύσεως, από πλευράς Στρατού η

ενίσχυση των δυνάμεων σε Έβρο και Αι-

γαίο, η ετοιμότητα αποστολής ενισχύσε-

ων στην Κύπρο, και η διασπορά των ναυ-

τικών και αεροπορικών δυνάμεων.

Συγκεκριμένες προτάσεις για την

αποστολή δυνάμεων του Στρατού Ξηράς

στην Κύπρο, υποβλήθηκαν στον Μπονά-

νο μετά την λήξη της συσκέψεως. Πρώτα

ο Γαλατσάνος εισηγήθηκε την αποστο-

λή ενός τάγματος πεζικού. Ο Μπονάνος

αποδέχθηκε την εισήγηση και διέταξε

την σχεδίαση της αποστολής σε συνερ-

γασία με το ΑΝ. Αργότερα, περί το μεση-

μέρι, ο Ιωαννίδης συνάντησε τον Μπο-

νάνο και εισηγήθηκε την αποστολή στην

Κύπρο αεροπορικώς, μίας Μοίρας Κατα-

δρομών. Και αυτή η εισήγηση αντιμετω-

πίστηκε θετικά και δόθηκε εντολή υλο-

ποιήσεως σε συνεργασία με το ΑΑ.

ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΤΗΣ Β΄ ΜΚ

Για την αποστολή μίας Μοίρας Κα-

ταδρομών, επιλέχθηκε η Β΄ Μοίρα Κα-

68 ΚΑΤΑΔΡΟΜΗ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2007

ταδρομών. Η Β΄ ΜΚ έδρευε στην Ρεντίνα

Χαλκιδικής και υπαγόταν στο 1ο Σύνταγμα

Καταδρομών (1ο ΣΚΔ). Η επιλογή έγινε προ-

φανώς κατόπιν εκτιμήσεως του ΑΕΔ από κοι-

νού με το ΑΣ και συγκεκριμένα την Διοίκηση

Καταδρομών.

Την εκτέλεση της μεταφοράς θα αναλάμ-

βανε η 357 Μοίρα, η οποία συγκροτήθηκε

στο αεροδρόμιο του Ελληνικού την ημέρα

εκείνη, με την επίταξη των αεριωθουμένων

αεροσκαφών της Ολυμπιακής Αεροπορίας

(ΟΑ), βάσει του υφισταμένου Σχεδίου ΟΛΥ-

ΜΠΙΑ. Την εφαρμογή των διαταγών του ΑΕΔ

και του ΑΑ, εκτελούσε το Κέντρο Επιχειρήσε-

ων του ΑΑ (ΚΕ/ΑΑ) με εκτελούντα χρέη διευ-

θυντού τον Υπαρχηγό ΑΑ Υποπτέραρχο (I)

Ιωάννη Κοτσολάκη.

Ο Παπανικολάου συγκάλεσε σύσκεψη

στο γραφείο του και αποφασίστηκε η απο-

στολή 4 αεροσκαφών Boeing 707 στην Μί-

κρα Θεσσαλονίκης, προς παραλαβή της Β΄

ΜΚ.(2) Ρυθμίστηκαν επίσης λεπτομέρειες για

την ενημέρωση των πληρωμάτων της ΟΑ

και της 115 Πτέρυγος Μάχης (115 ΠΜ) στην

Σούδα. Σύμφωνα με την σχεδίαση, τα αερο-

σκάφη θα μετέβαιναν από την Αθήνα στην

Μίκρα για να παραλάβουν τους καταδρο-

μείς, από εκεί θα πετούσαν για Σούδα προς

εκτέλεση ανεφοδιασμού σε καύσιμα, για να

ακολουθήσει η πτήση προς Λευκωσία. Για τις

αποφάσεις αυτές, το ΚΕ/ΑΑ/Τμήμα Αερομε-

ταφορών, ενημερώθηκε στις 16.30 και δό-

θηκαν περαιτέρω οδηγίες.(3)

Στις 19.05 είχε προσγειωθεί στην Μίκρα

και το τελευταίο αεροσκάφος, πλην όμως η

μεταφορά της Β΄ ΜΚ πραγματοποιήθηκε τμη-

ματικά και με μεγάλη καθυστέρηση. Περί τις

20.30, ο Υποπτέραρχος Κοτσολάκης, μετέβη

στο γραφείο του Μπονάνου, όπου παρουσία

και των άλλων αρχηγών και επιτελών, ενημέ-

ρωσε για την καθυστέρηση. Εκεί, ο Μπονά-

νος, ενώπιον όλων, απευθύνθηκε στον Κο-

τσολάκη, δίνοντας σαφώς την εντύπωση ότι

υπήρχε απροθυμία από πλευράς των κατα-

δρομέων να εκτελέσουν την αποστολή.(4)

Από τις 22.40 άρχισαν οι απογειώσεις των

Boeing, το τελευταίο εκ των οποίων προ-

σγειώθηκε στην Σούδα στις 00.50 της 21ης

Ιουλίου. Αμέσως ξεκίνησε η διαδικασία ανε-

φοδιασμού τους αλλά καθώς είχε αρχίσει η

τροχοδρόμηση των δύο πρώτων αεροσκα-

φών για απογείωση, σε ένα από τα σταθμευ-

μένα αεροσκάφη διερράγησαν δύο από τα

τέσσερα ελαστικά του ενός σκέλους προ-

σγειώσεως. Για το συμβάν, το ΚΕ/ΑΑ ενημε-

ρώθηκε περί τις 01.30. Ο διοικητής της Β΄ ΜΚ,

ο οποίος επέβαινε σε ένα εκ των αεροσκα-

φών που τροχοδρομούσαν, αποβιβάστηκε

από το αεροσκάφος του και ερχόμενος σε

επαφή με τον Α΄ Κλάδο του ΑΕΔ, ανέφερε το

συμβάν. Σημείωσε ότι στο συγκεκριμένο αε-

ροσκάφος είχαν φορτωθεί επιπλέον πυρο-

μαχικά και βαρέα όπλα, που ήταν δύσκολο

να μεταφορτωθούν στα άλλα αεροπλάνα.

Κυρίως όμως τονίστηκε ότι η ώρα ήταν πε-

ρασμένη και δεν θα προλάβαιναν τα αερο-

σκάφη να εκτελέσουν την αποστολή και να

αναχωρήσουν από την Λευκωσία υπό την

κάλυψη του σκότους.(5) Υπ’ αυτές τις συνθή-

κες, περί τις 02.00, το ΑΕΔ διέταξε την ματαί-

ωση της αποστολής. Κατόπιν, στις 02.25 το

ΚΕ/ΑΑ διέταξε την 28 ΤΑΔ να ενημερώσει

την Αεροπορική Διοίκηση Κύπρου περί μα-

ταιώσεως της αποστολής.

Το ΑΕΔ διέταξε την Β΄ ΜΚ να επιστρέψει

στις 21 Ιουλίου στην Μίκρα, ώστε να εκτε-

λεστεί και πάλι η αποστολή την νύκτα 21/22

Ιουλίου, με άλλα πληρώματα στα αεροσκά-

φη. Οι καταδρομείς διανυκτέρευσαν στην

Σούδα και με τα ίδια αεροσκάφη, αφού πρώ-

τα αποκαταστάθηκε το βλαβέν, μεταφέρ-

θηκαν την επομένη στην Μίκρα. Το βλαβέν

αεροσκάφος, επισκευάστηκε από κλιμάκιο

τεχνικών που στάλθηκε από το Ελληνικό,

προσγειώθηκε στο Ελληνικό και οι καταδρο-

μείς με τον οπλισμό τους επιβιβάστηκαν σε

άλλο αεροσκάφος Boeing 707 που ανέμενε.

Με αυτό, μεταφέρθηκαν αργά το απόγευμα

στην Μίκρα. Εκεί είχαν αφιχθεί από το πρωί

τα τρία νέα πληρώματα της ΟΑ, ενώ τα πα-

λαιά επέστρεψαν στην Αθήνα.

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ

ΑΝΑΛyΣΗ-ΚΡΙΤΙΚΗ

Η Α΄ ΜΚ στο στρατόπεδο του Μάλεμε Χανίων. Ο διοικητής της Ταγματάρχης Γεώργιος Παπαμελετίου,

πραγματοποιεί επιθεώρηση. Οι άνδρες φέρουν την παλαιά στολή παραλλαγής με τις “πλάγιες” τσέπες,

ενώ ο διοικητής φορά αμερικανική στολή παραλλαγής ERDL.

ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2007 ΚΑΤΑΔΡΟΜΗ 69

Θα πρέπει να τονιστεί ότι για την νέα απο-

στολή της Β΄ ΜΚ που σχεδιαζόταν, το ΑΑ δεν

ήταν ενήμερο. Όλα εκτελέστηκαν με εντολές

του ΑΕΔ. Περί τις 21.00 τα πληρώματα της ΟΑ

ειδοποιήθηκαν για την αποστολή, αλλά στην

Μίκρα δεν υπήρχε κανείς επιτελής από το ΑΑ

υπεύθυνος για την ενημέρωσή τους. Αυτο-

σχεδίασαν μία απευθείας πτήση στην Κύπρο,

δίχως καμμία στάση για ανεφοδιασμό αλλά

καθώς είχε ξεκινήσει η τροχοδρόμηση των

αεροσκαφών, κλήθηκε ο διοικητής της Β΄ ΜΚ

να μεταβεί στον πύργο ελέγχου του αερο-

δρομίου. Εκεί ενημερώθηκε από το ΑΕΔ ότι

η αποστολή ματαιωνόταν.(6)

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ «ΝΙΚΗ»

Την ώρα που τα Boeing 707 τροχοδρο-

μούσαν στην Μίκρα, είχε ξεκινήσει η απο-

γείωση αεροσκαφών Noratlas από την Σού-

δα, που μετέφεραν στην Κύπρο την Α΄ ΜΚ.

Όταν το πρωί της 21ης Ιουλίου ενημερώθηκε

ο Μπονάνος για την ματαίωση της αποστο-

λής της Β΄ ΜΚ στην Κύπρο εξαιτίας της απρο-

θυμίας των αξιωματικών της Μοίρας, κάλεσε

τον διοικητή της Διοικήσεως Καταδρομών

(ΔΚΔ) του ΑΣ Ταξίαρχο Αλέξανδρο Γιάννακα

και τον διέταξε να κανονίσει την αποστολή

άλλης Μοίρας. Εν συνεχεία, κάλεσε τον Πα-

πανικολάου και του ζήτησε την εκτέλεση της

μεταφοράς όχι με αεροσκάφη της ΟΑ αλλά

με στρατιωτικά μεταγωγικά.(7)

Στις 18.10 ο Παπανικολάου κάλεσε το ΚΕ/

ΑΑ να διατάξει όπως άπαντα τα αεροσκά-

φη Noratlas και Dakota τεθούν σε ετοιμότη-

τα 5 λεπτών. Περί τις 19.00 όλα τα διαθέσιμα

Noratlas διατάχθηκαν να απογειωθούν για

την Σούδα, αφού πρώτα ορισμένα από αυτά

παραλάμβαναν καταδρομείς από την Αθή-

να. Από τα αεροσκάφη που συγκεντρώθη-

καν στην Σούδα, τελικώς 19 Noratlas και 10

Dakota κατέστη δυνατό να αξιοποιηθούν και

να είναι ικανά για εκτέλεση αποστολής.(8)

Υπεύθυνο για την αποστολή ήταν το ΚΕ/

ΑΑ που όρισε τον επιστρατευθέντα Ταξίαρχο

(Ι) Γεώργιο Στεφαδούρο ως επικεφαλής στον

οποίο αναφερόταν και ο διοικητής της Α΄ ΜΚ

Ταγματάρχης Γεώργιος Παπαμελετίου.(9) Η

Μοίρα είχε κινητοποιηθεί από το πρωί της

21ης Ιουλίου, προκειμένου να αναπτυχθεί

σε νήσο της Δωδεκανήσου για την ενίσχυση

της τοπικής φρουράς. Το απόγευμα όμως,

περί τις 17.00 ο διοικητής ενημερώθηκε από

τον Ταξίαρχο Γιάννακα ότι άλλαζε η αποστο-

λή της και ότι θα μεταφερόταν αεροπορικώς

Στιγμιότυπο από παρέλαση της Α΄ ΜΚ στα Χανιά. Οι

υπαξιωματικοί φέρουν υποπολυβόλα Μ3 ενώ οι κα-

ταδρομείς τυφέκια Μ1 Garand. (επάνω)

Ένα από τα τέσσερα Boeing 707 που ενεπλάκησαν

στην ματαιωθείσα επιχείρηση μεταφοράς της Β΄ ΜΚ,

φωτογραφημένο το 1974 στο εξωτερικό. (αριστερά)

Το Noratlas που συντηρήθηκε και διατηρείται από

την 112 Πτέρυγα Μάχης. Τα αεροσκάφη αυτά έγρα-

ψαν την δική τους ιστορία στα νεότερα χρόνια της

Πολεμικής Αεροπορίας. (δεξιά - πάνω)

Άνδρες της Α΄ ΜΚ ετοιμάζονται για ένα άλμα συντη-

ρήσεως, εμπρός από ένα Noratlas. (δεξιά - ένθετη)

70 ΚΑΤΑΔΡΟΜΗ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2007

στην Κύπρο. Για την αποστολή αυτήν, στην Α΄ ΜΚ προσκολλήθηκε

διμοιρία της Γ΄ Μοίρας Αμφιβίων Καταδρομών (Γ΄ ΜΑΚ), η οποία με-

ταφέρθηκε από την Αθήνα.

Οι απογειώσεις των αεροσκαφών ξεκίνησαν στις 22.35 με χρονικό

περιορισμό τα μεσάνυκτα, διότι κάθε αεροσκάφος που θα απογειω-

νόταν μετά την ώρα αυτήν, εκτιμήθηκε ότι δεν θα είχε επαρκή χρόνο

ώστε να απογειωθεί και να απομακρυνθεί από την Κύπρο υπό την κά-

λυψη του σκότους. Μέχρι το καθορισμένο χρονικό όριο απογειώθη-

καν 15 αεροσκάφη. Κατά την διάρκεια της πτήσεως, δύο από τα αερο-

σκάφη δεν κατάφεραν να προσγειωθούν στην Κύπρο και επέστρεψαν

στην Ρόδο και την Κρήτη. Οι προσγειώσεις των αεροσκαφών στην

Λευκωσία, ξεκίνησαν περί τις 02.00 της 22ας Ιουλίου.

Στο μεταξύ, περί τις 01.00, το ΑΕΔ ενημέρωσε το ΓΕΕΦ για την

αποστολή των αεροσκαφών. Κατά τα φαινόμενα, δεν κατέστη δυ-

νατή η έγκαιρη ενημέρωση όλων των αντιαεροπορικών στοιχείων

που ευρίσκοντο στην ευρύτερη περιοχή, με αποτέλεσμα τα ελληνι-

κά αεροσκάφη να εκληφθούν ως εχθρικά και να εκδηλωθεί σφοδρό

αντιαεροπορικό πυρ. Το αποτέλεσμα ήταν η κατάρριψη ενός αερο-

σκάφους ενώ άλλα τρία προσγειώθηκαν, αλλά με σοβαρές ζημιές.

Από τα κτυπημένα αεροσκάφη, προκλήθηκαν απώλειες σε έμψυχο

δυναμικό 4 αεροπόρων και 29 καταδρομέων, ενώ άλλοι 10 καταδρο-

μείς τραυματίστηκαν. Συνολικώς, από τους 318 άνδρες της Α΄ ΜΚ που

έφτασαν στην Κύπρο, μετά τις ανωτέρω απώλειες, η μάχιμη δύναμή

της ανερχόταν σε 279 άνδρες μόλις. Οι άνδρες αυτοί έγραψαν στην

Κύπρο την δική τους ιστορία.

ΚΡΙΤΙΚΗ

Η απόφαση της στρατιωτικής ηγεσίας να αποστείλει αεροπορικώς

ενισχύσεις στην Κύπρο, συνάντησε σοβαρά προβλήματα στην υλο-

ποίηση. Το αποτέλεσμα ήταν η εκτέλεση της επιχειρήσεως με σημα-

ντική καθυστέρηση και η πρόκληση βαρειών απωλειών από φίλια πυ-

ρά. Όπως όλα δείχνουν, η απόφαση ελήφθη κατόπιν εισηγήσεως μετά

την σύσκεψη του Πολεμικού Συμβουλίου, δίχως να ληφθεί υπ’ όψιν

ότι δεν προεβλέπετο από το Σχέδιο Κ. Ήταν λοιπόν μία απόφαση «της

στιγμής», που δεν είχε σχεδιαστεί.

Το Σχέδιο Κ προσδιόριζε σαφώς την συνδρομή της Ελλάδος στην

άμυνα της Κύπρου σε περίπτωση τουρκικής εισβολής. Καταρτίστη-

κε στις αρχές του 1968, αμέσως μετά την απόσυρση της ελληνικής

μεραρχίας από την Κύπρο, η οποία ολοκληρώθηκε τον Ιανουάριο

του έτους αυτού. Πρέπει να τονιστεί στο σημείο αυτό ότι το Κυπρι-

ακό γενικότερα και οι πολεμικές επιχειρήσεις στην Κύπρο ειδικότε-

ρα, αποτελούσαν αποκλειστική αρμοδιότητα του ΑΕΔ. Οι επιτόπου

διοικήσεις των μονάδων των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων ελάμ-

βαναν εντολές από το ΑΕΔ (και όχι από τα άλλα Αρχηγεία) μέσω του

ΓΕΕΦ.(10) Ως εκ τούτου, η υλοποίηση του Σχεδίου Κ αποτελούσε αρ-

μοδιότητα του ΑΕΔ.

Όπως ελέχθη, το 1968 το ΑΕΔ κατάρτισε τις Οδηγίες Επιχειρήσεων

Κ (ΟΔΕΠΙΧ Κ/ΑΕΔ), που αφορούσαν τα παρακάτω:

Χρήση της ΕΛΔΥΚ ως κύρια δύναμη αντεπιθέσεως.

Πλους ενός υποβρυχίου για την προσβολή της εχθρικής αμφιβίου

δυνάμεως, μετά την εκδήλωση της αποβατικής ενεργείας.

Πλους δύο τορπιλλακάτων για συμμετοχή σε επιχειρήσεις.

Απογείωση μίας Μοίρας 18 αεροσκαφών F-84F από την Κρήτη, για

την εφάπαξ προσβολή της εχθρικής αμφιβίου δυνάμεως.

Βάσει των ΟΔΕΠΙΧ Κ/ΑΕΔ, συντάχθηκαν από τα ΑΝ και ΑΑ, τα Σχέ-

δια Κ/ΑΝ και Κ/ΑΑ αντιστοίχως. Αυτά εξειδίκευαν την σχεδίαση

των αποστολών που θα αναλάμβαναν τα μέσα του ΑΝ (υποβρύχιο

και τορπιλλάκατοι) και του ΑΑ (αεροσκάφη F-84F).(11)

Είναι σαφές ότι οι αποφάσεις της 20ής Ιουλίου για αποστολή ενι-

σχύσεων στην Κύπρο, δεν προεβλέποντο σε κανένα σχέδιο. Το σημα-

ντικότερο όμως είναι ότι δεν θα είχαν άμεση επίδραση στην εξέλιξη

των επιχειρήσεων, καθώς:

α) Απαιτείτο σημαντικός χρόνος για την μεταφορά των δυνάμεων.

β) Δεν συνέβαλλαν στην απόκρουση της τουρκικής αποβατι-

•

•

•

•

•

ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2007 ΚΑΤΑΔΡΟΜΗ 71

κής επιχειρήσεως, που αποτελούσε την

μείζονα απειλή.

Αυτά ήταν ασφαλώς εις γνώσιν της στρα-

τιωτικής ηγεσίας. Εξάγεται λοιπόν το συ-

μπέρασμα ότι οι αποστολές αυτές αποφα-

σίστηκαν βεβιασμένα, όχι για την κάλυψη

σοβαρών επιχειρησιακών αναγκών (εάν συ-

νέβαινε αυτό θα έπρεπε να είχαν ήδη εκτελε-

στεί στο διάστημα 15-19 Ιουλίου) αλλά καθα-

ρώς για λόγους ηθικού βάρους, με σκοπό να

αποδείξουν την συμπαράσταση της Ελλάδος

προς την Κύπρο.

Όπως αναφέρθηκε, πρώτα αποφασίστηκε

η μεταφορά ενός τάγματος πεζικού και κατόπιν

μίας Μοίρας Καταδρομών. Επειδή η Επιχείρη-

ση ΝΙΚΗ είναι αυτή που αναλύεται στο παρόν

άρθρο, η εξέταση θα περιοριστεί σε αυτήν.

Το πρώτο ερώτημα που προκύπτει, είναι

ο λόγος για τον οποίο κρίθηκε σκόπιμη η με-

ταφορά μίας τέτοιας μονάδος. Το ΓΕΕΦ είχε

στην διάθεσή του ήδη τρεις ενεργές Μοίρες

Καταδρομών και μία επιστρατευομένη. Η

λογική απάντηση είναι ότι η αποστολή μί-

ας μονάδος Καταδρομών, λόγω της ελαφρύ-

τερης συνθέσεώς της εν σχέσει με ένα τάγ-

μα πεζικού, καθιστούσε την μεταφορά της

ευκολότερη με αεροσκάφη. Κατά συνέπεια,

εξασφαλιζόταν η ταχύτητα εκτελέσεως. Από

εκεί και πέρα όμως, οι μονάδες Καταδρο-

μών δεν ενδείκνυνται για τακτικό αγώνα πε-

ζικού, όπως η μορφή των επιχειρήσεων που

εξελισσόταν στην Κύπρο. Οι τουρκικές δυ-

νάμεις εισβολής ενίσχυαν ήδη υφιστάμενο

θύλακα, ο οποίος για να εξαλειφθεί απαιτού-

σε βαρειές δυνάμεις, τόσο στην περιοχή της

αποβατικής επιχειρήσεως (Πεντεμίλι) όσο

και του κυρίου στηρίγματος αμύνης των

Τουρκοκυπρίων (Κιόνελι), όπου κατέφθα-

ναν διαρκώς ενισχύσεις με ελικόπτερα και

αλεξιπτωτιστές. Ο θύλακας εκτεινόταν κυ-

ρίως σε πεδινό έδαφος και μόνο στην περι-

οχή του Πενταδακτύλου υπήρχε ανάγκη για

την εκτέλεση καταδρομικών επιχειρήσεων.

Αυτό άλλωστε έγινε και στην πραγματικό-

τητα, όπου οι Δυνάμεις Καταδρομών του ΓΕ-

ΕΦ επεχείρησαν να καταλάβουν την στρα-

τηγικής σημασίας ορεινή διάβαση Αγύρτας.

Κατά συνέπεια, η Μοίρα Καταδρομών από

την Ελλάδα θα περιοριζόταν, σε πρώτη φά-

ση τουλάχιστον, σε αποστολή γενικής εφε-

δρείας του ΓΕΕΦ.

Συνάγεται το συμπέρασμα ότι η μεταφο-

ρά Καταδρομέων δεν εξυπηρετούσε επι-

τακτικές ανάγκες του ΓΕΕΦ, για το οποίο

υπ’ αριθμόν ένα απαίτηση ήταν η συν-

δρομή της Ελλάδος με ναυτικές και αε-

ροπορικές δυνάμεις προς προσβολή της

τουρκικής αμφιβίου δυνάμεως στην Κυ-

ρήνεια. Η μεταφορά των Καταδρομέων,

αντιπροσώπευε περισσότερο μία ενέργεια

συμβολική, αποσκοπούσα στην κάλυψη του

ΑΕΔ από ηθικής περισσότερο απόψεως. Λει-

τουργούσε εμμέσως ως άλλοθι, για την

αδράνεια που επιδείχθηκε όσον αφορά

την εκτέλεση του Σχεδίου Κ.

Η πρώτη απόπειρα του ΑΕΔ για απο-

στολή της Β΄ ΜΚ, συνελήφθη ως ιδέα πρό-

χειρα και με άστοχο σχεδιασμό. Η επιλογή

των επιταγμένων αεροσκαφών της ΟΑ, τα

οποία ορμώμενα από το Ελληνικό έπρεπε

να μεταβούν στην Μίκρα, να μετασταθμεύ-

σουν Σούδα για ανεφοδιασμό και κατόπιν

να απογειωθούν για Λευκωσία, συνιστού-

σε σύλληψη σχεδιάσεως πολύπλοκης από

πλευράς σκελών. Εφόσον προκρίθηκαν τα

συγκεκριμένα αεροσκάφη ως μέσα εκτελέ-

σεως της αποστολής (επιλογή συνοδευομέ-

νη από επιμέρους μειονεκτήματα που δεν

είναι της παρούσης να αναλυθούν) η πλέον

προφανής επιλογή μονάδος θα έπρεπε να

αφορά κάποια εκ των υπαρχόντων στην πε-

ριοχή του Λεκανοπεδίου Αττικής. Πράγμα

που δεν έγινε.

Αλλά και στην περίπτωση της παραλαβής

της Β΄ ΜΚ, η ανάγκη ανεφοδιασμού των αε-

ροσκαφών στην Σούδα αμφισβητείται, δε-

δομένου ότι η αυτονομία των Boeing 707,

επέτρεπε την απευθείας πτήση τους από την

Μίκρα στην Λευκωσία.(12)

Η ματαίωση της αποστολής, οφείλεται

κατά τα φαινόμενα σε απροθυμία τόσο της

διοικήσεως της Β΄ ΜΚ, όσο και των πληρω-

μάτων της ΟΑ, τα οποία είναι φυσικό να αιφ-

νιδιάστηκαν από την ανάθεση σε αυτούς

μίας αποστολής με τέτοιον βαθμό δυσκολί-

ας. Η βλάβη που προκλήθηκε στο σύστημα

προσγειώσεως του ενός αεροσκάφους την

κρίσιμη στιγμή, κρίνεται ύποπτη και προκά-

λεσε σειρά ερωτηματικών που παρέμειναν

αναπάντητα. Ποτέ δεν έγινε διερεύνηση του

συμβάντος, ώστε να αναζητηθούν επισήμως

τα ακριβή αίτιά του.(13)

Μετά την ματαίωση, η επιστροφή της Β΄

ΜΚ στην Μίκρα με πρόθεση επαναλήψεως

της αποστολής κατά τον ίδιο τρόπο, προκαλεί

σοβαρά ερωτηματικά ως προς την ικανότητα

ορθής αντιλήψεως από αυτούς που έδωσαν

την σχετική διαταγή (ΑΕΔ), όσο και γενικότε-

ρου συντονισμού (δεδομένου ότι ήδη «έτρε-

χε» η προετοιμασία της Επιχειρήσεως ΝΙΚΗ),

ασχέτως εάν τελικώς ακυρώθηκε.

Η απόφαση του ΑΕΔ για ανάθεση της απο-

στολής στο ΑΑ με την χρήση μεταγωγικών

αεροσκαφών Noratlas, διευκόλυνε την σχε-

δίαση, η οποία κατέστη απλούστερη και βελ-

τίωσε τις πιθανότητες επιτυχίας, δεδομένης

της ποιότητος των πληρωμάτων της 354 Μοί-

ρας Μεταφορών. Αυτό που προκαλεί απορία,

είναι ότι ενώ κατά τα φαινόμενα η εντολή δό-

θηκε από τον Μπονάνο στον Παπανικολάου

το πρωί της 21ης Ιουλίου, η διαταγή κινητο-

Η στρατιωτική ηγεσία σε επίσκεψη στην 117 ΠΜ για επίδειξη των νεοπαραληφθέντων Phantom. Τις

ημέρες της κρίσεως, δεν έδειξε να έχει πλήρη αντίληψη των δυνατοτήτων που προσέφεραν τα νέα

όπλα του ελληνικού οπλοστασίου.

72 ΚΑΤΑΔΡΟΜΗ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2007

λάδα ήταν η Β΄ ΜΚ που έδρευε στην Ρεντίνα

Χαλκιδικής και όχι η Δ΄ ΜΚ, που έδρευε μέ-

σα στην πόλη της Θεσσαλονίκης! Επιλέ-

χθηκε δηλαδή μία μονάδα που απείχε πε-

ρί τα 80 χλμ. από το αεροδρόμιο και όχι

εκείνη που βρισκόταν δίπλα σε αυτό... Η

σκοπιμότητα είναι προφανής.

Η ορθή επιλογή, όχι μόνο από απόψεως

λογικής, όσο και, κυρίως, από επιχειρησιακής

απόψεως, ήταν μία εκ των δύο Μοιρών Αλεξι-

πτωτιστών. Αυτές ήταν σε θέση να μεταβούν

στο αεροδρόμιο Ελευσίνος σε σύντομο χρο-

νικό διάστημα.

β) Γιατί δεν επιλέχθηκε η νυκτερινή ρί-

ψη αλεξιπτωτιστών;

Η αποστολή Μοίρας Αλεξιπτωτιστών αντί

μίας κοινής Μοίρας Καταδρομών, διακρινό-

ταν από σειρά σοβαρών πλεονεκτημάτων. Η

ρίψη του προσωπικού με αλεξίπτωτα, εξά-

λειφε την ανάγκη προσγειώσεως των αερο-

σκαφών στην Κύπρο. Αυτό με την σειρά του

σήμαινε:

Ταχύτερη εκτέλεση της αποστολής. Δεν

απαιτείτο προσγείωση των αεροσκα-

φών, παρά μόνο διέλευσή τους επάνω

από την ΖΡ.

Μικρότερη έκθεση των αεροσκαφών. Η ΖΡ

θα μπορούσε να επιλεγεί σε οποιοδήπο-

τε σημείο της νήσου, μακριά από εχθρική

παρουσία.

Εξάλειψη κινδύνου προσβολής από φίλια

πυρά. Η ΖΡ θα βρισκόταν σε απομονωμένη

περιοχή.

Εξασφάλιση του στοιχείου της μυστικότη-

τος. Η ρίψη των αλεξιπτωτιστών μπορούσε

να γίνει νύκτα σε οποιαδήποτε απομονωμέ-

νη περιοχή της νήσου.

Απαλλαγή από απαιτήσεις σχετικές με την

κατάσταση του αεροδρομίου υποδοχής.

Δεν υπήρχε προβληματισμός για την κατά-

σταση του αεροδρομίου υποδοχής, τόσο

από πλευράς προδιαγραφών όσο και κα-

•

•

•

•

•

Ο διοικητής της Α΄ ΜΚ Ταγματάρχης

Γεώργιος Παπαμελετίου. (πάνω)

Η Επιχείρηση ΝΙΚΗ εκτελέστηκε, παρά το ότι

πολλά από τα Noratlas που χρησιμοποιήθηκαν,

τελούσαν σε κατάσταση παροπλισμού. (δεξιά)

ποιήσεως των μεταγωγικών αεροσκαφών

δόθηκε το απόγευμα στις 19.00. Μεσολάβη-

σαν δηλαδή πολλές ώρες. Από εκεί και πέρα,

όπως ήταν φυσικό, όλα έγιναν υπό συνθήκες

πιέσεως χρόνου. Είναι πραγματικό θαύμα το

πόσο σωστά ανταποκρίθηκε το προσωπικό

της 115 ΠΜ για την εξυπηρέτηση τόσων αε-

ροσκαφών που συγκεντρώθηκαν σε αυτήν,

όπως και η εξαίρετη απόδοση των πληρω-

μάτων της 354 ΜΜ που κλήθηκαν να εκτε-

λέσουν την αποστολή με ελλιπέστατη ενη-

μέρωση. Τέλος, αποδείχθηκε περίτρανα ο

μοναδικός βαθμός επιχειρησιακής ευελιξίας

που διακρίνει την Αεροπορία εν σχέσει με το

Ναυτικό και τον Στρατό Ξηράς.

Εάν το ΑΑ ανταποκρίθηκε στις απαιτήσεις

της αποστολής, σοβαρά ερωτηματικά εγείρο-

νται όσον αφορά τον βαθμό υπευθυνότητος

και επαγγελματικής επαρκείας από πλευράς

ΑΕΔ και δευτερευόντως ΑΣ. Οι εμπλεκόμε-

νοι αξιωματικοί, προερχόμενοι όλοι από τον

Στρατό Ξηράς, ελέγχονται όσον αφορά την

ορθότητα επιλογής μονάδος για την συγκε-

κριμένη αποστολή. Τα σημεία ελέγχου, είναι

κυρίως δύο:

α) Ποια ήταν τα κριτήρια βάσει των

οποίων επιλέχθηκε αρχικώς η Β΄ ΜΚ κι εν

συνεχεία η Α΄ ΜΚ για την αποστολή;

Η εδρεύουσα στην Βόρειο Ελλάδα Β΄ ΜΚ,

απαιτούσε για την παραλαβή της από τα αε-

ροσκάφη, την προσθήκη στην σχεδίαση ενός

περιττού αεροπορικού σκέλους (Ελληνικό

– Μίκρα). Αυτό περιέπλεκε αυτομάτως την

σχεδίαση και καθυστερούσε την υλοποίηση.

Εφόσον τα αεροσκάφη έδρευαν στην Αθήνα,

θα έπρεπε να επιλεγεί μονάδα από την περιο-

χή αυτήν. Την περίοδο εκείνη, στην ευρύτερη

περιοχή Αττικής έδρευαν οι 1η και 2α Μοίρες

Αλεξιπτωτιστών (Ασπρόπυργος και Διόνυσος

αντιστοίχως) και η Γ΄ ΜΑΚ (Νέα Πέραμος).

Το ότι μετά την αναθεώρηση του σχεδι-

ασμού και την ανάληψη της αποστολής από

το ΑΑ, επιλέχθηκε η εδρεύουσα στην Κρήτη

Α΄ ΜΚ, δεν μπορεί να θεωρηθεί ορθολογικό-

τερη επιλογή. Μπορεί η απόσταση Κρήτη –

Κύπρος να ήταν μικρότερη, απαιτείτο όμως

η συγκέντρωση σημαντικού αριθμού αερο-

σκαφών από την 112 ΠΜ που έδρευαν στην

115 ΠΜ και η εξυπηρέτησή τους εκεί σε καύ-

σιμο. Η 115 ΠΜ δεν διέθετε βενζινοφόρα

οχήματα για τον ανεφοδιασμό των μετα-

γωγικών αεροσκαφών, αλλά κηροζινο-

φόρα για ανεφοδιασμό αεριωθουμένων.

Απαιτήθηκε να καταβληθεί υπερπροσπά-

θεια από το προσωπικό ώστε να μετατρα-

πούν τα οχήματα, ενώ έγινε και αίτηση δι-

αθέσεως βενζινοφόρων οχημάτων από το

αμερικανικό κλιμάκιο της Σούδας, η οποία

ικανοποιήθηκε.(14) Σε κάθε περίπτωση, το

ορθό είναι η προς μεταφορά μονάδα να

μεταβαίνει στο αεροδρόμιο αναχωρήσε-

ως όπου αναμένουν έτοιμα τα αεροσκά-

φη και όχι το αντίστροφο.

Το συμπέρασμα είναι ότι η επιλογή της

προς μεταφορά μονάδος έγινε από τους

αρμοδίους όχι με βάση αμιγώς στρατιωτι-

κά, αλλά με «πολιτικά» κριτήρια. Έγινε για

λόγους καθαρής σκοπιμότητος, όπως αυτοί

ήσαν αντιληπτοί από το χουντικό καθεστώς.

Η στρατιωτική ηγεσία υποτάχθηκε στην πλα-

σματική αντίληψη ότι οι εδρεύουσες στο λε-

κανοπέδιο Αττικής επίλεκτες μονάδες εθε-

ωρούντο ως «πιστές», απαραίτητες για την

διατήρηση του καθεστώτος. Οι αρμόδι-

οι στρατιωτικοί, έδωσαν προτεραιότητα

στην διαφύλαξη του καθεστώτος, παρά

στην προσπάθεια ενισχύσεως της αμύνης

της Κύπρου.

Πρέπει να τονιστεί ότι το κριτήριο διατη-

ρήσεως του καθεστώτος, επικράτησε στην

σκέψη της στρατιωτικής ηγεσίας από την

αρχική κιόλας σύλληψη της αποστολής. Και

αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι η

μονάδα που επιλέχθηκε από την Βόρειο Ελ-

ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2007 ΚΑΤΑΔΡΟΜΗ 73

Ρίψη αλεξιπτωτιστών από Noratlas. Σκοπιμότητες

“πολιτικής” φύσεως, δεν επέτρεψαν το 1974 την

αποστολή στην Κύπρο αλεξιπτωτιστών, με ρίψη σε

κάποια ασφαλή και απομονωμένη ΖΡ. (αριστερά)

Το μνημείο των 29 πεσόντων της Α΄ ΜΚ που ανεγέρ-

θη στο Μάλεμε κατά την δεκαετία του 1990.

(δεξιά - πάνω)

Στεφάνια τιμής στις πλάκες με τα ονόματα των πε-

σόντων 29 καταδρομέων της Α΄ ΜΚ. (δεξιά - μέσον)

Ο Τύμβος της Μακεδονίτισσας που ανεγέρθη στο

σημείο πτώσεως του μοιραίου Noratlas που καταρ-

ρίφθηκε τις πρώτες πρωινές ώρες της 22ας Ιουλίου

1974. (δεξιά - κάτω)

ταστάσεως διαδρόμου προσγειώσεως.(15)

Κανένα από αυτά τα πλεονεκτήματα δεν

έγιναν αντιληπτά από τους ανθρώπους που

αποφάσισαν την αποστολή. Αυτό, πέραν

των επαγγελματικών προσόντων, αποδει-

κνύει και ανεπαρκή γνώση της ιστορικής

προκλήσεως για ταχεία αποστολή ενι-

σχύσεων στην Κύπρο με την οποία βρέ-

θηκε αντιμέτωπη η ελληνική στρατιωτι-

κή ηγεσία από το 1964 ήδη. Το έτος αυτό,

με τις διακοινοτικές ταραχές στην Κύπρο και

τις απειλές της Αγκύρας για εισβολή, η Αθή-

να εξέτασε για πρώτη φορά τις δυνατότητες

αποστολής στρατιωτικών δυνάμεων στην

Κύπρο, δεδομένου ότι εκεί δεν υπήρχε τό-

τε οργανωμένος στρατός, πλην της ΕΛΔΥΚ.

Η ανάγκη καλύψεως αυτής ακριβώς της

κρισίμου επιχειρησιακής απαιτήσεως,

ήταν η αιτία ώστε το 1965 να συγκροτη-

θούν οι 1η και 2α ΜΑΛ υπό το 2ο Σύνταγ-

μα Αλεξιπτωτιστών (2ο ΣΑΛ).

Τα επόμενα χρόνια, με την συγκρότηση

της Εθνικής Φρουράς, κυρίως όμως με την

μεταφορά της ελληνικής μεραρχίας στην Κύ-

προ, εξέλειπε πλέον η ανάγκη αποστολής

ενισχύσεων από την Ελλάδα. Η άμυνα της

Κύπρου ήταν πλήρως εξασφαλισμένη, του-

λάχιστον από πλευράς χερσαίων δυνάμεων.

Ακόμη και μετά την απόσυρση της μεραρχί-

ας, με οργανωμένη καλώς την Εθνική Φρου-

ρά, η κατάσταση μπορούσε να θεωρηθεί ικα-

νοποιητική. Από τις πρόνοιες του Σχεδίου Κ,

εξάγεται το συμπέρασμα ότι η αποστολή ενι-

σχύσεων στην Κύπρο δεν αποτελούσε κύρια

προτεραιότητα. Αυτός είναι και ο λόγος για

τον οποίο δεν περιλήφθηκαν στις ΟΔΕΠΙΧ Κ/

ΑΕΔ αποστολές μεταφοράς ενισχύσεων.

Όταν το 1974, μία δεκαετία μετά, η στρατι-

ωτική ηγεσία αποφάσιζε την από αέρος απο-

στολή δυνάμεων στην Κύπρο, συνελήφθη

εντελώς «αδιάβαστη». Η προοπτική της εκτε-

λέσεως αεραποβατικής επιχειρήσεως με μία

Μοίρα Αλεξιπτωτιστών και τα πλεονεκτήμα-

τα που πήγαζαν από αυτήν, δεν φαίνεται καν

να εξετάστηκαν, ακόμη και σε επίπεδο απλής

προφορικής εισηγήσεως κατά την φάση της

σχεδιάσεως. Η στρατηγικής σημασίας ευελι-

ξία που προσέφερε το 2ο ΣΑΛ εκείνη την πε-

ρίοδο, αγνοήθηκε χαρακτηριστικώς.

Ενδεικτικώς μόνο, αναφέρεται επιπλέον

ένα απλό σημείο υπεροχής των Μοιρών Αλε-

ξιπτωτιστών έναντι των Μοιρών Καταδρο-

μών, που είχε κάποια βαρύτητα στο πεδίο της

μάχης. Οι μονάδες του 2ου ΣΑΛ ήταν εξοπλι-

σμένες πλήρως με σύγχρονο φορητό οπλι-

σμό της σειράς FN, σε αντίθεση με τις μονά-

δες του 1ου ΣΚΔ που εξακολουθούσαν να

φέρουν παλαιό οπλισμό αμερικανικής προε-

λεύσεως, της εποχής του Β΄ Παγκοσμίου Πο-

λέμου (σειρά Μ).

Ολοκληρώνοντας, πρέπει να σημειωθεί

ότι οι ναυτικές και αεροπορικές επιχειρήσεις

που προέβλεπε το Σχέδιο Κ, ποτέ δεν είχαν

δοκιμαστεί στο πλαίσιο κάποιας ασκήσεως.

Ποτέ δεν έγινε πλους υποβρυχίου προς την

Κύπρο, ποτέ δεν δοκιμάστηκε η πτήση εμ-

φόρτων μαχητικών αεροσκαφών προς αυτήν.

Κατά συνέπεια, τα ΑΝ και ΑΑ δεν είχαν τρο-

φοδοτηθεί ποτέ με αξιόπιστα στοιχεία και συ-

μπεράσματα, ώστε να προβούν σε βελτίωση

της σχεδιάσεως.

ΔΙΔΑΓΜΑΤΑ

Η εξέταση της αποστολής αεροπορικής

μεταφοράς δυνάμεων στην Κύπρο και ειδι-

κότερα της Επιχειρήσεως ΝΙΚΗ από επιχει-

ρησιακής πλευράς, αναδεικνύει χρήσιμα δι-

δάγματα που διατηρούν την επικαιρότητά

τους μετά από τρεις δεκαετίες. Λόγω χώρου,

θα αναπτυχθούν δύο μόνο πτυχές, οι οποίες,

υπό τις παρούσες συνθήκες, όσον αφορά την

δομή του Ελληνικού Στρατού και την αμυντι-

κή συνεργασία Ελλάδος - Κύπρου, κρίνονται

ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες.

Η στρατηγικής σημασίας ευελιξία αντι-

δράσεως που προσέφερε το 2ο ΣΑΛ, εξακο-

λουθούσε να ισχύει το 1974, πλην όμως δεν

αξιοποιήθηκε από την στρατιωτική ηγεσία.

Το 2000, το Ανώτατο Στρατιωτικό Συμβούλιο

αποφάσισε την διάλυση σχηματισμών και

μονάδων των Ειδικών Δυνάμεων, στο πλαί-

σιο αναδιοργανώσεως του Στρατού Ξηράς.

Ως εκ τούτου, στις 3 Ιανουαρίου 2003 δια-

λύθηκε το 2ο ΣΑΛ και τον Σεπτέμβριο του

ιδίου έτους ακολούθησε η διάλυση της 1ης

ΜΑΛ. Επανεξέταση των πραγμάτων, οδήγη-

σε στην επαναλειτουργία της 1ης ΜΑΛ ακρι-

βώς ένα έτος μετά (στις 4 Σεπτεμβρίου 2004)

αυτή την φορά όμως ως «πειραματική μονά-

δα», αφού στην ουσία λειτουργεί ως ΚΕΝ και

υπάγεται απευθείας στην ΔΕΔ/ΓΕΣ. Στις αρ-

χές του 2006, διαλύθηκε και η επιστρατευο-

μένη 3η ΜΑΛ.

Στην ουσία, σήμερα η 1η ΜΑΛ δεν μπορεί

να λογιστεί «μονάδα πρώτης γραμμής» στα

σχέδια. Η εγκατάστασή της στο Μάλεμε, κατά

την δεκαετία του 1980, εξυπηρετούσε τον σα-

φή προσανατολισμό της ως δύναμη αμέσου

ενισχύσεως της Κύπρου. Στο ρόλο αυτόν δο-

κιμάστηκε μόνο μία φορά, κατά την διάρκεια

της δεκαετίας του 1990, όταν τμήμα της εκτέ-

λεσε άλμα στην Κύπρο, στο πλαίσιο της ασκή-

σεως «Νικηφόρος».

Γενικότερα, η διάλυση του 2ου ΣΑΛ, σε

συνδυασμό με διατήρηση μόνο της 2ας

ΜΑΛ, συνιστά απαξίωση του ρόλου των

αλεξιπτωτιστών στην σκέψη της στρατιωτι-

κής ηγεσίας. Σε αμυντικό ρόλο, οι δύο Μοί-

ρες, προσέδιδαν στοιχειωδώς ικανότητα τα-

χείας αναπτύξεως δυνάμεων σε δύο θέατρα

επιχειρήσεων (Κύπρο και Αιγαίο ή ηπειρωτι-

κός κορμός). Η πραγματικότητα αυτή ίσχυε

πλήρως το 1974. Σε περίπτωση ρίψεως μίας

Μοίρας στην Κύπρο, διατηρείτο η έτερη για

οποιαδήποτε άλλη αντίστοιχη αποστολή. Με

την υιοθέτηση του δόγματος περί Ενιαίου

Αμυντικού Χώρου (ΕΑΧ) Ελλάδος - Κύπρου

το 1993, η πραγματικότητα αυτή εξακολου-

θούσε να ισχύει. Από το 2001 όμως, οπό-

τε και η κινητικότητα γύρω από το δόγμα

και τον σχεδιασμό αυτόν περιήλθε σε τρο-

χιά μαρασμού, η διάλυση των αλεξιπτωτι-

στών συμβάδιζε πλήρως με το πνεύμα της

εποχής. Βεβαίως η απόφαση παρουσιάστη-

κε ως μέρος της ευρύτερης αναδιοργανώσε-

ως του ΕΣ, πλην όμως στην περίπτωση του

2ου ΣΑΛ και της 1ης ΜΑΛ, σήμαινε παράλ-

ληλα και την απώλεια κρίσιμης επιχειρησι-

ακής ικανότητος. Σήμερα, η απώλεια αυτή

τονίζεται έτι περαιτέρω λόγω της ενισχύσε-

ως του στόλου μεταγωγικών αεροσκαφών

της ΠΑ, με 12 C-27J Spartan. Ενώ παλαιότε-

ρα υπήρχαν δύο Μοίρες Αλεξιπτωτιστών αλ-

λά μικρός αριθμός διαθεσίμων αεροσκαφών

για την εκτέλεση αεραποβατικής επιχειρή-

σεως, σήμερα που υπάρχει διπλάσιος αριθ-

μός αεροσκαφών, υφίσταται μόνο μία Μοίρα

Αλεξιπτωτιστών...

74 ΚΑΤΑΔΡΟΜΗ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2007

Το ερώτημα που προκύπτει είναι, εάν η 2α

ΜΑΛ κριθεί σκόπιμο να αναπτυχθεί ταχέως

στην Κύπρο, πως η ηγεσία είναι εξασφαλισμέ-

νη ότι δεν θα προκύψει ανάλογη ανάγκη και για

κάποιο νησί στο Αιγαίο ή την Βόρειο Ελλάδα;

Κατά δεύτερο λόγο, το κρίσιμο δίδαγμα

από την Επιχείρηση ΝΙΚΗ και το Σχέδιο Κ, εί-

ναι η δοκιμή των σχεδίων στο πλαίσιο ασκή-

σεων από τον καιρό της ειρήνης. Μέχρι το

1974, οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις δεν εί-

χαν δοκιμάσει ποτέ το Σχέδιο Κ, στο πλαίσιο

κάποιας ασκήσεως. Εάν η 354 ΜΜ είχε εξα-

σκηθεί σε τέτοιες αποστολές, ενδεχομένως η

τύχη των δύο αεροσκαφών που δεν κατάφε-

ραν να φτάσουν στην Κύπρο να ήταν διαφο-

ρετική. Οι όποιες αποστολές εκτελέστηκαν

προς Κύπρο, αντιμετώπισαν σοβαρά προ-

βλήματα και δεν αποφεύχθηκαν οι απώλειες.

Εάν οι διοικήσεις ήταν εξασκημένες στις δια-

δικασίες, ενδεχομένως να είχε αποφευχθεί η

απώλεια ενός Noratlas από φίλια πυρά.

Η πιο σοβαρή προσπάθεια όσον αφορά

την σχεδίαση επιχειρήσεων στην Κύπρο, κα-

ταβλήθηκε την περίοδο που ίσχυε το δόγμα

περί ΕΑΧ. Τότε, τα επιτελεία είχαν την δυνατό-

τητα να δοκιμάσουν, να εξαγάγουν συμπερά-

σματα, να επανεξετάσουν και να επανασχε-

διάσουν. Πολύτιμη εμπειρία αποκτήθηκε, η

οποία μετά την διακοπή της δραστηριότητος

και της συνέχειας, μοιραίως θα χαθεί.

Σημειώσεις

Βλάσσης Σάββας: Ελληνικοί Πόλεμοι, 20ός

αιώνας. Η μάχη της Κύπρου, Αθήνα 2003,

σελ. 156.

Υποπτέραρχος (I) Μήτσαινας Γεώργιος: Ελ-

ληνικά φτερά στην Κύπρο, Αθήνα 2005,

σελ. 246.

Μήτσαινας, ό.π., σελ. 247.

Μήτσαινας, ό.π., σελ. 248.

Μήτσαινας, ό.π., σελ. 251, Πόρισμα της

εξεταστικής επιτροπής για το «Φάκελο της

Κύπρου», Ελεύθερη Σκέψις, Αθήνα 1989,

σελ. 100.

Μήτσαινας, ό.π., σελ. 273,274.

Στρατηγός Μπονάνος Γρηγόριος: Η αλή-

θεια, Αθήνα 1986, σελ. 254.

Μήτσαινας, ό.π., σελ. 385. Ο συγγραφέας

αναφέρεται σε 20 αεροσκάφη, συμπερι-

λαμβάνοντας και ένα το οποίο προσγειώ-

θηκε στην 115 ΠΜ ενώ οι απογειώσεις των

αεροσκαφών είχαν ξεκινήσει. Το αεροσκά-

φος ήταν έτοιμο για απογείωση μετά το κα-

θορισμένο χρονικό όριο του μεσονυκτίου.

Μήτσαινας, ό.π., σελ. 290.

Αντιναύαρχος Αραπάκης Πέτρος: Το τέλος

της σιωπής, Νέα Σύνορα, Α.Α. Λιβάνη, Αθή-

να 2000, σελ. 139.

Πόρισμα, ό.π., σελ. 57,58.

Μήτσαινας, ό.π., σελ. 252,253.

Πόρισμα, ό.π., σελ. 100, Μήτσαινας, ό.π.,

σελ. 253.

Μήτσαινας, ό.π., σελ. 291.

Αναφέρεται ενδεικτικώς ότι ο δευτερεύων

διάδρομος του αεροδρομίου Λευκωσίας,

που χρησιμοποιήθηκε για την προσγείω-

ση των Noratlas, επισκευάστηκε από τα

συνεργεία στις 01.45 της 22ας Ιουλίου, δη-

λαδή μόλις 15 λεπτά προ της αφίξεως του

πρώτου αεροσκάφους για προσγείωση!

1)

2)

3)

4)

5)

6)

7)

8)

9)

10)

11)

12)

13)

14)

15)

ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2007 ΚΑΤΑΔΡΟΜΗ 75