Πριν από 458 χρόνια, το 1565, το πρώτο οχυρό της Μάλτας, ο Άγιος Έλμο, πέφτει στα χέρια των Οθωμανων αφού άντεξε για 28 ημέρες, γεγονός που έδωσε χρόνο έτσι ώστε δύο μήνες αργότερα να πετύχει η δύση μια από τις πιο σημαντικότερες νίκες ενάντιον των Οθωμανών.
Η Μάλτα αποτελούσε στόχο προηγούμενων οθωμανικών εισβολών, ένα παραπάνω τώρα που οι Οσπιτάλιοι Ιππότες, το τελευταίο στρατιωτικό σταυροφορικό τάγμα που επέζησε, έλεγχαν το νησί και αποτελούσαν αγκάθι στην οθωμανική ναυτική ηγεμονία. Στις 18 Μαΐου 1565, οι Οθωμανοί εμφανίστηκαν στο νησί με περίπου 40.000 στρατιώτες, 200 πλοία, 50 κανόνια μεγάλου διαμετρήματος και βεληνεκούς και πάνω από 80.000 βλήματα. Οι υπερασπιστές είχαν στην διάθεση τους περίπου 500 ιππότες,5.500 χιλιάδες στρατιώτες, ενώ υπήρχαν διαθέσιμοι και οι 9.000 κάτοικοι της Μάλτας, που ήταν όμως ανίδεοι από το πεδίο της μάχης και δεν είχαν καμία εκπαίδευση.
Η κύρια εστία της πολιορκίας ήταν γύρω από μια χερσόνησο με πολλές οχυρώσεις και λιμάνια. Ο Άγιος Έλμο ήταν ένα φρούριο που βρισκόταν στην άκρη της χερσονήσου και φρουρούνταν από 1500 άνδρες κατά όλη τη διάρκεια της πολιορκίας. Απέναντι από τον κόλπο υπήρχαν τα φρούρια του Αγίου Μιχαήλ και του Μπίργκου, τα οποία μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν βάρκες για να υποστηρίξουν τον Άγιο Έλμο με προμήθειες και ενισχύσεις.
Στις 22 Ιουνίου, διατάχθηκε μια μεγάλη επίθεση στο οχυρό, αλλά οι Οθωμανοί χτυπήθηκαν από πίσω με μεγάλο κόστος για τη φρουρά. Το φρούριο είχε αντέξει για 27 ημέρες μέχρι στιγμής ωστοσο πολλά από τα τείχη του είχαν καταστραφεί και το μεγαλύτερο μέρος της φρουράς του είχε τραυματιστεί. Αποφασίστηκε ότι δεν θα καταβληθούν άλλες προσπάθειες για να βοηθηθεί το φρούριο που ως εκ θαύματος είχε άντεξει για σχεδόν ένα ολόκληρο μήνα και προκάλεσε χιλιάδες θύματα στους Τούρκους. Όλοι οι άνθρωποι και οι πόροι θα αφιερώνονταν στα εναπομείναντα φρούρια.
Οι αμυνόμενοι γνώριζαν πως έρχεται το τέλος. Εξομολογήθηκαν όλοι, κοινώνησαν των Αχράντων Μυστηρίων και κατόπιν έσκαψαν και έθαψαν την Αγία Τράπεζα του παρεκκλησίου του οχυρού για να “μην την μαγαρείσουν” οι Τούρκοι. Κατόπιν ο ιερέας του οχυρού άρχισε να χτυπά πένθιμα την καμπάνα. Συνέχισε μέχρι που έπεσε, αργότερα, νεκρός από το μαχαίρι των ισλαμιστών.
Στις 23 Ιουνίου οι Τούρκοι εξαπέλυσαν την τελική επίθεση κατά του οχυρού. Έριξαν στη μάχη σχεδόν 20.000 άνδρες έναντι λιγότερων των 400 υπερασπιστών που μπορούσαν ακόμα να σταθούν στα πόδια τους. Οι Ιππότες ντε Γκουράς και ντε Μιράντα που δεν μπορούσαν να σταθούν όρθιοι από τα τραύματα, δέθηκαν σε καρέκλες ενώπιον ρήγματος του τείχους μέσω του οποίου εξόρμησαν οι Τούρκοι.
Εκεί πολέμησαν μέχρις εσχάτων και αφού σκότωσαν πολλούς Τούρκους, κομματιάστηκαν κυριολεκτικά από τους αντιπάλους τους. Την ίδια τύχη είχε και ο γενναίος συνταγματάρχης Μας που πέθανε μαχόμενος με το σπαθί του κατά πλήθος εχθρών. Οι τελευταίοι υπερασπιστές, αφού άναψαν την πυρά – σινιάλο ότι το οχυρό έπεσε, πολέμησαν μέχρις ενός μπροστά από το παρεκκλήσιο του Αγίου Ιωάννου, στο οχυρό. Γλίτωσαν μόνο πέντε Μαλτέζοι που την τελευταία στιγμή βούτηξαν στη θάλασσα από τα τείχη και σώθηκαν κολυμπώντας
Μετά από 28 ημέρες μάχης, η φρουρά εξοντώθηκε, αλλά κατάφεραν να προκαλέσουν περίπου 8000 απώλειες, περίπου το 1/5 της συνολικής δύναμης εισβολής. Η θυσία της φρουράς επέτρεψε στις άλλες οχυρώσεις να αντέξουν για άλλους 2 μήνες, μέχρι που έφτασε
ενισχυτικό στράτευμα Σταυροφόρων 8.000 αντρών και έτρεψε τους Οθωμανούς σε φυγή. Η Πολιορκία της Μάλτας έμεινε στην ιστορία ως μια από τις μεγαλύτερες χριστιανικές νίκες ενάντιον των Οθωμανών για τους επόμενους 3 αιώνες.
Extra tip:Ανάμεσα στους αμυνόμενους στην πολιορκία της Μάλτας βρίσκονταν και 200 Έλληνες τακτικοί στρατιώτες, κυρίως αρκεβουζιοφόροι και μουσκετοφόροι ενώ πολύ σημαντική ήταν και η συμμετοχή του Βιτζέντζο Αναστάγκι (παραφθορά του Αναστάση). Γεννημένος στην Περούτζια, το 1531, αλλά καταγόμενος από τη Ραβέννα (με μακρινές ελληνικές ρίζες από την εποχή του "Βυζαντινού"Αυτοκράτορα Αναστασίου, ενώ μέλος της οικογένειας είχε νυμφευθεί την κόρη του στρατηγού Βελισάριου) ο Αναστάγκι είχε ενταχθεί στο Τάγμα του Αγίου Ιωάννη το 1563, δύο μόλις χρόνια πριν την τουρκική επίθεση, θέλοντας να πολεμήσει κατά των εχθρών του χριστιανισμού.
