Το κόκκινο γέλιο, του Λεονίντ Αντρέγιεφ. Γράφει ο Παύλος Παπαδόπουλος.

   Φίλες και φίλοι απόψε θα σας παρουσιάσω τη νουβέλα του Λεωνίδα Αντρέγιεφ Το κόκκινο γέλιο. Το έργο κυκλοφόρησε το 1905 και πρόκειται για την πιο φιλόδοξη αλλά και πειραματική νουβέλα του Ρώσου λογοτέχνη.

  Το έργο αποτελείται από δέκα εννέα αποσπάσματα και χωρίζεται σε δύο μέρη: Στο πρώτο μέρος ό αφηγητής είναι ένας αξιωματικός του ρωσικού στρατού πού πολεμά στη Μαντζουρία, στον καταστροφικό Ρωσοϊαπωνικό Πόλεμο του 1904. Τραυματίζεται βαριά και επιστρέφει στην οικογένειά του σωματικά αλλά και πνευματικά ανάπηρος. Στο δεύτερο μέρος αφηγητής γίνεται ό αδελφός του αξιωματικού. Για τον Αντρέγιεφ οι αποτρόπαιες πράξεις της νέας μορφής πολέμου μαρτυρούσαν την υπέρτατη εξαχρείωση μιας κοινωνίας για την οποία ό ίδιος είχε ήδη βγάλει διάγνωση: ασθένεια ανίατη.

 

Η υπόθεση του έργου:

 

  ΕΚΕΙΝΟΣ... Ένας άφραγκος φοιτητής της Πετρούπολης βρίσκει αναπάντεχα δουλειά ως οικοδιδάσκαλος σ' ένα απομονωμένο σπίτι σε κάποιο χωριό δίπλα στη θάλασσα, όπου κυριαρχούν ή θλίψη και ή μελαγχολία και όπου ό κύριος του σπιτιού γελάει παράδοξα στις πιο παράξενες καταστάσεις. Μία του κόρη έχει πνιγεί στα γκρίζα νερά της θάλασσας και ή γυναίκα του, πού δεν εμφανίζεται ποτέ, ακούγεται να παίζει πιάνο από κάποιο κλειστό δωμάτιο. Ώσπου εμφανίζεται στον νεαρό οικοδιδάσκαλο εκείνος, ένα φασματικό πρόσωπο με το οποίο αποκτά σχεδόν σωματική επαφή. Κι αρχίζει το αριστοτεχνικό παιχνίδι του συγγραφέα με τον ήρωα του και τον αναγνώστη, γύρω από την ύπαρξη του αλλόκοτου επισκέπτη και το σταδιακό παραλήρημα του φοιτητή.

Ο Λεωνίδας Αντρέγιεφ

 

Λίγα ακόμη στοιχεία για το έργο:

  Η νουβέλα του Αντρέγιεφ, Το κόκκινο γέλιο, αποτέλεσε την πρώτη αντίδραση του συγγραφέα στη φρίκη του Ρωσοϊαπωνικού πόλεμου του 1905. Λίγο αργότερα θα έρθει η πρώτη επανάσταση στη Ρωσία, την οποία ο Αντρέγιεφ όχι μόνο θα χαιρετίσει αλλά και θα μπλεχτεί στο κίνημα κατά του Τσαρισμού.  Παρόλαυτά τα τελευταία του έργα (Το ημερολόγιο του Σατανά, SOS Ρωσία καλεί ανθρωπότητα) είναι διαποτισμένα από την απαισιοδοξία του συγγραφέα και το μίσος του για την κυβέρνηση των Μπολσεβίκων.

 

  Κύριος εκπρόσωπος του εξπρεσιονισμού ο Αντρέγιεφ στη Ρωσία, αντανακλά από τα πρώτα του έργα καταστροφικές συνθήκες στις οποίες βρισκόταν ο ίδιος προσωπικά. Από την αρχή του έργου του έδειξε τα κίνητρα του: Πεσιμισμός, σκεπτικισμός, έλλειψη πίστης στον ανθρώπινο νου και τη θρησκεία.  Το εξπρεσιονιστικό, το φανταστικό και το πειραματικό στοιχείο θα αποδώσουν ακεραία τη φρίκη του πολέμου.

  Ο Σπύρος Γιανναράς θα θέσει τον Αντρέγιεφ επάξιο επίγονο των Ε.Τ.Α. Χόφμαν και Ε.Α. Ποέ εξαιτίας του Κόκκινου γέλιου και της νουβέλας Εκείνος και θα σημειώσει στην Καθημερινή: «Στις νουβέλες αυτές δεν περιορίζεται

στο παιχνίδι της μεθοδικά καλλιεργούμενης αμφιβολίας, της κλιμακούμενης έντασης και της κλειστοφοβίας, ούτε στη δημιουργία ενός κλίματος ζόφου, που άσκησε τεράστια γοητεία στους φανατικούς αναγνώστες του γοτθικού μυθιστορήματος. Όπως κάθε αντάξιο τέκνο της υψηλής λογοτεχνίας, δεν αρκείται στη χειραγώγηση του ευαίσθητου συναισθηματικού κόσμου των αναγνωστών. Χρησιμοποιεί την απαράμιλλη ικανότητά του στη δημιουργία εκρηκτικής ατμόσφαιρας, τη συναρπαστική ευχέρεια στις εξπρεσιονιστικές περιγραφές και τις πολύχρωμες τοιχογραφίες για να θίξει μείζονα πολιτικά και βαθιά υπαρξιακά ζητήματα.»

 

  Το έργο σε κάθε περίπτωση είναι προφητικό, προαναγγέλλει τη φρίκη των σοβιετικών Γκουλάγκ, του Πρώτου και του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Είναι επίσης διορατικό και καταγγέλλει τη βαρβαρότητα του πολέμου και την κτηνωδία του ανθρώπου.

 

  Στις αρχές του 20^ου αιώνα το ελληνικό αναγνωστικό κοινό μπορούσε πλέον να αποκτήσει μια πρώτη ανθολογία του ρωσικού διηγήματος. Μέσα σε χίλιες οχτακόσιες δέκα τρεις σελίδες ανθολογήθηκαν σαράντα οχτώ Ρώσοι/Σοβιετικοί συγγραφείς, μεταξύ αυτών φυσικά και ο Αντρέγιεφ.

 

 

Παύλος Παπαδόπουλος, Ανώτερος Δημόσιος Υπάλληλος, Πτυχιούχος Ανθρωπιστικών Σπουδών.

 

Πηγές:

https://www.avgi.gr/entheta/anagnoseis/366532_stin-apalami-toy-afigimatikoy-logoy

https://www.catisart.gr/i-proepanastatiki-rosia-se-mia-parastasi-gia-tous-epta-kremasmenous-tou-antregief/

https://www.kathimerini.gr/culture/443218/i-techni-toy-antregief/

https://www.politeianet.gr/books/9789603259206-andreyev-leonid-agra-ekeinos-to-kokkino-gelio-201052

https://el.wikipedia.org/wiki/Λεονίντ_Αντρέγιεφ

Ο Κλόουν, του Λεονίντ Αντρέγιεφ. Ραδιοφωνικό Θέατρο

Γράφει ο Παύλος Παπαδόπουλος.

  Αγαπητοί φίλοι του ραδιοφωνικού θεάτρου απόψε πρόκειται να σας παρουσιάσω το έργο του σπουδαίου Ρώσου λογοτέχνη και θεατρικού συγγραφέα Λεωνίδα Νικολάγιεβιτς Αντρέγιεφ Ο Κλόουν ή Εκείνος που δέχεται ραπίσματα.

                                                   

  Το έργο γράφτηκε το 1915 (τέσσερα μόλις χρόνια πριν το θάνατο του Αντρέγιεφ). Σε μια εποχή λίγο πριν την Οκτωβριανή Επανάσταση είχε τεράστια απήχηση και μάλιστα έγινε ταινία το 1916 στη Ρωσία, ενώ ανέβηκε στη μεγάλη οθόνη και στις Η.Π.Α. με τον τίτλο He who gets slapped το 1924 με πρωταγωνιστές τους Ian Chaney, Norman Shearen John Gilbert.

Η υπόθεση:

  Σε ένα μεγάλο τσίρκο, κάπου έξω από μία μεγαλούπολη, εμφανίζεται ένας μυστηριώδης άντρας, που ζητά μία θέση στο θίασο ενώ αρνείται να αποκαλύψει το πραγματικό του όνομα και την κοινωνική του θέση. Ελλείψει όμως οποιασδήποτε προϋπηρεσίας και ειδίκευσης, προτείνει και τελικά αναλαμβάνει ένα πρωτότυπο πόστο: θα ονομάζεται Εκείνος και θα είναι αυτός που δέχεται χαστούκια, μπροστά στο κοινό.

  Το νούμερο γνωρίζει τεράστια επιτυχία, παρόλο που κάθε φορά, στο τέλος, οι θεατές νιώθουν σαν να τα δέχτηκαν οι ίδιοι. Στα παρασκήνια του τσίρκο, ένας παράξενος κύκλος χορευτών, ακροβατών, κλόουν, τζόκεϊ, θηριοδαμαστών, βαρώνων και λιονταριών κινούνται και διασταυρώνονται διαρκώς.

  Ο κόμης Μαντσίνι, η Κονσουέλα, βασίλισσα του ταγκό πάνω στα άλογα, η θηριοδαμάστρια Ζινίδα, ο βαρώνος Ρενιάρ, ο πρίγκηψ Πανιατόφσκι, ο χορευτής Μπεζανό, ο κλόουν Τζάκσον, ο Τίλι και ο Πόλι, ο παλαιστής Τόμας. Ανάμεσά τους ο Εκείνος, ένας ζωντανός «φιλόσοφος», βλέπει τον κόσμο και τη ζωή μέσα από μια σκοπιά σχεδόν μεταφυσική και κινείται σε πορεία αντίθετη.

  Αυτό όμως θα προκαλέσει μία επικίνδυνη αλυσιδωτή αντίδραση: ο καθένας θ’ αποκαλύψει τις βαθύτερες προθέσεις και επιθυμίες του, όμως Εκείνος στο τέλος θα ορίσει το πεπρωμένο επεμβαίνοντας με τρόπο μοιραίο στις ζωές των άλλων και στη δική του...

  Λίγα επιπλέον στοιχεία για το έργο και τη σχέση του Αντρέγιεφ με τη Ρωσική Επανάσταση.

  Κύριος εκπρόσωπος του εξπρεσιονισμου στη Ρωσία ο συγγραφέας θα δημιουργήσει ένα μείγμα εξπρεσιονισμού και συμβολισμού μ’ αυτό το έργο, που υπήρξε και το τελευταίο θεατρικό του.

 Ο εξπρεσιονισμός ήταν ένα ρεύμα που εμφανίστηκε στη ζωγραφική, στη Γερμανία, στις αρχές του 20ου αιώνα και επεκτάθηκε σε ολόκληρη την Ευρώπη. Οι εξπρεσιονιστές καλλιτέχνες είχαν μία τάση να παραμορφώνουν την πραγματικότητα αδιαφορώντας αν αυτή γίνει πιστευτή ή όχι.

  Φύση ιδεαλιστική και επαναστατική ο Αντρέγιεφ υποστήριξε, ως συντάκτης του λογοτεχνικού τμήματος της εφημερίδας “Ρωσική Θέληση”, κατά βάση τη Μπολσεβικική Επανάσταση, πλην όμως προέβλεψε από νωρίς ότι η εξουσία της θα ήταν καταστροφική.Τα έργα της πρώτης περιόδου μετά την επανάσταση αποτυπώνουν την απαισιοδοξία του, ενώ από το 1917 οπότε και μετακόμισε στη Φινλανδία επιδόθηκε στη συγγραφή μιας σειράς άρθρων κατά των υπερβολών των Μπολσεβίκων και των κινδύνων που αυτές τελικά έκρυβαν.

                                                      

                                                                  

     Ο Λεωνίδας Αντρέγιεφ

  Ο Αντρέγιεφ ανήκει στη μεγάλη εκείνη κατηγορία των διανοούμενων (όπως και ο Μαγιακόφσκι και άλλοι) που παρασύρθηκαν από το επαναστατικό πνεύμα της εποχής αλλά με τα πρώτα δείγματα γραφής των Μπολσεβίκων απογοητεύτηκαν και είτε άσκησαν κριτική με διάφορους τρόπους είτε περιχαρακώθηκαν στον εαυτό τους φοβούμενοι αντίποινα.

  Για το ραδιόφωνο: Χρονολογία Ηχογράφησης 1 Δεκεμβρίου 1977

ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ ΚΩΣΤΑΣ ΑΣΗΜΑΚΟΠΟΥΛΟΣ,

ΜΟΥΣΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΑΡΙΣΤΗ ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΥ,

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΚΩΣΤΑΣ ΑΣΗΜΑΚΟΠΟΥΛΟΣ

Παίζουν οι ηθοποιοί: ΡΙΤΑ ΜΟΥΣΟΥΡΗ,ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΡΜΑΔΩΡΟΣ, ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΒΑΣΙΛΑΚΟΥ, ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΙΧΑΛΑΚΟΠΟΥΛΟΣ, ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΓΛΥΚΟΦΡΥΔΗ, ΠΑΝΟΣ ΚΑΤΕΡΗΣ, ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΤΡΑΝΗΣ,ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΠΑΛΗΣ, ΘΑΝΑΣΗΣ ΜΥΛΩΝΑΣ, ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΝΑΝΕΡΗΣ

                                             

                                                               Η ηθοποιός Ρίτα Μουσουρή 

                                  Η μεταφόρτωση έγινε από το κανάλι Ισοβίτης:

http://isobitis.com/theatro1/?p=1915

                                    

Πηγές:

https://www.catisart.gr/o-8662496/

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%BE%CF%80%CF%81%CE%B5%CF%83%CE%B9%CE%BF%CE%BD%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82

greekradiotheatrepdf.blogspot.com/2010/10/blog-post_06.html

-Ο Παύλος Παπαδόπουλος γεννήθηκε το 1978 στη Δράμα, μεγάλωσε στις Σέρρες και έζησε στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Από το 1996 εργάζεται στο δημόσιο σε διάφορες διοικητικές θέσεις. Είναι απόφοιτος της Σχολής Αξιωματικών της Ελληνικής Αστυνομίας, της Σχολής Αστυφυλάκων της Αστυνομικής Ακαδημίας, της Σχολής Επιμόρφωσης και μετεκπαίδευσης ΕΛ.ΑΣ., και της Σχολής Ελληνικού Πολιτισμού, του Τμήματος Ανθρωπιστικών. Σπουδών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Μιλάει Αγγλικά και Γερμανικά.