ΠΑΊΟΝΕΣ : ΟΙ ΆΓΝΩΣΤΟΙ ΦΡΟΥΡΟΊ ΑΚΡΊΤΕΣ ΤΗΣ ΑΡΧΑΊΑΣ ΜΑΚΕΔΟΝΊΑΣ

 Οι ρίζες του ονόματος της αρχαίας Παιονίας χάνονται στην αχλή της ελληνικής μυθολογίας. Ο Παίονας ήταν ένας από τους γιους του Ενδυμίοντα, εραστή της Σελήνης. Μαζί με τα αδέλφια του, τον Επειό και τον Αιτωλό, διαγωνίστηκε σε έναν αγώνα δρόμου στην Ολυμπία για να διεκδικήσει το βασίλειο του πατέρα του. Στο δρόμο όμως νίκησε ο Επειός και ο Παίονας, λυπημένος, έφυγε από το βασίλειο και εγκαταστάθηκε στην άνω κοιλάδα του Αξιού που πήρε το όνομα «Παιονία». Ως γενάρχης των Παιόνων θεωρείται, σύμφωνα με τη μυθολογία, ο Πηλεγώνας ο οποίος προέκυψε μετά τον έρωτα του θεού Αξιού με τη μεγαλύτερη κόρη του Ακεσσαμενού, βασιλιά της γειτονικής στον Αξιό Πιερίας, την Περίβοια.

Παιονία ονομάζονταν, επίσης, η Θεά Αθηνά και Παίων ή Παιήων, σωτήρας ο Θεός Απόλλων. Ο Παυσανίας αποδίδει το όνομα στον πρωτότοκο γιό του βασιλιά της Ήλιδας Ενδυμίωνα, τον Παίονα, ο δε Όμηρος αναφέρεται στους Παίονες και στην Παιονία εκτενέστερα στην Ιλιάδα ονομάζοντας τον Αξιό ποταμό πλατύρροο και το ωραιότερο της γης.

Στα χρόνια του Ομήρου οι Παίονες κατοικούσαν στην κοιλάδα του Aξιού μέχρι τον Στρυμόνα και τη Ροδόπη, όπου έγιναν γείτονες με τους Bέσσους, έφθασαν δε μέχρι τις πηγές του Σκέου ποταμού, παραποτάμου του Ίστρου (Δούναβη). Αναφέρονται και σαν γείτονες των Σελλών της Ηπείρου και των Δολόπων της Θεσσαλίας. Αργότερα περιορίσθηκαν στις περιοχές του μέσου Aξιού «την Αμφαξίτιν Παιονίαν», και στην κοιλάδα του Στρυμόνα «την επί τω Στρυμόνι Παιονίαν».

Σύμφωνα με άλλη άποψη, η χώρα των Παιόνων διαιρέθηκε σε τρεις περιοχές. Στη δυτική Παιονία που καταλάμβανε το βόρειο μέρος της κοιλάδας του Αξιού και την περιοχή του Ερυγώνα ποταμού, η οποία είναι γνωστή με το όνομα Δερρίοπος χώρα ή Δερρίοπος Παιονία. Πόλεις της ήταν: η Δερρίοπος, τα Στύμβαρα, αι Αλκομεναί, το Βρυάνιον, η Πλούβια και η Περσηίς. Στην Αμφαξίτιδα Παιονία με τις πόλεις Βυλάζωρα, Στόβοι, Αμυδών, Αντιγόνεια, Αστραίον, Δόβηρος, Άστιβος, Ταυρίανα, στη σημερινή Παιονία τις πόλεις Γορτυνία, Ευρωπό, Αταλάντη, Ειδομένη. Τέλος στην Παρορβηλία Παιονία, εκείνη που βρίσκονταν γύρω από το όρος Όρβηλος με σημαντικές πόλεις τις: Όρβηλο, Γαρησκό και Παντάλια.

Η αρχαία Παιονία περιελάμβανε γεωγραφικά ένα μεγάλο τμήμα της ΠΓΔΜ, ένα μέρος του βόρειου τμήματος του αρχαίου Μακεδονικού βασιλείου και μια μικρή περιοχή της Δυτικής Βουλγαρίας. Ο ποταμός Αξιός σημάδεψε την εξέλιξη της περιοχής και το υδάτινο δυναμικό του ευνοεί την ανάπτυξη πλούσιων καλλιεργειών.

Οι αρχαίοι Παίονες θεωρούνται ως ένα από τα μεγαλύτερα και ισχυρότερα φύλα των κεντρικών περιοχών της Χερσονήσου του Αίμου και αναφέρονται στα ιστορικά κείμενα του Ομήρου, του Ηροδότου, του Στράβωνα και του Θουκυδίδη. Σύμφωνα με τον Όμηρο, πρωτεύουσα της Παιονίας ήταν η πόλη Αμυδών, η οποία, γεωγραφικά, βρισκόταν πολύ κοντά στο σημερινό Αξιοχώρι και οι Παίονες της Αμυδώνας συμμετείχαν στον Τρωικό πόλεμο.

Ο λαός των Παιόνων αποτελούνταν από πολλές φυλές γνωστές με τα ονόματα Παίονες, Σιροπαίονες, Γρααίοι, Λαιαίοι, Παιόπλαι, Παναίοι. Τα όρια του βασιλείου της αρχαίας Παιονίας μεταβάλλονταν μέσα στους αιώνες λόγω των συχνών πολεμικών συρράξεων με τους γειτονικούς λαούς (Φρύγες, Θράκες, Ιλλυριοί, Πελασγοί), αλλά οι Παίονες ποτέ δεν εκτοπίστηκαν από την ευρύτερη κοιλάδα του Αξιού ποταμού.

Η ανεξαρτησία τους υπό τον βασιλιά Άγη, διατηρήθηκε έως την εισβολή του Φιλίππου (355 π.Χ. – 354 π.Χ.), η οποία ήταν καθοριστική για την προσάρτηση τους στο αρχαίο Μακεδονικό βασίλειο. Συμμετείχαν στην εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου με μια μονάδα ελαφρά οπλισμένων ιππέων – ανιχνευτών. Πολέμησαν ηρωικά και με τον διοικητή τους, Αρίστωνα, συνέτριψαν ένα τμήμα του περσικού ιππικού που προσπάθησε να ανακόψει την προέλαση του μακεδονικού στρατού από τον ποταμό Τίγρη, λίγες ημέρες πριν από τη μάχη των Γαυγαμήλων (331 π.Χ.).

Μετά το θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου οι Παίονες εκμεταλλεύτηκαν τις εμφύλιες συγκρούσεις που ακολούθησαν και απέκτησαν και πάλι την ανεξαρτησία τους μέχρι την υποταγή τους στο Λυσίμαχο (281 π.Χ.), έναν από τους διαδόχους του Μ. Αλεξάνδρου, ο οποίος έγινε βασιλιάς της Θράκης και της Μακεδονίας μέχρι το θάνατο του. Αργότερα η περιοχή της Παιονίας και της αρχαίας Μακεδονίας κατακτήθηκε από Γαλατικά φύλα (Κέλτες). Η Παιονία προσαρτήθηκε οριστικά στο βασίλειο της Μακεδονίας στα τέλη του δεύτερου μισού του 3ου αιώνα π.Χ. μέχρι την εισβολή των Ρωμαίων.

Οι Παίονες αναφέρονται συχνά στην Ιλιάδα ως σύμμαχοι των Τρώων. Η ομηρική πρωτεύουσά τους ήταν η Ἀμυδών/Ἀβυδών στην ανατολική όχθη του κάτω Αξιού (μάλλον στο σημερινό Αξιοχώρι, πρώην Βαρντάροφτσα), οικισμός που, σύμφωνα με τον Στράβωνα, ήταν «χωρίον ἐρυμνὸν» (= καλά οχυρωμένο) που το κατέστρεψαν οι Αργεάδες Μακεδόνες κατά την ανατολική τους επέκταση.

Το επίθετο «ἱπποκορυσταί» που τους προσάπτουν οι Ραψωδοί συνήθως ερμηνεύεται ως «ἱππιοχάρμαι» = «ἁρματομάχοι». Κυριολεκτικά σημαίνει «αυτοί που κορύσσουν ἵππους». Tο ρήμα κορύσσω σημαίνει τόσο «εξοπλίζω για πόλεμο» (equip, arm oneself) όσο και «παρέχω πολεμικό εξοπλισμό σε κάποιον άλλο» (furnish, provide). Επομένως, ο ἱπποκορυστής ετυμολογικά είναι τόσο αυτός που εξοπλίζει τα άλογά του για να πολεμήσει ο ίδιος όσο και αυτός που παρέχει ίππους σε άλλους ιππομάχους/αρματομάχους.

Το επίθετο «ἱπποκορυσταί» που τους προσάπτουν οι Ραψωδοί συνήθως ερμηνεύεται ως «ἱππιοχάρμαι» = «ἁρματομάχοι». Κυριολεκτικά σημαίνει «αυτοί που κορύσσουν ἵππους». Tο ρήμα κορύσσω σημαίνει τόσο «εξοπλίζω για πόλεμο» (equip, arm oneself) όσο και «παρέχω πολεμικό εξοπλισμό σε κάποιον άλλο» (furnish, provide). Επομένως, ο ἱπποκορυστής ετυμολογικά είναι τόσο αυτός που εξοπλίζει τα άλογά του για να πολεμήσει ο ίδιος όσο και αυτός που παρέχει ίππους σε άλλους ιππομάχους/αρματομάχους.

Στο Αξιοχώρι/Βαρντάροφτσα, όπου τοποθετείται η Αμυδώνα/Αβυδώνα, έχουν βρεθεί τα παλαιότερα οστά αλόγου στα νοτιοδυτικά Βαλκάνια (~2500 π.Χ.), σχεδόν σύγχρονα με το στεπικού τύπου ρόπαλο φυλάρχου με ιππόμορφη λίθινη κεφαλή που βρέθηκε στο Πόροντιν της Πελαγονίας και με τα ελαφρώς μεταγενέστερα οστά αλόγου που βρέθηκαν στα Σέρβια Κοζάνης (~2200 π.Χ.).

Επομένως, η εκτροφή ίππων στην κοιλάδα του κάτω Αξιού, εκεί όπου ο Όμηρος τοποθετεί την Παιονική Αμυδώνα, είχε μακρά παράδοση.

Ο Θουκυδίδης, περιγράφοντας την επέκταση των Μακεδόνων, αναφέρει ως πρώην περιοχές της Παιονίας το στενό κομμάτι γης από την Πέλλα ως τον Αξιό.

Ο Στέφανος Βυζάντιος εξηγεί το επίθετο «Βούνομος» της Μακεδονικής Πέλλας, λέγοντας ότι «Βούνομος» και «Βουνόμεια» ήταν τα παλιά της ονόματα. Οι χαρακτηρισμοί αυτοί δηλώνουν εκτροφή βοοειδών (όπως άλλωστε και το τοπωνύμιο Βοττιαία < βοτόν) και, επομένως, οι Παίονες εκτός από ιπποβότες ήταν σίγουρα και βουβότες.

Αυτή η εκτροφή της «μείζονος προβάσεως» (pecus maius = άλογα και βοοειδή, ενώ τα αιγοπρόβατα ή μῆλα < *(s)meh1l- > small, σλαβ. malŭ, συνιστούσαν την «ελάσσονα πρόβασιν» ~ pecudes minores) πιστεύω ότι έδωσε στους Παίονες το όνομά τους.

Το εθνωνύμιο Παίονες μπορεί να ετυμολογηθεί χωρίς δυσκολία ως «κτηνοτρόφοι, βοτήρες», αλλά υπάρχουν τρεις διαφορετικοί συνδυασμοί των ίδιων μορφημάτων που οδηγούν σε αυτήν την ετυμολογία. Τα «σύνορα» της «Παιονίας» δεν ήταν σταθερά με το πέρασμα των αιώνων. Η μεγαλύτερη έκτασή τους πρέπει να ήταν γύρω στα μέσα του 6ου π.Χ. αιώνα όταν, σύμφωνα με τον Hammond, ήταν η υπερδύναμη της ευρύτερης περιοχής. Κατά αυτή την περίοδο «ηγεμονίας» τους, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, οι Παίονες πολιόρκησαν την Πέρινθο στον Ελλήσποντο, μια κίνηση που θα επαναλάβει ο Φίλιππος κατά την περίοδο της Μακεδονικής ηγεμονίας.

Οι Αθηναίοι συγγραφείς των τελών του 5ου π.Χ. αιώνα μερικές φορές χρησιμοποιούν τους όρους «Φρύγες» και «Τρώες» ως ταυτόσημους και, ο Στράβων αργότερα παρουσιάζει μία γνώμη σύμφωνα με την οποία οι Πάιονες ήταν «άποικοι» ή «αρχηγέτες» (= μητροπολιτικός πληθυσμός) των Φρυγών και κάποτε κατοικούσαν και στα μέρη που βρίσκονται μεταξύ Πελαγονίας και Πιερίας. Αυτή η εθνογλωσσική σχέση μεταξύ Παιόνων και Φρυγών πιστεύω πως είναι το πιθανότερο σενάριο.

Η περίοδος της παιονικής «ηγεμονίας» έληξε με την Περσική κατάκτηση, γιατί οι Παίονες αποφάσισαν να αντισταθούν στους Πέρσες και ηττήθηκαν κατά κράτος. Οι Πέρσες κράτησαν δυσμενή στάση προς τους Παίονες (μετέφεραν χιλιάδες αιχμαλώτους στην Ασία) και προτίμησαν να ευνοήσουν τους Μακεδόνες και τους Θράκες Ηδωνούς που είχαν προσφέρει «γη και ύδωρ». Το αποτέλεσμα ήταν πως οι Μακεδόνες εκ δυσμών και οι Ηδωνοί εξ ανατολών, εξαπλώθηκαν και οι δύο εις βάρος των Παιόνων και έφτασαν να έχουν κοινά σύνορα σε μια γραμμή που χονδρικά ένωνε το όρος Δύσωρον με το δέλτα του Αξιού. Ο Ηρόδοτος μας πληροφορεί ότι γύρω στο 500 π.Χ. τα πολιτικά σύνορα της Μακεδονίας έφταναν ως το όρος Δύσωρον. Η λίμνη Πρασιάς είναι η σημερινή Κερκίνη (νοτίως του όρους Κερκίνη) και ο Ηρόδοτος περιγράφει μια κοινότητα πολύγαμων Παιόνων που είχαν χτίσει ένα πασσαλοχωριό μέσα στην λίμνη (ἐν τῇ λίμνη κατοικημένους … ἴκρια ἐπὶ σταυρῶν) και είχαν κόψει την απαραίτητη ξυλεία από το όρος Όρβηλος. 

Το Παιονικό φύλο που ζούσε στις πηγές του Οίσκου ήταν οι Αγριάνες. Ο Θουκυδίδης τους προσδιορίζει ως Παιονικό φύλο (Ἀγριᾶνας καὶ Λαιαίους καὶ ἄλλα ὅσα ἔθνη Παιονικὰ) και θεωρεί το όρος «Σκόμβρο» (Vitoša, πάνω από το όρος Ρίλα), απ΄όπου πηγάζει ο Στρυμόνας που ρέει επί της περιοχής των Αγριανών και των Λαιαίων, λίγο πολύ σαν τριεθνικό σημείο: στα ανατολικά του ζούσαν Θράκες, στα βορειοδυτικά του οι Τριβαλλοί και στα νοτιοδυτικά του οι Παίονες.Σε αυτό το χωρίο ο Θουκυδίδης αναφέρει πως ο Οδρύσης Σιτάλκης κατάφερε να εξαπλώσει την εξουσία του μέχρι και τους Αγριάνες και τους Λαιαίους, αλλά όχι στους «αυτόνομους Παίονες» που ζούσαν δυτικότερα.

Ο Θουκυδίδης πάντα αναφέρει τους Μαίδους και τους Σιντούς ως ανατολικούς γείτονες των Παιόνων και το όρος Κερκίνη ως το σιντο-παιονικό μεθόριον. Όταν ο στρατός του Σιτάλκη εισέβαλε στην Μακεδονία από τον μέσο Στρυμόνα είχε στα δεξιά του τους Παίονες και στα αριστερά του τους Σιντούς και τους Μαίδους, φτάνοντας στην Παιονική Δόβηρο (Δοϊράνη).

Ο Αριστοτέλης γράφοντας γύρω στο 325 π.Χ. περιγράφει το όρος Μεσσάπιον (~ σημερινό Osogovo) ως το μεθόριον Παιονίας και Μαιδικής και αναφέρει τον ποταμό Πόντο (Στρωμνιτσιώτης;) στην χώρα των Σιντών και των Μαιδών. Αν η περιγραφή του είναι ακριβής, τότε το ανατολικό παιονικό σύνορο είχε υποχωρήσει ελαφρώς προς τα δυτικά από τα χρόνια του Ηρόδοτου μέχρι αυτά του Αριστοτέλη.

Τα δυτικά σύνορα των Παιόνων έφταναν κάποτε μέχρι τον Εριγώνα ποταμό της Πελαγονίας, ενώ τα βόρεια σύνορα με τους Δαρδάνους σχημάτιζαν οι ποταμοί Pčinja και Treska (ο νοτιότερος των δύο βασικών παραποτάμων που δυτικά των Σκοπίων σχηματίζουν τον ενιαίο Αξιό).

Με την έναρξη της Μακεδονικής ηγεμονίας επί Φιλίππου Β΄, οι Παίονες έγιναν υποτελής λαός στους Μακεδόνες, διατηρώντας τους βασιλικούς τους οίκους. Μετά από 2 χρόνια (356/5 π.Χ.) αυτονομήθηκαν και συμμετείχαν στην συμμαχία κατά του Φιλίππου (Αθηναίοι, Παίονες/Λύππειος, Θράκες/Κετρίπορις, Ιλλυριοί/Γράβος). Η αθηναϊκή επιγραφή με τον όρκο της συμμαχίας έχει διασωθεί.

Όλα τα μέλη της συμμαχίας ηττήθηκαν ανεξάρτητα από τους Μακεδόνες και οι Παίονες αναγκάστηκαν να επανέλθουν στο «μαντρί» υποτέλειας του Φιλίππου. Οι Παίονες προσπάθησαν να αποτάξουν τον μακεδονικό ζυγό τόσο μετά τον θάνατο του Φιλίππου όσο και μετά τον θάνατο του Αλεξάνδρου και, στην δεύτερη περίπτωση, θα καταφέρουν να διατηρήσουν την αυτονομία τους μέχρι να τους «ξαναμαντρώσει» ο Λυσίμαχος.

Στο δεύτερο μισό του 3ου π.Χ. αιώνα, όταν οι Δάρδανοι θα εξελιχθούν σε «παρομοιώδεις εχθρούς των Μακεδόνων», οι Παίονες θα προτιμήσουν να προσαρτηθούν τελείως στην Μακεδονία (217 π.Χ.), για να γλιτώσουν από τις Δαρδανικές επιδρομές. Ο Φίλιππος Ε΄ θα προσπαθήσει να δημιουργήσει ένα «μαξιλάρι» (buffer zone ~ ρυθμιστική ζώνη) ανάμεσα στην Μακεδονία και τους Δαρδάνους. Στην μεν Παιονία, σύμφωνα με τον Πολύβιο εγκατέστησε «Θράκες κι άλλους [φιλικά προσκείμενους] βαρβάρους» για να ενισχύσει την αντιδαρδανική άμυνα της περιοχής. Στην δε κοιλάδα του Πόλογκ, είχε συνάψει συμμαχία με τους Γερμανούς Βαστάρνες έχοντας κατά νου ένα πρόγραμμα «εθνοκάθαρσης» των Δαρδάνων του Πόλογκ. Οι Δάρδανοι θα απωθούνταν βορείως του Σκάρδου και οι Βαστάρνες θα εποικούσαν την περιοχή δρώντας σαν υποτελείς «ακρίτες». Αυτό το δεύτερο σχέδιο δεν πρόλαβε να πραγματοποιηθεί. Ο Φίλιππος πέθανε και οι Βαστάρνες αποδυναμώθηκαν από συγκρούσεις που είχαν με εγχώρια φύλα στην Θρακική ενδοχώρα.

Ο Πολύβιος παρουσιάζει τα/την Βυλάζωρα ως την μεγαλύτερη Παιονική πόλη. Ο Φίλιππος κατέλαβε και οχύρωσε τα/την Βυλάζωρα, γιατί η πόλη έλεγχε τις «εισβολές» (= περάσματα εισόδου των Δαρδάνων επιδρομέων) από την Δαρδανική στην Μακεδονία.

Λίγο πριν την μακεδονική προσάρτηση του 217 π.Χ., το «Κοινὸν τῶν Παιόνων» έκανε μια αφιέρωση στην Ολυμπία τιμώντας τον Παίονα βασιλιά και «κτίστη» Δρωπίωνα. Ο όρος «κτίστης» συνήθως σημαίνει «ιδρυτής», αλλά σήμαινε και «αποκαταστάτης της ελευθερίας της πατρίδος» (ορισμός II).

Μετά την ρωμαϊκή κατάκτηση, η Παιονία θα γίνει Macedonia Secunda/Salutaris με πρωτεύουσα τους Στόβους, την πόλη του Ιωάννη Στοβαίου. Από το παλαιό δαρδανο-παιονικό σύνορο (γραμμή Treska–Pčinja) θα περάσει η περιβόητη Γραμμή του Jireček και το διοικητικό σύνορο που θα χωρίσει την Διοίκηση Μακεδονίας από την Διοίκηση Δακίας.

Οι κάτοικοι των Σκουπών (Σκόπια) αμέσως πάνω από την γραμμή, πριν την Ρωμαϊκή κατάκτηση ήταν Δάρδανοι και όχι Παίονες και, κατά την Ρωμαϊκή περίοδο, χρησιμοποιούν κυρίως την Λατινική στις επιγραφές τους, στις οποίες αυτοπροσδιορίζονται ως «Βέσσοι», όρος που κατέληξε να σημαίνει εν γένει τον ομιλητή Δακο-Θρακικών διαλέκτων.

http://paionia.gov.gr/%CE%A0%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CF%84%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%BF%CF%82-%CE%A4%CE%BF%CF%85%CF%81%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%BF%CF%82/paioniahistory

https://maxitis.gr/xristos-intos-gia-tous-arxaious-paiones-tis-perioxes-kai-tis-poleis-tous/#google_vignette

https://smerdaleos.wordpress.com/2015/06/24/%CE%BF%CE%B9-%CF%80%CE%B1%CE%AF%CE%BF%CE%BD%CE%B5%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%B7-%CE%B3%CE%BB%CF%8E%CF%83%CF%83%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CF%85%CF%82-1-%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%B9%CE%BA%CE%AC/

https://smerdaleos.wordpress.com/2015/06/24/%CE%BF%CE%B9-%CF%80%CE%B1%CE%AF%CE%BF%CE%BD%CE%B5%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%B7-%CE%B3%CE%BB%CF%8E%CF%83%CF%83%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CF%85%CF%82-1-%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%B9%CE%BA%CE%AC/

Επίσκεψη του Δημοτικού Σχολείου Κερδυλλίων Σερρών στην Αρχαία Άργιλο.

 11 Ιουν 2018.

Το Δημοτικό Σχολείο των Μαρτυρικών Κερδυλλίων Σερρών - Δήμου Αμφίπολης Σερρών στην Αρχαία Άργιλο.

Οι Μαθητές και οι Δάσκαλοι του Δημοτικού Σχολείου Μαρτυρικών Κερδυλλίων Σερρών επισκέφθηκαν την Αρχαία Άργιλο -λίγο έξω από τα Νέα Κερδύλλια. Εκεί τους περίμενε - τους υποδέχτηκε και τους ξενάγησε με πολύ χαρά ο καθηγητής του Πανεπιστημίου του Μόντρεαλ και Υπεύθυνος των ανασκαφών της Αρχαίας Αργίλου κ. Jacques Y. Perreault Η Αρχαία Άργιλος μας εξήγησε ο καθηγητής κ. Jacques Y. Perreault ήταν μία από τις τέσσερις αποικίες της Άνδρου στο Βόρειο Αιγαίο -οι υπόλοιπες τρεις βρίσκονταν στη Χαλκιδική (Σάνη της Ακτής, Στάγειρα, Ακανθος). Οι Έλληνες άποικοι εγκαταστάθηκαν στην περιοχή στα μέσα του 7ου π.Χ. αιώνα (654 π.Χ.), με σκοπό την εκμετάλλευση του μεταλλευτικού και γεωργικού πλούτου. Για περίπου εβδομήντα χρόνια, οι Ανδριώτες έζησαν μαζί με τον ντόπιο θρακικό πληθυσμό -συμβίωση που επιβεβαιώνουν τα πασσαλόπηκτα σπίτια που έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη και τα κατάλοιπα της λεγόμενης θρακομακεδονικής κεραμικής. Η ακμή της συνεχίστηκε ώς την ίδρυση της Αμφίπολης (αποικία που ίδρυσαν οι Αθηναίοι το 437 π.Χ.). Η πόλη καταστράφηκε από το πέρασμα της στρατιάς του Φιλίππου το 357 π.Χ. και ο έλεγχος της περιοχής πέρασε σ' έναν από τους Μακεδόνες εταίρους του Φιλίππου του Β' και δεν κατοικήθηκε πλέον παρά μόνο στην Ακρόπολη. Στο τέλος της ξενάγησης ο καθηγητής κ. Jacques Y. Perreault πρόσφερε σ' όλα τα παιδιά και τους δασκάλους πορτοκαλάδα . Ευχαριστούμε Θερμά τον καθηγητή κ. Jacques Y. Perreault και τους φοιτητές του για την ξενάγηση και την φιλοξενία !

Ο Αλέξανδρος υποτάσσει τους Γέτες. Γράφει ο Παύλος Παπαδόπουλος.

   Η πατρίδα των Γετών ήταν η Άνω του Ίστρου (κατοικούσαν βόρεια του Δούναβη) περιοχή. Ζούσαν από τα Καρπάθια ως τα παράλια της Μαύρης Θάλασσας, στη σημερινή νοτιοανατολική Ρουμανία. Αρκετοί όμως ζούσαν και κάτω από το Δούναβη.

  Οι Γέτες ήταν αποκομμένοι από τους υπόλοιπους Θράκες, αναμιγνύονταν με Σκύθες, διέφεραν όμως από αυτούς. Είχαν πολλές επαφές με φυλές από τη βόρειας Ευρώπη (βόρεια συνόρευαν με τα γερμανό-γοτθικά φύλλα) και τις ασιατικές Στέπες. Ο πολιτισμός τους ονομάστηκε και ¨Πολιτισμός του Ξύλου¨. Γέτες και Ίστρος είναι Δάκες και Δούναβης για τους Ρωμαίους. Η χώρα είναι γνωστή και ως Δακία (όπως την ονόμασαν οι Ρωμαίοι). Ζούσαν την απόλυτη νομαδική ζωή από τη μία στην άλλη όχθη του Δούναβη.

Κύπελλο με πουλιά και ζώα, θρακο-γετικό, 4ος αιώνας π.Χ., από ασήμι, ύψος: 18.7 cm, Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης (Νέα Υόρκη)

  Κυκλοφορεί ένας γετικός μύθος που μάλλον φτιάχτηκε από Έλληνες για τη μυθική χώρα των Γετων στον Ιερό Ίστρο. Στη χώρα τους, στη νήσο Λεύκη  (φανταστική χώρα), στα παράλια του Πόντου, η Θέτιδα μετέφερε τον Αχιλλέα μετά το θάνατο του για να κατοικήσει αιώνια.

Ο θρακικός Τύμβος του Σβεστάρι, 3ος αιώνας π.Χ.

  Ο Ηρόδοτος μας λέει ότι ο θεός Άρης γεννήθηκε στη χώρα των Γετών. Οι Γέτες σύμφωνα με τον Ηρόδοτο πίστευαν στη αθανασία της Ψυχής. Λάτρευαν το νομοθέτη τους το Ζαλμόζη, τον οποίον είχαν θεοποιήσει. Ο Ζαλμόζης ήταν δούλος του Πυθαγόρα του γιου του Μνήσαρχου από τη Σάμο. Κέρδισε την ελευθερία του, μάζεψε πολλά πλούτη και γύρισε στην πατρίδα του. Προσέλκυσε την προσοχή του λαού και με τις μαντείες του έπεισε το βασιλιά να μοιραστεί την εξουσία μ΄ αυτόν.

 

Η συνάντηση με το στόλο

  Μετά τη επικράτηση επί των Τριβαλλών ο Αλέξανδρος έφτασε στο Δούναβη. Εκεί τον περίμενε ο στόλος.

  Ο στόλος, ο οποίος αποτελούνταν από μόλις πέντε μακεδονικά πολεμικά σκάφη είχε αποπλεύσει από το Βυζάντιο (ήταν πλέον συμμαχική πόλη). Η συνάντηση στόλου και στρατού έγινε με ακρίβεια. Ο Αλέξανδρος είναι βέβαιο ότι είχε ακριβείς γεωγραφικές γνώσεις. Τους συνάντησε στη θέση που τους είχε ορίσει από πριν, την καταλληλότερη στιγμή.

Διακόσμηση θρακικού τάφου

  Ο Αλέξανδρος πρέπει να πούμε ότι δε διέθετε εμπειρίες ναυτοσύνης και ότι συνήθιζε να χρησιμοποιεί το στόλο υποστηρικτικά. Η αξιοποίηση της θάλασσας γινόταν συνήθως για μεταφορά εφοδίων. Οι πόλεις προσέφεραν μεταφορικές διευκολύνσεις έχοντας καλά οργανωμένα δίκτυα με πλοία και λιμάνια.

 

Απόπειρα απόβασης στην Πεύκη

  Άμεσα ο Αλέξανδρος γέμισε τα πλοία με τοξότες και κινήθηκε προς την Πεύκη (το νησάκι στις εκβολές του Δούναβη, το οποίο ήταν γεμάτο πρόσφυγες). Εκεί διαπίστωσε ότι το εγχείρημα της απόβασης θα ήταν δύσκολο. Η μικρή αριθμητική δύναμη του αποβατικού αποσπάσματος, ο μικρός αριθμός αποβατικών πλοίων, τα ορμητικά νερά (ισχυρό ρεύμα του ποταμού) και οι απόκρημνες όχθες ήταν τα βασικά προβλήματα.

Θράκας πολεμιστής.

  Ο Αλέξανδρος εκτίμησε την κατάσταση και συνυπολογίζοντας και τη σθεναρή αντίσταση που θα συναντούσε εγκατέλειψε την προσπάθεια. Έτσι λοιπόν απέσυρε τα πλοία. Το μακεδονικό απόσπασμα γύρισε άπρακτο στη βάση του.

  Ο γιος του Φιλίππου όμως ήθελε να ξεκαθαρίσει μια και καλή την κατάσταση στο Δούναβη. Αποφάσισε να κάνει κάτι το οποίο δεν είχε τολμήσει ούτε ο πατέρας του. Θα περνούσε  με κάθε τρόπο το Δούναβη και θα αναμετρούταν στα ίσια με τους Γέτες!

 

Η διέλευση του Δούναβη.

  Οι Γέτες είχαν εμφανιστεί ως τεράστια ορδή απέναντι από το Δούναβη. Μάζεψαν 4.000 ιππείς και διπλάσιους ή τριπλάσιους πεζούς.

  Αντικειμενικός σκοπός του Αλεξάνδρου δεν ήταν φυσικά η επέκταση της μακεδονικής κυριαρχίας βόρεια του Δούναβη. Ο στόχος του ήταν να θεμελιώσει την κυριαρχία του στη Θράκη (σημερινή Βουλγαρία). Ήθελε να δημιουργήσει έναν απλοϊκό μύθο στα μάτια των βόρεια του Δούναβη βαρβάρων, όχι μόνο απλά να νικήσει αλλά να μην τον ξαναενοχλήσουν!

  Ήταν ακόμη Μάιος του 335 π.Χ. Ο Αλέξανδρος διέταξε να μαζέψουν όλα τα μονόξυλα που χρησιμοποιούσαν οι ψαράδες τα οποία ήταν άφθονα στην περιοχή. Έκοψαν επίσης και πολλούς κορμούς δέντρων μετατρέποντας τους σε αυτοσχέδια πλοιάρια, Διέταξε επίσης να μετατρέψουν τα δέρματα (διφθέρες) που χρησιμοποιούσαν οι στρατιώτες για αντίσκηνα σε πλωτά βοηθήματα. Οι στρατιώτες θα τα γέμιζαν με ξερό χόρτο και θα τα έραβαν προσεκτικά (κάτι τέτοιο έγινε και στον Ευφράτη). Επίταξε από τους ντόπιους, επίσης και όποιο διαθέσιμο πλοίο βρήκε.

Ο Δούναβης.

 Ο στρατός υπάκουε πρόθυμα σε ότι του ζητούσε. Ο Αλέξανδρος έδειχνε ότι από στρατιωτικής πλευράς τα είχε όλα. Ήταν βάναυσος και πολεμούσε για τη δόξα. Θα ήταν μεγαλόψυχος σε όσους παραδίδονταν και σκληρός σε όσους αντιστέκονταν. Αν δεν ήταν αδίστακτος δε θα επιτύγχανε αυτήν την κατάκτηση. Από τον πατέρα του, ο Αλέξανδρος, θα κληρονομούσε τη στρατηγική. Το φάντασμα του πατέρα του όμως θα τον αναγκάζει να θέλει να κάνει πάντα πράξεις μεγαλύτερες από εκείνον. Μια από αυτές θα ήταν και η διέλευση του Δούναβη την οποία δεν είχε επιχειρήσει ποτέ ο Φίλιππος.

  Ο ίδιος ο Αλέξανδρος θα ηγούνταν αυτού του πρωτόγνωρου στόλου. Οι Γέτες σε καμία περίπτωση δεν περίμεναν να περάσει ένα τόσο μεγάλο ποτάμι χωρίς να το γεφυρώσει. Πράγματι, 4.000 πεζοί και 1.500 ιππείς πέρασαν μυστικά υπό την κάλυψη της νύχτας το Δούναβη. Η όλη επιχείρηση έγινε αθόρυβα και διήρκεσε ως την αυγή.

  Αφού πέρασαν απέναντι οι Μακεδόνες κρύφτηκαν μέσα στα σπαρτά (ψηλά σιτάρια).

 

Η συντριβή των Γετών.

  Ο Αλέξανδρος την αυγή διέταξε τους στρατιώτες του να χωρίζουν τα σπαρτά με τα δόρατα (οι πεζοί) και το ιππικό να ακολουθεί. Μόλις έφτασαν σε ανοιχτοσιά έφερε το ιππικό δεξιά του πεζικού.

  Ύστερα διέταξε το Νικάνορα να προχωρήσει με το ιππικό σε σχηματισμό τετραγώνου (η αριστερή του πλευρά θα προστατευόταν από τον ποταμό). Κάτι τέτοιο γινόταν όταν το πεζικό αντιμετώπιζε μια ανώτερη δύναμη ιππικού. Σοφή ενέργεια για την περίσταση, καθώς Γέτες και Σκύθες (είχαν προστρέξει να βοηθήσουν τους Γέτες) υπερτερούσαν 2 προς 1.

  Ο Αλέξανδρος ήταν σίγουρος ότι ο αντίπαλος δε θα υποπτευόταν ότι ένας στρατός θα περνούσε το Δούναβη σε μία μόνο νύχτα…

  Οι στρατιώτες διέσχισαν αθόρυβα τα σπαρτά. Βγήκαν σε ανοιχτό μέρος και συντάχθηκαν σε παράταξη μάχης. Κατόπιν αιφνιδίασαν τους στρατοπεδευμένους Γέτες πιάνοντας τους ανυποψίαστους. Οι Ίλες του ιππικού επιτέθηκαν στους Γέτες σε σχήμα σφήνας. Μπροστά στην ορμή των Μακεδόνων ο στρατός των Γετών διασπάστηκε και υποχώρησε στην οχυρωμένη βάση του που απείχε 5 χιλιόμετρα από το ποτάμι.

  Ο Αλέξανδρος προχώρησε στο ανοιχτό έδαφος (μην τυχόν και πέσει σε κάποια ενέδρα) προς την πόλη. Οι Γέτες δεν είχαν καθόλου χρόνο να ανασυντάξουν τις μονάδες τους.

  Οι νομάδες, αφού τους επιτέθηκε ο Αλέξανδρος κατέφυγαν στην πόλη (30 στάδια από το Δούναβη). Ο Αλέξανδρος τους ακολούθησε. Μόλις οι Γέτες είδαν από την πόλη τη φάλαγγα και τους ιππείς του Αλεξάνδρου να πλησιάζουν, εγκατέλειψαν την πόλη ανεβάζοντας στα άλογα τα γυναικόπαιδα και παίρνοντας μαζί τους ότι μπορούσαν. Τράπηκαν σε φυγή προς τη στέπα.

  Ο Αλέξανδρος είχε ήδη καταλάβει ότι τα τείχη της πόλης δεν ήταν τόσο ανθεκτικά. Επιτέθηκε και κατέλαβε εύκολα την πόλη. Ύστερα την κατέσκαψε. Τα όσα λάφυρα είχαν αφήσει στην πόλη οι Γέτες τα μάζεψε και τα μετέφερε στην άλλη όχθη του Δούναβη, στις συμμαχικές ελληνικές πόλεις. Τα παρέδωσε στο Μελέαγρο και το Φιλώτα και από κει μεταφέρθηκαν στη Μακεδονία.

 

Αποτίμηση

  Η επιχείρηση στο Δούναβη ήταν ένα μικρό επεισόδιο, όμως από ηθικής άποψης οι συνέπειες υπήρξαν εκθαμβωτικές: Ο Αλέξανδρος έπεισε ότι μπορούσε να διέλθει το μεγαλύτερο ποταμό μέσα σε μια νύχτα χωρίς να το γεφυρώσει.

  Επρόκειτο για το βόρειο τέρμα των επιχειρήσεων. Ο νέος βασιλιάς ανταπεξήλθε χωρίς να χάσει κανέναν στρατιώτη.

  Ο Αλέξανδρος ήθελε να αγγίξει το άγνωστο. Τον έπιασε μια επιθυμία, ένας πόθος να περάσει απέναντι. Πόθος για το άγνωστο και να επιχειρεί δύσκολα πράγματα. Έπρεπε να επιδράμει, να τους νικήσει και να τους εξαναγκάσει να συμμαχήσουν μαζί του. Όσο σκεφτόταν πως θα επιτεθεί οι Γέτες μάζευαν στρατό για να τον αντιμετωπίσουν.

  O απόηχος της νίκης έφτασε μέχρι τους Κέλτες της Αδριατικής. Για τον επόμενο μισό αιώνα τα κελτικά φύλα δε θα απασχολήσουν τον ελλαδικό χώρο. (Συνήθιζαν να λεηλατούν κάθε τρεις και λίγο)

  Στην όχθη του ποταμού πραγματοποίησε θυσίες στο Δία Σωτήρα που δεν τον εμπόδισε να το διαβεί. Κατόπιν αυθημερόν οδήγησε πίσω σώους τους στρατιώτες του στο δικό του στρατόπεδο, (Αρριανός 1.4. 1-5)

Η επόμενη μέρα.

  Η συγκρότηση του βορείου συνόρου στο Δούναβη είχε επιτευχθεί. Μόνο έτσι θα υπήρχε πια πλήρη ασφάλεια στο Βορρά.

  Ο Αλέξανδρος τοποθέτησε τον ευνοούμενο του στρατηγό, Αλέξανδρο του Αέροπου ηγεμόνα στη Θράκη. Τον ονόμασε Στρατηγό της Θράκης. Αποστολή του θα ήταν η διοίκηση της Θράκης και η συντήρηση ενός μόνιμου στρατού που θα τροφοδοτούσε σε εφεδρείες τον Αλέξανδρο στην Ανατολή. Πράγματι, η Θράκη με τη βοήθεια των πόλεων που είχαν ιδρύσει ο Φίλιππος και ο Αλέξανδρος τροφοδότησαν σε ενισχύσεις με αριθμούς μεγαλύτερους απ’ ότι η Μακεδονία.

  Μόλις έγιναν γνωστά τα κατορθώματα του στη Θράκη άρχισαν να έρχονται όλοι να τον συναντήσουν: Αβασίλευτοι Θράκες, Τριβαλλοί του Σύρμου (οι Τριβαλλοί τον θεώρησαν αήττητο, έστειλαν πρεσβεία να τον συναντήσουν και να επιδιώξουν την ειρήνη του βασιλιά, ο Αλέξανδρος τους ήθελε αντίπαλο δέος εναντίων των Θρακών όσο θα έλειπε στην Ανατολή, είχε επίσης σκοπό να τους χρησιμοποιήσει στην Ανατολή), Γαλάτες που ζούσαν στις ακτές της Αδριατικής. Τους τελευταίους ο Αλέξανδρος τους ονόμασε καυχησιάρηδες. μεγαλαυχούς επειδή δε φοβόταν αυτούς αλλά μην πέσει ο ουρανός στο κεφάλι τους! Τον είδαν και πρέσβεις των Κελτών που ζούσαν στον Ιόνιο Κόλπο στο Μύχο της Αδριατικής. 

  Ο Αλέξανδρος θα τους άφηνε να ρυθμίζουν τις υποθέσεις τους μόνοι τους απαιτώντας μόνο φόρο υποτελείας (όπως ο Φίλιππος). Συμμάχησε με Τριβάλλους και Θράκες ενόψει και κοινού κινδύνου από το Βορρά (Γέτες, Σκύθες). Ενίσχυσε επίσης τις πόλεις που είχε ιδρύσει ο Φίλιππος με πληθυσμό. Ήταν τυπικές μακεδονικές πόλεις και όχι πόλεις-κράτη. Δεν ήταν ανεξάρτητες και δεν είχαν μόνο ελεύθερους πολίτες. Διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στη διάδοση του μακεδονικού πολιτισμού, των ελληνικών ιδεών και του εμπορίου.

  Η σημαντικότερη περιοχή που τέθηκε υπό έλεγχο, ήταν η κοιλάδα του Άνω Νέστου. Επρόκειτο για σημαντικό οικονομικό κέντρο, καθώς από κει ξεκινούσαν οι δρόμοι προς την κοιλάδα του Στρυμόνα, τη Σόφια και προς τα κάτω την κοιλάδα του Έβρου, εκεί ήταν και οι ελληνικές πόλεις του Εύξεινου Πόντου. Η κεντρική Θράκη μέσω αυτών των δρόμων έγινε πηγή εφοδίων για το ξεκίνημα των της εκστρατείες εναντίων των Περσών.

 

Ο στρατός

  Ο στρατός απέκτησε μια σπουδαία εμπειρία και μεγάλη ικανότητα επί του πεδίου της μάχης.

  Εξασκήθηκε στην τέχνη της πολιορκίας των φρουρίων, στους γρήγορους ελιγμούς, στην αξιοποίηση του εδάφους, στην αντιμετώπιση υπέρτερων δυνάμεων.

  Η όλη εκστρατεία ήταν ένα επιτυχημένο πείραμα καθώς εντάχθηκαν άριστα τα ένοπλα τμήματα στον ελληνομακεδονικό στρατό, όπως έδειξαν οι μετέπειτα επιχειρήσεις στην Ασία. Οι Θράκες που συνέδραμαν ήταν λίγοι περισσότεροι από τους υπόλοιπους Έλληνες και οι Μακεδόνες θα τους εμπιστευόταν στην πρώτη γραμμή.

 

Ευημερία

  Οι πόλεμοι του Αλεξάνδρου και του Φιλίππου είχαν εποικοδομητικό σκοπό. Σκοπός τους ήταν να συμβάλουν στην ειρήνη και στην ευημερία της περιοχής. Το πέτυχαν σε μεγάλο βαθμό.

  Ο Αλέξανδρος συγκέντρωσε πληθυσμούς σε πόλεις. Οι ελληνικές πόλεις-κράτη προϋπήρχαν ανατολικά του Νέστου, στις ακτές τις Μαύρης θάλασσας και στις νότιες εκβολές του Δούναβη. Οι πόλεις αυτές είχαν τη δική τους παράδοση ανεξαρτησίας.

  Το εμπόριο των βαλκανικών λαών θα επεκτεινόταν βαθιά μέσα στην κεντρική Ευρώπη. Αυτό θα το μαρτυρούν τα νομίσματα με τις κεφαλές του Αλεξάνδρου και του Φιλίππου που βρέθηκαν εκεί. Για πρώτη φορά, επίσης, ήταν εφικτή η ειρηνική συνύπαρξη των βαλκανικών λαών. Αναμίχθηκαν ιδέες, αρχές και πολιτισμοί κυριάρχησαν φυσικά τα στοιχεία των ελληνομακεδόνων)

  Επίσημη γλώσσα έγινε η ελληνική. Οι Θράκες θα έδιναν πλέον με ενθουσιασμό ελληνικά ονόματα στα παιδιά τους αλλά και σε πόλεις και χωριά. Στην καλύτερη επικοινωνία συνέβαλλαν και οι δρόμοι που κατασκευάστηκαν στην Ιλλυρία και τη Θράκη. Από την εποχή του Αρχέλαου υπήρχε παράδοση σε βασιλικούς δρόμους, τους οποίους είχε φτιάξει ο βασιλιάς. Ενώ αποξηράνθηκαν και εκτάσεις για να καλλιεργηθούν.

  Στη Θράκη, τους αιώνες που ακολούθησαν, συντελέστηκε μια μεγάλη πολιτισμική αλλαγή. Μέσω της μακεδονικής αυλής, η οποία είχε γίνει καθέδρα πολιτισμού στα βαλκάνια, ο ελληνικός πολιτισμός (θέατρο, λογοτεχνία, τέχνες κλπ) διαδίδεται ταχύτατα. Κατά τη διάρκεια της Ρωμαιοκρατίας θα ολοκληρωνόταν η ελληνοποίηση της Θράκης. Η Θράκη θα παραδιδόταν πλήρως εξελληνισμένη από τους Ρωμαίους στους Βυζαντινούς.

Η μουσική του Ορφέα στη θρακική γη.

  Ο Αλέξανδρος μέσω των φιλικών εδαφών των Αγριάνων και των Παιόνων (ο βασιλιάς Λάγαρος είχε καλές σχέσεις με το Φίλιππο) αποφάσισε να γυρίσει το γρηγορότερο στη Μακεδονία. Οι ειδήσεις που έφταναν από την Ιλλυρία όμως τον ανάγκασαν να γυρίσει πάλι πίσω στο Βορρά…

 

-Ο Παύλος Παπαδόπουλος γεννήθηκε το 1978 στη Δράμα, μεγάλωσε στις Σέρρες και έζησε στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Από το 1996 εργάζεται στο δημόσιο σε διάφορες διοικητικές θέσεις. Είναι απόφοιτος της Σχολής Αξιωματικών της Ελληνικής Αστυνομίας, της Σχολής Αστυφυλάκων της Αστυνομικής Ακαδημίας, της Σχολής Επιμόρφωσης και μετεκπαίδευσης ΕΛ.ΑΣ., και της Σχολής Ελληνικού Πολιτισμού, του Τμήματος Ανθρωπιστικών. Σπουδών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Μιλάει Αγγλικά και Γερμανικά.

 

 

Η υποταγή του θρακικού φύλου των Τριβαλλών από το Μέγα Αλέξανδρο. Γράφει ο Παύλος Παπαδόπουλος.

   Το Καλοκαίρι του 335 π.Χ., αφού ο Αλέξανδρος κατατρόπωσε τους Αβασίλευτους Θράκες, πέρασε τη διάβαση του Αίμου και κινήθηκε προς τον ποταμό Λύγιρου (σημερινό Ρόστιτσα).

Η περιοχή των Τριβαλλών

  Το μακεδονικό εκστρατευτικό σώμα αφού διέσχισε τη λεκάνη απορροής της οροσειράς του Αίμου και κατέβηκε στην κοιλάδα του ποταμού Λύγιρου. Την κοιλάδα έλεγχαν οι Τριβαλλοί.

  Βασιλιάς των Τριβαλλών ήταν ο Σύρμος. Ο Σύρμος μετά το πάθημα των Αβασίλευτων Θρακών μερίμνησε και έστειλε τα γυναικόπαιδα σε ένα νησί του Δούναβη, στις εκβολές της Μαύρης Θάλασσας, την Πεύκη. Εκεί είχαν επίσης  καταφύγει και όσοι Θράκες είχαν διασωθεί από τις επιχειρήσεις στον Αίμο.

  Οι Τριβαλλοί ήταν εγκατεστημένοι μεταξύ Αίμου και Ίστρου (Δούναβη). Αποτελούσαν μια διαρκής απειλή για τις ελληνικές πόλεις του Εύξεινου Πόντου. «Αργότερα εξαφανίστηκαν από τους Ρωμαίους, επειδή ασκούσαν πειρατεία και τους εξανάγκασαν να γίνουν γεωργοί (Στράβων, 7.3.8). Αλλά καθώς η χώρα τους είναι τραχιά και φτωχή και ακατάλληλη για καλλιέργεια τελικά αφανίστηκαν.» (Στράβων, 7.3.13)»

  Το κέντρο των Τριβαλλών ήταν στη συμβολή των ποταμών Δούναβη και Όσκιου. Κάπου εκεί σε προγενέστερο χρόνο ο Φίλιππος είχε ηττηθεί και πληγωθεί σοβαρά. Έτσι λοιπόν, και για λόγους γοήτρου οι Τριβαλλοί έπρεπε να συντριβούν!

 

Άμυνα-τακτική Τριβαλλών.

  Καθώς ο Αλέξανδρος προέλαυνε οι Τριβαλλοί είχαν (έξυπνα) κινηθεί στην αντίθετη κατεύθυνση, για να καταλάβουν τα περάσματα στα νώτα του. Ουσιαστικά δηλαδή βρίσκονταν στα μετόπισθεν του Αλεξάνδρου. Τη δεδομένη χρονική στιγμή αποτελούσαν τη μεγαλύτερη απειλή για το εκστρατευτικό σώμα.

  Ο Αλέξανδρος, προχώρησε ακόμη μια μέρα για να βεβαιωθεί ότι ο Στρατός των Τριβαλλών δεν είχε πια επικοινωνία με την κοιλάδα του Λύγινου.

Θράκας πολεμιστής

 Ο Σύρμος έβαλε το στρατό του στις παρυφές ενός δάσους προκειμένου να προστατευτεί από αυτό. Οι βάρβαροι ήταν στρατοπεδευμένοι σε μια στενή δασώδη χαράδρα, σε μια θέση από τη φύση της οχυρή και κατάλληλη για άμυνα. Είχαν αποτραβηχτεί σε πυκνό σχηματισμό μέσα σ’ αυτή τη θέση. Ο Αλέξανδρος έπρεπε να επιδείξει ακόμη μια φορά στρατιωτική ευφυΐα και να τους βγάλει έξω…

 

Η επίθεση και η επικράτηση.

  Όπως ήταν αναμενόμενο, ο Αλέξανδρος κατάλαβε την τακτική των Τριβαλλών. Διάλεξε μια θέση να παρατάξει το στρατό σε θέση η οποία δεν ήταν ορατή στον εχθρό. Αποφάσισε, με εξυπνάδα, να τοποθετήσει μπροστά από τη φάλαγγα τρεις ίλες ιππικού. Έπρεπε να βρει ένα τρόπο να επιτεθεί στο στρατόπεδο των Τριβαλλών που είχε στηθεί μέσα στη μικρή χαράδρα, ξεπερνώντας το εμπόδιο του δάσους.

  Ο Αλέξανδρος θα τους πλησίαζε και θα τους ανάγκαζε να βγουν έξω από το δάσος και μετά θα τους διέλυε, αφού προηγουμένως θα έβαζε το δικό του στρατό σε μη ορατό σημείο. Με ορθή τακτική θα τους επιτίθονταν και θα τους νικούσε. Ειδικότερα, ο Μακεδόνας βασιλιάς διέταξε τους τοξότες αλλά και τους σφενδονιστές να προχωρήσουν μπροστά προς το δάσος και να σφυροκοπήσουν τις πρώτες θέσεις του εχθρού. Οι Τριβάλλοι παρασύρθηκαν και επιτέθηκαν κατά των τοξοτών. Οι τοξότες υποχώρησαν μέχρι την ανοιχτοσιά. Οι Τριβαλλοί το λοιπόν βγήκαν από το δάσος και πολέμησαν με ανδρεία στις πρώτες αψιμαχίες. Ο Αλέξανδρος τους περίμενε με κανονισμένη από πριν τη διάταξη του.

  Ο γιος του Φιλίππου διέταξε τον Φιλώτα με το ιππικό της Άνω Μακεδονίας να επιτεθεί στους Τριβαλλούς από δεξιά και τον Σώπολη με το ιππικό (τον Ίππο) της Αμφίπολης και της Βοιωτίας να επιτεθεί από αριστερά. Ο ίδιος ο Αλέξανδρος είχε τεθεί επικεφαλής της φάλαγγας η οποία είχε παραταχθεί σε βαθύ σχηματισμό, έχοντας μπροστά της το προκάλυμμα του ιππικού. Όλος ο στρατός κινήθηκε μπροστά. Όσο οι αντίπαλες δυνάμεις αλληλοτοξεύονταν οι Τριβαλλοί κρατούσαν τις γραμμές τους. Όταν όμως όρμησε η φάλαγγα και ταυτόχρονα πλαγιοκόπησε το ιππικό οι γραμμές των Τριβαλλών έσπασαν και τράπηκαν σε φυγή προς το ποτάμι μέσω του δάσους.

  Έπεσε η νύχτα. Το σκοτάδι και το πυκνό δάσος εμπόδισε τους Μακεδόνες να συνεχίσουν την καταδίωξη με τη συνηθισμένη τους ορμή. Δεν υπήρχε δυνατότητα για περαιτέρω αποτελεσματική καταδίωξη (Αριανός 1.2.7), όμως η μάχη είχε κερδηθεί. Ο δρόμος για το Δούναβη ήταν ανοιχτός.

  Οι Τριβαλλοί είχαν 3.000 νεκρούς, ενώ οι Μακεδόνες μόλις 11 ιππείς και 40 πεζούς. Αυτοί που αιχμαλωτίστηκαν όμως ήταν πάλι λίγοι.

 

Βαδίζοντας προς το Δούναβη.

  Μόλις μαθεύτηκαν τα νέα όλοι είχαν τρομοκρατηθεί. Ο Αλέξανδρος ήταν τώρα αποφασισμένος να επιτεθεί στους Γέτες και να τελειώνει με τη Θράκη. Μέσα σε τρεις μέρες ο Αλέξανδρος χωρίς να συναντήσει αντίσταση έφτασε στο Δούναβη. Εκεί στις εκβολές του ποταμού συνάντησε τα πέντε πολεμικά πλοία του στόλου που είχαν φτάσει από το Βυζάντιο.

  Οι Γέτες ζούσαν στη σημερινή Μολδαβία-Βεσσαραβία. Οι Γέτες της ανατολικής ακτής της Αδριατικής έστειλαν πρεσβεία στον Αλέξανδρο και υποτάχθηκαν αμέσως, ζητώντας τη φιλία του.

 

-Ο Παύλος Παπαδόπουλος γεννήθηκε το 1978 στη Δράμα, μεγάλωσε στις Σέρρες και έζησε στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Από το 1996 εργάζεται στο δημόσιο σε διάφορες διοικητικές θέσεις. Είναι απόφοιτος της Σχολής Αξιωματικών της Ελληνικής Αστυνομίας, της Σχολής Αστυφυλάκων της Αστυνομικής Ακαδημίας, της Σχολής Επιμόρφωσης και μετεκπαίδευσης ΕΛ.ΑΣ., και της Σχολής Ελληνικού Πολιτισμού, του Τμήματος Ανθρωπιστικών. Σπουδών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Μιλάει Αγγλικά και Γερμανικά.

Ο Αλέξανδρος συντρίβει τους Αβασίλευτους Θράκες. Γράφει ο Παύλος Παπαδόπουλος

  Οι Αβασίλευτοι Θράκες ήταν μεγάλες φυλετικές ομάδες, οι οποίες κατά καιρούς είτε συρρικνώνονταν είτε επεκτείνονταν. Παρά το ότι τυπικά είχαν κατακτηθεί από το Φίλιππο, στην ουσία παρέμεναν ανεξάρτητες από τη μακεδονική κυριαρχία.  Η απόφαση για την πλήρη υποταγή τους είχε ληφθεί.

Θράκας πολεμιστής

  Ο Αλέξανδρος, τις αρχές της Άνοιξης του 335 π.Χ., ξεκίνησε από την Αμφίπολη και έχοντας αριστερά του τους Φιλίππους και το όρος Όρβηλο, προχώρησε προς τη χώρα των Αυτόνομων Θρακών. Με μια ταχύτατη προέλαση, καλύπτοντας 240 χλμ. μέσα από βουνά, έφτασε μέσα σε 10 μέρες στην οροσειρά του Αίμου.

  Ο μακεδονικός στρατός έφτασε στην κοιλάδα του Άνω Νέστου, τον οποίο διέσχισε πλημμυρισμένο όπως ήταν λόγω της εποχής (αρχές Άνοιξης) και περνώντας μέσα από τις οροσειρές της Ροδόπης έκοψε στα δύο τους Αβασίλευτους Θράκες. Οι φυλές της νότιο-ανατολικής Θράκης (ισχυρότεροι ήταν οι Οδρύσες) δεν κατάφεραν να ενωθούν με τους Τριβαλλούς. Μοιραία υποτάχτηκαν.

Θράκας πελταστής

  Ο Αλέξανδρος καθ’ οδόν άλλους τους εξόντωνε και άλλους τους καταδίωκε. Οι Θράκες, έντρομοι, είχαν τραπεί σε φυγή παίρνοντας μαζί τους γυναικόπαιδα και όσα υπάρχοντα μπορούσαν. Ο Αλέξανδρος ήταν αναγκασμένος να τους καταδιώκει διαρκώς μέσα στην οροσειρά του Αίμου, μη μπορώντας να πάρει κάποιο χαμηλό πέρασμα σε ένα από τα δύο άκρα του ορεινού όγκου. Έτσι, καταδιώκοντας τους, έφτασε στο πέρασμα του Σίπκα, ενώ ταυτόχρονα μήνυσε στο στόλο να πλεύσει από το Βυζάντιο προς στις εκβολές του Ίστρου (Δούναβη), ώστε να υποβοηθήσει από τη θάλασσα τις δυνάμεις της ξηράς.

 

Στις βουλγάρικες Θερμοπύλες.

  Το πέρασμα του Σίπκα βρίσκεται σε υψόμετρο 1306 μέτρων. Αποτελεί πέρασμα ανάμεσα στα βουνά Στάρα Πλάνινα (οροσειρά Αίμου), τα οποία  κόβουν τη Βουλγαρία στη μέση. Οριοθετεί τις επαρχίες Στάρα Ζάγορα και Γκάμπροβο, βρίσκεται μέσα στο Εθνικό Πάρκο Βουλγαρίας και απέχει 13 χλμ από την πόλη Σίπκα.

Σίπκα, αεροφωτογραφία

  Οι Αυτόνομοι Θράκες (αρκετοί από αυτούς ήταν Οδρύσες), αποφασισμένοι να ανακόψουν την πορεία του Αλεξάνδρου οχυρώθηκαν πίσω από το πέρασμα, καταλαμβάνοντας τα Στενά του Αίμου. Ο Αλέξανδρος καταδιώκοντας τους, έφτασε στο κεντρικό πέρασμα του Αίμου (Σίπκα). Το σημείο είναι γνωστό και ως βουλγαρικές Θερμοπύλες, καθώς εκεί κατά τη διάρκεια του Ρωσοτουρκικού Πολέμου (1877-1878) ο βουλγαρικός στρατός έδωσε τον υπέρ πάντων αγών κατά των Οθωμανών. Οι Βούλγαροι, με τη βοήθεια των Ρώσων, αντιμετωπίζοντας υπέρτερες οθωμανικές δυνάμεις (9.000 Βούλγαροι και Ρώσοι εναντίων 40.000 Τούρκων), κατατρόπωσαν τους Οθωμανούς και κέρδισαν την ανεξαρτησία τους.

Οι βουλγάρικες Θερμοπύλες

  Ο Αλέξανδρος έφτασε εκεί ύστερα από 9 ημέρες αδιάκοπης καταδίωξης. Οι Θράκες δεν είχαν πια άλλη επιλογή από το να οχυρώσουν το πέρασμα και να αντισταθούν.

  Το σημείο Σίπκα, ευρισκόμενο στην κύρια οροσειρά του Αίμου, ήταν ήδη κατηλειμένο από ορεσίβιους του Αίμου. Οι Αυτόνομοι Θράκες (είχαν ενισχυθεί και από αρκετούς Τριβαλλούς) ήξεραν καλά ότι δε θα μπορούσαν να συντρίψουν τους Μακεδόνες σε ανοιχτή μάχη. Ανέβασαν στην κορυφή του βουνού πολλά κάρα έμφορτα με βράχους, τα οποία αφενός μεν θα τους προφύλασσαν από εχθρικά βέλη αφετέρου δε θα γινόταν (σύμφωνα με το σχέδιο τους) ένα τέλειο φονικό όπλο.

  Οι Θράκες πίστεψαν ότι οι Μακεδόνες, σε πυκνές σειρές θα σκαρφάλωναν από το μονοπάτι στο βουνό (πράγματι ο Αλέξανδρος ήθελε αρχικά κατά μέτωπο επίθεση), έτσι θα έριχναν κατά πάνω τους τα κάρα (Αρριανός 1.1,6-7.) Οχυρωμένοι στην κορυφή του Αίμου, πίσω από τα οδοφράγματα, με τα κάρα θα τα έσπρωχναν την κατάλληλη στιγμή στους Μακεδόνες και κατόπιν εκμεταλλευόμενοι τη σύγχυση που θα τους προκαλούσαν θα επιτίθονταν πριν οι Έλληνες ανασυνταχθούν.

  Ο 20χρονος τότε Αλέξανδρος αντιμετώπιζε το πρώτο πρόβλημα τακτικής, ως διοικητής στρατεύματος…

 

Η κατάληψη του Σίπκα.

  Πολλάκις έχουμε τονίσει ότι η ικανότητα του Αλεξάνδρου να μαντεύει την τακτική του εχθρού ήταν εξαιρετική. Όταν πλησίασε στο Σίπκα αντιλήφθηκε το κόλπο τους: «Θα άφηναν τα κάρα πάνω στο πεζικό για να διασπάσουν τις γραμμές και μετά θα ορμούσαν εναντίων των Μακεδόνων με τα σπαθιά στα κενά που θα άνοιγαν τα κάρα, καθώς πλεονεκτούσαν επειδή κατείχαν υψηλότερο σημείο.» Γνώριζε καλά ότι ο αγαπημένος τους ελιγμός ήταν η άγρια έφοδος με τα ξίφη ανά χείρας.

  Ο Αλέξανδρος διέταξε τις φάλαγγες να παραμερίσουν (να κάνουν στην άκρη) όταν θα άφηναν τα κάρα οι Θράκες. Εάν βρισκόταν (όσοι βρισκόταν) σε στενό χώρο διατάχτηκαν να ξαπλώσουν κάτω και να προφυλαχτούν από τις ασπίδες τους, τοποθετώντας τες με ακρίβεια τη μία πλάι στην άλλη σκεπασμένοι από αυτές, σχηματίζοντας έτσι μια προστατευτική στέγη. Ταυτόχρονα έβαλε τους τοξότες και τους πελταστές στα πλάγια για να τους χτυπήσει.

  Το έδαφος πρέπει να ήταν παρά την κλίση του επίπεδο, αλλιώς δε θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τη φάλαγγα. Δεξιά ο Αλέξανδρος τοποθέτησε τη Φάλαγγα, αριστερά τους Αγριάνες και τους Υπασπιστές. Στο δεξί θα προωθούσε και τους τοξότες.

  Οι Θράκες έριξαν τις θανατηφόρες άμαξες. Ο Αλέξανδρος κατάφερε να αντιμετωπίσει το κόλπο των κάρων. Οι φαλαγγίτες εκτέλεσαν με ακρίβεια όσα διέταξε ο Αλέξανδρος. Οι φαλαγγίτες σκορπίστηκαν ή ξάπλωσαν καταγής αφού σκεπάστηκαν με τις ασπίδες. Γλίτωσαν όλοι, δεν πέθανε κανείς από τα κάρα (υπήρξαν μόνο μικροτραυματισμοί). Το σχέδιο πέτυχε. Δεν σκοτώθηκε κανείς. Εδώ έγινε φανερό το στρατηγικό δαιμόνιο του Αλεξάνδρου, καθώς επίσης και η τέλεια πειθαρχία και τάξη που επικρατούσαν στο μακεδονικό στρατό.

Η αρχαία Θράκη

  Μόλις πέρασε ο κίνδυνος από τα κάρα, θάρσηντες οι Μακεδόνες, όρμησαν με φωνές εναντίων των Θρακών. Με πολεμικούς αλαλαγμούς ρίχτηκαν μπροστά εμψυχωμένοι. Εκείνη τη στιγμή η Φάλαγγα ήταν το πιο τρωτό σημείο της παράταξης. Ο Αλέξανδρος διέταξε άμεσα μια ομάδα από επίλεκτους τοξότες να μπουν μπροστά και δεξιά από τη φάλαγγα για να αντιμετωπίσουν τις εφόδους του εχθρού (προωθήθηκαν από εκεί γιατί το έδαφος ήταν πιο ευνοϊκό). Αυτό θα έδινε στους Φαλαγγίτες τη δυνατότητα να προχωρήσουν πιο γρήγορα και πιο εύκολα από δεξιά, εάν οι Θράκες επιτίθονταν.

  Οι Θράκες επιτέθηκαν στην αριστερή πτέρυγα, γρήγορα όμως υποχώρησαν στο χώρο που ήταν πριν τα κάρα. Ο Αλέξανδρος είχε σταθεί στην αριστερή πτέρυγα (αριστερά της Φάλαγγας) επικεφαλής των ασπιδοφόρων, της βασιλικής φρουράς και των πεζέταιρων και των Αγριανών. Από κει θα επιτιθόταν (πλάγια και αριστερά). Πριν όμως ακόμη επιτεθεί ο Αλέξανδρος η Φάλαγγα ήταν ήδη ανάμεσα στους Θράκες και τους κατέσφαζε. Οι τοξότες σταμάτησαν τις επιθέσεις των Θρακών και η Φάλαγγα τους απώθησε. Οι ελαφρά οπλισμένοι Θράκες δεν άντεξαν την ορμή της Φάλαγγας, πέταξαν τα όπλα κάτω και τράπηκαν σε άτακτη φυγή προς το βουνό. Μπροστά στον οργανωμένο στρατό του Αλεξάνδρου οι Θράκες με τον κατώτερο εξοπλισμό τους πλέον δεν είχαν άλλη επιλογή από τη φυγή.

 

Μετά τη νίκη.

  Οι Αβασίλευτοι Θράκες ηττήθηκαν οριστικά. Δε θα απασχολούσαν ποτέ ξανά την αυτοκρατορία.

  Οι Θράκες άφησαν στο πεδίο της μάχης 1.500 νεκρούς. Συνελήφθησαν και λίγοι στρατιώτες τους. Σύμφωνα με τον Αρριανό ήταν γρήγοροι στο τρέξιμο και γι αυτό αιχμαλωτίστηκαν λίγοι. Συνελήφθησαν όμως σχεδόν όλα τα γυναικόπαιδα που βρίσκονταν στον καταυλισμό τους.

 Τα λάφυρα, γυναικόπαιδα και όσοι αιχμάλωτοι, παραδόθηκαν στο Φιλώτα και στο Λυσανία. Στάλθηκαν σε παράλιες πόλεις και από εκεί προωθήθηκαν στη Μακεδονία. Ο Αλέξανδρος τα έστειλε στη Μακεδονία. Δε διέπραξε το λάθος του Φιλίππου και δεν κράτησε τα λάφυρα κοντά του όπως ο πατέρας του ο οποίος τα είχε χάσει.

  Ο Αλέξανδρος αφού πέρασε όλο το στρατό του από το βουνό, προχώρησε προς τη χώρα των Τριβαλλών. . Συγκεκριμένα έφτασε στο Λύγινο ποταμό μεταξύ Σιστόβου και Συλιστρίας. Οι Τριβαλλοί ήταν εγκατεστημένοι ανάμεσα στο Δούναβη και τον Αίμο.

Διακόσμηση θρακικού τάφου

 

Συμπέρασμα:

  Από τη σύγκρουση με τους Ανεξάρτητους Θράκες, φάνηκε ξεκάθαρα η ανωτερότητα ενός εκπαιδευμένου στρατού έναντι ενός γενναίου αλλά κακοεκπαιδευμένου στρατού. Τέτοια ανωτερότητα είχε επιδείξει και ο Βρασίδας το 424 π.Χ. (Θουκ. 4. 125-8) αλλά σε μικρότερη κλίμακα.

-Ο Παύλος Παπαδόπουλος γεννήθηκε το 1978 στη Δράμα, μεγάλωσε στις Σέρρες και έζησε στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Από το 1996 εργάζεται στο δημόσιο σε διάφορες διοικητικές θέσεις. Είναι απόφοιτος της Σχολής Αξιωματικών της Ελληνικής Αστυνομίας, της Σχολής Αστυφυλάκων της Αστυνομικής Ακαδημίας, της Σχολής Επιμόρφωσης και μετεκπαίδευσης ΕΛ.ΑΣ., και της Σχολής Ελληνικού Πολιτισμού, του Τμήματος Ανθρωπιστικών. Σπουδών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Μιλάει Αγγλικά και Γερμανικά.

Το σχέδιο του Μεγάλου Αλεξάνδρου για την υποταγή της Θράκης.

Γράφει ο Παύλος Παπαδόπουλος.

  Τα θέματα που είχαν προκύψει για τον Αλέξανδρο μετά τη δολοφονία του πατέρα του, είχαν διευθετηθεί κατά τα δύο τρίτα μέσα σε μισό χρόνο. Η αντιπολίτευση είχε εξοντωθεί, ενώ στην Ελλάδα η τάξη είχε επιβληθεί. Εκείνο που έμενε στο νέο βασιλιά ως εκκρεμότητα  ήταν η καταπράυνση των βόρειων φυλών της Θράκης και της Ιλλυρίας.

Η αρχαία Θράκη

  Οι βόρειες επαρχίες του κράτους (Θράκη-Ιλλυρία) ήταν υπό εξέγερση, ενώ οι Θράκες ήταν έθνος που αγαπούσε τον πόλεμο. Ο Αλέξανδρος επρόκειτο να τους βάλει όλους στη θέση τους, αρχικά αυτούς που ζούσαν βόρεια της Μακεδονίας και κατόπιν τους Ιλλυριούς.

 

Η Θράκη.

  Η Θράκη στην αρχαιότητα ταυτιζόταν χοντρικά με τη σημερινή Βουλγαρία, την ιστορική ελληνική Θράκη (από το Νέστο και ανατολικά), αλλά και τη σημερινή Ευρωπαϊκή Τουρκία. Οι Θράκες ζούσαν ήσυχα και τους καλούσαν θεοσεβείς ή καπνοβάτες (καθαροί σύμφωνα με τον Κοραή). 

  Ο Ηρόδοτος μας πληροφορεί ότι: «Ο πληθυσμός της Θράκης είναι μεγαλύτερος από οποιοδήποτε μέρος στον κόσμο. Αν οι Θράκες ενώνονταν θα γίνονταν ακατανίκητοι και το ισχυρότερο έθνος στον κόσμο» Ολόκληρη η Θράκη, σύμφωνα με το Στράβωνα, αποτελείται από 22 λαούς, και παρά το ότι είναι χώρα καταπονημένη, μπορούν να στρατολογηθούν και να παραταχθούν 15.000 ιππείς και 200.000 πεζοί. 

Ο Θράκας φιλόσοφος Δημόκριτος

  Οι Θράκες είχαν μεγάλη παράδοση στον ελλαδικό χώρο. Η Ελευσίνα είχε ιδρυθεί από τους Θράκες  και ειδικότερα από τους Ευμολπίδες, ύστερα από την κάθοδο τους τον 14^ο αιώνα στην Αττική. Στους Δελφούς το επιφανέστερο ιερατικό γένος ήταν οι Θράκιδες. Ο τρόπος που παιανίζουν οι Θράκες λεγόταν από τους Έλληνες «τιτανισμός», κατά μίμηση της φωνής που βγάζουν από τους παιάνες τους οι Τιτάνες που ονομάστηκαν Πελαγόνες.

  Οι Θράκες είχαν κοινή λατρεία θεών με τους Έλληνες. Στη βόρεια Θράκη λατρεύονταν ο Δίας και η Ήρα, τους έλεγαν Ρήσκινθις ή Ρήσκινδης, από το Ρήσκινθον όρος της Θράκης. Ο Άρης ήταν ο εθνικός θεός των Θρακών. Ο Άρης προστάτευσε και τους Τρώες, καθώς ως γνωστό οι Θράκες είχαν πολεμήσει στο πλευρό της Τροίας. Ενώ, ακόμη, η οργιαστική λατρεία του Διονύσου διαδόθηκε από Θράκες στην Ελλάδα.

  Μεταξύ των Θρακών ίσχυε η πολυγαμία, καθώς νυμφεύονταν μέχρι και 12 γυναίκες! Ο Πλάτων, στους Νόμους (7, 805d-805e) μας πληροφορεί ότι: «Σκύθες και Θράκες πίνουν και αφήνουν όλο το κρασί να χυθεί στα ρούχα τους νομίζοντας ότι έχουν κάνει κάποιο καλό ή έξυπνο κατόρθωμα. Χρησιμοποιούν τις γυναίκες τους σαν γεωργούς γελαδάρηδες και τσοπάνους και τις βάζουν να τις υπηρετούν όπως οι δούλοι.»

  Ο Στράβων όμως μας λέει ότι: «Υπάρχουν μερικοί Θράκες που ζουν χωρίς γυναίκες και τους καλούν «κτίστες» και χάρη στην τιμή με την οποία ζουν έχουν αφιερωθεί στους θεούς. Ο ποιητής (Όμηρος) μιλά γενικά για γαλακτοκόμους και άβιους, ανθρώπους δικαιότατους. Μάλιστα τους ονομάζει άβιους, γιατί ζουν χωρίς γυναίκες, επειδή θεωρεί τη ζωή του χήρου κάπως ημιτελή.» (Στράβων 7.3.3)

  Πιο κάτω ο Στράβων συνεχίζει λέγοντας: «Οι Θράκες είναι αμαξοικοί και νομάδες, ζουν από τα κοπάδια τους και από γάλα και από τυρί και μάλιστα φοραδίσιο’ Δεν ξέρουν ούτε από αποθήκευση τροφών και ούτε από εμπόριο, εκτός από ανταλλαγή ενός φορτίου με άλλο φορτίο» (Στράβων 7.3,7) Συμπληρώνει ότι  «δεν τρώνε τίποτα έμψυχο ούτε τα κοπάδια. Τρώνε μόνο μέλι, γάλα και τυρί.»

  Η Θράκη ήταν η γέφυρα που έθετε σε επικοινωνία την Ευρώπη με την Ασία. Οι πρώτοι κάτοικοι της ήταν Φρύγες, Οδρύσες, Ήδωνες, Δίοι κλπ. Η επικοινωνία τους με την Ελλάδα ήταν συχνότατη.

Αγγείο με αναπαράσταση από το στρατόπεδο του Ρήσου

 

Ο προληπτικός πόλεμος.

  Η υποταγή των Τριβαλλών και των Ιλλυριών κρίθηκε επιβεβλημένη. Τα θρακικά φύλα απειλούσαν τη Μακεδονία από τα δυτικά και τα βόρεια εφόσον είχε σκοπό να στραφεί προς την Περσία (Αριανός). Ο νέος βασιλιάς έπρεπε λοιπόν να προκαταβάλει οποιαδήποτε εξέγερση πριν εισβάλει στην Ανατολή.

  Ο Φίλιππος δεν είχε εδραιώσει την κυριαρχία του στη Θράκη. Οι Θράκες ουσιαστικά είχαν διατηρήσει την ανεξαρτησία τους. Ο Φίλιππος είχε μάλιστα υποστεί και επικίνδυνες ήττες κατά την επιστροφή του από τη σκυθική εκστρατεία.

  Στην πραγματικότητα ο Φίλιππος τους πρότεινε συμμαχίες με τις οποίες θα διατηρούσαν την ανεξαρτησία τους. Το έκανε με επιτυχία με τις Κρηνίδες (μετονομάστηκαν σε Φίλιπποι) και την Αμφίπολη. Τους χειριζόταν σαν ανεξάρτητες οντότητες, στο πλαίσιο όμως της επικυριαρχίας του. Ο Φίλιππος δημιουργούσε εύκολα συμμαχίες με τις ελληνικές πόλεις-κράτη της Θράκης, προστατεύοντας τες από τους εχθρικούς Θράκες. Τους άφησε ελεύθερους συμμάχους με την προσδοκία ότι τα κοινά εμπορικά συμφέροντα θα τις κρατούσαν πιστές στις συμμαχίες τους. Κάτι τέτοιο δεν ίσχυε πάντα. Θυμίζουμε ότι η Πέρινθος και το Βυζάντιο, με τη βοήθεια της Περσίας αντιστάθηκαν το 340 π.Χ.

Η κατάσταση επρόκειτο να εδραιωθεί μια και καλή με τον Αλέξανδρο.

 

Ο Μέγας Αλέξανδρος

  Σε περίπτωση που όλοι οι Θράκες θα εξεγείρονταν μαζικά, σύμφωνα με τον Ιουστίνο δεν θα ήταν δυνατόν να ελεγχτούν. Οι Θράκες ήταν ριψοκίνδυνοι και αφιερωμένοι στον πόλεμο όσο οι Σκύθες και οι Πάρθοι. Ο Αλέξανδρος ήταν αναγκασμένος τη δεδομένη χρονική στιγμή να τους χτυπήσει προληπτικά.

 

Οι διαθέσιμες δυνάμεις. 

  Το ακριβές μέγεθος των μονάδων που εκστράτευσαν στη Θράκη δε μνημονεύεται πουθενά. Βέβαιο είναι όμως ότι οι δυνάμεις που επιχείρησαν στη Θράκη ήταν μεγαλύτερες (σε αριθμό Μακεδόνων στρατιωτών) από αυτές που εκστράτευσαν στην Ασία. 

 Το στράτευμα είχε αμιγώς μακεδονικές μονάδες και μία μη μακεδονική. Σύμμαχοι του Αλέξανδρου ήταν οι Αγριάνες από την κοιλάδα του Άνω Στρυμόνα. Το πεζικό αποτελούνταν από 12.000 βαριά οπλισμένους και 8.000 ελαφρά. Το ιππικό από περίπου 3.000 ιππείς. Όλα αυτά σύμφωνα πάντα με εκτιμήσεις.

 Ο Αλέξανδρος δεν απέσυρε τις μονάδες του Παρμενίωνα από την Ασία (τους είχε στείλει εκεί ο Φίλιππος πριν 2 έτη). Παρέμειναν εκεί ως προγεφύρωμα για τη μελλοντική εκστρατεία. Επιπρόσθετα άφησε σημαντικές μονάδες στην Ελλάδα ως φόβητρο για την αποτροπή εξέγερσης. Στη θέση στην Πέλλα του άφησε τον στρατηγό Αντίπατρο. Εντύπωση ακόμη προκαλεί και το γεγονός ότι δεν πήρε μαζί του κανέναν από τους πεπειραμένους αξιωματικούς του Φιλίππου. Ο νέος βασιλιάς όμως θα αντιμετώπιζε την κατάσταση με εξαιρετική επιτυχία.

 

Το σχέδιο.

  Η Θράκη λεγόταν και Σάμος εξαιτίας του υψόμετρο της (σάμοι λέγονταν τα ύψη). Επρόκειτο επί της ουσίας όπως γίνεται κατανοητό για μια γιγαντιαία ορεινή εκστρατεία, στην οποία ο Αλέξανδρος παρά τις απελπιστικές καταστάσεις που βίωσε δεν έχασε ποτέ το κουράγιο του.

  Θα επιτυγχανόταν και μια εκγύμναση του στρατού με μια μεγάλη στρατιωτική επιχείρηση στην οποία θα απαιτούνταν να διανυθούν 500 klm. Οι Μακεδόνες, ταυτόχρονα, θα επέβλεπαν και τις αντιδράσεις των υπολοίπων Ελλήνων, αν δηλαδή εκδηλωνόταν δολιότητα και ως που θα έφτανε. Οι βασικότεροι αντίπαλοι του στη Θράκη θα ήταν οι Ανεξάρτητοι Θράκες, οι Τριβαλλοί και οι Γέτες.

 

Θράκας ακοντιστής

  Πριν ξεκινήσει, ο γιος του Φιλίππου, είχε διατάξει μια μοίρα πολεμικών πλοίων του στόλου να ξεκινήσει από το Βυζάντιο (ήταν ναυτική βάση του Αλεξάνδρου) με κατεύθυνση το Δούναβη προκειμένου να τον συναντήσει σε συγκεκριμένο σημείο το οποίο είχε προκαθορίσει. Η κυριαρχία του στις ελληνικές πόλεις της Θράκης είχε αρχίσει να εμπεδώνεται σιγά σιγά. Έτσι όταν αργότερα το 333 π.Χ., ο περσικός στόλος είχε προσεγγίσει τη Θράκη και είχε κυριεύσει την Καλλίπολη. Οι υπόλοιπες ελληνικές πόλεις της Θράκης έδειξαν απροθυμία να τα βρουν με τους Πέρσες.

  Η διαταγή του Αλεξάνδρου προς το στόλο δείχνει και την πρόθεση του Αλεξάνδρου εξ’ αρχής να φτάσει στο Δούναβη. Απώτερος σκοπός της εκστρατείας ήταν η συγκρότηση ενός βορείου συνόρου στο Δούναβη. Μόνο έτσι θα υπήρχε πλήρης ασφάλεια στο Βορρά. Σε κάθε περίπτωση ο Αλέξανδρος έπρεπε να δείξει ότι είναι κύριος της κατάστασης.

  Ως προς το επιχειρησιακό πλάνο ο Αλέξανδρος είχε δύο επιλογές. Ο πρώτος και ευκολότερος κατά τη γνώμη, μου δρόμος ήταν να ακολουθήσει την κοιλάδα του Αξιού, δια μέσω της κοιλάδας των Παιόνων και των Αγριανών, της χώρας δηλαδή των πιστών Αγριανών να φτάσει στην πεδιάδα των Τριβαλλών . Ο δεύτερος δρόμος ήταν να ξεκινήσει από την Αμφίπολη με κατεύθυνση το Βορρά, να διασχίσει την χώρα των αυτόνομων Θρακών, να καβαλήσει την οροσειρά του Αίμου και να φτάσει στην κοιλάδα του Έβρου (ήταν προτιμότερο γιατί θα συναντούσε λαούς αβέβαιους, τουλάχιστον, όπως οι Οδρύσες), και από εκεί θα χτυπούσε τους Τριβαλλούς από ανατολικά.

 Τελικά προκρίθηκε το δεύτερο δρομολόγιο. Ο Αλέξανδρος από την Αμφίπολη, έφτασε στη χώρα των αυτόνομων Θρακών ανεβαίνοντας το Νέστο, αφήνοντας τους Φιλίππους και το βουνό Όρβηλο. Περνώντας τον πλημυρισμένο, λόγω Άνοιξης, Νέστο άρχισε να κυνηγά τους Θράκες. Μέσα σε δέκα μέρες, με μια κεραυνοβόλα επιχείρηση πέρασε από τη Ροδόπη, έφτασε στη χώρα των Οδρυσών και αποκεί στα στενά του Αίμου!

 Τις επόμενες εβδομάδες θα δούμε αναλυτικά πως ο Αλέξανδρος, ξεκινώντας τις αρχές της Άνοιξης του 335 π.Χ., από την Αμφίπολη έφτασε στο πέρασμα του Σίπκα στον Αίμο (βουλγαρικές Θερμοπύλες) και εκεί συνέτριψε τους Αβασίλευτους Θράκες. Κατόπιν θα εξετάσουμε πως εισέβαλε στη χώρα των Τριβαλλών προς τον ποταμό Λύγιο όπου και τους διέλυσε. Ακολούθως πως συναντήθηκε με το στόλο στο Δούναβη και κατέλαβε τη νήσο Πεύκη και πως διέσχισε το Δούναβη επικρατώντας κατά κράτος εις βάρος των Γετών…

 

-Ο Παύλος Παπαδόπουλος γεννήθηκε το 1978 στη Δράμα, μεγάλωσε στις Σέρρες και έζησε στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Από το 1996 εργάζεται στο δημόσιο σε διάφορες διοικητικές θέσεις. Είναι απόφοιτος της Σχολής Αξιωματικών της Ελληνικής Αστυνομίας, της Σχολής Αστυφυλάκων της Αστυνομικής Ακαδημίας, της Σχολής Επιμόρφωσης και μετεκπαίδευσης ΕΛ.ΑΣ., και της Σχολής Ελληνικού Πολιτισμού, του Τμήματος Ανθρωπιστικών. Σπουδών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Μιλάει Αγγλικά και Γερμανικά.