ΤΡΙΤΗ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΗ ΚΑΤΟΧΗ 1941-4.

Οι Βούλγαροι κατά τη διάρκεια της 3ης βουλγαρικής κατοχής σε Μακεδονία και Θράκη, υιοθέτησαν μια σειρά από πολιτικές τρομοκράτησης και εκφοβισμού του πληθυσμού καθ' όλη την διάρκεια της κατάληψης με σκοπό τον εκβουλγαρισμό του.

 

Αντικατέστησαν όλες τις υπηρεσίες με βουλγαρικές, απαγόρευσαν τη χρήση της ελληνικής γλώσσας, στον δρόμο, στα σχολεία, στις εκκλησίες, στις πινακίδες με τις διευθύνσεις και τις επιγραφές των καταστημάτων. Πολλά αρχαία μνημεία καταστράφηκαν διότι έφεραν στις επιγραφές τους στην ελληνική γλώσσα.  Χρησιμοποιούσαν καθημερινή σωματική βία και τουφεκισμούς και αυτό προκύπτει από μαρτυρίες επιζώντων ή συγγενών των θυμάτων. Πολλοί είναι οι δηλωμένοι από τους συγγενείς τους φονευθέντες αγρίως από τους Βουλγάρους κατακτητές την περίοδο 1941-1944 στον Ν. Ροδόπης. Άγνωστος είναι και ο αριθμός των θανόντων από πείνα, κακουχίες και αναίτιους ξυλοδαρμούς.  

Όσοι Έλληνες είχαν μια επιχείρηση υποχρεώνονταν να πάρουν Βούλγαρο συνέταιρο. Τα ζώα που σφάζονταν και η αγροτική παραγωγή παραδίδονταν στον βουλγαρικό στρατό για τις ανάγκες του. Όποιοι Έλληνες αναγνώριζαν τη βουλγαρική κατοχή και έπαιρναν τη βουλγαρική υπηκοότητα απαλλάσσονταν από τα παραπάνω δυσβάσταχτα μέτρα. Ελάχιστοι ήταν αυτοί που αποδέχτηκαν τη βουλγαρική κατοχή και οι οποίοι με την αποχώρηση του κατοχικού στρατού έφυγαν και αυτοί. Οι φόροι για τους Έλληνες αυξήθηκαν κατά 100% και κάθε οικογένεια Ελλήνων είχε δικαίωμα να καλλιεργεί μόνο 10 στρέμματα. 

Οι Έλληνες για να εξασφαλίσουν κρυφά κάτι για να φάνε "έκλεβαν" από το χωράφι τους λίγο σιτάρι και με ένα χειρόμυλο, βάσει προφορικών μαρτυριών, αλέθανε τα σιτάρι για να κάνουν αλεύρι για ψωμί. Άλλοτε μάζευαν βελανίδια, τα αλέθανε και έκαναν ψωμί, όμως το αποτέλεσμα ήταν να πρηστούν και να έχουν σοβαρά προβλήματα υγείας. 

Οι Βούλγαροι έκαναν έλεγχο στα σπίτια χριστιανών και μουσουλμάνων και αν κάποιος είχε κρυμμένα τρόφιμα η τιμωρία ήταν πολύ σκληρή. Έχει αναφερθεί και θάψιμο ζωντανών ανθρώπων, όπως το πέταμά τους και κλείσιμο σε πηγάδι χωριού. Στα καταστήματα ψώνιζαν μόνο Βούλγαροι και τρόφιμα με δελτίο έπαιρναν μόνο όσοι είχαν βουλγαρικά ονόματα.

Στους ήρωες του νομού Ροδόπης ανήκουν και οι 29 εκτελεσθέντες από το χωριό της Ξυλαγανής (παλαιό βουλγάρικο χωριό με το όνομα Κουσλανλί), πρόσφυγες όλοι από εδάφη που κυρίως κυρίευσε η Βουλγαρία. Η απόφασή τους να πλαισιώσουν τις αντιστασιακές ομάδες όπου δρούσαν στη Θράκη τους οδήγησε στη μετέπειτα σύλληψη, τον βασανισμό και την εκτέλεσή τους. (Συνολικά στον νομό εκτελέσθηκαν 59 άτομα λόγω συνεργασίας τους με τους αντάρτες)

Όλη την αγροτική παραγωγή οι Ξυλαγανιώτες την παρέδιδαν στις βουλγαρικές αρχές και τα πάντα ήταν ελεγχόμενα και με κουπόνι. 

Τα κυνηγητικά όπλα των Ξυλαγανιωτών παραδόθηκαν στην βουλγαρική αστυνομία. Η απόκρυψη όπλου ήταν έγκλημα και τα βασανιστήρια θανατηφόρα (κόψιμο αυτιών, βγάλσιμο ματιών). Πολλοί Ξυλαγανιώτες υπηρέτησαν στον βουλγαρικό στρατό ως Ντουρντουβάκια, δηλαδή στα τάγματα καταναγκαστικών έργων. Κάθε μέρα υπήρχε αγγαρεία για διάφορα καταναγκαστικά έργα. Ο δρόμος Ξυλαγανής μέχρι Κομοτηνή (17 χλμ.) είχε στρωθεί με τσακισμένη άσπρη πέτρα, σε μέγεθος μιας παλάμης για να μην λασπώνει, με καθημερινή εργασία δεκάδων Ξυλαγανιωτών.

Πηγές: 

-Αρθρα και μαρτυρίες από τοπικές εφημερίδες, από προσωπική συλλογή και τον ΓΑΚ Ροδόπης

-Η μαύρη Βίβλος των βουλγαρικών εγκλημάτων εις την ανατολική Μακεδονία και Θράκη

Στη φωτογραφία καταστημα στην Κομοτηνή με βουλγαρική επιγραφή.

Η Ελληνική προσέγγιση στο ζήτημα της καταγωγής των Πομάκων.

Η ελληνική προσέγγιση στο ζήτημα της καταγωγής των Πομάκων θα μπορούσε να περιγράφει ως προσπάθεια αντίκρουσης των τουρκικών και βουλγαρικών θέσεων, οι οποίες ήταν ενταγμένες στο πλαίσιο των εδαφικών διεκδικήσεων και της διαπάλης του 19ου και των αρχών του 20ου αι. Η ελληνική άποψη έδωσε έμφαση στην αναζήτηση των σχέσεων των Πομάκων με τα αρχαιοθρακικά φύλα και μέσω της ιστορικής τους συνέχειας στη σχέση τους με το Βυζάντιο.

Όλοι οι Έλληνες συγγραφείς αλλά και κάποιοι από τους ξένους, που μελέτησαν το ζήτημα, ενσυνείδητα, θεωρούν τους Πομάκους, απόγονους των παλαιών Θρακών.

 

Κατά τον Στράβωνα(1ος αι. π.Χ), στη Ροδόπη κατοικούσαν τα εξής ελληνοθρακικά φύλα: οι Βήσσοι στη Βόρεια Ροδόπη ως τον Αίμο, οι Δίοι στην Ανατολική και τέλος οι Αγριάνες στη Δυτική. Αλλά και πριν από τον Στράβωνα, υπάρχουν αρχαιότερες μαρτυρίες του Θουκυδίδη (5ος αι.) και του Θεόπομπου (4ος αι.), που μιλούν για το θρακικό φύλο των Αγριανών ή Αγραίωνή Αγριέων και τους τοποθετούν στον ίδιο σχεδόν χώρο, όπου βρίσκουμε σήμερα τους Πομάκους.

Όμως, ποια η σχέση αυτού του αρχαίου ελληνοθρακικού φύλου με τους σημερινούς Πομάκους;

Καταρχήν είναι διατηρημένη μέχρι σήμερα παράδοση ανάμεσα στους Πομάκους που κατοικούν στον ελληνικό χώρο, ότι είναι απόγονοι των Αγριανών (δηλαδή, αυτόχθονος πληθυσμός.)

Την άποψη αυτή ενισχύει η μαρτυρία του Βυζαντινού ιστορικού Γεωργίου Ακροπολίτη (1217-1282), ότι η περιοχή της Ροδόπης ονομαζόταν Αχριδός, καθώς και η στενή σχέση των παλαιών στοιχείων με τα σημερινά δεδομένα, που επικαλείται μεγάλος αριθμός Ελλήνων ερευνητών που ασχολήθηκαν με το ζήτημα της καταγωγής των Πομάκων(Χιδίρογλου Π., Μαγκριώτης I.,Μυλωνάς Π., κ.α). Στην παλιά Ξάνθη υπάρχει συνοικία που ονομάζεται

«Αχριάν μαχαλέση» (γειτονιά των Αχριάνων). Στην περιοχή του Έβρου, χωριό της περιοχής ονομάζεται Αγριανή, ενώ πλησίον συνοικισμός λέγεται «Αχριάν πουναρή»(πηγή των Αχριανών).

Ωστόσο, αυτό που προβάλλεται ως ισχυρό επιχείρημα από ελληνικής πλευράς για την ελληνική καταγωγή των Πομάκων, είναι η πλήρη αντίθεση των χαρακτηριστικών Πομάκων και Τούρκων, που προβάλλει ως συμπέρασμα από την αντιπαραβολή των ανθρωπολογικών χαρακτηριστικών των Πομάκων και των τουρκικών φύλων στη Μ.Ασία και στη Θράκη.

Ενισχυτικό για την ανθρωπολογική συγγένεια μεταξύ Ελλήνων και Πομάκων, είναι το πόρισμα της αιματολογικής έρευνας της Β' Παθολογικής κλινικής του Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης στους Πομάκους το 1969. Την έρευνα πραγματοποίησε μια ομάδα γιατρών (Παναγιωτόπουλος Σ., Τσάπας Γ., Παπάζογλου Π., Ξηροτύρης Ν., Μυλωνάς Π., Χαρισιάδου Ε., Παναγιωτόπουλος Ε.) και το πόρισμα τους αναφέρει περιληπτικά: «Προέβημεν εις τον ανοσολογικόν καθορισμόν των φαινοτύπων των απτοσφαιρινών, επί 508 Πομάκων κατοίκων Θράκης. Εκ της ερεύνης ουδεμία διαφορά προέκυψεν μεταξύ των Πομάκων και του λοιπού Ελληνικού πληθυσμού, τόσο ως προς τη συμμετοχή των γόνων, όσον και ως προς τη συχνότητα των τριών ατμοσφαιρινικών φαινοτύπων».

Τα παραπάνω στοιχεία ενισχύονται και σε μεγάλο βαθμό επιβεβαιώνονται κι από τα πορίσματα της διδακτορικής διατριβής του Ν.Ι Ξηροτύρη, Ιατρού, εγκεκριμένη από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, που περιλαμβάνει παρατηρήσεις που προέκυψαν από την έρευνα της κατανομής των συχνοτήτων των ομάδων του αίματος στους Πομάκους και από τη διερεύνηση ενδεχόμενης φυλετικής σχέσεως με τους γειτονικούς πληθυσμούς με αιματοληψίες από 1.030 κατοίκους πομακικών χωριών (από το 1/20 του συνόλου του πληθυσμού).

Τα συμπεράσματα της έρευνας αυτής συνδυασμένα και με διάφορα άλλα λαογραφικά και αρχαιολογικά ευρήματα πρόσφεραν τα εξής νέα δεδομένα:

1. Οι Πομάκοι αποτελούν φυλετικά ενιαίο, απομονωμένο πληθυσμό που υπέστη ελαφρότατη επίδραση από φυλές μογγολικής προελεύσεως.

2. Υπάρχει αιματολογική συγγένεια των Πομάκων με τους Έλληνες που φτάνει σε ποσοστό 50-70°/ο για τον πληθυσμό των χωριών Σάτραι και Εχίνος.

3. Οι Πομάκοι ως πληθυσμός απομονώθηκαν επί μακρό χρονικό διάστημα, υπέστησαν ορισμένες μικρομεταβολές στην κατανομή των συχνοτήτων των ομάδων αίματος, και διατήρησαν σχεδόν αναλλοίωτες τις αρχικές τους συχνότητες κατανομής των διαφόρων συστημάτων των ομάδων αίματος, ενώ η άποψη ότι είναι απόγονοι Κιργισιών αποίκων δεν είναι σωστή με βάση τη στατιστική σύγκριση των αποτελεσμάτων Πομάκων-Κιργισίων.

4. Οι κάτοικοι της νοτίου Βουλγαρίας διαφέρουν από εκείνους της βορείου, που θεωρούνται απόγονοι αρχαίων θρακοελληνικών φύλων και δεν υπέστησαν αξιόλογες φυλετικές μεταλλαγές.

5. /Από τη σύγκριση των κατανομών των συχνοτήτων των ομάδων αίματος με τις αντίστοιχες που βρέθηκαν στους Βούλγαρους, Τούρκους, Σέρβους και Αλβανούς, πληθυσμούς του βαλκανικού χώρου που συμμετείχαν σε ορισμένες ιστορικές στιγμές με τους Πομάκους, προκύπτει ότι δεν υπάρχει πρακτικά οποιαδήποτε πιθανότητα συγγένειας με αυτούς και δεν έλαβε καμία άξια λόγου επιμειξία.

 

 Τέλος, οι ελληνικές προσεγγίσεις για την καταγωγή των Πομάκων, όπως παρουσιάζονται μέσα από τη λιγοστή βιβλιογραφία, προβάλλουν ως επιχείρημα την ύπαρξη χριστιανικών στοιχείων σε εκδηλώσεις της καθημερινής τους ζωής και την παρουσία ελληνικών λέξεων στο λεξιλόγιο τους (ειδικότερα στη γλώσσα των Πομάκων και στη σχέση της με την Ελληνική αναφέρεται αναλυτικά το κεφάλαιο).

 

Πράγματι, εκδηλώσεις όπως το σταύρωμα της ζύμης από τις νοικοκυρές αμέσως μετά το ζύμωμα, το σταύρωμα των παιδιών στις κούνιες, το έθιμο της βασιλόπιτας την πρωτοχρονιά, ονομασίες συνοικισμών, όπως «τεοτόκα (=Θεοτόκος) στο πομακικό χωριό Ώραίον, είναι στοιχεία που οι Έλληνες ερευνητές στην προσπάθεια να εξηγήσουν την ύπαρξη τους στους Πομάκους, τα θεωρούν κατάλοιπα του ελληνορθόδοξου παρελθόντος τους.

Συμπερασματικά, μπορούμε να πούμε ότι η ελληνική άποψη συνοψίζεται ως εξής: Οι Πομάκοι είναι απόγονοι των αρχαίων Θρακών, δηλαδή γηγενής πληθυσμός της περιοχής, που λόγω των ιστορικών συνθηκών εξισλαμίσθηκαν από τους Τούρκους πριν περίπου τρεισήμισι αιώνες και μιλούν μία μεικτήδιάλεκτο όπου επικρατεί το σλαβοβουλγάρικο ιδίωμα και κάνει αισθητή την παρουσία του τόσο το τούρκικο, όσο και το ελληνικό στοιχείο.

Πηγή: Οι Πομάκοι Μια κοινωνιογλωσσολογική προσέγγιση (έρευνα στο χωριό Μύκη)

Ταραμπατζή Κατερίνα, 2002

ΧΩΡΙΑΤΙΚΟ ΚΑΛΑΝΤΑΡ ΤΟΥ 1902

Ο Χρόνος

 Στα μέρ μας, από τς δοδδεκα μην’ άλλ’ έρκάαι μέ κρύα καί χιόνια- καί τσέ λέμε χ’μανιάτκοι κι άλλ’ μέ ζέστες καί καλό £αιρό καί τσέ λέμε καλοκαιρνοί. Δεν είναι Βελί ή μέρα τ πότ έρκεται ο χ’μώνας καί πότε τό καλοκαίρ. ’Από καμμιά φορά τά κρύα έρκάαι νωρίς καί τότες έ'χμε πρώ’μο χ’μώνα, αλλ’ φορά πάλε οι ζέστες έρκάαι νωρίς κι έ'χμε πρώ’μο· καλοκαίρ. Γι αυτό λέγ’ καί ή παροιμία; ’Από Μάρτ’ καλοκαίρ κι άπ’ Αύγουστο χ’μώνα. Άμα ό καθαυτού χ’μώνας άρκέβ άπ’ τ’ Άγιαάριύς τό μήνα, άμα σφίξ τό κρύο κι άνάψνε τά μαβάλια, καί φεύγ’ μέσα τό Μάρτ, άμα άρκέψνε νά πρασνίζνε τά άαΐρια καί ν’ άθίζνε τά δέάρα,

Οί Τοΰρκ’ καί οί Κατσβέλ’ λένε δ χ’μώνας μπαιν’ τ’ Άϊδημητριοΰ καί τό καλοκαίρ τ’ Άϊγιωργιού. Άν λες καί τς δασκάλ’ μας καί τς γραμματζούμεν’, ό χρόνος είναι τέσσερα κομμάτια από τρεις μην’ τό καθανείνα. Αύτοίν'’ βάζνε στά έβγα τού χ’μώνα τν άνοιξ, καί στά έβγα τ’ καλοκαιριού τό χ’νόπωρο. Μά ό Θεγός κανείνενα δεν άκούγ’. Νέ τό· χ’μώνα νέ τό καλοκαίρ δέ τά στέλν’ τν ίδια μέρα κάθε χρόνο. Πότε τά στέλνει νωρίτερα πότε κόμ ξώρας άπ’ ά'λλες χρονιές.

Τσοί χιμωνιάτκοι τσ μην’ όάέ βρέχ’καί χιονίζ καί τά χωράφια καί τ’ άbέλιa λασπίζνε? οΐ άάροι κάάαι στο χωριό. "Οσ’ έχνε ζευγάρια, άγελάδια γιά άλλα χαϊβάνια θά τά κ’τάξνε, θά τά ταγίσνε, θά τά ποτίσ-νε κι ύστερα θά πάνε στς καβέδες νά παίξνε τάβλι, άάμα γιά χαρτιά, γιά θά κάτσνε νά πιούνε τό καβέ τς καί ν’ άποσώσνε λόγια. ’Άν πής γιά τς μερομστάδες π’ δεν έχνε χαϊβάνια, έκεΐν’ στς καβέδες βραδιάζάαι στς καβέδες ζμερώνται.

Η Στενήμαχος

Οί γ’ναίκες τότες κάμννε δλιές τού σπιτιού. Συγ’ρίζνε, σκουπίζνε,. άαλώννε, κεάάνε, φαίννε, πλέννε, μαγερεύνε καί κηδεύνε τά μωρά τς.

‘Άμ’ άνοίξ δ καιρός κ’ έρτ τό καλοκαίρ γοΰλ χύνάαι στα χωράφια, στ3 αόέλια, στα ϊ>οστάνια, τσ’ καπνοί, τά σκλήκια, τό θέρο, τ’ αλών’, τό άρΰγο. κατά τό καιρό νά πούμε. "Ερκεται μέρα π’ άδειάζ τό χωριό ■ κι’ άπομήσκνε μόνε οί γριές και τά μωρά.

'Ο χρόνος έχ’ πολλές γιορτές, μεγάλες καί μικρές. Ή τρανήτερ ή γιορτή είναι ή Πασκαλιά. Τς μεγάλες τς γιορτές δέ δλεΰνε. ’Άν τυχόν έχνε ονομασία, καλοδέχάαι τς μισαφίρδες, τσέ κερνάνε καί τσέ προσκών- ται. Στά λαφρογιόρτια πάλε κάμν-νε μόν λαφρειές δλιές καί καθιστές·~ σά νά πούμε ράψμο, κέάμα, κλώσ-μο, πλέξμο μά όχι δλιές πατερτη- λήδκες. Μόνε οποίος έχ’ ονομασία, ας εΐν’ καί λαφρογιόρτ, εκείνος γιορτάζ. 

Τά ξετναμένα κορίτσια πλέχνε ταντέλες, γιατί τότες δεν ίδρώννε τά χέρια, κεάάνε στο μά£ανο, γιά στο χέρ, φαίννε, καί σά τζέ βοθάη ή, φωνή τς τραβδάνε κιόλας γιά νά περνάη ή δίρα.

Οί γιαγιές κάάάαι στ’ κωχίτσα καί λαναρίζνε μαλλιά, γιά στρίφτνε ρόκα, γιά γνέθνε μαλλί στύ χέρ, γιά έχνε τό μωρό ως ν’ άποσώσ’ ή μάννα τ τσί δλιές τς, γιά λένε στά ί^ονάκια τς παραμύθια γιά νά κάάάαι φρόν’μα.

Τό χ’μώνα φαίν-νε μόνε άσπρα πανιά. Τά κόκκ’να καί τά γαλάζια τά φαίννε τό καλοκαίρ, γιατί τότε δέ νεμλετίζάαι καί δέ μα^ώννε στο χτέν’.

Πηγή: Αρχείο Θρακικού Λαογραφικού Θησαυρού

Η Αϊσε Ιμαμ βγαζει κοκκινη καρτα στον Τσαβουσογλου

 Κύριε Τσαβουσογλου οποίος δεί ποτε και από εσάς δεν θέλω να μού πατάτε και να μου λερώνεται το ιερό τόπο μού όσο το πατάτε τόσο πολύ πονάει  η ψυχή μου είστε ανεπιθύμητοι εδώ στη Θράκη μάς  γενικά στη χώρα μας Αίσε Ιμαμ από τα ελληνικά πομακοχωρια της Θράκης και όχι τουρκικά εδώ είναι Ελλάς και έτσι θα παραμένει Θράκη ελληνική γη και όχι τουρκική.

Μία σύντομη ανασκόπηση της πορείας του Ελληνισμού στη Θράκη...

Η Θράκη υπήρξε σε όλη την έκταση της (Βουλγάρικη και Ελληνική) εξελληνισμένη και χριστιανική ειδικά από τη ρωμαϊκή εποχή και ύστερα εώς την εγκατάσταση Σλάβων και Βουλγάρων στις θρακικές περιοχές της σημερινής νότιας Βουλγαρίας. Η ανάπτυξη που επιχειρεί το αρχείο θρακικού ελληνισμού ως προς αυτό το θέμα είναι ενδιαφέρουσα:

Ή Βυζαντιακή αυτοκρατορία παρέλαβε παρά τής Ρωμαϊκής τήν Θράκην δλην τελείως έξηλληνισμένην καί σχεδόν χριστιανικήν. 
Οϊ δέ έν τή γωνία τής Ροδόπης ταΰτη πληθυσμοί, έχοντες κέντρον τήν φύσει καί τέχνη όχυράν Φιλιπποΰπολιν, ήσαν ακμαιότατοι ζώντες εύδαίμονες έν τή εύφόρω χώρα των, ήτις ένεκα τής έπικρατησάσης έπί αιώνας ευνομίας υπό τήν Ρωμαϊκήν κυριαρχίαν μετεβλήθη εΐ.ς παράδεισον. Δυστυχώς ή από βορρά έπισκήψασα τών βαρβάρων επιδρομέων θεομηνία άνεστάτωσε τά πάντα. Γότθοι, Οΰνοι, ’Άβαροι, Σλαΰοι, Βούλγαροι έπανειλημμένως επί αιώνας επιδραμόντες τήν άνθηράν χόραν ήρήμωσαν αυτήν σφάζοντες ή άπάγοντες αιχμαλώτους τούς κατοίκους της.
 Οΰτω οί παλαιοί άνωχΰρωτοι συνοικισμοί κατεστράφησαν, μηδέ τών ονομάτων αυτών διασωθέντων, οί δέ τυχόν άνεγερθέντες έπί τής τοποθεσίας των ή παρ’ αυτή νέοι είτε υπό τών διαφυγόντων τον κίνδυνον Ελλήνων καί εξηλληνισμένων κατοίκων των είτε υπό τών έπηλΰδων από τοΰ έκτου ήδη αίώνος Σλαΰων είτε υπό έπιμείκτων έ'λαβον νέα τοπωνυμία.
Τής μοίρας ταΰτης δεν άπηλλάγη καί ό παλαιός συνοικισμός, έπί τής τοποθεσίας οΰτινος άνεκτίσθη ό μεσαιωνικός Στενίμαχος. ’Άδηλον είναι, τίνες ήσαν οί συνοικίσαντες αυτόν πάλιν καί πότε. 
Ήσαν δηλ. λείψανα τών παλαιών κατοίκων του περιστοθέντα από τοΰ κατακλυσμού τών επιδρομέων καί άποτελέσαντα τον πυρήνα τοΰ μεσαιωνικού συνοικισμού, ώς φρονεί ό Βλ. Σκορδέλης ή ήσαν άλλοι έποικοι, — άγνωστον πόθεν όρμηθέντες,— έγκατασταθέντες έκεί μετά τών οικογενειών τών στρατιωτών φυλάκων τοΰ επικειμένου φρουρίου, ώς υποστηρίζει ό ’Αργΰρ. Δημητριάδης.
Τό μόνον βέβαιον είναι δτι οί συνοικήσαντες πάλιν έκεί ήσαν "Ελληνες, διότι ή πόλις έπί αιώνας μέχρις έσχατων (1906) διεφΰλαξε τον Ελληνικόν της χαρακτήρα άμειγή, ένώ οί περί αυτήν έπί τής 'Ροδόπης συνοικισμοί πάντες πλήν τών Βοδενών καί Κουκλένης έξεσλαυίσθησαν.

Από το Αρχείο Θρακικού Ελληνισμού (Φιλιππούπολη 1936)

Οι "Κούνιες", ένα πανάρχαιο έθιμο στη Θράκη

Ο Ελληνισμός στην περιοχή της Θράκης έχει προαιώνιες ρίζες.

Από την αρχαιότητα οι ελληνικοί πληθυσμοί είτε ως γηγενείς, είτε ως έποικοι ευημερούσαν στην περιοχή, όχι μόνο στην ελληνική αλλά και στην τουρκική και βουλγάρικη Θράκη.

Η συνέχεια του ελληνισμού στην περιοχή αποδεικνύεται  σε ένα μεγάλο βαθμό μέσα από τα τη διατήρηση των εθίμων.

Πλήθος εθίμων πέρασε από την αρχαιότητα μέσω του Βυζαντίου στη σύγχρονη εποχή.

Ένα χαρακτηριστικό έθιμο στη Θράκη ήταν οι «Κούνιες» που κατασκευάζονταν και δένονταν στα δέντρα την δεύτερη μέρα του Πάσχα ή ανήμερα του Αγίου Γεωργίου.

 Το κούνημα σ’ αυτές τις «αιώρες» ήταν αρχαίο έθιμο των Αθηναίων που συμβόλιζε τον καθαρμό – εξαγνισμό από το κακό, δηλαδή από τα πνεύματα του κακού.

Η μελέτη των εθίμων και της παράδοσης αποδεικνύει επιπλέον περίτρανα ότι το βυζάντιο αποτέλεσε συνδετικό κρίκο μεταξύ του αρχαίου και σύγχρονου πολιτισμού...

Ρώσικη απογραφή πληθυσμού στην Ανατολική Ρωμυλία το 1879.

Ως γνωστό η ρωσική εξωτερική πολιτική ήταν ο στυλοβάτης του βουλγάρικου εθνικισμού ιδιαίτερα κατά τον 19ο αιώνα.

Στο πλαίσιο του Πανσλαβισμού η ρωσική εξωτερική πολιτική προσανατολίζεται σταθερά στη δημιουργία μίας μεγάλης Βουλγαρίας εις βάρος των Ελλήνων και των Οθωμανών.

Οι διαπιστώσεις των υποστηριχτών της μεγάλης Βουλγαρίας όσον αφορά την πληθυσμιακή σύνθεση της Ανατολικής Ρωμυλίας καταδεικνύουν σταθερή και συμπαγή ελληνική παρουσία στην περιοχή.

Bulgarian Μinistry of Commerce and Agriculture, Bulgaria of To-day (Λονδίνο, 1907), σ. 28.

Οι ρωσικές αρχές προχώρησαν σε απογραφή του πληθυσμού της Ανατολικής Ρωμυλίας το 1879. Σε σύνολο 815.513 κατοίκων οι 42.516 ήταν Έλληνες. Οι θρακικοί σύλλογοι, ωστόσο, τους υπολόγιζαν περίπου 60.000, ενώ η ελληνική κυβέρνηση τους αναβίβαζε σε 130.000: Σφέτας, Αναταράξεις, σ. 65.

Τα νερά όμως είναι θολά...

Ο ζωτικός χώρος από πληθυσμιακής άποψης στις υπό εξέταση περιοχές είναι οι σλαβόφωνοι. Ειδικότερα εκείνοι που βαφτίζονται Βούλγαροι από την βουλγαρική και ρωσική προπαγάνδα με κριτήρια την προσχώρηση στην εξαρχεία και την γλώσσα.

Οι περιοχές της βορείου θράκης και βορείου Μακεδονίας (βόρεια του Μπέλες)  εξετάζονται ενδελεχώς από την Πολιτισμική Διαδρομή

ΣΩΖΟΜΕΝΟ ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΘΡΑΚΙΩΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ

Ο Ιωάννης Σιδηράς του Θελόγου, γεννηθείς το 1893 στην Κοινότητα Κρύα Βρύση της επαρχίας Σαράντα Εκκλησιών, απόφοιτος του Σχολαρχείου (εκτατάξια Σχολή Αρρένων) και του Ημιγυμνασίου Σαράντα Εκκλησιών, διασώζει στο προσωπικό του Ημερολόγιο ένα γνήσιο ανατολικοθρακιώτικο τραγούδι, το οποίο τραγουδούσαν οι νέοι το 1910.

Το τραγούδι αυτό είναι το παρακάτω:

«Πότε θε νάρθει η άνοιξη
 νάρθει το καλοκαίρι,
όπου ανθίζουν τα βουνά
και πρασινίζει ο κάμπος.
 Να βάλω τα ποδήματα,
να βάλω τα τσαρούχια.
Να πάρω το τουφέκι μου,
να βάλω το σπαθί μου.
Να πάρω δίπλα τα βουνά,
της Στράντζας τα Μπαλκάνια.
Και να σφυρίξω κλέφτηκα,
να μαζωχτούν οι κλέφτες.
Να διώξω όλους τους εχθρούς
ελεύθερα να ζήσω.
 Να δω ελληνικό φυτό
κι ύστερα ας πεθάνω».