Τριαντάφυλλο στο στήθος, του Τεννεσί Ουίλιαμ. Γράφει ο Παύλος Παπαδόπουλος.

   Φίλες και φίλοι του θεάτρου, απόψε θα σας παρουσιάσω το έργο του Τενεσί Ουίλιαμ Τριαντάφυλλο στο στήθος. Πρόκειται βασικά για μια κωμωδία για τον έρωτα. Ο πρωτότυπος τίτλος του είναι The Rose Tattoo, δηλαδή τατουάζ που εικονίζει τριαντάφυλλο.

  Το έργο γράφτηκε σε μια χαρούμενη στιγμή της ζωής του Ουίλιαμ, στην οποία ο συγγραφέας υπήρξε ψυχικά ήρεμος. Τον ενέπνευσε ένα ταξίδι στην πολύβουη και ζωντανή για τα μάτια του νότια Ιταλία. Είναι το μοναδικό του έργο που έχει αισιόδοξο τέλος…  

  Το Τριαντάφυλλο στο στήθος παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο Μπρόντγουεη το 1951 και γνώρισε μεγάλη επιτυχία. Ανέβηκε σε πάνω από 300 παραστάσεις με πρωταγωνιστές την Μ. Σάπλετον και τον Ε. Ουάλαχ. Το 1955 έγινε κινηματογραφική ταινία με τον ίδιο τίτλο και πρωταγωνιστές την Άννα Μανιάνι και τον Μπαρτ Λάνκαστερ. Τη Μανιάνι κατά καιρούς έχουν αποκαλέσει «στοιχείο της φύσης», «ηφαίστειο» και «λύκαινα». Ο Τενεσί Ουίλιαμ υπήρξε φίλος της αλλά και θαυμαστής της. Αναμφίβολα, αυτή είχε στο μυαλό του όταν έγραψε το έργο.

  Στην Ελλάδα, για πρώτη φορά το έργο παρουσιάστηκε το 1956 από το Θέατρο Τέχνης, σε σκηνοθεσία Καρόλου Κουν. Το 1971 έκανε πρεμιέρα στο Εθνικό Θέατρο σε μετάφραση Ασπρέα Σάγια και σκηνοθεσία Αλέξη Σολωμού. Πρωταγωνίστρια ήταν η Μαίρη Αρώνη. Πρόσφατα το παρακολουθήσαμε στο Θέατρο Τέχνης (υπόγειο) σε σκηνοθεσία Λευτέρη Γιοβανούδη και παραγωγής Δη.Πε,Θε, Κοζάνης.

Το «Τριαντάφυλλο στο στήθος», το 1956, στο Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης με τον Γιώργο Λαζάνη και τη Νέλλη Αγγελίδου.

Η υπόθεση:

  Η ιστορία διαδραματίζεται κάπου στη Νέα Ορλεάνη, σε μια γειτονιά Σικελών μεταναστών. Εκεί μένει η Σεραφίνα, μια παρορμητική Ιταλίδα, η οποία αντιδρά βίαια όταν μαθαίνει πως ο πεθαμένος άντρας της δεν της ήταν πιστός. Έχοντας εξιδανικεύσει τη σχέση της, που την μοιράζεται μυστικά μόνο με την Παναγία, αφήνεται στο απόλυτο πένθος και γίνεται θέμα κουτσομπολιού από τους γείτονές της, οι οποίοι βλέπουν την προσωπικότητα της να διαστρεβλώνεται, καθώς τριγυρίζει μισόγυμνη, φέρεται παράλογα στο παιδί της και μιλάει άγρια σε όλους. Όταν όμως γνωρίζει τον κωμικό φορτηγατζή Αλβάρο, τον άντρα με το ψεύτικο τριαντάφυλλο στο στήθος, η ζωή της αλλάζει και απελευθερώνεται από τις κοινωνικές καταπιέσεις.

Επιπλέον στοιχεία για το έργο: 

  Καταραμένος ποιητής ο Ουίλιαμ, ο «άνθρωπος που πληρώνουμε», όπως είπε κάποτε ο κριτικός Τομ Ντράιβερ, έκανε τη ζωή του θέατρο και τα πάθη του τραυματισμένου του Εγώ ρυθμιστικές μονάδες της σκηνικής του γλώσσας.

  Ο συγγραφέας, σύμφωνα με την Ειρήνη Αϊβαλιώτη, φιλοτεχνεί το έργο πατώντας στα χνάρια της Ηθογραφίας. Προχωρεί στη συμβατική ερμηνεία των φυσικών φαινομένων για να καταλήξει σε ιλαροτραγικό αφήγημα. Στόχος του είναι να ξορκίσει τα προβλήματα της αμερικάνικης κοινωνίας και κυρίως το Μακαρθισμό. Επιπρόσθετα επικεντρώνεται και στον πολλαπλασιασμό των γυναικείων νευρώσεων και την αγωνία των μικροαστών για κοινωνική άνοδο.

  Αντίθετα με τις μεγάλες του επιτυχίες έγραψε το Τριαντάφυλλο στο στήθος ως έργο κωμικό. Αποτελεί την μόνη εξαίρεση στα σκοτεινά και αποπνικτικά του έργα και ένα από τα αριστουργηματικά του γραπτά. Οι μεγάλες του επιτυχίες ήταν ξεσπάσματα προσωπικού λυρισμού. Το έργο είναι μια ιστορία πικρή, αδυσώπητη, αστεία και αληθινή. Άλλη μια απελπισμένου έρωτα, λαγνείας, αισθησιασμού αλλά με αίσιο-ρομαντικό τέλος αυτή τη φορά.

  

Οι ρόλοι:

  Η Σεραφείνα είναι μια γυναίκα όχι νέα, ονειροπόλα και ονειροπαρμένη, Μια από τις πρωταγωνίστριες αυτού του κόσμου. Ένα από τα φαντασιακά πρόσωπα του θεάτρου, φτιαγμένο από λέξεις και όνειρο. Ενσαρκώνει τον απόλυτο ενθουσιασμό.  Η πρωταγωνίστρια είναι μια Σισιλιάνα θέά, ένα ηφαίστειο έτοιμο να εκραγεί ανά πάσα στιγμή, και που εκρήγνυται σαν το ηφαίστειο της Αίτνας. Το θεατρικό σύμπαν του Ουίλιαμ είναι ένας κόσμος δυνατών και επιθετικών γυναικών, μια από αυτές είναι και η εμονική Σεραφείνα.

  Στο έργο έχουμε και αυτοβιογραφικά στοιχεία του συγγραφέα. Ο ίδιος είπε ότι ταυτίζεται με τις γυναίκες των έργων του και ότι υπήρξαν γι αυτόν πηγή έμπνευσης. Εξιδανικεύει τον άντρα της πάνω από τη Ρόζα (την κόρη της Σεραφείνας). Έτσι πάνω από τη Ρόζα βρίσκεται ο Ροζάριο. Στην περίπτωση της Ρόζα έχουμε αντιστροφή του Γυάλινου Κόσμου. Αντί της ψυχρής και αυταρχικής Αμάντα και της υπάκουης και υποχωρητικής Λόρα, έχουμε μια μητέρα που διαρκώς συρρικνώνεται από τον κόσμο και μια κόρη που τρέχει προς αυτόν. Η Σεραφείνα προσπαθεί μανιασμένα να κρατήσει την κόρη της μακριά από τους κυνηγούς άντρες.

Maureen Stapleton Don Murray The Rose Tattoo 1951

  Όταν πέθανε ο σύζυγός της, η Σεραφείνα έψαχνε κάπου να χωρέσει τη λατρεία της για κείνον. Δεν μπορεί να δεχτεί την απώλεια ούτε το θάνατο ούτε το πένθος.  Όταν η Σεραφείνα μαθαίνει ότι ο Ροζάριο είχε εξωσυζυγική σχέση, αφού αυτός έχει πεθάνει καταλαβαίνει ότι είχε δημιουργήσει μια ιδεατή εικόνα γι αυτόν και ζούσε μέσα στην πλάνη. Μοιραία έρχεται σε εσωστρέφεια. Τα πάντα καταρρέουν γύρω της. Οργίζεται. Καταπίνει όμως την οργή της. Στο σημείο αυτό δυσκολεύουν οι σχέσεις της με την κόρη της. Η καθημερινότητα της γίνεται ανυπόφορη, καθώς ο κόσμος της προκαλεί αποστροφή. Η πρωταγωνίστρια ψάχνει τις απαντήσεις από μια ξεθωριασμένη Μαντόνα που έχει απέναντι της. Ο Αλβάρο είναι ένας οδηγός φορτηγού. Όταν μπαίνει σπίτι της, η Σεραφείνα προσπαθεί να καταλάβει αν είναι το σημάδι που περιμένει από την Παναγία. Η ζωή πρέπει πάντα να προχωράει…

Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν

  Το σύνολο του έργου του Ουίλιαμ είναι ένα διά-λογικό κατασκεύασμα. Βλέπουμε δύο ψυχές, δύο συνειδήσεις, δύο πρόσωπα σε ένα μύθο και μια ιστορία.  Ένα σώμα που εν ολίγοις θέλει να αρθρώσει τον ίδιο το διχασμό του, βλέπει τον κόσμο να γίνεται πρότυπο ομιλίας. Και αυτό το έργο δεν εντάσσεται στο κανονικό, παρόλαυτα όπως και τα υπόλοιπα έργα του είναι υποταγμένο εν μέρει στο φετίχ της υγείας, του νορμάλ και της προσαρμογής.

  Ο συγγραφέας και σ’ αυτό το έργο άρει τις αναντιστοιχίες ανάμεσα στο νορμάλ και το νοσηρό, το οικείο και το ανοίκειο, το παραδεκτό και το απαράδεκτο, το Διόνυσο και τον Απόλλωνα, τη φαντασία και τη βιωματική εμπειρία..

  Εν τέλει ο Ουίλιαμ, ως συγγραφέας κατόρθωσε να παίξει τέλεια το παιχνίδι ανάμεσα στη σύμβαση και στην ανατροπή της…  

 

 Το έργο μπορείτε να το ακούσετε εδώ:

-Ο Παύλος Παπαδόπουλος γεννήθηκε το 1978 στη Δράμα, μεγάλωσε στις Σέρρες και έζησε στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Από το 1996 εργάζεται στο δημόσιο σε διάφορες διοικητικές θέσεις. Είναι απόφοιτος της Σχολής Αξιωματικών της Ελληνικής Αστυνομίας, της Σχολής Αστυφυλάκων της Αστυνομικής Ακαδημίας, της Σχολής Επιμόρφωσης και μετεκπαίδευσης ΕΛ.ΑΣ., και της Σχολής Ελληνικού Πολιτισμού, του Τμήματος Ανθρωπιστικών. Σπουδών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Μιλάει Αγγλικά και Γερμανικά.

 

Καλοκαίρι και καταχνιά, του Τενεσί Ουίλιαμς. Ραδιοφωνικό Θέατρο

Αγαπητοί φίλοι, καθώς έχουμε φτάσει στην καρδιά του θέρους, θα σας παρουσιάσω το δράμα του Τενεσί Ουίλιαμς Καλοκαίρι και Καταχνιά. Το έργο αποτελείται από δύο θεατρικά μέρη, ένα εξελίσσεται το χειμώνα και ένα το καλοκαίρι, ενώ διαδραματίζεται συνολικά σε δεκατρείς πράξεις.

Η Βέρα Ζαβιζιάνου και ο Γιάννης Φέρτης ερμηνεύουν τους ρόλους της Άλμα και του Τζον

Το έργο γράφτηκε το 1948 ( ο Ουίλιαμς είχε αρχίσει να γράφει ήδη από το 1945) και ανέβηκε 102 φορές την ίδια χρονιά στο Μπρόντγουεϊ, χωρίς να γνωρίσει όμως την επιτυχία του έργου του ιδίου Λεωφορείον ο πόθος. Το έγραψε στα 34 χρόνια του.

Το 1961 το έργο προβλήθηκε στις κινηματογραφικές αίθουσες με τον τίτλο Summer and Smoke σε σκηνοθεσία Πίτερ Γκλέγβινς με πρωταγωνιστές τους Τζέραλντ Πέινζ, Λόρεν Χάρβεϊ και Ρίτα Μορένο. Προτάθηκε για τέσσερα Όσκαρ και δεν κέρδισε κανένα.

Η υποθεση:

Το έργο διαδραματίζεται σε μια μικρή πόλη στον αμερικανικό Νότο, με κύρια πρόσωπα την Άλμα και τον Τζων. Η Άλμα, κόρη συντηρητικού πάστορα και μιας ανώριμης μητέρας, επωμίζεται ενωρίς πολλές ευθύνες καταλήγοντας στα 25 της χρόνια να είναι εξαιρετικά σοβαρή και «αξιοπρεπής». Παραμένει όμως μια θερμή γυναίκα που δεν βρίσκει διέξοδο στις ανάγκες της ψυχής και του κορμιού της. 

Ο Τζων, γιος ευυπόληπτου γιατρού και γιατρός ο ίδιος, ζει στην απέναντι όχθη-παραδομένος στις αισθησιακές απολαύσεις. Η Άλμα είναι κρυφά ερωτευμένη μαζί του-οι δύο νέοι έχουν μεγαλώσει σε γειτονικά σπίτια-και ο Τζων τρέφει για αυτήν κρυφό θαυμασμό. 

Οι διαφορετικοί τρόποι ζωής τους δεν θα τους επιτρέψουν να συνδεθούν. Μια σειρά δραματικά γεγονότα όμως θα οδηγήσουν τα πράγματα σε δρόμους που ποτέ πριν δεν θα είχαν φανταστεί.

Επιπλέον στοιχεία για το έργο:

‘Αλμα θα πει στα ισπανικά “ψυχή”, η πρωταγωνίστρια είναι μια γυναίκα γεμάτη συναίσθημα, πρόκειται όμως για καταπιεσμένο συναίσθημα. Την Άλμα ερμήνευσε στην Ελλάδα με απόλυτη επιτυχία η Έλλη Λαμπέτη. Το έργο όμως βασίζεται και στους δύο πρωταγωνιστές στην Άλμα και στον γεμάτο πάθη Τζων.

Όπως έγραψε ο Σπύρος Παγιατάκης στην Καθημερινή το 1991, "ο  Ουίλιαμς είναι ένας επαναστατημένος πουριτανός ή πουριτανός επαναστάτης που εξορκίζει τα ταμπού και τις προκαταλήψεις της καταπιεσμένης αστικής κοινωνίας". Μια κοινωνία που ο ίδιος επεδίωκε να προκαλέσει και από την οποία ένιωθε κατατρεγμένος.

Η κατάσταση του να καταπνίγεις ότι σου ‘έρχεται φυσιολογικά και μετά να υποφέρεις από ανικανοποίηση (την αναφέρουν με τη λέξη “frustration”), ασφαλώς καταδεικνύει τις διαφορές που έχουμε από τις δυτικές πουριτανικές κοινωνίες. Παρόλα αυτά ο Ουίλιαμς θα βλαστήσει και στα εύκρατα μεσογειακά κλίματα.

Ένα θαυμάσιο έργο από τον “καταραμένο ποιητή” του αμερικάνικου θεάτρου που έκανε τη ζωή του θέατρο και τα πάθη του τραυματισμένου “εγώ” του ρυθμιστές της σκηνικής του γλώσσας. Με αυτόν τον τρόπο έσπρωξε τον εγχώριο ρεαλισμό πέρα από την καταγραφή της κοινωνικής και πολιτικής πραγματικότητας, προς το συναίσθημα και τον ψυχισμό.

Κλείνοντας θα σημειώσουμε ότι το συγκεκριμένο έργο είναι μία από τις πιο ευαίσθητες, συναισθηματικές και τραγικές ιστορίες που έχει προσφέρει ο συγγραφέας στο κοινο.

                                         

Το θέατρο της Τετάρτης 1967 

Για το ραδιόφωνο: Βέρα Ζαβιτσιάνου Γιάννης Φέρτης

   

 

Η μεταφόρτωση έγινε από το κανάλι Ναταλία Δεδουσοπούλου:

Πηγές:

http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=256772

https://artvilledk.wordpress.com/2019/11/10/review-καλοκαίρι-καταχνιά/

https://el.wikipedia.org/wiki/Καλοκαίρι_και_καταχνιά_(ταινία_1961)

radio-theatre.blogspot.com/2009/09/blog-post_1986.html 

Ιάσονας Τριανταφυλλίδης, Εφημερίδα Αδέσμευτος, 21-12-1999

Σπύρος Παγιατάκης, Εφημερίδα Καθημερινή, 15-12-1991