ΓΡΑΔΕΜΠΟΡΙ (ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ) ΔΕΚΑΠΕΝΤΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 1904 Η ΒΑΡΒΑΡΗ ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΚΡΙΤΟΥ ΤΡΑΙΚΟΥ ΣΤΕΡΓΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΔΥΟ ΓΙΩΝ ΤΟΥ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΜΜΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΟΜΙΤΑΤΖΗ ΠΕΤΚΩΦ, Η ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΣΤΟΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗ ΠΟΥ ΠΕΡΙΓΡΑΦΕΙ ΜΕ ΚΑΘΕ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΑ ΤΟ ΣΤΥΓΕΡΟ ΕΓΚΛΗΜΑ. (στη φωτό τα πτώματα του προκρίτου και του ενός από τους δολοφονηθέντες γιους)

Η διαμάχη Ελλήνων και Βουλγάρων για τη Μακεδονία ήταν φοβερή...

Αρχικά, οι Βούλγαροι εκμεταλλευόμενοι τη αδράνεια του ελληνικού κράτους (μετά τον ατυχή ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897) είχαν πάρει κεφάλι στη Μακεδονία, όμως και η Ελλάδα πιεζόμενη από τους Έλληνες της Μακεδονίας (σημαντικότατο το ιστορικό συλλαλητήριο της Θεσσαλονίκης τον Φεβρουάριο του 1904), οι οποίοι υπέφεραν τα πάνδεινα από τους κομιτατζήδες, είχε αρχίσει να δραστηριοποιείται.

Ένα από τα χωριά όπου υπήρχε εντονότατη σύγκρουση μεταξύ Ελληνόφρονων (πατριαρχικών) και Βουλγαρόφρονων (εξαρχικών) ήταν το τότε Γραδεμπόρι (ο σημερινός Πεντάλοφος). Στο Γραδεμπόρι είχαμε πολύ αιματηρά συμβάντα τα οποία προσέλκυσαν τεράστιο ενδιαφέρον από την κοινή γνώμη ακόμα και τον διεθνή τύπο της εποχής. Ένα από αυτά συνέβη το καλοκαίρι (Ιούνιο) του 1903 όταν οι Τούρκοι εξολόθρευσαν τη συμμορία του Γραδεμπορινού κομιτατζή Τσιόπκα. Σε αντεκδίκηση ο αρχικομιτατζής Πετκώφ τον δεκαπενταύγουστο του 1904 με την πολυμελή συμμορία του ήρθε στο χωριό και με τη βοήθεια ντόπιων κατοίκων δολοφόνησε με φρικιαστικά βασανιστήρια τον πρόκριτο του χωριού Τράικο Στεργίου (Τσιφούτη) και τους 2 γιους του ενώ τραυμάτισαν βαρύτατα και τη γυναίκα του. 

Η βάρβαρη αυτή δολοφονία προκάλεσε την άμεση κινητοποίηση του τότε μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Αλέξανδρου (Ρηγόπουλου) ο οποίος ήρθε άμεσα στο χωριό, ενημερώθηκε επί τόπου για το φοβερό έγκλημα, συμπαραστάθηκε και εμψύχωσε τους Ορθοδόξους (πατριαρχικούς) κατοίκους και επέστρεψε στη Θεσσαλονίκη όπου έκανε διάβημα στον Τούρκο Νομάρχη και στη συνέχεια έστειλε μια δραματικότατη επιστολή στον Πατριάρχη Ιωακείμ Γ'. Σε αυτήν περιγράφει με κάθε λεπτομέρεια το βάρβαρο έγκλημα. 

Σας την παραθέτω στη συνέχεια, όπως υπάρχει στο "Κατάλογος υπό των οργάνων του Βουλγαρικού κομιτάτου δολοφονηθέντων Ορθοδόξων εν Μακεδονία και Θράκη κατά τα τελευταία 5 έτη" που εκδόθηκε από το Πατριαρχείο στην Κωνσταντινούπολη το 1904.

ΕΠΙΣΤΟΛΗ

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ

Περί του εν τω χωρίω Γραδομπορίου θηριώδους φόνου του ορθοδόξου προκρίτου Τράικου Στεργίου και των δύο υιών αυτού.

Παναγιώτατε δέσποτα,

Υπό το κράτος των οδυνηροτέρων εντυπώσεων και ψυχικής συγκινήσεως απεριγράπτου περί δείλην της χθες  επανελθών εκ του χωρίου Γραδομπορίου, δίωρον απέχοντος της Θεσσαλονίκης, έσπευσα να διαβιβάσω τη Υμετέρα Θειοτάτη Παναγιότητι το εξής τηλεγράφημα: «Επανέρχομαι από χωρίον Γραδομπόρι, όπου χθες, ώραν τρίτην νυκτός, βούλγαροι λησταντάρται εισελθόντες επυρπόλησαν οικίαν ορθοδόξου προκρίτου Τράικου Στεργίου, κατακρεουργήσαντες αυτόν, δύο υιούς και πληγώσαντες επικινδύνως σύζυγον. Γενική εντύπωσις  οδυνηροτάτη, λεπτομερείας ταχυδρομικώς». Μήπω συνελθών εκ των εντυπώσεων εκείνων και της συγκινήσεως, επείγομαι να μεταδώσω τη Μητρί Εκκλησία τα καθέκαστα του στυγερού κακουργήματος, του εις τα πρόθυρα, ούτως ειπείν, της Θεσσαλονίκης υπό των ανθρωπόμορφων τεράτων του απαίσιου βουλγαρικού κομιτάτου διαπραχθέντος.

Την νύκτα της προχθές  κυριακής προς την δευτέραν, περί ώραν 3ην τουρκιστί βούλγαροι λησταντάρται υπέρ τους πεντήκοντα, αφού προηγουμένως παρωχέτευσαν το ύδωρ, δι’ ου το χωρίον υδρεύεται, και αφού μετ’ επιμελείας κατέλαβον άπαντα τα πέριξ αυτού σημεία, όπως μηδείς των κατοίκων δυνηθή να εξέλθει, επρονόησαν εν πρώτοις να αποκλείσωσι και περικλείσωσιν εντός του φυλακείου των τους φρουρούντας το χωρίον τρεις και μόνον χωροφύλακας στρατιώτας, τοποθετήσαντες κατέναντι αυτών ένοπλον κουστωδίαν, μεθ΄ο ομάς κακούργων διηυθύνθη εις την οικίαν του εκ των προκρίτων του χωρίου και θερμού πρωτοστάτου των ορθοδόξων αυτού Τράικου Γιόφκου, ενώ ταυτοχρόνως ετέρα ομάς κατευθύνεται εις την οικίαν του στερρώς επίσης της πατρώας θρησκείας και εκκλησίας εχομένου προκρίτου Τράικου Στεργίου (Τσιφούτη επωνυμουμένου). Και εκείνη μεν απέτυχεν ευτυχώς του μελετωμένου κακούργου σκοπού, χάρις εις τους αγρίους κύνας και εις την γενναιότητα του οικοδεσπότου και των δύο αυτού υιών, ότε εν τη αποτυχία των οι κακούργοι διενοήθησαν και επεχείρησαν να πυρπολήσωσι τον παρακείμενον τη οικία αχυρώνα, όπως ούτω μεταδιδομένου του πυρός και εις αυτήν κατακαύσωσι τους εν αυτή ζώντας αλλά και εν τούτω απέτυχον, δια του θάρρους και της ευψυχίας μεθ΄ης η θεία πρόνοια ώπλισε τον έτερο των υιών, όστις αψηφών τας βολάς των δολοφόνων ανήλθεν επί της στέγης του καιομένου αχυρώνος και κατώρθωσε να εμποδίση την μετάδοσιν του πυρός εις την οικίαν.

Αλλά δυστυχώς δια τον συνώνυμον αυτώ και συναγωνιστήν υπέρ της Ορθοδοξίας Τράικον Στεργίου η ειμαρμένη εδείχθη ανηλεής και αδυσώπητος.

Οι απαίσιοι δολοφόνοι συνωδεύοντο υπό γνωστού τη ειρημένη οικογενεία γείτονος Δημητρίου καλουμένου, όστις κρούσας την έσω θύραν της οικίας εζήτησε ν’ ανοίξωσιν αυτήν, προφασιζόμενος ότι έχει απόλυτον ανάγκη να ομιλήση προς τον οικοδεσπότην. Η σύζυγος του νεωτέρου των υιών του εννοήσασα την φωνήν του γείτονος ηρνήθη κατ΄αρχάς να ανοίξη την θύραν, διατεινομένη ότι πάντες κοιμούνται, ενδούσα όμως επί τέλους εις τας επανειλημμένας και επιμόνους αυτού αιτήσεις ήνοιξεν αυτήν, μη υποπτευομένη ποσώς η τάλαινα μηδέ φανταζομένη ότι ήγοιγε συγχρόνως τον τάφον όλης της οικογενείας. Πάραυτα τέσσαρες των αιμοχαρών δολοφόνων εισήλθον εντός της οικίας και συλλαβόντες κατά πρώτον τον υπέρ τα εξήκοντα έτη φέροντα πατέρα έδεσαν αυτού σφιγκτά τα χείρας όπισθεν. Είτα δε επιτεθέντες κατά του δευτεροτόκου υιού του Αναστασίου, νέου το 24 μόλις άγοντος το έτος της ηλικίας, υπέβαλλον αυτόν υπό τα όμματα του γέροντος πατρός εις βασανιστήρια πρωτάκουστα εν τη παγκοσμίω ιστορία των εγκληματικών πράξεων βασανιστήρια, άτινα και αυτά ίσως τα αιμοβόρα θηρία αποτροπιάζονται. Εξέδειραν τον περί τον τράχηλον δέρμα, απέκοψαν τα χείλη, την ρίνα, τα ώτα και τα αιδοία αυτού και αφού εξώρυξαν τους οφθαλμούς τοσαύτα επί του σώματος αυτού κατήνεγκον δι’ εγχειριδίων τραύματα, ώστε κατέστη τούτο εξ αυτών διάτρητον και παντελώς παραμεμορφωμένον. Ούτε αι γοεραί φωναί και οι σπαραγμοί του δυστυχούς νεανίου αλλ’ ούτε αι ικεσίαι και οι ολολυγμοί συζύγου και μητρός ίσχυσαν να μαλάξωσι την θηριώδη καρδίαν των κακούργων και αποτρέψωσι την χείρα αυτών αυτών των τοιούτων φρικτών βασανιστηρίων. Τουναντίον οι δολοφόνοι επέτεινον ταύτα, όπως τραγικώτερον καταστήσωσι μετ’ ολίγον τον θάνατον του πατρός επί τη θέα αυτών, καθ’ ου ημιθανούς σχεδόν εκ της φρίκης όντος βάλλουσιν ήδη την μιαιφόνον χείρα αποκόψαντες την ρίνα, τα ώτα και τα αιδοία αυτού και δι’ απείρων θανατηφόρων τραυμάτων τον προητοιμασμένον αυτώ φρικτόν θάνατον επενεγκόντες.

Τούτων εν τω κατωτέρω ορόφω της οικίας διαπραττομένων, ο εν τω δευτέρω κοιμώμενος πρεσβύτερος υιός Στέργιος, εικοσιεπταετετής την ηλικίαν, τας οιμωγάς και γόοους των κατακρεουργημένων ακούσας, ηγέρθη παραχρήμα και ηθέλησε να κατέλθει την κλίμακα ωσεί φρενήρης γενόμενος αλλά η καταλαβούσα αυτόν σύγχυσις και παραζάλη, το επικρατούν πυκνόν σκότος ώστε μη διακρίνειν την θύραν και αι προτροπαί και παρακλήσεις της συζύγου του, εννοησάσης τον επαπειλούντα αυτόν όλεθρον, συνεκράτησαν αυτόν εν τω δωματίω αναμένοντα μαθείν αργότερον τα συμβάντα. Πλην ηγνόει ο δυστυχής ότι το αυτό και τούτω η ειμαρμένη επεφύλασσε μοιραίον τέλος διότι οι κακούργοι αντιληφθέντες του ύπερθεν αυτών προξενηθέντος θορύβου και των φωνών και κατανοήσαντες ότι το τρίτον θύμα αυτών εκρύπτετο εκεί, ανήλθον μετά σπουδής την κλίμακα και εκβιάσαντες την θύραν συνέλαβον αυτόν και κατεβίβασαν εις τον κάτω όροφον, ένθα κατακρεουργημένα έκειντο τα πτώματα του πατρός και αδελφού, ρίψαντες αυτόν επί του κοιμωμένου βρέφους αυτού. Η εξηκοντούτις μήτηρ εν τη απογνώσει και απελπισία αυτής εξαφθείσα ώρμησεν εν τω μέσω των δολοφόνων, αλλά τα κατενεχθέντα κατ’ αυτής τραύματα έρριψαν αυτήν χαμαί ημιθανή, μεθ’ ο οι θεοστυγείς δολοφόνοι ήρξαντο του απαισίου αυτών έργου, εφαρμόσαντες και κατά τούτου οία και κατά του αδελφού του φρικώδη βασανιστήρια, υφ’ α τον μαρτυρικόν και ούτος υπέστη θάνατον.

Ούτω δε περάναντες το προμεμελετημένον στυγερόν κακούργημα εις μεν τας νεαράς συζύγους επιτάσσουσι ν’ απέλθωσι παρά τοις γονεύσιν αυτών προς αναζήτησιν νέας τύχης, προσειπόντες αυτές ότι εις τούτους τοιαύτη ήρμοζε τιμωρία, εις δε την οικίαν προς συμπλήρωσιν της καταστροφής θέτουσι πυρ και απέρχονται αυτής προς τους αναμένοντας αυτούς ομοτίμους συντρόφους.

Το πυρ μετεδόθη εντός ολίγου εις όλην την οικίαν και αι φλόγες ήδη εξέρχονται της στέγης αυτής αλλ’ ουδείς τολμά να εξέλθη της οικίας αυτού, καθόσον από της εισόδου των ληστανταρτών εν τω χωρίω πυκνοί και συνεχείς πυροβολισμοί ενέσπειραν τον πανικόν εις τους χωρικούς και κρατούσιν αυτούς εντός των οικιών. Τολμηρότερος και γενναιότερος πάντων αναδείκνυται γέρων τις, όστις με προφανή κίνδυνον της ζωής του εισέρχεται εντός της καιομένης οικίας και κατορθώνει να σύρει εις την αυλήν την ημιθανή γραία και τα πτώματα μόνον του πατρός και του πρεσβυτέρου υιού, του πτώματος του νεωτέρου εναπολειφθέντος εντός των φλογών.

Περί την ογδόην ώραν τουρκιστί, αποχωρησάντων των ληστανταρτών, οι τολμηρότεροι των κατοίκων ορθοδόξων εξέρχονται και κατορθούσι να περιορίσωσι το πυρ. Μετ’ ου πολύ δε μεταδίδεται η είδησις της εν τω χωρίω επελεύσεως των ληστανταρτών και του διαπραχθέντος κακουργήματος τω Νομάρχη, διαταγή του οποίου απέρχεται εσπευσμένως επί τόπου μεθ’ ικανού αριθμού χωροφυλάκων ο αρχηγός της χωροφυλακής προς καταδίωξιν των κακούργων, μετ’ αυτόν δε και ο μερκέζ – καιμακάμης προς εξακρίβωσιν των συμβάντων και ενέργειαν των προσηκουσών συλλήψεων και ανακρίσεων.

Την δε πρωίαν πληροφορηθείς περί των διαδραματισθέντων, ουχί βεβαίως ως ταύτα συνέβησαν, αναχωρώ αυθωρεί δια το ειρημένον χωρίον, συμπαραλαβών δύο των ανθρώπων μου και ένα ιερέα, τούτο μεν προς εξακρίβωσιν των κακουργημάτων εξ ιδίας αντιλήψεως, τούτο δε προς παρηγορίαν των παθόντων και ενθάρρυνσιν των λοιπών ορθοδόξων.

Η εν τω χωρίω απροσδόκητος παρουσία μου συνεκίνησεν επί μάλλον τους ορθοδόξους κατοίκους, οίτινες με οφθαλμούς πεπληρωμένους δακρύων, με καρδίαν υπό αρρήτου οδύνης συνεχομένην, ησπάζοντο την χείραν μου, διεκτραγωδούντες την απέλπιδα θέση αυτών και εξαιτούμενοι έλεος και προστασίαν.

Εννοείται ότι δεν έλειψα τους προσήκοντας επί τη δεινή ταύτη περιστάσει παρηγόρους και ενθαρρυντικούς λόγους να προσείπω αυτοίς, όπως εγκαρτερήσωσι και μη μικροψυχήσωσι προ του φοβερού και σπαραξικαρδίου δυστυχήματος. Αλλά τους αυτούς λόγους δεν ηδυνήθην να επαναλάβω ότε μετ’ ολίγον μετέβην ίνα ίδω τα θύματα των απαισίων δολοφόνων. Η αποκαλύψις αυτών εν υπαίθρω κατακειμένων, απεκάλυψε προ των ομμάτων μου φρικαλέον, αποτρόπαιον θέαμα. Η δια γραφίδος επί του χάρτου πιστή αναπαράστασις αυτού καθίσταται πάντη αδύνατος. Επί τη θέα των πτωμάτων η γλώσσα μου δεσμεύεται, η διάνοιά μου σκοτίζεται, ακουσίως οπισθοδρομώ, ρίγος διατρέχει όλα τα μέλη του σώματός μου, τα γόνατά μου αισθάνομαι τρέμοντα και καμπτόμενα, την δε καρδίαν μου δεινώς πάλλουσαν και έξω του στήθους εκθρώσκουσαν. Είναι αδύνατον να φαντασθή τις ότι ανθρωπίνη καρδία δύναται να αποτολμήση τοιαύτην εγκληματικήν πράξιν.

Και όμως εις τα στέρνα των μιαιφόνων οπαδών του βουλγαρικού κομιτάτου εγκλείεται καρδία και της των θηρίων θηριωδεστέρα.

Υπό συγκινήσεως απεριγράπτου, αλλά και αγανακτήσεως εν ταυτώ κατεχόμενος, αποστρέφω τα βλέμματά μου από των θυμάτων προς την εγγύς κατακειμένην αναίσθητον σχεδόν εκ των τραυμάτων γραίαν, περί ης η δέουσα λαμβάνεται μέριμνα, όπως μετενεχθή εις Θεσσαλονίκην και ης η θέσις παρίσταται απελπιστική. Υπολείπεται ήδη η ανεύρεσις του πτώματος του τρίτου θύματος, όπερ τέλος κατόπιν πολλών κόπων ανακαλύπτεται υπό τα φλέγοντα εισέτι ερείπια και μεταφέρεται απηνθρακωμένον πλησίον των άλλων. Η θέα αυτού έτι φρικαλεωτέραν εμποιεί αίσθησιν και ακατάσχετα φέρει τα δάκρυα υπό των οφθαλμών πάντων.

Γάλλος δημοσιογράφος ελθών προς θέαν των θυμάτων εδάκρυε διαρκώς και έλεγεν ότι το προκείμενον κακούργημα είναι πρωτάκουστον εις τα χρονικά των ποινικών δικαστηρίων όλου του κόσμου. Παραμείνας επί δύο εισέτι ώρας εν τω χωρίω και διατάξας τους ιερείς ίνα προβώσιν εις την κηδείαν των θυμάτων μεθ’ όλης της απαιτούμενης εκκλησιαστικής τάξεως επανέκαμψα περί την δείλην εις Θεσσαλονίκην. Αφικόμενος δε εις την μητρόπολιν διηυθύνθην αμέσως εις το διοικητήριον παρά τω Νομάρχη προς ον δια των ζοφερωτέρων χρωμάτων εκθέσας τα διαδραματισθέντα εντόνους εποιησάμην παραστάσεις και παρεκάλεσα την εξοχότητά του, όπως προνοήσει δραστηρίως περί της συλλήψεως και παραδειγματικής τιμωρίας των ενόχων και των συνεργών αυτών, ων πιθανότατα πολλοί εισίν εκ του ιδίου χωρίου, και ως και περί της εξασφαλίσεως των χριστιανών από νέας εν τω μέλλοντι επιδρομής των κακούργων δια της παραμονής εν τω χωρίω ικανής στρατιωτικής φρουράς μη παραλείψας επί τη αφορμή ταύτη ίνα την αυτήν ποιήσωμαι αυτώ σύστασιν και περί άλλων χωρίων, ένθα προς τοις ορθοδόξοις υπάρχουσι και σχισματικοί.

Η εξοχότης του πάνυ ευμενώς τας παρακλήσεις και συστάσεις μου αποδεξάμενος, και την εγκάρδιον αυτού λύπην επί τοις διαδραματισθείσιν εκδηλώσας υπεσχέθη και διεβιβαιώσατό μοι ότι περί όλων τούτων καθηκόντως θέλει προνοήση, τας προσηκούσας δίδων τοις αρμοδίοις διαταγάς.

Κατά την επάνοδόν μου εκ του χωρίου συνήντησα καθ’ οδόν μεταβαίνοντας εκείσε τους υποπροξένους της Ρωσσίας, Αυστρίας και Γερμανίας μετά των διερμηνέων των οικείων προξενείων, τον ανταποκριτήν του «Χρόνου» του Λονδίνου κ. Δόνασον μετά του διερμηνέως του αγγλικού προξενείου και άλλους ξένους ανταποκριτάς εφημερίδων και δημοσιογράφους.

Ο δε της Ελλάδος πρόξενος κ. Λ. Κορομηλάς από πρωίας είχε μεταβή επί τόπου και παρέμεινεν εν τω χωρίω μέχρι της αναχωρήσεώς μου εκείθεν.

Αι εκ του στυγερού τούτου κακουργήματος εντυπώσεις υπήρξαν παρά πάσιν ανεξαιρέτως οδυνηρόταται και δυσμενέσταται δια τους βουλγάρους, ιδία δε παρά τοις ξένοις, οίτινες είτε εξ εσφαλμένης αντιλήψεως και κρίσεως είτε εξ άλλων λόγων και ελατηρίων κινούμενοι αλλοίαν περί των κακουργιών του βουλγαρικού κομιτάτου είχον γνώμην και αλλοία συνεπώς έγραφον και εδημοσίευον, αποδίδοντες εκάστοτε εις ταύτας τον χαρακτήρα των κοινών εγκλημάτων.

Ταύτα εν ατελεί περιγραφή μεταδίδων τη Μητρί Εκκλησία και τας ευχάς και ευλογίας της Υμετέρας θειοτάτης Παναγιότητος επικαλούμενος, διατελώ

Εν Θεσσαλονίκη τη 17 Αυγούστου 1904.

Της Υμετέρας Θειοτάτης και προσκυνητής μοι Παναγιότητος ταπεινότατος θεράπων

Ο Θεσσαλονίκης ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ

Ο Βέβαιας κι φογάται (φοβάται) τη Στοφορίνα, του Γιάννη Γεωργιάδη. Γράφει ο Παύλος Παπαδόπουλος

  Γράφει ο Παύλος Παπαδόπουλος.

 Τον περσυνό Ιούνιο έζησα μια πρωτόγνωρη εμπειρία: την παρακολούθηση μιας παράστασης ποντιακού θεάτρου. Αν και ποντιακής καταγωγής κατά το ήμισυ, μέχρι σήμερα δε μου είχε δοθεί η ευκαιρία να δω ζωντανά ένα ποντιακό έργο. (Αμυδρά μόνο θυμάμαι πριν είκοσι και πλέον χρόνια κάποιες εικόνες από τον Κλήδονα, τον οποίο είχε μεταδώσει μεταγλωττισμένο όμως, η ΕΡΤ-3)  Έτσι λοιπόν, με χαρά αποδέχτηκα την πρόσκληση της προέδρου του της Ένωσης Ποντίων Ωραιοκάστρου και Φίλων, κας  Γεωργίας Πετρίδου να παραστώ στην πρεμιέρα της παράστασης «Ο Βέβαιας κι φογάται (δεν φοβάται) τη Στοφορίνα», σε σκηνοθεσία του Γιάννη Γεωργιάδη.

  Η παράσταση ανέβηκε στην αίθουσα προβολών του 2^ου Γυμνασίου Ωραιοκάστρου. Η αίθουσα ήταν κατάμεστη από θεατές, ποντιακής και μη καταγωγής. Στα χρόνια που ζούμε τα ταμπού έχουν σπάσει (εδώ και δεκαετίες) και όλοι έχουν κάποιον πρώην πρόσφυγα από τη Μικρά Ασία ή παλιννοστούντα από τις πρώην δημοκρατίες της Ε.Σ.Σ.Δ. (Υπενθυμίζουμε ότι κατά τις πρώτες δεκαετίες μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή οι ντόπιοι πληθυσμοί απέφευγαν επιμειξίες με Πόντιους.) Αυτά εξέλειπον και η ποντιακή κουλτούρα, ως στοιχείο, είναι οικεία σχεδόν σε όλους. Πάντως Πόντιοι και μη Πόντιοι ξεκαρδίστηκαν στο γέλιο.

  Μετά το επιτυχημένο ανέβασμα στο Ωραιόκαστρο η παράσταση ανέβηκε στην Παλαιοκώμη Σερρών, στο Ανοιχτό Θέατρο Κρύας Βρύσης «Τάσος Πεζιρκιανίδης» στην Πολίχνη, στην Ανοιξιά Ασκού, ενώ συμμετείχε και στο 6^ο Φεστιβάλ Ποντιακού Θεάτρου στις Μουριές του Κιλκίς. Έτσι, έκλεισε τις παραστάσεις για φέτος το Καλοκαίρι, ανανεώνοντας το ραντεβού με το κοινό για το Σεπτέμβρη.

  Ας πούμε και λίγα λόγια για το Σύλλογό: Ιδρύθηκε το 1993 στο Ωραιόκαστρο του νομού Θεσσαλονίκης και φέρει την επωνυμία ¨Ένωση Ποντίων Ωραιοκάστρου & Φίλων¨. Είναι πολιτιστικός, επιμορφωτικός Σύλλογος μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Σκοπός του Συλλόγου είναι η μορφωτική και πνευματική μας καλλιέργεια μέσα από το λαϊκό πολιτισμό, τις λαϊκές τέχνες (χορό, τραγούδι, θέατρο, λογοτεχνία κ.τ.λ. ) η διατήρηση των ηθών- εθίμων και της Ιστορίας του πολιτισμού του Πόντου. Στον εν προκειμένω Σύλλογο λειτουργούν διάφορα τμήματα :Χορευτικό , Χορωδιακό , Θεατρικό , Ποντιακής διαλέκτου, Εκδοτικό, Βιβλιοθήκη, Εκμάθηση ποντιακής λύρας, Διαδίκτυο (www.oraman93@gmail.com)

  Η Θεατρική Ομάδα του Συλλόγου λειτουργεί εδώ και δεκαοχτώ χρόνια. Παρά τις ελλείψεις ο γνωστός ηθοποιός και σκηνοθέτης, Γιάννης Γεωργιάδης, καταφέρνει και καθοδηγεί με επιτυχία τα μέλη της ομάδας. Η ομάδα έχει παρουσιάσει άλλα έξι έργα στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό. Πρέπει τέλος να προσθέσουμε και ότι η ίδια θεατρική ομάδα έχει λάβει και το Πρώτο Βραβείο στο 2^ο Περιφερειακό Φεστιβάλ Ποντιακού Θεάτρου.

  Η πρόεδρος του Συλλόγου κα. Γεωργία Πετρίδου, προλόγισε την παράσταση με τον εξής χαιρετισμό: «Ο Σύλλογος μας φέτος κλείνει τριάντα χρόνια λειτουργίας. Τριάντα χρόνια πολιτιστικής προσφοράς. Μέσα από τα τμήματα του Συλλόγου καταφέραμε και κρατήσαμε ψηλά την ποντιακή μας παράδοση, τα ήθη, τα έθιμα και την ιδιαίτερη διάλεκτό μας. Το ποντιακό θέατρο είναι το πιο πρόσφορο μέσο για να μην περάσει στη λήθη η ποντιακή διάλεκτος η συνέχεια της αρχαίας ελληνικής γλώσσας. Το θέατρο μας μορφώνει, μας διδάσκει, θεραπεύει το αίσθημα νοσταλγίας και πρέπει να υπάρχει, για να δίνει την πραγματική διάσταση της ποντιακής ζωής.»

 

Η υπόθεση του έργου.

  Οι ήρωες του έργου , ο Βέβαιας και η Στοφορίνα (τον Βαίβεα τον λεν Χριστόφορο-Στόφορο στα ποντιακά, εξού και Στοφορίνα), είναι ένα ζεύγος αρκετά αγαπητό στην κοινωνία. Υπάρχουν όμως κάποιες αντιπαλότητες μεταξύ τους πολλές φορές σε έντονο βαθμό, διότι ο Βέβαιας ενδιαφέρεται περισσότερο για την προσωπική του καλοπέραση έχοντας και αδυναμία στο γυναικείο φύλο. Αυτά εξοργίζουν την Στοφορίνα, η οποία είναι φορτισμένη με τις υποχρεώσεις εντός και εκτός σπιτιού και επιπλέον υποφέρει και τα τσιλιμπουρδίσματα του Βέβαια.

  Από την άλλη ο Τοξαγιαλάντς είναι ένας τύπος που του αρέσουν τα πειράγματα και οι φάρσες και εκμεταλλεύεται τις διαμάχες του ζεύγους, δημιουργεί διάφορες ψεύτικες ιστορίες ώστε να εντείνει περισσότερο τις αντιπαλότητες και να προκαλέσει κωμικές καταστάσεις με απώτερο σκοπό το γέλιο.

 

Επιπλέον στοιχεία για το έργο.

  Το έργο διασκεύασε και σκηνοθέτησε ο Γιάννης Γεωργιάδης. Το εγχείρημα του αναμφίβολα ήταν εξαιρετικά δύσκολο. Το ποντιακό θέατρο, όπως διαπίστωσα με τα μάτια μου δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. Ας δούμε τα πράγματα με μια σειρά:

 Η διασκευή αποτέλεσε μια σύνθεση από μικρές ιστορίες του Φίλωνα Κτενίδη, οι οποίες δημοσιεύονταν στην «ΠΟΝΤΙΑΚΗ ΕΣΤΙΑ». Ο συγκερασμός τους και η μετατροπή τους σε θεατρικό έργο από τον Γεωργιάδη, απαίτησε οπωσδήποτε χρόνο και κόπο. Όταν μάλιστα οι διάλογοι πρέπει να μιλούνται στην ποντιακή διάλεκτο και σε όχι οποιαδήποτε έκδοση της, αλλά σ’ αυτήν την οποία θα είναι κατανοητή στο κοινό, τότε ο βαθμός δυσκολίας μεγαλώνει. Ύστερα αυτοί οι διάλογοι θα πρέπει να διδαχτούν στους ηθοποιούς και να ακουστούν από εκείνους επί σκηνής χωρίς σαρδάμ σαν να μιλιέται η απλή ελληνική. Αυτή η διαδικασία υπήρξε κατά τη γνώμη μου η δυσκολότερη φάση της προετοιμασίας της παράστασης. Ο σκηνοθέτης-συγγραφέας μπόρεσε και τα έφερε εις πέρας με τη συνδρομή και του φροντιστηρίου της Θεοδώρας Κιμισκίδου.

  Στη σκηνοθεσία της παράστασης, ο Γιάννης Γεωργιάδης είχε επίσης δύσκολο έργο. Ο σκηνοθέτης είναι Δάσκαλος, και καθήκον του Δασκάλου είναι να διδάξει στους ηθοποιούς την υποκριτική τέχνη. Στην προκειμένη περίπτωση ο κος Γεωργιάδης είχε να κάνει με ερασιτέχνες ηθοποιούς, οι οποίοι διαθέτουν τον ελεύθερο χρόνο τους για να ανεβάσουν μια παράσταση. Εδώ δεν αρκεί μόνο το φιλότιμο. Απαιτείται σκληρή, μεθοδική και επίπονη δουλειά. Το αποτέλεσμα ήταν εξαιρετικό και το παρατεταμένο χειροκρότημα στο τέλος επάξια επιβράβευση.

  Ας δούμε τι έγραψε στο σημείωμα του ο σκηνοθέτης: «Στο λαογραφικό περιοδικό «ΠΟΝΤΙΑΚΗ ΕΣΤΙΑ» ο Φίλων Κτενίδης έγραψε εκτός των άλλων και μικρές ιστορίες με το ζεύγος ΒΕΒΑΙΑ Στόφορος και Στοφορίνα, σχεδόν σε κάθε τεύχος. Με την πολύτιμη βοήθεια του φίλου μου Κωνσταντίνου Ζουρουφίδη, συνταξιούχου εκπαιδευτικού που πήρε κάποια αποσπάσματα τα μετέφερε σε θεατρική μορφή και εγώ έκανα μια επιλογή και διασκευή δημιουργώντας αυτό το θεατρικό έργο «Ο Βέβαιας κι φογάται τη Στοφορίνα». Θεωρώ ότι το ποντιακό θέατρο είναι μια ένδειξη ζωτικότητας που στις μέρες μας σπανίζει. Έχει τη μορφή έκφρασης από τις ζωτικές πολιτισμικές μας καταβολές και χρήζει ιδιαίτερης προβολής και καταξίωσης.»

 Όσον αφορά τα σκηνικά που επέλεξε ο Γεωργιάδης ώστε να κοσμήσουν την παράσταση,  έδιναν μια ωραία αύρα Λαογραφικού Μουσείου. Το καφενείο αλλά και το σαλόνι του Βέβαια μας έδωσαν μια σαφή εικόνα της διαρρύθμισης των δύο βασικών χώρων στους οποίους περνούσαν σχεδόν όλο τον ελεύθερο χρόνο τους οι Πόντιοι πρόσφυγες της πρώτης γενιάς. Νοητικά ο θεατής θέλοντας και μη μεταφέρθηκε στον Πόντο. Κάπως έτσι πρέπει να ήταν οι εν λόγω χώροι και εκεί.

  Τα κοστούμια, αντρικά και γυναικεία, ήταν ακριβώς σαν αυτά που φορούσαν εκείνη την εποχή. Αν κάνει κανείς μια βόλτα σε ένα σχετικό μουσείο θα το διαπιστώσει. Οι ηθοποιοί κινήθηκαν άνετα μέσα σε αυτές τις φορεσιές, οι οποίες έχουν πλέον μόνο μουσειακό χαρακτήρα. Δε φάνηκε κανείς και σε καμία περίπτωση να πνίγεται από τα κοστούμια της παράστασης. Και πάλι θα πω ότι για να το επιτύχεις αυτό θέλει καλή δουλεία σε βάθος χρόνου στις πρόβες αλλά και εσωτερική πειθαρχία όπως και υπομονή.

  Ο ήχος και ο φωτισμός, έδεσαν απόλυτα με την παράσταση και αυτό οφείλεται στη δουλεία του Σάββα Ιωαννίδη. Ενώ τη μουσική επιμέλεια ανέλαβε το Στούντιο Ράδιο Ακρίτες. Αυτοί οι αφανείς εργάτες της παράστασης ήταν αλάνθαστοι και τα κατάφεραν υπό αντίξοες συνθήκες, καθώς δεν είχαμε να κάνουμε με ένα επαγγελματικό θέατρο αλλά με τη σκηνή μιας αίθουσας εκδηλώσεων ενός γυμνασίου.

 

Οι ερμηνείες:

 Η κωμωδία για να είναι επιτυχημένη πρέπει να διαβάζεται από ηθοποιούς οι οποίοι μπαίνουν στο πνεύμα του συγγραφέα και του σκηνοθέτη. Οι ρόλοι οι οποίοι απαρτίζουν το έργο πρέπει να έχουν οντότητα. Αυτά τα δύο στοιχεία συνυπήρξαν στη συγκεκριμένη παράσταση. Οι μορφές που ερμήνευσαν το έργο μπήκαν για τα καλά στο νόημα της εν θέματι εποχής, αλλά και στις επιδιώξεις του σκηνοθέτη κου Γεωργιάδη.

 Η Τασούλα Ορφανίδου στο ρόλο της Στοφορίνας ήταν χειμαρρώδης. Πέτυχε απόλυτα να μας αποτυπώσει την εικόνα της Πόντιας γυναίκας η οποία έχει μπλέξει σε ένα γάμο με ένα μπαγαπόντη και τεμπελάκο σύζυγο. Με συνεχείς χειρονομίες και ακατάληπτα λογύδρια εξέφραζε σε κάθε σκηνή την αγανάκτηση της. Θύμισε σε όλους πολλές Πόντιες «θείες» που κυνηγούσαν τους άντρες τους στα καφενεία όπου ρεμπέλιαζαν. Η ηθοποιός όμως δεν ήταν επίπεδη. Η Ορφανίδου έβγαλε συναίσθημα κατατρομαγμένη, όταν ο Τοξανγιαλάντς (Σάκης Παναγιωτίδης) της είπε ψευδώς πως ο Βέβαιας έχει σοβαρό πρόβλημα υγείας.

  Το ρόλο του Βέβαια ερμήνευσε ο ίδιος ο Γεωργιάδης. Εκτός από το σκηνοθετικό και συγγραφικό ταλέντο μας έδειξε ότι διαθέτει και αστείρευτο υποκριτικό. Μπήκε στο πετσί του ρόλου και προκάλεσε άφθονο και πηγαίο γέλιο. Έχοντας μονίμως ιδρωμένο το πρόσωπο από το φόβο για τη Στοφορίνα και κάνοντας συνεχώς τις απαραίτητες γκριμάτσες, με το βλέμμα του μικροαπατεώνα που λέει το ένα ψέμα πίσω από το άλλο, έδωσε στο κοινό αυτό που απαιτούσε ο ρόλος. Αεικίνητος επί σκηνής, ο Γεωργιάδης μας χάρισε μια απολαυστική ερμηνεία.

 Ο Γιώργος Βαλετόπουλος (Γιωρίκας) στην πρώτη σκηνή του έργου μας ξεκλειδώνει το χαρακτήρα του Βέβαια. Το πετυχαίνει και με το βλέμμα του, είναι συνεχώς έτοιμος να γελάσει αλλά συγκρατείται. Κρατάει τα προσχήματα ώστε να αφήσει το Βέβαια να δείξει ποιος πραγματικά είναι ο μεγάλος του φόβος. Συμπαραστάτης του ο Γιάννης Σταλίδης (Κωστής), ο οποίος συνέχεια καμώνεται ότι ακούει με προσοχή το Βέβαια. Το σοβαρό ύφος που έχει σε όλη τη σκηνή αλλά και οι χειρονομίες του, βοήθησαν εξίσου στην εξέλιξη της παράστασης ώστε να βγει γέλιο από τα καμώματα του Βέβαια. Ο καφετζής Πανίκας (Λάμπης Παπαθανασιάδης) κάθεται αλλά και κινείται σε δεύτερο πλάνο στη σκηνή. Παίζοντας συνέχεια ποντιακή λύρα (κεμετζέ) γεμίζοντας έτσι με περισσότερο ποντιακό χρώμα την παράσταση, υποβοηθά ταυτόχρονα τους άλλους δύο στο ξεδίπλωμα του χαρακτήρα του Βέβαια.

  Η Βασιλεία Μαυρίδου, στο ρόλο της Ελπινίκης ήταν όπως την περιμέναμε: Όμορφη, σεμνή, μετρημένη, άριστα ενδεδυμένη αλλά και με κινήσεις προσεκτικές όπως απαιτούσε ο ρόλος της. Το ζεύγος Ηλία-Σωτηρίας (Νίκος Αβλαστημίδης-Δόξα Ορφανίδου) εισέρχεται στο σπίτι του ζεύγους Βέβαια και Στοφορίνας, και με αφορμή το κυριακάτικο τραπέζι δίνει την ευκαιρία να  αντιπαρατεθούν οι οικοδεσπότες. Η σκηνή χαρίζει άπειρο γέλιο στο θεατή. Έξυπνοι διάλογοι, καλά ζυγισμένοι και χωρίς υπερβολές οι οποίες θα μετέτρεπαν το έργο σε φαρσοκωμωδία. Παράλληλα όμως μας ταξιδεύουν και έναν και πλέον αιώνα πίσω, στον ελληνικό Πόντο. Οι φιγούρες του έργου είναι, όπως είπαμε, πρόσφυγες πρώτης γενιάς και μεταφέρουν αυτούσια εικόνες από τον Πόντο. Μια από αυτές ήταν και το κυριακάτικο τραπέζι, το οποίο έδινε την ευκαιρία στους Πόντιους να βάλουν τα καλά τους (ευρωπαϊκά) ρούχα και να επισκεφθούν συγγενείς και φίλους.

  Η Ρούλα Γεωργιάδου (η Μαμή) αναλαμβάνει το ρόλο του «Από μηχανής Θεού» στο τέλος της παράστασης. Τακτοποιεί τα πράγματα λύνοντας την παρεξήγηση που γέννησε η φάρσα του Τοξαγιαλάντη, αναγκάζοντας τη Στοφορίνα να πει στο Βέβαια: «Αν λέγοσε έναν κακό λόγο, αν κακοκαρδίζοσε να ξεραίνεται το στόμαμ!» Έτσι το ζευγάρι συμφιλιώνεται  και πέφτει η αυλαία…

  Άφησα για το τέλος την αναφορά μου στον ρόλο του Τοξογιαλάντη. Ο Τοξογιαλάντς αρέσκεται στο να βάζει φυτίλια σε μορφές όπως ο Βέβαιας και η Στοφορίνα. Αντικειμενικός στόχος το γέλιο, η πλάκα και η ανακατωσούρα. Άριστος «φυτιλίδης» ο Σάκης Παναγιωτίδης, ερμήνευσε το ρόλο Τοξογιαλάντη με γρήγορα περάσματα από τη σκηνή, σαν τη σπίθα που βάζει τη φωτιά. Στάθηκε αφορμή η Στοφορίνα να «πάρει με τα ξυλέας το Βέβαια», αλλά και «να κλαίει και να φτουλίεται (ξεμαλιάζεται) από τη στεναχώρια του!»

                        

  Συμπερασματικά θα σας έλεγα ότι αν σας δοθεί ευκαιρία να παρακολουθήσετε ποντιακό θέατρο θα σας έλεγα να πάτε και πάλι να πάτε! Η παρακολούθηση ενός τέτοιου θεάματος είναι μια πρώτης τάξης ευκαιρία ώστε να μπει κανείς στο νόημα του ποντιακού πολιτισμού. Δικαίως οι ηθοποιοί, η πρόεδρος του Συλλόγου, αλλά και οι συντελεστές της παράστασης χειροκροτήθηκαν παρατεταμένα από τους θεατές. Όρθιο το κοινό αναγνώρισε την επίπονη προσπάθεια τους αλλά και την ζωτικής σημασίας προσφορά τους στην παράδοση. Περιμένουμε με ανυπομονησία την επόμενη δουλειά τους…

 

Η μεταφορά έγινε από το κανάλι Νίκος Αλβανούδης:

-Ο Παύλος Παπαδόπουλος γεννήθηκε το 1978 στη Δράμα, μεγάλωσε στις Σέρρες και έζησε στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Από το 1996 εργάζεται στο δημόσιο σε διάφορες διοικητικές θέσεις. Είναι απόφοιτος της Σχολής Αξιωματικών της Ελληνικής Αστυνομίας, της Σχολής Αστυφυλάκων της Αστυνομικής Ακαδημίας, της Σχολής Επιμόρφωσης και μετεκπαίδευσης ΕΛ.ΑΣ., και της Σχολής Ελληνικού Πολιτισμού, του Τμήματος Ανθρωπιστικών. Σπουδών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Μιλάει Αγγλικά και Γερμανικά.

 

Έκφραση ευχαριστιών από την ενορία Κοιμήσεως Ωραιοκάστρου Θεσσαλονίκης.

 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΟΡΙΑ ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΩΡΑΙΟΚΑΣΤΡΟΥ

ΠΑΝΗΓΥΡΙΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΠΟΡΤΑΪΤΙΣΣΗΣ

Με τη χάρη του Τριαδικού μας Θεού και τη βοήθεια της Υπεραγίας Θεοτόκου της Παναγίας μας της Πορταΐτισσας αξιωθήκαμε φέτος, εν μέσω του μεγάλου πειρασμού της ασθένειας που ταλανίζει την ανθρωπότητα, να διέλθουμε τις ευλογημένες ημέρες της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, της Μεγάλης Εβδομάδας και του Πάσχα. Με πολύ προσοχή, σεβασμό στις υγειονομικές διατάξεις αλλά και βαθιά πίστη στον Κύριό μας προσπαθήσαμε να λειτουργήσουμε καθ΄ όλη αυτήν την περίοδο με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και να αναπαύσουμε πνευματικά τους ενορίτες μας, τελώντας όλες τις ιερές ακολουθίες «μετά φόβου Θεού, Πίστεως και Αγάπης». Ευχαριστούμε τον Άγιο Θεό που μας αξίωσε να φέρουμε εις πέρας την διακονία μας!

Ας μου επιτραπεί να ευχαριστήσω θερμά από το βήμα αυτό για την καθοριστική συμβολή σε αυτές τις δύσκολες περιστάσεις και την εξαίρετη διακονία τους κάτωθι:

• Το Εκκλησιαστικό μας Συμβούλιο

• Τις Κυρίες της Φιλανθρωπίας της Ενορίας μας

• Τον Πρωτοψάλτη μας κ. Αντώνη Κωνσταντινίδη και τον Λαμπαδάριο μας κ. Αθανάσιο Παγιούλα αλλά και τον καθημερινό μας Ψάλτη κ. Στέλιο Κυριακίδη, και τους ψαλτικούς χορούς

• Τους Νεωκόρους του Ναού μας

• Τους εθελοντές και τις εθελόντριες σε όλους τους τομείς του Ενοριακού έργου

• Τους Αναγνώστες μας και τους Ιερόπαιδες του Ναού μας

• Τους δωρητές και όλους όσοι στήριξαν και στηρίζουν υλικά και ηθικά το έργο της Ενορίας

• Το προσωπικό στις διάφορες υπηρεσίες του Δήμου μας

Ιδιαίτερα ευχαριστώ τον Δήμαρχο Ωραιοκάστρου κ. Παντελή Τσακίρη για την αμέριστη και ουσιαστική συμπαράστασή του αλλά και για την άμεση αποτελεσματικότητά του κατά την συνεργασία μας, μέσα σε συνθήκες δύσκολες και πρωτόγνωρες!

Θερμές ευχαριστίες στο εξαιρετικό Αστυνομικό Τμήμα Ωραιοκάστρου, στον κ. Διοικητή, στον κ. Υποδιοικητή, τους Αξιωματικούς και όλους τους άνδρες του Τμήματος για την άψογη συνεργασία, την βοήθεια και την καταλυτικής σημασίας συμπαράστασή τους όλο το προηγούμενο διάστημα.

Τέλος, ευχαριστώ θερμά όλους τους Ενορίτες μας για την κατανόηση και την βοήθειά τους στην, κατά το δυνατόν, ομαλή λειτουργία του Ναού μας και ιδιαίτερα με τις ιερές ακολουθίες. Ζητώ συγγνώμη εκ μέρους μου και εκ μέρους όλων των συνεργατών μας εάν, μέσα στη  αγωνία της διακονίας σε δύσκολες περιστάσεις, πικράναμε ή στεναχωρήσαμε κάποιους. Ας προσπαθήσουν να μας κατανοήσουν, καθώς έπρεπε να διαχειριστούμε δύσκολες καταστάσεις!

Εύχομαι ο Αναστάς Κύριός μας να χαρίζει σε όλους την κατ΄ άμφω υγεία, να γίνει ίλεος και να μας απαλλάξει γρήγορα από το κακό που μαστίζει τον κόσμο -παρ΄ όλες τις αμαρτίες και πτώσεις μας- να χαρίσει την υγεία στους αδελφούς μας που νοσηλεύονται, και το υγειονομικό προσωπικό που διακονεί να δίνει δύναμη και φώτιση, και να αναπαύσει μετά των Δικαίων τις ψυχές των αδελφών μας που αναχώρησαν για τον Ουρανό.

Ας μη λησμονούμε αδελφοί μου ότι…

ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ! ΑΛΗΘΩΣ ΑΝΕΣΤΗ!    

π. Νικόλαος Μοναστηρίδης

Προϊστάμενος Ι.Ν. Κοιμήσεως Θεοτόκου Ωραιοκάστρου 

Λιγα λόγια για τη Λητή ως αρχαία μακεδονική πόλη....

Η Λητή ήταν η σημαντικότερη πόλη της Μυγδονίας, της περιοχής ηο ποία εκτεινόταν από τον Αξιό έως τις λίμνες Λαγκαδά και Βόλβης. Βρισκόταν βορειοανατολικά της Θέρμης πλησίον της σημερινής Λητής. Το 480 π.Χ., επί της βασιλείας του Αλεξάνδρου Α΄, εντάχθηκε στο Μακεδονικό κράτος.

 Η πόλη πήρε το όνομά της από ένα ιερό της περιοχής αφιερωμένο στη Λητώ, όπως αναφέρει ο Θεαγένης στο έργο του Μακεδονικά και το αναγράφει ο Στέφανος ο Βυζάντιος. ‘’Λητή, πόλις Μακεδονίας από του πλησίον ιδρυμένου Λητούς ιερού, ως Θεαγένης Μακεδονικοίς. Το εθνικόν Ληταίος. Ούτω γαρ ιστορείται Νέαρχος Ληταίος, των Αλεξάνδρω τω μεγάλω συστρατευομένων ο διασημότατος’’. 

Η θέση της Λητής κοντά σε μια σημαντική οδική αρτηρία, στα σημερινά στενά του Δερβενίου, εξηγεί την αδιάκοπη ακμή της από τα αρχαϊκά έως τα νεότερα χρόνια. Η έρευνα του οικισμού και των νεκροταφείων επιβεβαίωσε τις πληροφορίες, τις οποίες έως τώρα αντλούσαμε από τις φιλολογικές πηγές, αλλά και από τις επιγραφές οι οποίες βρέθηκαν στην περιοχή και αναφέρουν το όνομά της. Αναφέρεται, επίσης, από τους Πλίνιο και Πτολεμαίο.

ΠΑΝΑΓΙΑ ΠΟΡΤΑΪΤΙΣΣΑ, ΝΕΟΧΩΡΟΥΔΑ

Στην ανατολική είσοδο (πλευρά Παλαιοκάστρου) της Νεοχωρούδας βρίσκεται ο μικρός Ναΐσκος της Παναγίας της Πορταΐτισσας.

Το εσωτερικό του Ναΐσκου κοσμείται από τοιχογραφίες

Πλάνα από το εσωτερικό του Ναΐσκου:

                                        

Και από το εξωτερικό...

                                        

Λίγα λόγια για το ιστορικό της εικόνας από τον ιστότοπο www.ekklisiaonline.gr

Σύμφωνα με την παράδοση αλλά και μαρτυρίες, η εικόνα ανήκε σε μια οικογένεια που ζούσε στη Νίκαια της Μικράς Ασίας τον 8ο αιώνα. Το 829 μεσούσης της «εικονομαχίας» η γυναίκα πουν την είχε αναγκάστηκε να την ρίξει στην θάλασσα για να μην καταστραφεί από τους εικονομάχους

Επί 170 χρόνια η εικόνα ήταν χαμένη. Μέχρι το 1004. Τότε καλόγεροι της Μονής Ιβήρων είδαν στην θάλασσα ένα φως. Το φως αυτό ήταν ορατό κι από άλλες Μονές.

Περίεργοι να δουν τι συμβαίνει στη θάλασσα πολλοί μοναχοί μπήκαν στις βάρκες και πήγαν προς το φως, όπου διέκριναν μια εικόνα. Όσο πλησίαζαν όμως η εικόνα απομακρυνόταν. Αδυνατώντας να την πλησιάσουν, επέστρεψαν στη Μονή Ιβήρων όπου προσευχήθηκαν.

Η απάντηση του Θεού δόθηκε μέσω ενός ασκητή, του Γαβριήλ ο οποίος λένε πως άκουσε τη φωνή της Παναγίας να του δίνει συγκεκριμένες εντολές.
«Πήγαινε στο Μοναστήρι σου και πες στον ηγούμενο ότι ήρθα για να τους δώσω την εικόνα μου.

Μετά, βάδισε στη θάλασσα, για να γνωρίσουν όλοι την αγάπη και πρόνοια που έχω στο Μοναστήρι σας.» Έτσι κι έγινε.

Ο Γαβριήλ πήγε στη θάλασσα και η εικόνα τον πλησίασε. Επί τρία μερόνυχτα οι Μοναχοί έψαλλαν δοξολογίες προς την Παναγία για το Θαύμα, το οποίο όμως δεν είχε ολοκληρωθεί.

Η εικόνα μεταφέρθηκε στο καθολικό της Μονής Ιβήρων. Παραδόξως όμως χανόταν και εμφανιζόταν στην πόρτα της Μονής.
Οι μοναχοί την επέστρεφαν στο καθολικό και η ιστορία επαναλαμβανόταν.

Μέχρι που ο Γαβριήλ άκουσε ξανά τη φωνή της Παναγίας «Πες στον ηγούμενο να παύσετε να με πειράζετε, διότι δεν ήρθα στο Μοναστήρι για να με φυλάτε σεις, αλλά ήρθα για να γίνω εγώ φύλακας και φρουρός σας και σ’ αυτήν και στην μέλλουσα ζωή.

Και όσοι θα ζήσουν με ευλάβεια και φόβο Θεού και δεν αμελούν στην απόκτηση των αρετών, και τελειώσουν την πρόσκαιρη ζωή τους σ’ αυτόν τον τόπο, ας έχουν θάρρος και να μη φοβούνται την κόλαση διότι αυτή τη χάρη ζήτησα από τον Θεό και Υιό μου και την πήρα.

Ως επιβεβαίωση των λόγων μου σας δίνω αυτό το σημείο: Όσο βλέπετε την εικόνα μου στο Μοναστήρι σας, δεν θα λείψη απ’ το Όρος τούτο η χάρις και το έλεος του Υιού μου και Θεού» (ε’ 143).

Με εντολή του τότε Ηγουμένου, κτίστηκε ειδικό παρεκκλήσιο έξω από την πόρτα της Μονής και εκεί απέθεσαν την ιερή εικόνα.