Πολιτισμική Διαδρομή : ΑΡΧΑΙΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΑΡΧΑΙΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Τα Οικονομικά της Μακεδονίας λίγο πριν την έναρξη της εκστρατείας στην Περσία. Γράφει ο Παύλος Παπαδόπουλος.

Για τα οικονομικά της Μακεδονίας δεν υπάρχουν πολλές ιστορικές πηγές παρά μόνο κάποιες φορολογικές. Κυριότερη πηγή αποτελούν τα αρκετά νομίσματα που κόπηκαν την εποχή του Φιλίππου και του Αλεξάνδρου.

Νομίσματα της εποχής του Μεγάλου Αλεξάνδρου

Τα οικονομικά της Μακεδονίας δεν ήταν ανθηρά κατά την έναρξη της εκστρατείας στην Περσία. Το ταμείο γενικά ήταν φτωχό. Τα χρήματα του έφταναν μόνο για 30 ημέρες! Στα ταμεία υπήρχαν μόλις 60 τάλαντα (Αριανός). Το βασικό οικονομικό πρόβλημα όμως ήταν το δημόσιο χρέος που ανερχόταν σε 500 τάλαντα, στα οποία προστέθηκαν άλλα 800. Επί της ουσίας δηλαδή όταν ο Αλέξανδρος ξεκίνησε για την Ασία δεν υπήρχε χρηματικό απόθεμα στα ταμεία του, αυτό σήμαινε ένα υψηλό ρίσκο σε συνδυασμό με το χρέος. Ταυτόχρονα όμως υπήρχε και η πιθανότητα εάν δεν έκανε επιθετική κίνηση να βυθιζόταν η Μακεδονία σε οικονομική κρίση. Η ανεπάρκεια των πόρων όμως δυνάμωσε το κίνητρο της νίκης.

Οι εκστρατείες στη Βαλκανική, οι πολεμικές επιχειρήσεις στη Θράκη και η κατάληψη της Θήβας είχαν αποφέρει κέρδη 440 τάλαντα από εκποίηση των λαφύρων. Ο Αλέξανδρος πήρε επίσης και 100 τάλαντα που χρωστούσαν οι Θηβαίοι στους Θεσσαλούς (Διόδωρος). Το έλλειμμα των 500 ταλάντων οφειλόταν σε μεγάλα δημόσια έργα και στις πολεμικές προετοιμασίες που γινόταν όταν ο Αλέξανδρος ανέλαβε και σε άλλες δραστηριότητες του Φιλίππου.

Μια στρατιά όμοια με αυτή που εκστράτευσε στην Ανατολή έπρεπε, όπως είναι λογικό, να διαθέτει άφθονα χρήματα. Τα χρήματα χρειάζονταν όχι μόνο για τη μισθοδοσία των στρατιωτών (εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι δεν έπαιρναν όλοι τα ίδια χρήματα) αλλά και για τον οπλισμό, τη συντήρηση των καταπελτών και των πολιορκητικών μηχανών, καθώς επίσης και του στόλου. Συνολικά υπολογίζεται ότι απαιτούνταν 3.600 τάλαντα για τη μισθοδοσία και 1.000-2.000 για το στόλο. Ο προϋπολογισμός έφτανε ίσως τα 2.000 τάλαντα (σημερινά χρήματα ίσως 120.000.000 ευρώ για μισθούς 35.000 και πλέον στρατιωτών! Όλα αυτά τα χρήματα ήταν δύσκολο να εξασφαλιστούν πριν την κατάκτηση της Περσίας, εύκολο όμως μετά από αυτή…

Δεν έλλειψε επίσης και η στρατιωτική πρόνοια. Τα παιδιά των οποίων ο πατέρας έπεφτε στο πεδίο της μάχης έπαιρναν εφάπαξ αποζημίωση και σύνταξη το μισθό του πατέρα τους. Ενώ ακόμη, όση δεν ήταν σε θέση να πολεμήσουν έπαιρναν σύνταξη ανώτερη του μισθού τους. Δηλαδή μετά την εκστρατεία όσοι επαναπατρίζονταν έπαιρναν υψηλές αποζημιώσεις ως απόμαχοι.

Ο Αλέξανδρος δύο χρόνια μετά την έναρξη της εκστρατείας θα έβαζε χέρι στους θησαυρούς του Δαρείου. Κάτι τέτοιο όμως θα αργούσε να γίνει… Πως λοιπόν κατάφερε να συνεχίσει και να μην εγκαταλείψει εξαιτίας της έλλειψης πόρων;

Το πιθανότερο ήταν η τροφοδοσία να γινόταν από τα πλούσια μέρη που περνούσε, από τις ίδιες της ανθηρές πόλεις της Μικράς Ασίας. Απαίτησε οικονομική συμμετοχή στην εκστρατεία. Ο Αλέξανδρος αντί να εισπράττει το μισητό φόρο όπως έκαναν οι Πέρσες επανέφερε το θεσμό των συντάξεων ως εισφορά κάθε πόλης για την εξασφάλιση της ελευθερίας της και ως συμμετοχή της στον αγώνα εναντίων των Περσών. Μία ή άλλη ίσως, με τη διαφορά για τους Ίωνες ότι τώρα τα χρήματα προοριζόταν για ένα στρατό και ένα κράτος που πάλευε για την αποτίναξη του περσικού ζυγού από τη ράχη τους. Ο φόρος που κατέθεταν όμως δεν είχε καμία σχέση με το δυσβάσταχτο προγενέστερο φόρο που τους είχε επιβληθεί από τη Β΄ Αθηναϊκή Συμμαχία. Σε καμία περίπτωση δεν παρακώλυσε το δικαίωμα των ελληνικών πόλεων της Ιωνίας να παράγουν νομίσματα.

Δινόταν εξτρά αποζημιώσεις έτσι για παράδειγμα το 330 π.Χ. μετά την απόλυση των Ελλήνων στρατιωτών δόθηκε από το θησαυροφυλάκιο του Δαρείου ένα τάλαντο (6.000 δραχμές) σε κάθε αξιωματικό και 1.000 δραχμές σε κάθε οπλίτη. Επιπρόσθετα υπάρχουν υπόνοιες ώστε η λειτουργία τους τότε να είχε διακοπεί. Στη μισθοδοσία υπήρχε ανισότητα. Το άνοιγμα των μισθών στις εκστρατείες μεταξύ ανωτέρων-κατωτέρων θα έφτανε μέχρι τις 7,5 φορές, ενώ ο μισθός του στρατιώτη εδάφους ήταν χαμηλότερος από αυτόν του έφιππου (έπαιρνε τα τριπλάσια). Όσοι επίσης έκαναν εξαίρετες πράξεις έπαιρναν εξτρά χρήματα σαν πριμ! Οι μισθοί ανέβηκαν στα ύψη μετά την κατάκτηση της Περσίας και καθ’ οδόν για την Ινδία εξαιτίας του πλούτου της Ασίας που πέρασε σε ελληνικά χέρια. Ο μακεδονικός στρατός ήταν φυσικά εθνικός και όχι μισθοφορικός, η μίσθωση του προέκυψε όταν άρχισαν να συγκεντρώνονταν μεγάλα χρηματικά στα ταμεία.

Επιπλέον, κάθε νίκη θα έφερνε πλούσια λάφυρα! Ο Αλέξανδρος μοίραζε αφειδώς τα λάφυρα από τις εκστρατείες. Ο θησαυρός στην ακρόπολη των Σάρδεων για παράδειγμα έλυσε πολλά προβλήματα στην πρώτη φάση της εισβολής. Οι Σάρδεις ήταν αυτές που διεύρυναν την οικονομική θέση του Αλεξάνδρου. Τα πρώτα χρυσά νομίσματα κόπηκαν στις Σάρδεις μετά τη νίκη στο Γρανικό (οι Μακεδόνες οικειοποιήθηκαν τους θησαυρούς των Αχαιμενίδων που ήταν σε θησαυροφυλάκια ως λάφυρα πολέμου) Οπωσδήποτε όταν θα υπήρχε ανάγκη θα επιβάλλονταν στους κατακτημένους ή απελευθερωμένους στρατιωτικές εισφορές.

Ο Αλέξανδρος θα αποδεικνύονταν δεινός στη διαχείριση των οικονομικών. Πριν ακόμη λάβουν σάρκα και οστά οι διάφορες οικονομικές θεωρίες θα λειτουργούσε σαν οπαδός του Keynes εφόσον δεν ήταν οπαδός της λιτότητας αλλά της ζήτησης, των δημοσίων επενδύσεων και ενός ελεγχόμενου πληθωρισμού. Δεν κατέστρεφε τις υποδομές που κατακτούσε αλλά τις βελτίωνε και τις αξιοποιούσε. Άφησε επίσης ανέπαφη τη διοικητική διάρθρωση της Περσίας και συνέχισε την ομαλή λειτουργία της μετά την κατάκτηση. Το εκπληκτικό ήταν ότι σύναψε και δάνεια, εκμεταλλευόμενος τον πληθωρισμό που ως γνωστό ευνοεί το δανειολήπτη!

Πρέπει ακόμη να πούμε ότι η δραχμή έγινε γρήγορα το δολάριο ή το ευρώ της εποχής. Οι Μακεδόνες διέθεταν άφθονο χρυσό από τα χρυσορυχεία της Μακεδονίας και της Θράκης (Όλυνθος, Παγγαίο) αλλά και από τις κατακτήσεις. Έτσι η δραχμή ήταν το διεθνές και πανίσχυρο νόμισμα ονομάστηκαν Φίλιπποι ή Αλέξανδροι ανάλογα από τον ποιον απεικόνιζαν. Δραχμή και νόμισμα εξελίχθηκαν σε ταυτόσημες έννοιες. Πριν την εκστρατεία συνέρεαν χρήματα και από τα μεταλλεία του Παγγαίου. Σχετικά με τα μεταλλεία του Παγγαίου όμως θα πρέπει να πούμε ότι η απόδοση τους ίσως να μην ήταν ικανοποιητική ώστε να καλύψει ένα τόσο μεγάλο εγχείρημα

Ο βασιλιάς της Μακεδονίας είχε αναθέσει τη διαχείριση του γενικού ταμείου στον παιδικό του φίλο τον Άρπαλο. Ο Άρπαλος ήταν συμμαθητής του Αλεξάνδρου στη Μίεζα. Όντας ασθενικός στο σώμα (ανάπηρος) δεν είχε τα κατάλληλα σωματικά προσόντα γεγονός το οποίο τον καθιστούσε ανίκανο για πολεμικούς σκοπούς. Ο Αλέξανδρος έχοντας τυφλή αφοσίωση στην έννοια της φιλίας, παρέβλεπε τις κατηγορίες εναντίων του Άρπαλου για αλαζονική συμπεριφορά και ατασθαλίες, διατηρώντας τον στη θέση του γενικού διαχειριστή του βασιλικού θησαυροφυλακίου.

Όπως αποδείχτηκε όμως στην πορεία ο Αλέξανδρος στην περίπτωση του χωλού Άρπαλου έβαλε το λύκο να φυλάει τα πρόβατα! Ο Άρπαλος διέφυγε κλέβοντας πολλά χρήματα λίγο πριν από τη μάχη της Ισσού. Ο θησαυροφύλακας του Αλεξάνδρου ήξερε πως να αρπάξει τη ζωή από τα μαλλιά και να μην αφήσει καμιά χαρά της να μην πάει χαμένη!

Εικόνα: Αρχαία νομίσματα της εποχής του Μ. Αλεξάνδρου.

-Ο Παύλος Παπαδόπουλος γεννήθηκε το 1978 στη Δράμα, μεγάλωσε στις Σέρρες και έζησε στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Από το 1996 εργάζεται στο δημόσιο σε διάφορες διοικητικές θέσεις. Είναι απόφοιτος της Σχολής Αξιωματικών της Ελληνικής Αστυνομίας, της Σχολής Αστυφυλάκων της Αστυνομικής Ακαδημίας, της Σχολής Επιμόρφωσης και μετεκπαίδευσης ΕΛ.ΑΣ., και της Σχολής Ελληνικού Πολιτισμού, του Τμήματος Ανθρωπιστικών. Σπουδών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Μιλάει Αγγλικά και Γερμανικά.

Το Δίον. Γράφει ο Παύλος Παπαδόπουλος.

Το Δίον της Πιερίας υπήρξε η ιερή πόλη των Μακεδόνων. Η θρησκευτική πρωτεύουσα της Μακεδονίας ήταν χτισμένη σε μία στρατηγική θέση στις βορειοανατολικές υπώρειες του Ολύμπου και σε μικρή απόσταση από την ακτή. Ένα πλωτό ποτάμι, ο Βάφυρος έρεε ανατολικά της πόλης και έτσι η πόλη επικοινωνούσε με τη θάλασσα.

Η πόλη έλεγχε το πέρασμα από τη Θεσσαλία στη Μακεδονία. Επρόκειτο για μια φημισμένη μακεδονική πολιτεία η οποία επιπρόσθετα διέθετε και λιμένα. Το Δίον ήταν αφιερωμένο στο Δία και τους δώδεκα θεούς.

Ο ποταμός Βάφυρος.

Σύμφωνα με τη μυθολογία, οι γυναίκες τις περιοχής σκότωσαν μαινόμενες στους πρόποδες του βουνού κοντά στο Δίον τον Ορφέα επειδή μάγευε με τη μουσική του ανθρώπους και ζώα. Όταν θέλησαν να πλύνουν τα ματωμένα χέρια τους στον Ελικώνα, ο οποίος διέτρεχε τη χαράδρα του Ολύμπου, ο ποταμός για να αποφύγει το μίασμα μπήκε μέσα στη γη και εμφανίστηκε στο Δίον με άλλο όνομα. Από το σημείο αυτό και μετά ονομάστηκε Βάφυρος και στα καθαρά νερά του λούζονταν οι Νύμφες. Οι επισκέπτες για να φτάσουν στο ιερό διέσχιζαν μια ξύλινη γέφυρα πάνω από τον ποταμό Βάφυρο.

Η ανάπτυξη της πόλης.

Η πόλη άρχισε να αναπτύσσεται από τον 5^ο αι. π.Χ. καθώς οικοδομήθηκε δίπλα σε ιερούς χώρους. Οι Μακεδόνες συναντιούνταν εκεί τακτικά για να λατρέψουν τους θεούς τους σε αγώνες, γιορτές και τελετές. Ο βασιλιάς Αρχέλαος ήταν αυτός που οργάνωσε στην πόλη τη λατρεία του Δία και των Μουσών.

Στα τέλη του 5^ου αιώνα π.Χ. με πρωτοβουλία του Αρχέλαου άρχισαν να τελούνται πολυήμεροι αγώνες, αθλητικοί, μουσικοί και σκηνικοί, προς τιμήν του Δία και των Μουσών. Σχετικά με τους αθλητικούς αγώνες επρόκειτο για τα «Εν Δίον Ολύμπια». Οι αγώνες είχαν συνολική διάρκεια εννέα ημέρες. Η τέλεση μεγαλοπρεπών αγώνων οδήγησε σταδιακά στη πανελλήνια αναγνώριση του Πιερικού Ιερού.

Η όψη της πόλης.

Η πόλη υπήρξε καλά ρυμοτομημένη με άνετους δρόμου, τείχος 2.600 μέτρων, ναούς, αγάλματα, δημόσια και ιδιωτικά κτίρια με ψηφιδωτά, θέατρο, δημόσια λουτρά και καλό σύστημα άρδευσης. Γύρω από την πόλη υπήρχε πλούσια βλάστηση με πανύψηλα δέντρα και άφθονες πηγές νερού. Από την περιοχή δε λείπει και η πλούσια πανίδα με πολλά κοτσύφια, γεράκια, σκαντζόχοιρους, χήνες και αλεπούδες. Επιπρόσθετα το Δίον διέθετε ωδείο καθώς και ένα υδραγωγείο.

Στην είσοδο της πόλης ένα πλακόστρωτο οδηγούσε στο Ιερό της Δήμητρας. Στην ανατολική πλευρά δέσποζε το Ιερό της Ίσιδας. Σημείο εξαιρετικού ενδιαφέροντος αποτελεί και η Έπαυλη του Διονύσου, όπου σώζεται ακέραιο το ψηφιδωτό που απεικονίζει το Δία να βγαίνει μέσα από τα κύματα πάνω στο άρμα που σέρνουν δύο θαλάσσιοι πάνθηρες.

Στην πόλη κυρίαρχη θέση είχε ο Δίας. Από αυτόν άλλωστε πήρε και το όνομα της η πόλη. Το μέρος ήταν για τους Μακεδόνες κάτι ανάλογο με το Ιερό του Δία στην Ολυμπία. Το τέμενος του Ολυμπίου Διός ήταν ο χώρος προβολής των Μακεδόνων βασιλέων. Ο Μεγάλος Βωμός υπήρχε από την απώτατη αρχαιότητα για τη λατρεία του Ολύμπιου Δία και των κορών του των Μουσών. Όσον αφορά το ιερό, ο βασιλιάς της Θεσσαλίας Δευκαλίων είχε στήσει βωμό προς τιμήν του Δία.

Φίλιππος και Αλέξανδρος.

Ο Αλέξανδρος και ο Φίλιππος οργάνωσαν επινίκιες πανηγύρεις. Μεγαλοπρεπείς θυσίες και πλούσια αφιερώματα προς τιμήν του Ολύμπιου Διός και των Μουσών. Στο Δίον είχε πανηγυρίσει ο Φίλιππος την άλωση της Ολύνθου, της πρωτεύουσας της Χαλκιδικιώτικης Συμμαχίας. Ο Αλέξανδρος επίσης προσέτρεξε στο Δίον ζητώντας τη συνδρομή του Δία (Ύψιστου Αγοραίου ή Κρονίδη Ολύμπιου) λίγο πριν ξεκινήσει την εκστρατεία στην Ασία.

Ασπίδες που αφιέρωσε ο Μέγας Αλέξανδρος για τη νίκη του επί των Περσών στον Γρανικό Ποταμό. Βρίσκονται στον Αρχαιολογικό Χώρο του Δίου.

Η πρώτη εκστρατεία του Φιλίππου στη Μικρά Ασία (το 336 π.Χ.). Γράφει ο Παύλος Παπαδόπουλος

Γράφει ο Παύλος Παπαδόπουλος.

Μετά το συνέδριο της Κορίνθου, οι ελληνικές πόλεις άναψαν το πράσινο φως για τον εκδικητικό πόλεμο των Ελλήνων εναντίων των Περσών, επικεφαλής της προσπάθειας θα ήταν ο βασιλιάς της Μακεδονίας, Φίλιππος. Κρίθηκε σκόπιμη τότε, από το Φίλιππο η αποστολή ενός πρώτου μακεδονικού στρατιωτικού σώματος ώστε να γίνει ένα προγεφύρωμα στα μικρασιατικά εδάφη πριν επιχειρήσει το κύριο εκστρατευτικό σώμα.

Αντικειμενικός στόχος του μακεδονικού στρατού θα ήταν η προώθηση μέχρι την Καρία, προκειμένου να φτάσει αργότερα το κύριο ελληνικό εκστρατευτικό σώμα, με επικεφαλής τον ίδιο το Φίλιππο. Ειδικότερα θα έπρεπε να απελευθερωθούν οι ελληνικές πόλεις από την Κύζικο μέχρι το Μένανδρο και να απαλλαγούν έτσι από τη φορολογία των Περσών. Αρχιστράτηγος της επιχείρησης τέθηκε ο Παρμενίωνας.

Ο Παρμενίων ήταν ο σημαντικότερος στρατηγός του Φιλίππου. Ο ίδιος ο Φίλιππος είχε πει γι αυτόν: «Δεν καταλαβαίνω τους Αθηναίους. Αυτοί εκλέγουν δέκα στρατηγούς με κλήρωση. Εγώ έχω μόνο έναν, τον Παρμενίωνα!». Ο στρατηγός Παρμενίων είχε συμβάλει τα μέγιστα στην μέχρι τότε εξάπλωση της Μακεδονίας, καθώς όπου έβρισκε τους εχθρούς της Μακεδονίας τους κατατρόπωνε.

Προτομή του στρατηγού Παρμενίωνα.

Δυναστική κρίση στην Περσία.

Στην Περσία ξέσπασε μια επικίνδυνη κρίση η οποία υπέβοσκε καιρό. Το καλοκαίρι του 338, ο αρχηγός της περσικής βασιλικής φρουράς, ο ευνούχος Βαγώας, δηλητηρίασε τον Αρταξέρξη Γ’ τον Ώχο καθώς επίσης και τους μεγαλύτερους γιους του και ανέβασε στο θρόνο το νεώτερο γιο του Ώχου, τον Άρση. Ταυτόχρονα, ο Μέντωρ, ο αρχηγός των βασιλικών στρατευμάτων της Δυτικής Μικρασίας, πέθανε, ενώ αποστάτησε επίσης και ο Πιξώδωρος, ο δυνάστης της Καρίας.

Ο Άρσης δεν εννόησε να γίνει όργανο του Βαγώα και είχε την ίδια τύχη με τον πατέρα του. Τον δολοφόνησε και αυτόν ο ευνούχος. Τις ίδιες μέρες ξέσπασαν εξεγέρσεις σατραπών στην Αίγυπτο και τη Βαβυλώνα. Κατά τις επαναστάσεις στη Φοινίκη και την Αίγυπτο ο Φίλιππος έδινε άσυλο στους επαναστάτες και τους υποστήριζε. Ταυτόχρονα ο βασιλιάς της Μακεδονίας έκανε μυστικές συμφωνίες με τους Πέρσες. Όταν ήρθε η ώρα, με πνεύμα ρεαλισμού αποκήρυξε αυτές τις συμφωνίες.

Ευρισκόμενος σε δύσκολη θέση, ο Βαγώας όρισε αυτοκράτορα το Δαρείο Γ’, του οποίου το όνομα ήταν Κοδομάνος. Ο Δαρείος (η λέξη σημαίνει ¨ανδρείος¨ στην περσική διάλεκτο) ήταν δεύτερος ξάδελφος του Άρση και απόμακρος συγγενής του βασιλικού οίκου. Ο τελευταίος βασιλιάς της περσική αυτοκρατορίας των Αχαιμενίδων είχε διαπρέψει σε ένα πόλεμο εναντίων των Καδουσιανών.

Η επιχείρηση στα μικρασιατικά εδάφη.

Την Άνοιξη του 336, ο Φίλιππος έστειλε τον Παρμενίωνα, πλαισιωμένο από τον Άτταλο στην Ιωνία, με 10.000 στρατιώτες, ώστε να δημιουργήσουν το πρώτο προγεφύρωμα.

Κατά την πρώτη, επιτυχημένη φάση της στρατιωτικής επιχείρησης, οι ελληνικές δυνάμεις εκμεταλλευόμενες και επαναστάσεις Δημοκρατικών στο εσωτερικό των ελληνικών πόλεων προωθήθηκαν μέχρι νότια της Εφέσου. Στόχος τους ήταν η κατάκτηση όλων των λιμανιών ώστε να αποκοπεί ο περσικός στόλος. Οι Πέρσες έτσι δε θα μπορούσαν να αποκόψουν αργότερα το μελλοντικό κύριο εκστρατευτικό σώμα. Ταυτόχρονα ο στόλος απελευθέρωσε όλα τα νησιά του βορείου Αιγαίου. Εκδιώχθηκαν οι περσικές ολιγαρχίες από την Ερεσό Λέσβου, τη Χίο, τις Ερυθρές και την Έφεσο. Ο Παρμενίων όμως, στη συνέχεια, τα βρήκε δύσκολα…

Η δεύτερη φάση της επιχείρησης δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Ο Δαρείος όρισε το Μέμνονα το Ρόδιο, ένα γαιοκτήμονα από την Τρωάδα, επικεφαλής της άμυνας και του έδωσε 4.000 μισθοφόρους για να καταβάλει τον Παρμενίωνα. Ο Μέμνονας ανέκοψε την προέλαση του Παρμενίωνα στη Μαγνησία. Ο Παρμενίων υποχώρησε αναγκαστικά βόρεια προς την Ελλησποντική Φρυγία. Κατόπιν, ο Μέμνονας σε συνεργασία με άλλους σατράπες εγκλώβισε τις μακεδονικές δυνάμεις στην Προποντίδα. Εκεί οι άντρες του εκστρατευτικού σώματος θα μάθαιναν και το τραγικό νέο της δολοφονίας του Φιλίππου.

Η φιλόδοξη επιχείρηση είχε αποτύχει…

Αποτίμηση.

Σε γενικές γραμμές η επιχείρηση κατάληψης της Ιωνίας δεν είχε καθόλου εδαφικά οφέλη. Πλέον σημασία θα είχε μόνο η διατήρηση του προγεφυρώματος στον Ελλήσποντο. Η αποτυχία των Μακεδόνων, όμως, έκανε το Δαρείο να θεωρήσει απίθανη την εισβολή. Υπνωτισμένος πια, από αυτήν την πρόσκαιρη επιτυχία του Μέμνονα, ο Πέρσης βασιλιάς θα πίστευε, λανθασμένα, μέχρι τη στιγμή που οι Έλληνες με αρχιστράτηγο τον Αλέξανδρο, θα πατούσαν το πόδι τους στην Ανατολή, ότι ο χρυσός και η Σπάρτη θα κατέστρεφαν τη Μακεδονία…

Philip II of Macedonia, the father of Alexander the Great.

Philip II of Macedonia, the father of Alexander the Great, is known not only for his military conquests and political achievements but also for his complex personal life, which included numerous male lovers. His relationships with these individuals, though often overlooked in historical accounts, offer insights into the complexities of power, love, and betrayal in ancient Macedonia.

Philip II ascended to the throne of Macedonia in 359 BC and embarked on a series of military campaigns that would ultimately establish Macedonia as a dominant power in Greece. His strategic brilliance and political acumen earned him a reputation as one of the most formidable leaders of his time. However, behind the scenes of his military campaigns and political maneuvers, Philip's personal life was marked by a series of tumultuous relationships with male companions.

Philip II's numerous male lovers were a poorly kept secret within the Macedonian court. These relationships, while not uncommon in ancient Greek society, were often fraught with political intrigue and personal rivalries. Philip's favoritism towards certain companions led to tensions among his inner circle, as ambitious courtiers vied for his attention and influence.

One of Philip's most infamous lovers was Pausanias, a young nobleman who served in the Macedonian court. Pausanias's relationship with Philip soured over time, leading to resentment and jealousy towards the king's other companions. In a fit of rage and betrayal, Pausanias murdered Philip during the wedding celebrations of Philip's daughter, Cleopatra, in 336 BC.

The assassination of Philip II shocked the ancient world and sent shockwaves throughout Macedonia and beyond. While the exact motivations behind Pausanias's actions remain unclear, some historians speculate that personal grievances, political rivalries, and perhaps even romantic jealousy may have played a role in his decision to kill the king.

Regardless of the precise circumstances, Philip's death had profound consequences for Macedonia and the wider Greek world. His passing left a power vacuum that would ultimately be filled by his son, Alexander, whose reign would herald the dawn of the Hellenistic era and the expansion of Macedonian power across Asia.

Philip II's relationships with his male companions offer a fascinating glimpse into the complexities of ancient Macedonian society, where power, politics, and personal relationships often intersected in unexpected ways. While his military conquests and political achievements have been well-documented, the details of his personal life and the individuals who shaped it remain shrouded in mystery and speculation.

In modern times, Philip's relationships with his male lovers have sparked debate among historians and scholars, who seek to understand the broader implications of these dynamics within the context of ancient Greek society. While some view Philip's relationships as a reflection of the social norms and practices of his time, others interpret them as evidence of his personal struggles and vulnerabilities as a ruler.

#queerhistory #ancientgayhistory #lgbtqhistory #malelovers #queerrulers #gayhistory

Η ρήξη του Αλεξάνδρου και του Φιλίππου (337 π.Χ.). Όταν ο Φίλιππος επιχείρησε να θανατώσει τον Αλέξανδρο.

Γράφει ο Παύλος Παπαδόπουλος.

Βρισκόμαστε στο έτος 337 π.Χ. Ο βασιλιάς της Μακεδονίας Φίλιππος βρίσκεται στο απόγειο της δόξας του. Έχει κατατροπώσει τους υπόλοιπους Έλληνες στη Χαιρώνεια, έχει επιβάλλει την ένωση των Ελλήνων, μέσω του συνεδρίου της Κορίνθου και έχει, επίσης, ανάψει το πράσινο φως για την εκστρατεία στην Ανατολή. Ο μεγαλύτερος άνδρας της Ευρώπης, σύμφωνα με το Θεόπομπο, ετοιμάζεται, τώρα, να συνάψει ένα γάμο ο οποίος δεν μοιάζει καθόλου με τους άλλους έξι που έχει ήδη κάνει.

Η στιγμή που ο Φίλιππος επιτίθεται στον Αλέξανδρο.

Η Κλεοπάτρα, Μακεδόνισσα ευγενής και αριστοκράτισσα, κόρη του στρατηγού Άτταλου θα νυμφευθεί το Φίλιππο το 337 π.Χ. Ήταν τότε σε ηλικία δεκαεπτά ετών και κατάγετω από τον αριστοκρατικό οίκο των Ατταλιδών. Μετά το γάμο της με το βασιλιά θα λάβει πια το όνομα Ευρυδίκη. Η Ευρυδίκη ήταν και η τελευταία σύζυγος του Φιλίππου.

Με το γάμο αυτό, η υπόθεση της διαδοχή, άρχισε να γίνεται αβέβαιη για τον Αλέξανδρο. Η Κλεοπάτρα είχε ήδη γεννήσει μια κόρη με το Φίλιππο, η οποία ονομάστηκε Ευρώπη, ενώ ήταν έγκυος, στο δεύτερο παιδί της. Ενδεχόμενη γέννηση αρσενικού απογόνου θα έθετε σε αμφισβήτηση τη διαδοχή του Αλεξάνδρου στο θρόνο.

Οι γάμοι του βασιλιά.

Ο βασιλιάς Φίλιππος σε όλο το βίο του έκλεινε προς το αυθόρμητο και το πηγαίο, ενώ συχνά τον οδηγούσε το άστρο του.

Οι γάμοι ήταν μέρος της στρατηγικής του. Μέχρι τότε ο βασιλιάς είχε συνάψει πολυάριθμους γάμους και ερωτικούς δεσμούς, επιδεικνύοντας ταυτόχρονα μια αχαλίνωτη ερωτική δραστηριότητα (αξίζει όμως να αναφέρουμε ότι, όπως σημειώνει ο Καργάκος, παρά τον έκλυτο βίο του στις κρίσιμες στιγμές διέθετε μια σιωπηρή ανδροπρέπεια). Οι μέχρι τότε αναρίθμητοι ερωτικοί δεσμοί του και γάμοι δε φαινόταν να ενοχλούν την Ολυμπιάδα, η οποία παρέμενε κυρίαρχη σύζυγος του παλατιού. Ούτε κουβέντα, μέχρι τότε, για διαζύγιο με την Ολυμπιάδα.

Ο Φίλιππος ερωτεύεται την Ολυμπιάδα στη Σαμοθράκη.

Η πολυγαμία, στο βασιλικό οίκο της Μακεδονίας ήταν θεσμός. Οι διάφοροι βασιλιάδες νυμφεύονταν για τη σύναψη συμμαχιών και την αντιμετώπιση εχθρών. Οι νύμφες, σχεδόν πάντοτε, ήταν κόρες φυλάρχων που ο εκάστοτε βασιλιάς τους έδενε στο άρμα της πολιτικής του. Πρέπει να προσθέσουμε ότι ο Φίλιππος δεν είχε νυμφευθεί καμία από τη Νότια Ελλάδα.

Ο ανταγωνισμός πατέρα γιου.

Ο Αλέξανδρος μέχρι τότε λειτουργούσε ανταγωνιστικά με το Φίλιππο. Ο διάδοχος ήταν αντιβασιλιάς και κατείχε τη μεγάλη σφραγίδα του κράτους, με μεγάλο εύρος εξουσιών. Πρόσφατα μάλιστα είχε διακριθεί στη μάχη της Χαιρώνειας. Ο Φίλιππος είχε ξεκαθαρίσει στον Αλέξανδρο ότι ο γάμος αυτός θα ήταν άσχετος με τη διαδοχή. Άλλωστε μετά τη Χαιρώνεια ο βασιλιάς της Μακεδονίας συνήθιζε να αποκαλεί τον εαυτό του στρατηγό και τον Αλέξανδρο βασιλιά…

Ο Αλέξανδρος όμως έβλεπε στα μάτια του Φιλίππου, τον ενδόμυχο φόβο, τον οποίο δημιουργούσε η παρουσία του Αλέξανδρου σε ηλικία, που πλέον θα μπορούσε να βασιλεύσει. Επιπλέον, ο Αλέξανδρος πλαισιώνεται από πολυάριθμους φίλους, και έχει ήδη δείξει στρατιωτική και πολιτική ικανότητα. Σίγουρα, ο Φίλιππος δεν ήταν έτοιμος να αποσυρθεί.

Ο Αριστόβουλος, ο οποίος έχει ωραιοποιήσει την ιστορία του Αλεξάνδρου θα πει ότι: «ο γιος του Φιλίππου κινείται από τον πόθο». Αν η Ευρυδίκη χαρίσει γιο στο Φίλιππο η διαδοχή γίνεται αβέβαιη. Το ενδεχόμενο γέννησης αρσενικού διαταράσσει τον πόθο του Αλέξανδρου.

Μουσείο Ακρόπολης.

Η σχέση πατέρα-γιου κατανοείται σήμερα και με φροϋδικούς όρους. Η αντιπαλότητα και η προστριβή μεταξύ τους, καθώς και τα θέματα διαδοχής που προέκυψαν ή θα προέκυπταν από τους απογόνους του Φιλίππου, προκλήθηκαν από τους γάμους και τους έρωτες του Φιλίππου. Η έστω και μικρή συμμετοχή του Αλεξάνδρου στη δολοφονία του Φιλίππου (που όμως δεν αποδείχτηκε ποτέ), θεωρήθηκε ως έσχατη έκφραση του Οιδιπόδειου συμπλέγματος από τους σύγχρονους μελετητές.

Ο Φίλιππος, και δεν πρέπει να το παραβλέψουμε αυτό, κληροδότησε σημαντικά στοιχεία στον Αλέξανδρο: Τη μεγαλοφυΐα της στρατηγικής, την επιδεξιότητα στην πολιτική και τη διπλωματία, την κεραυνοβόλα δράση και την ταχύτητα των ενεργειών, το εθνικό αίσθημα της Πανελλήνιας Ιδέας, τις οργανωτικές ικανότητες, καθώς επίσης και την οξεία αντίληψη. Η Μακεδονία που παρέλαβε ο Αλέξανδρος ήταν δημιούργημα του Φιλίππου. Ο Φίλιππος υπήρξε αυτός ο οποίος άνοιξε την όρεξη των Ελλήνων για την Ανατολή. Ο στρατός, οι πόροι και η σύναψη συμμαχιών δημιουργήθηκαν από το Φίλιππο, η κατάκτηση της Περσίας ήταν όμως επίτευγμα του Αλεξάνδρου.

Το δηλητήριο της Ολυμπιάδας.

Η Ολυμπιάδα ενόψει του γάμου δηλητηρίασε την ψυχή του Αλεξάνδρου. Με συστηματικό τρόπο, από την παιδική του ηλικία, του δηλητηρίαζε το μυαλό του εναντίων του Φιλίππου. Παρ’ όλαυτα Φίλιππος και Ολυμπιάδα συνεργάστηκαν φιλικά για την ανατροφή του Αλεξάνδρου. Η Ολυμπιάδα, πρέπει να πούμε, ότι κακομάθαινε τον Αλέξανδρο για τις σχέσεις του με τις γυναίκες χωρίς όμως να του μειώνει τον ανδρισμό.

Ο γάμος απειλούσε και την ίδια την Ολυμπιάδα. Ο Φίλιππος ήταν ερωτευμένος με τη νεαρή αριστοκράτισσα και η θέση της Ολυμπιάδας μέσα στο παλάτι ήταν πια αμφίβολή. Ο Αλέξανδρος έδωσε δίκιο στην Ολυμπιάδα, δε νοιάστηκε για καμία άλλη γυναίκα στη ζωή του, περισσότερο από αυτήν την τρομερή γυναίκα. Ο Αλέξανδρος την είχε κάνει είδωλο του, καθώς αυτή του είχε ρίξει το σπόρο της θεϊκής καταγωγής. Προβληματίστηκε μέχρι και για τη θεοποίηση της, κάτι το οποίο θεωρούσε ανταμοιβή για τις προσπάθειες του να την παραλληλίσει με τη μάνα του Αχιλλέα, τη Θέτιδα. Όταν, στην Ινδία, είχε ψυχραθεί μαζί της για τις μηχανορραφίες της εναντίων του Αντίπατρου, τον άκουσαν να φωνάζει: «Πολύ μεγάλο νοίκι πληρώνω για τους εννιά μήνες που κατοίκησα μέσα της!»

Ο Αλέξανδρος, γενικά δεν έδινε στην Ολυμπιάδα πολύ αέρα σε θέματα διοίκησης επειδή γνώριζε το δηλητήριο που είχε μέσα στην καρδιά της. Τα ελαττώματα της μάνας του τα γνώριζε και δεν της εμπιστεύθηκε τη διακυβέρνηση της Μακεδονίας, για τον επιπρόσθετο λόγο ότι οι Μακεδόνες δε θα δεχόταν να τους κυβερνά γυναίκα. Το 330 π.Χ. η Ολυμπιάδα επέστρεψε στη γενέτειρα της την Ήπειρο.

Το συμβάν.

Κατά τη διάρκεια του Κώμου είχε καταναλωθεί αρκετό κρασί. Μετά το γάμο του Φιλίππου με την Κλεοπάτρα, οι άνδρες κάθονταν στα ανάκλιντρα και διασκέδαζαν. Ο Μακεδονικός Κώμος ήταν το αντίθετο του διακριτικού ελληνικού συμποσίου. Οι Μακεδόνες ξεφάντωναν, έπιναν ανέρωτο κρασί, έκαναν επίδειξη ο ένας στον άλλον και ανακαλούσαν στη μνήμη φίλους. Κάτι τέτοιο γινόταν και το βράδυ του γάμου.

Οι οινοποσίες έπαιζαν σημαντικό ρόλο στις γιορτές, τα αυλικά συμπόσια και στο στρατόπεδο. Το κρασί διόγκωνε τα ελαττώματα του Φιλίππου, την αλαζονεία, καθώς και την οξυθυμία του. Το κρασί ήταν μια καλή παρηγοριά κατά τη διάρκεια μιας εκστρατείας μακριά από την πατρίδα. Και ο Αλέξανδρος όμως είχε μερικές φορές κακό μεθύσι (θυμίζουμε την περίπτωση της δολοφονίας του Κλείτου). Ο Πλούταρχος, βέβαια τον καλύπτει, καθώς μας λέει ότι στα συμπόσια μιλούσε παρά έπινε, η αλήθεια ήταν όμως ότι όσο απομακρυνόταν από την πατρίδα τόσο περισσότερο έπινε. Όταν ηρεμούσε, όμως, ο Αλέξανδρος, μετά από κάποιο μεθύσι αισθανόταν θλίψη και συντριβή.

Σε κατάσταση προφανούς μέθης, ο Άτταλος, παρουσία του Αλεξάνδρου και ενόψει της επικείμενης γέννησης του τέκνου της Κλεοπάτρας,, εκστόμισε κάτι πολύ προκλητικό: «Παρακαλέστε τους θεούς Μακεδόνες. Ήρθε ο καιρός Μακεδόνες, ο Φίλιππος να αποκτήσει ένα γνήσιο τέκνο μακεδονικό!!» Άφησε έτσι υπονοούμενο σχετικά με την καταγωγή του Αλεξάνδρου από τη μάνα του. Ο Αλέξανδρος αντέδρασε άμεσα, του πέταξε ένα κύπελλο και έκραξε στον Άτταλο: «Εμείς άθλιε σου φαινόμαστε νόθοι!».

Τα πνεύματα άναψαν και ο Φίλιππος θυμωμένος και μεθυσμένος πήρε το ξίφος, σηκώθηκε από το ανάκλιντρο και κινήθηκε εναντίων του γιου του. Σίγουρα, αν μπορούσε θα τον σκότωνε. Παραπάτησε όμως από τη σούρα του και έπεσε κάτω. Ο Αλέξανδρος τότε τον προσέβαλε λέγοντας: «Κοιτάξτε ποιος θέλει να περάσει από την Ευρώπη στην Ασία! Αυτός δεν μπορεί να περάσει από το ένα ανάκλιντρο στο άλλο!!».

Ο Αλέξανδρος επρόκειτο, όπως είχε προγραμματιστεί να νυμφευθεί την κόρη του Πιξώδωρου, του σατράπη της Καρίας. Ο Φίλιππος ακύρωσε το γάμο. Φεύγοντας ο Αλέξανδρος του είπε ειρωνικά ότι «αν ξαναπαντρευτεί η μάνα μου θα σε καλέσω να παραστείς στο γάμο!!»

Η φυγή και η μετέπειτα συμφιλίωση.

Το ίδιο βράδυ ο Αλέξανδρος πήρε την Ολυμπιάδα και έφυγε για την Ήπειρο. Την εγκατέστησε εκεί, στην αυλή του αδερφού της του Αλεξάνδρου του Μολοσσού και αυτός έφυγε για την Ιλλυρία. Εκεί στις σκληρές φυλές της Ιλλυρίας ο Αλέξανδρος βρήκε άσυλο.

Τον Φίλιππο συμβούλευσε ο Κορίνθιος Δημάρατος, ώστε να τα βρει με το γιό του. Μετά τη μεσολάβηση του Δημάρατου ο Φίλιππος συνήλθε και τον κάλεσε πίσω. Μ’ αυτόν τον τρόπο επήλθε μια ψυχρή συμφωνία πατέρα-γιου. Μετά τη συμφιλίωση η Ολυμπιάδα παρέμεινε στην Ήπειρο. Ο Φίλιππος για να έχει το κεφάλι του ήσυχο, έδωσε το χέρι της κόρης του Κλεοπάτρας στον κουνιάδο του και θείο της Αλέξανδρο Μολοσσό.

Η εξέλιξη αυτή αναμφίβολα συνέφερε το Φίλιππο, ώστε ο Αλέξανδρος να μη γίνει σφετεριστής του μακεδονικού θρόνου, κάτι το οποίο συνέβαινε στο παρελθόν (Bosworth). Ο Φίλιππος με τον επικείμενο γάμο της κόρης του με τον Αλέξανδρο κλείνει και το τελευταίο εσωτερικό μέτωπο πριν την εκστρατεία στην Ανατολή. Τα πράγματα όμως επρόκειτο να έρθουν ανάποδα. Κατά τη διάρκεια της τέλεσης των γάμων της κόρης του, Κλεοπάτρας, θα δολοφονηθεί. Ο Αλέξανδρος Μολοσσός θα πάρει την Κλεοπάτρα και θα φύγει στην Ήπειρο (λίγα χρόνια αργότερα θα σκοτωθεί κατά τη διάρκεια μιας εκστρατείας στην Ιταλία). Η Ολυμπιάδα θα δολοφονήσει τα δύο παιδιά του Φιλίππου και της Ευρυδίκης (το δεύτερο ήταν αγόρι) και η Κλεοπάτρα, λεχώνα στο δεύτερο παιδί θα αυτοκτονήσει. Η Κλεοπάτρα, έχοντας γεννήσει δύο παιδιά με τον Αλέξανδρο το Μολοσσό (την Καδμεία και το Νεοπτόλεμο Γ’) θα παραμείνει μετά το θάνατο του συζύγου της στην Ήπειρο και θα επιτροπεύσει στο Νεοπτόλεμο.

Ο τάφος του Φιλίππου.

Ο Αλέξανδρος όταν έγινε το περιστατικό της ρήξης με τον πατέρα του ήταν δεκαοχτώ ετών. Το χάσμα μεταξύ αυτού και του πατέρα του έκλεισε έστω και επιφανειακά αλλά η διάσπαση παρέμεινε μεταξύ τους. Το ίδιο το περιστατικό, τέλος, απέδειξε ότι ο Αλέξανδρος ανδρώθηκε και διαμόρφωσε το δικό του χαρακτήρα.

Άρπαλος: Ο πρώτος καταχραστής του Δημοσίου Το μεγαλύτερο οικονομικό έγκλημα συνέβη στην αρχαιότητα και, ναι, εγκέφαλος ήταν ένας Έλληνας...

Έχουμε ακούσει για καταχραστές του Δημοσίου, για μιζαδόρους και για μεγαλοαπατεώνες. Για εκατομμύρια που εξαφανίστηκαν με αριστοτεχνικό τρόπο, για μυθιστορηματικές κομπίνες και εξωφρενικές υπεξαιρέσεις. Ωστόσο, ό,τι και αν έχει αναφερθεί και γραφτεί ωχριά μπροστά σε έναν πρόγονό μας, τον Άρπαλο, γιο του Μαχάτα.

Η αρχή για την υλοποίηση ενός από τα μεγαλύτερα οικονομικά εγκλήματα στους αιώνες των αιώνων εντοπίζεται χρονικά στη δολοφονία του Φιλίππου από έναν εραστή του και ακολούθως στην ανάρρηση στον μακεδονικό θρόνο του 20χρονου τότε Αλέξανδρου, ο οποίος επενδύει στους συνομήλικους παιδικούς του φίλους για την εδραίωσή του στην εξουσία.

Παιδικός φίλος του Μεγάλου Αλεξάνδρου και αυτός, ο Άρπαλος δεν δυσκολεύτηκε να κερδίσει την εμπιστοσύνη του Μακεδόνα στρατηλάτη. Τον ακολούθησε στην εκστρατεία του στην Ασία, αλλά, επειδή είχε μια αναπηρία η οποία δεν του επέτρεπε να συμμετέχει στις πολεμικές επιχειρήσεις, ο βασιλιάς τον όρισε υπουργό επί των Οικονομικών.

Το 333 π.Χ., πριν από τη μάχη της Ισσού, έχοντας την πεποίθηση πως οι Πέρσες θα νικούσαν, λιποτάκτησε, όμως ο Αλέξανδρος, δείχνοντας έλεος, του έδωσε χάρη και τον ξαναέκανε διαχειριστή. Το 330 π.Χ. στα Εκβάτανα αναλαμβάνει την οικονομική διαχείριση του θησαυρού της πόλης, καθώς και εκείνου που μεταφέρεται από τις Πασαργάδες και την Περσέπολη, ενώ λίγο αργότερα προβιβάζεται σε βασιλικό θησαυροφύλακα - αμύθητα πλούτη είναι υπό την εποπτεία του. Και όλα αυτά ενώ είχε εγγράψει ήδη μια υπεξαίρεση στο ενεργητικό του, όταν κατά τη διάρκεια της εκστρατείας στην Αίγυπτο, αφού παρασύρθηκε από κάποιον ονόματι Ταυρίσκο, εξαφανίστηκε έχοντας πάρει ένα μεγάλο ποσό από το βασιλικό ταμείο. Όμως, ο Αλέξανδρος έδειχνε πάντα ανοχή στον παιδικό του φίλο.

Κάποια στιγμή, ο Αλέξανδρος φεύγει για την Ινδία, αφήνοντας τον Άρπαλο να διαχειρίζεται όλο το χρήμα κατά βούληση. Τότε, πιστεύοντας ότι ο Μακεδόνας βασιλιάς δεν θα επέστρεφε από το παράτολμο εγχείρημα της εκστρατείας στη χώρα του Γάγγη, επιδίδεται με τρόπο εξωφρενικό σε ένα όργιο κατασπατάλησης του δημοσίου χρήματος. Φαίνεται δε πως βασιλικός θησαυροφύλακας, αν και αναξιοπαθών, ήταν αχόρταγος ερωτικά, με αποτέλεσμα να προκαλέσει με τις ακολασίες του την κατακραυγή των συμπατριωτών του. Ωστόσο, ο Αλέξανδρος και ενημερώθηκε και επέστρεψε.

Ο Άρπαλος αντιλήφθηκε ότι αυτήν τη φορά δεν θα τη γλίτωνε, και αφού φρόντισε να πάρει ένα μέρος του θησαυρού που διαχειριζόταν, γύρω στα 7.000 τάλαντα, αλλά και μια διάσημη εταίρα της εποχής, με ένα μισθοφορικό σώμα 6.000 στρατιωτών αφίχθη στην Αθήνα, όπου ζήτησε την προστασία των Αθηναίων και τους προέτρεψε να πολεμήσουν εναντίον του παιδικού του φίλου και ευεργέτη του. Μάλιστα, προσέλαβε τους καλύτερους ρήτορες («λάδωσε» ακόμα και τον Δημοσθένη, ο οποίος ήταν διαβόητος για τη φιλαργυρία του) για να υποστηρίξουν το αίτημά του.

Για να καταλάβουμε το ποσό που υπεξαίρεσε ο μεγαλοαπατεώνας Άρπαλος, πρέπει να ανατρέξουμε στον Πλούταρχο. Ο αρχιερέας των Δελφών, μία από τις μεγαλύτερες πνευματικές μορφές του καιρού του, αλλά και διαχρονικά, αναφέρει πως πήρε μαζί του 1.200 μουλάρια φορτωμένα ως επάνω με χρυσό και ασήμι. Στην Αθήνα, βέβαια, έφτασε έχοντας στην κατοχή του μόλις 700 τάλαντα – τα υπόλοιπα χρήματα παραμένει άγνωστο πού τα κατασπατάλησε.

Τελικά, οι Αθηναίοι αποφάσισαν την απέλαση του Άρπαλου και τη διενέργεια έρευνας για τους πολιτικούς που έλαβαν από αυτόν χρήματα. Η αθηναϊκή δημοκρατία έδειξε αντανακλαστικά – είτε επειδή φοβήθηκαν την οργή του Αλέξανδρου είτε επειδή δεν θέλησαν να δεχθούν στους κόλπους τους έναν καταχραστή.

Ο Άρπαλος πρόλαβε να δραπετεύσει. Πήρε τους μισθοφόρους του και πήγε στην Κρήτη, όπου όμως τον δολοφόνησε ο Θίβρων, ένας από τους φίλους του…

Πηγή: Έθνος

Η ανάδειξη του Φιλίππου στο μακεδονικό θρόνο. Γράφει ο Παύλος Παπαδόπουλος.

Την άνοιξη του 359 π.Χ. ο βασιλιάς Περδίκκας, αδελφός του Φιλίππου, θανατώνεται σε μια μάχη με τους Ιλλυριούς στα βορειοδυτικά της Μακεδονίας. Επικεφαλής των Ιλλυριών ήταν ο ικανότατος Βαρδύλλης. Οι Ιλλυριοί έχουν εισβάλει στη δυτική Μακεδονία και ο Περδίκκας έχει μαζέψει ότι βρει για να τους ανασχέσει. Ο Μακεδόνας μονάρχης χάνεται τελικά μαζί με 4000 στρατιώτες.

Οι Μακεδόνες μετά το θάνατο του Περδίκκα πανικόβλητοι καταλαμβάνονται από φοβία προς τους Ιλλιριούς και ανησυχούν μήπως το βαρβαρικό φύλλο εκστρατεύσει στα ενδότερα της Μακεδονίας. Ο Φίλιππος ήταν επίτροπος εκείνη την εποχή του γιου του αδερφού του Περδίκκα, Αμύντα του Τέταρτου. Ο θάνατος του Περδίκκα του Τρίτου θα αλλάξει την ιστορία, τίποτα από τα μετέπειτα δε θα συνέβαινε εάν ενδεχομένως ο λαοφιλής Περδίκκας εξακολουθούσε να ζει. Η Μακεδονία θα παρέμενε κλειστή στον εαυτό της και ο Φίλιππος διοικητής μιας μικρής επαρχίας του βασιλείου.

Το game of throne ξεκινά…

Ο Περδίκκας Γ, που ήταν ο δεύτερος αδελφός του Φιλίππου, χάθηκε, όπως είπαμε, στον αγώνα εναντίων των Ιλιρριών. Είχε προηγηθεί η ανάδειξη του Αλεξάνδρου του Δεύτερου, του μεγαλύτερου αδελφού του Φιλίππου στο θρόνο το 370 π.Χ., μετά το θάνατο του πατέρα τους Αμύντα Γ΄. Τον Αλέξανδρο προωθούσαν ως βασιλιά οι Χαλκιδείς, και επιβλήθηκε τελικά στο θρόνο με τη βοήθεια του Αθηναίου στρατηγού Ιφικράτη. Δύο χρόνια αργότερα όμως (το 368 π.Χ.), ο Αλέξανδρος Β΄ δολοφονήθηκε από τον κουνιάδο του τον Πτολεμαίο του Άλορου (τον συναντήσαμε στο άρθρο της προηγούμενης εβδομάδας, καθώς αυτός ήταν εκείνος που ενήργεισε ώστε να παραδοθεί ο Φίλιππος όμηρος στους Ιλλυριούς.) Λίγο μετά ο μεγαλύτερος γιος (από τους τρεις του Αμύντα), ο Περδίκκας, δολοφόνησε τον Πτολεμαίο παίρνοντας έτσι εκδίκηση για το φόνο του Αλέξανδρου.

Η ανάδειξη στο θρόνο.

Ο Φίλιππος είχε την επιτροπεία του ανήλικου γιού του Περδίκκα, γεγονός το οποίο γέμιζε με συγκίνηση τις ψυχές των Μακεδόνων. Εκμεταλλευόμενος αυτό το γεγονός καθώς και τη νομιμότητα του πρόσωπο του ως προς τη διαδοχή ανακηρύχτηκε βασιλιάς από τη συνέλευση των στρατιωτών. Διάφορες ισχυρές ομάδες διεκδικούσαν το θρόνο της Μακεδονίας. Οι ομάδες αυτές στοιχίζονταν πίσω από τρεις υποψήφιους:

1) Τον Άργειο, τον οποίο ήθελαν οι Αθηναίοι να υποκαταστήσουν στο θρόνο. Ο αθηναϊκός στόλος κατέπλευσε στη Μεθώνη με 3.000 στρατιώτες και με αξιόλογη ναυτική δύναμη. Μάλιστα ο Άργειος αποβιβάστηκε στην ακτή με ένα μικρό αθηναϊκό απόσπασμα. Οι Αθηναίοι σε καμία περίπτωση δεν ήθελαν να αναλάβει την εξουσία ο Φίλιππος. Είχαν διαβλέψει το τάλαντο του νεαρού τότε Φιλίππου και ήταν διατεθειμένοι ακόμη και να επέμβουν στρατιωτικά ώστε να αποτρέψουν την άνοδό του στο θρόνο

2) Τον Παυσανία, τον οποίον στήριζαν οι Θράκες.

3) Τον ετεροθαλή αδελφό του Αρχέλαο.

Ας δούμε όμως ποια ακριβώς ήταν η κατάσταση που παρέλαβε:

1) Στα βόρεια σύνορα οι Παίονες περιφρονούσαν τελείως τους Μακεδόνες, καθώς κάθε λίγο συγκεντρώνονταν για λεηλασίες σε μακεδονικούς οικισμούς.

2) Στα ανατολικά η Μακεδονία συνόρευε με το Κοινό των πόλεων της Χαλκιδικής που εχθρεύονταν τους Μακεδόνες. Ανατολικά επίσης υφίστατο και η Αμφίπολη, η γνωστή αποικία των Αθηναίων που είχε ιδρυθεί το 437-6 π.Χ., όταν οι Αθηναίοι αναζητούσαν πηγές μετάλλων και πρώτων υλών. Στην κοιλάδα του Στρυμόνα (πέρα από την ανατολική όχθη), τέλος, κατοικούσαν βαρβαρικά θρακικά φύλα που εποφθαλμιούσαν τα μακεδονικά εδάφη, προωθούσαν μάλιστα τον Παυσανία για βασιλιά.

3) Νότια καιροφυλακτούσε το αθηναϊκό εκστρατευτικό σώμα, το οποίο μπορούσε να επέμβει ανά πάσα στιγμή και να αναδείξει τον Άργειο βασιλιά.

4) Δυτικά, τέλος, απειλούσαν οι Ιλλυριοί που είχαν θέσει υπό τον έλεγχο τους την Λυγκιστίδα και είχαν εισέλθει στην Πελαγονία, αποτελώντας έτσι τον αμεσότερο και σοβαρότερο κίνδυνο για τους Μακεδόνες. Γενικά οι Μακεδόνες στα δυτικά έδιναν τον υπέρτατο αγώνα εναντίων των Ιλλιριών.

Το μέλλον του Φιλίππου φάνταζε εφιαλτικό. Από βορρά λεηλατούσαν οι Παίονες (λαός που κατοικούσε βόρεια της Μακεδονίας, λίγο πιο πάνω από τα όρια της σημερινής συνοριακής Ελλάδας-Σκοπίων, γεγονός που αποδεικνύει ότι ο γεωγραφικός χώρος της ιστορικής Μακεδονίας συνέπιπτε σχεδόν με τα σημερινά όρια της ελληνικής Μακεδονίας, καθώς βορειότερα κατοικούσαν μη Μακεδόνες), από δυτικά απειλούσαν οι Ιλυριοί, από νότο οι Αθηναίοι και από ανατολικά οι Θράκες οι Χαλκιδείς και επίσης οι Αθηναίοι. Μπορούσε δηλαδή να γίνει εισβολή και από τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα, ενώ το διαθέσιμο στράτευμα ήταν ελάχιστο.

Η επικράτηση.

Ο Φίλιππος αντιμετώπισε αποφασιστικά την κρίσιμη κατάσταση. Συγκέντρωσε άμεσα στρατό και επικεντρώθηκε αρχικά στο σοβαρότερο κίνδυνο: Τους Ιλιριούς. Κέρδισε χρόνο καθώς νυμφεύτηκε την Ιλλυρίδα Αυδάτα, κόρη του Βαρδύλλη, προσεταιρίστηκε γρήγορα τους Ιλιρριούς με χρηματικές υποσχέσεις (είχε μάθει από μικρός να κερδίζει πολλά με το χρήμα). Εκμεταλλεύτηκε και το γεγονός ότι ο Βαρδύλης αποσύρθηκε από τα περισσότερα εδάφη στα οποία είχε εισβάλει και κατάλαβε ότι ο γνώμονας με τον οποίο λειτουργούσαν οι βάρβαροι ήταν η επίτευξη λεηλασιών. Για το λόγο αυτό στράφηκε στην προσπάθεια εξαγοράς τους, αναγνωρίζοντας και κάποιου είδους επικυριαρχίας του Βαρδύλη σε εδάφη στα δυτικά.

Άμεσα ανέπτυξε έντονη διπλωματική δραστηριότητα και σύναψε συνθήκη ειρήνης με τους Αθηναίους διαβεβαιώνοντας τους ότι δε διεκδικεί την Αμφίπολη. Με αυτόν τον τρόπο εξουδετέρωσε τον Άργειο. Έστειλε δώρα στους Παίονες και τους κατεύνασε δωροδοκώντας πολλούς. Εξαγόρασε επίσης και το θράκα βασιλιά Κότυ που υποστήριζε τον Παυσανία και έτσι εμπόδισε την επάνοδο του στο θρόνο. Τέλος δολοφόνησε τον Αρχέλαο.

Ένα χρόνο αργότερα συνέτριψε και σκότωσε το Βαρδύλη, παίρνοντας εκδίκηση για τα όσα είχαν κάνει οι Ιλλιριοί στη δυτική Μακεδονία αλλά και για το θάνατο του Περδίκκα. Δεν άργησε επίσης να επιβάλλει την κυριαρχία του και στην ανατολική Μακεδονία. Το θέρος του επόμενου έτους ο βασιλιάς, αφού είχε κάνει πολλές ενέργειες για τη βελτίωση του στρατού επεδίωξε σύγκρουση με το Βαρδύλη. Τον συνέτριψε στην πεδιάδα της Πελαγονίας. Ο Βαρδύλης σκοτώθηκε στη μάχη, οι Ιλλιριοί έπαθαν πανωλεθρία και έτσι ο Φίλιππος πήρε εκδίκηση για το θάνατο του Περδίκκα του Τρίτου.

Η επικράτηση επί των Ιλιριών σήμανε την απόλυτη κυριαρχία στις απείθαρχες και φυγόκεντρες ηγεμονίες της Άνω Μακεδονίας, οι ευγενείς των περιοχών αυτών, που αποτελούσαν πηγή άντλησης πόρων, ταυτίστηκαν απόλυτα με το Φίλιππο και αφομοιώθηκαν πλήρως. Λίγο αργότερα νυμφεύθηκε την Ολυμπιάδα και επισφράγισε το καλό κλίμα με τους Μολοσσούς. Ο γάμος σύσφιξε τους δεσμούς μεταξύ Ηπειρωτών και Μακεδόνων εναντίων των Ιλλιριών, οι οποίοι υποβλήθηκαν σε εξαναγκασμό. Εκτός από γενναίος πολεμιστής ο Φίλιππος ήταν και εκπληκτικός διπλωμάτης και δεν ήταν λίγες οι φορές που πέτυχε περισσότερα με τη διπλωματία παρά με τη μάχη. Τότε ήταν που άρχισε να χρησιμοποιεί διπλωματία όπως οι υπόλοιποι Έλληνες την Αττική διάλεκτο στη διπλωματία, αφού προηγουμένως την επέβαλλε στα έγγραφα της διοίκησης».

Η αποτίμηση

Ο Φίλιππος εκτίμησε ψύχραιμα την κατάσταση και την αντιμετώπισε αποτελεσματικά αλλά και με απίστευτη ταχύτητα. Ταυτόχρονα καλούσε συνέχεια τους Μακεδόνες σε συνελεύσεις και τους παρότρυνε με τη ρητορική του δύναμη να φανούν γενναίοι και να επιδείξουν θάρρος. Μέσα σε λίγες εβδομάδες έκλεισε όλα τα μέτωπα, αναπτύσσοντας γρήγορη σκέψη και υψηλή στρατηγική και καλοκάθισε έτσι στο θρόνο. Προχώρησε τέλος και στην αναδιοργάνωση του στρατού.

Ο Φίλιππος εκείνη την εποχή ήταν 22 ή 23 ετών και είχε ξεκινήσει ήδη να συνομιλεί με την ιστορία…

The Age of Alexander The Great

Europe's history in early centuries is best described as under a spotlight, roving this way and that along the shores of the Mediterranean as the continent's drama unfolds. Following the decline of Athens, Greece's cities saw constant strife, sometimes against, sometimes in alliance with, the ever-menacing Persians. In 359 the kingdom of Macedon came under an ambitious king, Philip, assertively Greek and claiming descent from the Homeric Achilles.

His army of pikemen, able to engage an enemy at more than arm's length, swiftly subjugated the city states of Greece. In 336 Philip was assassinated by hands unknown, and was succeeded by his twenty-year-old son, Alexander.

The youth was clearly extraordinary. He had been taught military leadership by his father, who hired Aristotle among others to tutor him in philosophy and politics. Small but charismatic, he reputedly had one blue eye and one brown, and a mesmeric hold on those he commanded. Undaunted by his youth, perhaps emboldened by it, Alexander set out to fulfil Philip's ambition to advance his empire beyond Greece into the lands held by Persia.

It was to be the most remarkable venture in the history of European conquest. Crossing Asia Minor, Alexander in 333 defeated a much larger Persian force under Darius III at the Battle of Issus.

He took Darius's daughters captive and was later to marry two of them, though in the meantime he was entranced by a Bactrian princess, Roxana. Rather than simply return home with honour satisfied, Alexander now marched south to Egypt. Here his general, Ptolemy, went on to found a dynasty that was to end with Cleopatra.

Ptolemy built the library at Alexandria, inventing papyrus scrolls and banning their export to the rival library of Pergamum, where costly animal parchment was still in use.

Alexander again defeated Darius and marched through Mesopotamia and across a defenceless Persia to the banks of the Indus in India. Here his generals mutinied and demanded they return home.

Alexander thus had to travel back across the sands of Persia to Babylon, where in 323 he died of disease, aged just thirty-two. Every where he went, Alexander founded cities and colonies, many named after himself. He had crushed the greatest empire in south-west Asia.

He married his troops to local women and left his commanders as local governors. But the influence of these Hellenistic colonies on the lands traversed by Alexander was not political. He left no empire. Like most such ventures, Alexander's journey was ultimately fruitless, the expression of a gigantic vanity and greed for booty.

His imperial creation was vacuous and never established a secure frontier for the Greeks in Asia Minor or Mesopotamia. It was to prove Europe's most porous boundary throughout history. But the short-lived Macedonian empire did have one lasting outcome. It entrenched Hellenistic civilization, that of Greek language and literature, across the Mediterranean. As mainland Greece fell victim to civil war, Greek traders and scholars spread out across the sea, a diaspora that historians estimate eventually numbered ten million people.

The library at Alexandria became the repository and disseminator of Greece's cultural heritage.

Greece's political glory died with Alexander. But his reputation lived on, appealing to the vanity of later rulers. With his death, the window on the human spirit opened by classical Athens was to close.

Source ~ A Short History Of Europe ~ by Simon Jenkins

Πολιτισμική Διαδρομή