ΠΑΊΟΝΕΣ : ΟΙ ΆΓΝΩΣΤΟΙ ΦΡΟΥΡΟΊ ΑΚΡΊΤΕΣ ΤΗΣ ΑΡΧΑΊΑΣ ΜΑΚΕΔΟΝΊΑΣ

 Οι ρίζες του ονόματος της αρχαίας Παιονίας χάνονται στην αχλή της ελληνικής μυθολογίας. Ο Παίονας ήταν ένας από τους γιους του Ενδυμίοντα, εραστή της Σελήνης. Μαζί με τα αδέλφια του, τον Επειό και τον Αιτωλό, διαγωνίστηκε σε έναν αγώνα δρόμου στην Ολυμπία για να διεκδικήσει το βασίλειο του πατέρα του. Στο δρόμο όμως νίκησε ο Επειός και ο Παίονας, λυπημένος, έφυγε από το βασίλειο και εγκαταστάθηκε στην άνω κοιλάδα του Αξιού που πήρε το όνομα «Παιονία». Ως γενάρχης των Παιόνων θεωρείται, σύμφωνα με τη μυθολογία, ο Πηλεγώνας ο οποίος προέκυψε μετά τον έρωτα του θεού Αξιού με τη μεγαλύτερη κόρη του Ακεσσαμενού, βασιλιά της γειτονικής στον Αξιό Πιερίας, την Περίβοια.

Παιονία ονομάζονταν, επίσης, η Θεά Αθηνά και Παίων ή Παιήων, σωτήρας ο Θεός Απόλλων. Ο Παυσανίας αποδίδει το όνομα στον πρωτότοκο γιό του βασιλιά της Ήλιδας Ενδυμίωνα, τον Παίονα, ο δε Όμηρος αναφέρεται στους Παίονες και στην Παιονία εκτενέστερα στην Ιλιάδα ονομάζοντας τον Αξιό ποταμό πλατύρροο και το ωραιότερο της γης.

Στα χρόνια του Ομήρου οι Παίονες κατοικούσαν στην κοιλάδα του Aξιού μέχρι τον Στρυμόνα και τη Ροδόπη, όπου έγιναν γείτονες με τους Bέσσους, έφθασαν δε μέχρι τις πηγές του Σκέου ποταμού, παραποτάμου του Ίστρου (Δούναβη). Αναφέρονται και σαν γείτονες των Σελλών της Ηπείρου και των Δολόπων της Θεσσαλίας. Αργότερα περιορίσθηκαν στις περιοχές του μέσου Aξιού «την Αμφαξίτιν Παιονίαν», και στην κοιλάδα του Στρυμόνα «την επί τω Στρυμόνι Παιονίαν».

Σύμφωνα με άλλη άποψη, η χώρα των Παιόνων διαιρέθηκε σε τρεις περιοχές. Στη δυτική Παιονία που καταλάμβανε το βόρειο μέρος της κοιλάδας του Αξιού και την περιοχή του Ερυγώνα ποταμού, η οποία είναι γνωστή με το όνομα Δερρίοπος χώρα ή Δερρίοπος Παιονία. Πόλεις της ήταν: η Δερρίοπος, τα Στύμβαρα, αι Αλκομεναί, το Βρυάνιον, η Πλούβια και η Περσηίς. Στην Αμφαξίτιδα Παιονία με τις πόλεις Βυλάζωρα, Στόβοι, Αμυδών, Αντιγόνεια, Αστραίον, Δόβηρος, Άστιβος, Ταυρίανα, στη σημερινή Παιονία τις πόλεις Γορτυνία, Ευρωπό, Αταλάντη, Ειδομένη. Τέλος στην Παρορβηλία Παιονία, εκείνη που βρίσκονταν γύρω από το όρος Όρβηλος με σημαντικές πόλεις τις: Όρβηλο, Γαρησκό και Παντάλια.

Η αρχαία Παιονία περιελάμβανε γεωγραφικά ένα μεγάλο τμήμα της ΠΓΔΜ, ένα μέρος του βόρειου τμήματος του αρχαίου Μακεδονικού βασιλείου και μια μικρή περιοχή της Δυτικής Βουλγαρίας. Ο ποταμός Αξιός σημάδεψε την εξέλιξη της περιοχής και το υδάτινο δυναμικό του ευνοεί την ανάπτυξη πλούσιων καλλιεργειών.

Οι αρχαίοι Παίονες θεωρούνται ως ένα από τα μεγαλύτερα και ισχυρότερα φύλα των κεντρικών περιοχών της Χερσονήσου του Αίμου και αναφέρονται στα ιστορικά κείμενα του Ομήρου, του Ηροδότου, του Στράβωνα και του Θουκυδίδη. Σύμφωνα με τον Όμηρο, πρωτεύουσα της Παιονίας ήταν η πόλη Αμυδών, η οποία, γεωγραφικά, βρισκόταν πολύ κοντά στο σημερινό Αξιοχώρι και οι Παίονες της Αμυδώνας συμμετείχαν στον Τρωικό πόλεμο.

Ο λαός των Παιόνων αποτελούνταν από πολλές φυλές γνωστές με τα ονόματα Παίονες, Σιροπαίονες, Γρααίοι, Λαιαίοι, Παιόπλαι, Παναίοι. Τα όρια του βασιλείου της αρχαίας Παιονίας μεταβάλλονταν μέσα στους αιώνες λόγω των συχνών πολεμικών συρράξεων με τους γειτονικούς λαούς (Φρύγες, Θράκες, Ιλλυριοί, Πελασγοί), αλλά οι Παίονες ποτέ δεν εκτοπίστηκαν από την ευρύτερη κοιλάδα του Αξιού ποταμού.

Η ανεξαρτησία τους υπό τον βασιλιά Άγη, διατηρήθηκε έως την εισβολή του Φιλίππου (355 π.Χ. – 354 π.Χ.), η οποία ήταν καθοριστική για την προσάρτηση τους στο αρχαίο Μακεδονικό βασίλειο. Συμμετείχαν στην εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου με μια μονάδα ελαφρά οπλισμένων ιππέων – ανιχνευτών. Πολέμησαν ηρωικά και με τον διοικητή τους, Αρίστωνα, συνέτριψαν ένα τμήμα του περσικού ιππικού που προσπάθησε να ανακόψει την προέλαση του μακεδονικού στρατού από τον ποταμό Τίγρη, λίγες ημέρες πριν από τη μάχη των Γαυγαμήλων (331 π.Χ.).

Μετά το θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου οι Παίονες εκμεταλλεύτηκαν τις εμφύλιες συγκρούσεις που ακολούθησαν και απέκτησαν και πάλι την ανεξαρτησία τους μέχρι την υποταγή τους στο Λυσίμαχο (281 π.Χ.), έναν από τους διαδόχους του Μ. Αλεξάνδρου, ο οποίος έγινε βασιλιάς της Θράκης και της Μακεδονίας μέχρι το θάνατο του. Αργότερα η περιοχή της Παιονίας και της αρχαίας Μακεδονίας κατακτήθηκε από Γαλατικά φύλα (Κέλτες). Η Παιονία προσαρτήθηκε οριστικά στο βασίλειο της Μακεδονίας στα τέλη του δεύτερου μισού του 3ου αιώνα π.Χ. μέχρι την εισβολή των Ρωμαίων.

Οι Παίονες αναφέρονται συχνά στην Ιλιάδα ως σύμμαχοι των Τρώων. Η ομηρική πρωτεύουσά τους ήταν η Ἀμυδών/Ἀβυδών στην ανατολική όχθη του κάτω Αξιού (μάλλον στο σημερινό Αξιοχώρι, πρώην Βαρντάροφτσα), οικισμός που, σύμφωνα με τον Στράβωνα, ήταν «χωρίον ἐρυμνὸν» (= καλά οχυρωμένο) που το κατέστρεψαν οι Αργεάδες Μακεδόνες κατά την ανατολική τους επέκταση.

Το επίθετο «ἱπποκορυσταί» που τους προσάπτουν οι Ραψωδοί συνήθως ερμηνεύεται ως «ἱππιοχάρμαι» = «ἁρματομάχοι». Κυριολεκτικά σημαίνει «αυτοί που κορύσσουν ἵππους». Tο ρήμα κορύσσω σημαίνει τόσο «εξοπλίζω για πόλεμο» (equip, arm oneself) όσο και «παρέχω πολεμικό εξοπλισμό σε κάποιον άλλο» (furnish, provide). Επομένως, ο ἱπποκορυστής ετυμολογικά είναι τόσο αυτός που εξοπλίζει τα άλογά του για να πολεμήσει ο ίδιος όσο και αυτός που παρέχει ίππους σε άλλους ιππομάχους/αρματομάχους.

Το επίθετο «ἱπποκορυσταί» που τους προσάπτουν οι Ραψωδοί συνήθως ερμηνεύεται ως «ἱππιοχάρμαι» = «ἁρματομάχοι». Κυριολεκτικά σημαίνει «αυτοί που κορύσσουν ἵππους». Tο ρήμα κορύσσω σημαίνει τόσο «εξοπλίζω για πόλεμο» (equip, arm oneself) όσο και «παρέχω πολεμικό εξοπλισμό σε κάποιον άλλο» (furnish, provide). Επομένως, ο ἱπποκορυστής ετυμολογικά είναι τόσο αυτός που εξοπλίζει τα άλογά του για να πολεμήσει ο ίδιος όσο και αυτός που παρέχει ίππους σε άλλους ιππομάχους/αρματομάχους.

Στο Αξιοχώρι/Βαρντάροφτσα, όπου τοποθετείται η Αμυδώνα/Αβυδώνα, έχουν βρεθεί τα παλαιότερα οστά αλόγου στα νοτιοδυτικά Βαλκάνια (~2500 π.Χ.), σχεδόν σύγχρονα με το στεπικού τύπου ρόπαλο φυλάρχου με ιππόμορφη λίθινη κεφαλή που βρέθηκε στο Πόροντιν της Πελαγονίας και με τα ελαφρώς μεταγενέστερα οστά αλόγου που βρέθηκαν στα Σέρβια Κοζάνης (~2200 π.Χ.).

Επομένως, η εκτροφή ίππων στην κοιλάδα του κάτω Αξιού, εκεί όπου ο Όμηρος τοποθετεί την Παιονική Αμυδώνα, είχε μακρά παράδοση.

Ο Θουκυδίδης, περιγράφοντας την επέκταση των Μακεδόνων, αναφέρει ως πρώην περιοχές της Παιονίας το στενό κομμάτι γης από την Πέλλα ως τον Αξιό.

Ο Στέφανος Βυζάντιος εξηγεί το επίθετο «Βούνομος» της Μακεδονικής Πέλλας, λέγοντας ότι «Βούνομος» και «Βουνόμεια» ήταν τα παλιά της ονόματα. Οι χαρακτηρισμοί αυτοί δηλώνουν εκτροφή βοοειδών (όπως άλλωστε και το τοπωνύμιο Βοττιαία < βοτόν) και, επομένως, οι Παίονες εκτός από ιπποβότες ήταν σίγουρα και βουβότες.

Αυτή η εκτροφή της «μείζονος προβάσεως» (pecus maius = άλογα και βοοειδή, ενώ τα αιγοπρόβατα ή μῆλα < *(s)meh1l- > small, σλαβ. malŭ, συνιστούσαν την «ελάσσονα πρόβασιν» ~ pecudes minores) πιστεύω ότι έδωσε στους Παίονες το όνομά τους.

Το εθνωνύμιο Παίονες μπορεί να ετυμολογηθεί χωρίς δυσκολία ως «κτηνοτρόφοι, βοτήρες», αλλά υπάρχουν τρεις διαφορετικοί συνδυασμοί των ίδιων μορφημάτων που οδηγούν σε αυτήν την ετυμολογία. Τα «σύνορα» της «Παιονίας» δεν ήταν σταθερά με το πέρασμα των αιώνων. Η μεγαλύτερη έκτασή τους πρέπει να ήταν γύρω στα μέσα του 6ου π.Χ. αιώνα όταν, σύμφωνα με τον Hammond, ήταν η υπερδύναμη της ευρύτερης περιοχής. Κατά αυτή την περίοδο «ηγεμονίας» τους, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, οι Παίονες πολιόρκησαν την Πέρινθο στον Ελλήσποντο, μια κίνηση που θα επαναλάβει ο Φίλιππος κατά την περίοδο της Μακεδονικής ηγεμονίας.

Οι Αθηναίοι συγγραφείς των τελών του 5ου π.Χ. αιώνα μερικές φορές χρησιμοποιούν τους όρους «Φρύγες» και «Τρώες» ως ταυτόσημους και, ο Στράβων αργότερα παρουσιάζει μία γνώμη σύμφωνα με την οποία οι Πάιονες ήταν «άποικοι» ή «αρχηγέτες» (= μητροπολιτικός πληθυσμός) των Φρυγών και κάποτε κατοικούσαν και στα μέρη που βρίσκονται μεταξύ Πελαγονίας και Πιερίας. Αυτή η εθνογλωσσική σχέση μεταξύ Παιόνων και Φρυγών πιστεύω πως είναι το πιθανότερο σενάριο.

Η περίοδος της παιονικής «ηγεμονίας» έληξε με την Περσική κατάκτηση, γιατί οι Παίονες αποφάσισαν να αντισταθούν στους Πέρσες και ηττήθηκαν κατά κράτος. Οι Πέρσες κράτησαν δυσμενή στάση προς τους Παίονες (μετέφεραν χιλιάδες αιχμαλώτους στην Ασία) και προτίμησαν να ευνοήσουν τους Μακεδόνες και τους Θράκες Ηδωνούς που είχαν προσφέρει «γη και ύδωρ». Το αποτέλεσμα ήταν πως οι Μακεδόνες εκ δυσμών και οι Ηδωνοί εξ ανατολών, εξαπλώθηκαν και οι δύο εις βάρος των Παιόνων και έφτασαν να έχουν κοινά σύνορα σε μια γραμμή που χονδρικά ένωνε το όρος Δύσωρον με το δέλτα του Αξιού. Ο Ηρόδοτος μας πληροφορεί ότι γύρω στο 500 π.Χ. τα πολιτικά σύνορα της Μακεδονίας έφταναν ως το όρος Δύσωρον. Η λίμνη Πρασιάς είναι η σημερινή Κερκίνη (νοτίως του όρους Κερκίνη) και ο Ηρόδοτος περιγράφει μια κοινότητα πολύγαμων Παιόνων που είχαν χτίσει ένα πασσαλοχωριό μέσα στην λίμνη (ἐν τῇ λίμνη κατοικημένους … ἴκρια ἐπὶ σταυρῶν) και είχαν κόψει την απαραίτητη ξυλεία από το όρος Όρβηλος. 

Το Παιονικό φύλο που ζούσε στις πηγές του Οίσκου ήταν οι Αγριάνες. Ο Θουκυδίδης τους προσδιορίζει ως Παιονικό φύλο (Ἀγριᾶνας καὶ Λαιαίους καὶ ἄλλα ὅσα ἔθνη Παιονικὰ) και θεωρεί το όρος «Σκόμβρο» (Vitoša, πάνω από το όρος Ρίλα), απ΄όπου πηγάζει ο Στρυμόνας που ρέει επί της περιοχής των Αγριανών και των Λαιαίων, λίγο πολύ σαν τριεθνικό σημείο: στα ανατολικά του ζούσαν Θράκες, στα βορειοδυτικά του οι Τριβαλλοί και στα νοτιοδυτικά του οι Παίονες.Σε αυτό το χωρίο ο Θουκυδίδης αναφέρει πως ο Οδρύσης Σιτάλκης κατάφερε να εξαπλώσει την εξουσία του μέχρι και τους Αγριάνες και τους Λαιαίους, αλλά όχι στους «αυτόνομους Παίονες» που ζούσαν δυτικότερα.

Ο Θουκυδίδης πάντα αναφέρει τους Μαίδους και τους Σιντούς ως ανατολικούς γείτονες των Παιόνων και το όρος Κερκίνη ως το σιντο-παιονικό μεθόριον. Όταν ο στρατός του Σιτάλκη εισέβαλε στην Μακεδονία από τον μέσο Στρυμόνα είχε στα δεξιά του τους Παίονες και στα αριστερά του τους Σιντούς και τους Μαίδους, φτάνοντας στην Παιονική Δόβηρο (Δοϊράνη).

Ο Αριστοτέλης γράφοντας γύρω στο 325 π.Χ. περιγράφει το όρος Μεσσάπιον (~ σημερινό Osogovo) ως το μεθόριον Παιονίας και Μαιδικής και αναφέρει τον ποταμό Πόντο (Στρωμνιτσιώτης;) στην χώρα των Σιντών και των Μαιδών. Αν η περιγραφή του είναι ακριβής, τότε το ανατολικό παιονικό σύνορο είχε υποχωρήσει ελαφρώς προς τα δυτικά από τα χρόνια του Ηρόδοτου μέχρι αυτά του Αριστοτέλη.

Τα δυτικά σύνορα των Παιόνων έφταναν κάποτε μέχρι τον Εριγώνα ποταμό της Πελαγονίας, ενώ τα βόρεια σύνορα με τους Δαρδάνους σχημάτιζαν οι ποταμοί Pčinja και Treska (ο νοτιότερος των δύο βασικών παραποτάμων που δυτικά των Σκοπίων σχηματίζουν τον ενιαίο Αξιό).

Με την έναρξη της Μακεδονικής ηγεμονίας επί Φιλίππου Β΄, οι Παίονες έγιναν υποτελής λαός στους Μακεδόνες, διατηρώντας τους βασιλικούς τους οίκους. Μετά από 2 χρόνια (356/5 π.Χ.) αυτονομήθηκαν και συμμετείχαν στην συμμαχία κατά του Φιλίππου (Αθηναίοι, Παίονες/Λύππειος, Θράκες/Κετρίπορις, Ιλλυριοί/Γράβος). Η αθηναϊκή επιγραφή με τον όρκο της συμμαχίας έχει διασωθεί.

Όλα τα μέλη της συμμαχίας ηττήθηκαν ανεξάρτητα από τους Μακεδόνες και οι Παίονες αναγκάστηκαν να επανέλθουν στο «μαντρί» υποτέλειας του Φιλίππου. Οι Παίονες προσπάθησαν να αποτάξουν τον μακεδονικό ζυγό τόσο μετά τον θάνατο του Φιλίππου όσο και μετά τον θάνατο του Αλεξάνδρου και, στην δεύτερη περίπτωση, θα καταφέρουν να διατηρήσουν την αυτονομία τους μέχρι να τους «ξαναμαντρώσει» ο Λυσίμαχος.

Στο δεύτερο μισό του 3ου π.Χ. αιώνα, όταν οι Δάρδανοι θα εξελιχθούν σε «παρομοιώδεις εχθρούς των Μακεδόνων», οι Παίονες θα προτιμήσουν να προσαρτηθούν τελείως στην Μακεδονία (217 π.Χ.), για να γλιτώσουν από τις Δαρδανικές επιδρομές. Ο Φίλιππος Ε΄ θα προσπαθήσει να δημιουργήσει ένα «μαξιλάρι» (buffer zone ~ ρυθμιστική ζώνη) ανάμεσα στην Μακεδονία και τους Δαρδάνους. Στην μεν Παιονία, σύμφωνα με τον Πολύβιο εγκατέστησε «Θράκες κι άλλους [φιλικά προσκείμενους] βαρβάρους» για να ενισχύσει την αντιδαρδανική άμυνα της περιοχής. Στην δε κοιλάδα του Πόλογκ, είχε συνάψει συμμαχία με τους Γερμανούς Βαστάρνες έχοντας κατά νου ένα πρόγραμμα «εθνοκάθαρσης» των Δαρδάνων του Πόλογκ. Οι Δάρδανοι θα απωθούνταν βορείως του Σκάρδου και οι Βαστάρνες θα εποικούσαν την περιοχή δρώντας σαν υποτελείς «ακρίτες». Αυτό το δεύτερο σχέδιο δεν πρόλαβε να πραγματοποιηθεί. Ο Φίλιππος πέθανε και οι Βαστάρνες αποδυναμώθηκαν από συγκρούσεις που είχαν με εγχώρια φύλα στην Θρακική ενδοχώρα.

Ο Πολύβιος παρουσιάζει τα/την Βυλάζωρα ως την μεγαλύτερη Παιονική πόλη. Ο Φίλιππος κατέλαβε και οχύρωσε τα/την Βυλάζωρα, γιατί η πόλη έλεγχε τις «εισβολές» (= περάσματα εισόδου των Δαρδάνων επιδρομέων) από την Δαρδανική στην Μακεδονία.

Λίγο πριν την μακεδονική προσάρτηση του 217 π.Χ., το «Κοινὸν τῶν Παιόνων» έκανε μια αφιέρωση στην Ολυμπία τιμώντας τον Παίονα βασιλιά και «κτίστη» Δρωπίωνα. Ο όρος «κτίστης» συνήθως σημαίνει «ιδρυτής», αλλά σήμαινε και «αποκαταστάτης της ελευθερίας της πατρίδος» (ορισμός II).

Μετά την ρωμαϊκή κατάκτηση, η Παιονία θα γίνει Macedonia Secunda/Salutaris με πρωτεύουσα τους Στόβους, την πόλη του Ιωάννη Στοβαίου. Από το παλαιό δαρδανο-παιονικό σύνορο (γραμμή Treska–Pčinja) θα περάσει η περιβόητη Γραμμή του Jireček και το διοικητικό σύνορο που θα χωρίσει την Διοίκηση Μακεδονίας από την Διοίκηση Δακίας.

Οι κάτοικοι των Σκουπών (Σκόπια) αμέσως πάνω από την γραμμή, πριν την Ρωμαϊκή κατάκτηση ήταν Δάρδανοι και όχι Παίονες και, κατά την Ρωμαϊκή περίοδο, χρησιμοποιούν κυρίως την Λατινική στις επιγραφές τους, στις οποίες αυτοπροσδιορίζονται ως «Βέσσοι», όρος που κατέληξε να σημαίνει εν γένει τον ομιλητή Δακο-Θρακικών διαλέκτων.

http://paionia.gov.gr/%CE%A0%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CF%84%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%BF%CF%82-%CE%A4%CE%BF%CF%85%CF%81%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%BF%CF%82/paioniahistory

https://maxitis.gr/xristos-intos-gia-tous-arxaious-paiones-tis-perioxes-kai-tis-poleis-tous/#google_vignette

https://smerdaleos.wordpress.com/2015/06/24/%CE%BF%CE%B9-%CF%80%CE%B1%CE%AF%CE%BF%CE%BD%CE%B5%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%B7-%CE%B3%CE%BB%CF%8E%CF%83%CF%83%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CF%85%CF%82-1-%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%B9%CE%BA%CE%AC/

https://smerdaleos.wordpress.com/2015/06/24/%CE%BF%CE%B9-%CF%80%CE%B1%CE%AF%CE%BF%CE%BD%CE%B5%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%B7-%CE%B3%CE%BB%CF%8E%CF%83%CF%83%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CF%85%CF%82-1-%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%B9%CE%BA%CE%AC/

Η πρώτη εκστρατεία του Φιλίππου στη Μικρά Ασία (το 336 π.Χ.). Γράφει ο Παύλος Παπαδόπουλος

 Γράφει ο Παύλος Παπαδόπουλος. 

  Μετά το συνέδριο της Κορίνθου, οι ελληνικές πόλεις άναψαν το πράσινο φως για τον εκδικητικό πόλεμο των Ελλήνων εναντίων των Περσών, επικεφαλής της προσπάθειας θα ήταν ο βασιλιάς της Μακεδονίας, Φίλιππος. Κρίθηκε σκόπιμη τότε, από το Φίλιππο η αποστολή ενός πρώτου μακεδονικού στρατιωτικού σώματος ώστε να γίνει ένα προγεφύρωμα στα μικρασιατικά εδάφη πριν επιχειρήσει το κύριο εκστρατευτικό σώμα.

  Αντικειμενικός στόχος του μακεδονικού στρατού θα ήταν η προώθηση μέχρι την Καρία, προκειμένου να φτάσει αργότερα το κύριο ελληνικό εκστρατευτικό σώμα, με επικεφαλής τον ίδιο το Φίλιππο.  Ειδικότερα θα έπρεπε να απελευθερωθούν οι ελληνικές πόλεις από την Κύζικο μέχρι το Μένανδρο και να απαλλαγούν έτσι από τη φορολογία των Περσών. Αρχιστράτηγος της επιχείρησης τέθηκε ο Παρμενίωνας.

  Ο Παρμενίων ήταν ο σημαντικότερος στρατηγός του Φιλίππου. Ο ίδιος ο Φίλιππος είχε πει γι αυτόν: «Δεν καταλαβαίνω τους Αθηναίους. Αυτοί εκλέγουν δέκα στρατηγούς με κλήρωση. Εγώ έχω μόνο έναν, τον Παρμενίωνα!». Ο στρατηγός Παρμενίων είχε συμβάλει τα μέγιστα στην μέχρι τότε εξάπλωση της Μακεδονίας, καθώς όπου έβρισκε τους εχθρούς της Μακεδονίας τους κατατρόπωνε.

Προτομή του στρατηγού Παρμενίωνα.

 

Δυναστική κρίση στην Περσία.

  Στην Περσία ξέσπασε μια επικίνδυνη κρίση η οποία υπέβοσκε καιρό. Το καλοκαίρι του 338, ο αρχηγός της περσικής βασιλικής φρουράς, ο ευνούχος Βαγώας, δηλητηρίασε τον Αρταξέρξη Γ’ τον Ώχο καθώς επίσης και τους μεγαλύτερους γιους του και ανέβασε στο θρόνο το νεώτερο γιο του Ώχου, τον Άρση. Ταυτόχρονα, ο Μέντωρ, ο αρχηγός των βασιλικών στρατευμάτων της Δυτικής Μικρασίας, πέθανε, ενώ αποστάτησε επίσης και ο Πιξώδωρος, ο δυνάστης της Καρίας.

  Ο Άρσης δεν εννόησε να γίνει όργανο του Βαγώα και είχε την ίδια τύχη με τον πατέρα του. Τον δολοφόνησε και αυτόν ο ευνούχος. Τις ίδιες μέρες ξέσπασαν εξεγέρσεις σατραπών στην Αίγυπτο και τη Βαβυλώνα. Κατά τις επαναστάσεις στη Φοινίκη και την Αίγυπτο ο Φίλιππος έδινε άσυλο στους επαναστάτες και τους υποστήριζε. Ταυτόχρονα ο βασιλιάς της Μακεδονίας έκανε μυστικές συμφωνίες με τους Πέρσες. Όταν ήρθε η ώρα, με πνεύμα ρεαλισμού αποκήρυξε αυτές τις συμφωνίες.

   Ευρισκόμενος σε δύσκολη θέση, ο Βαγώας όρισε αυτοκράτορα το Δαρείο Γ’, του οποίου το όνομα ήταν Κοδομάνος. Ο Δαρείος (η λέξη σημαίνει ¨ανδρείος¨ στην περσική διάλεκτο) ήταν δεύτερος ξάδελφος του Άρση και απόμακρος συγγενής του βασιλικού οίκου. Ο τελευταίος βασιλιάς της περσική αυτοκρατορίας των Αχαιμενίδων είχε διαπρέψει σε ένα πόλεμο εναντίων των Καδουσιανών.

 

Η επιχείρηση στα μικρασιατικά εδάφη.

  Την Άνοιξη του 336, ο Φίλιππος έστειλε τον Παρμενίωνα, πλαισιωμένο από τον Άτταλο στην Ιωνία, με 10.000 στρατιώτες, ώστε να δημιουργήσουν το πρώτο προγεφύρωμα.

  Κατά την πρώτη, επιτυχημένη φάση της στρατιωτικής επιχείρησης, οι ελληνικές δυνάμεις εκμεταλλευόμενες και επαναστάσεις Δημοκρατικών στο εσωτερικό των ελληνικών πόλεων προωθήθηκαν μέχρι νότια της Εφέσου. Στόχος τους ήταν η κατάκτηση όλων των λιμανιών ώστε να αποκοπεί ο περσικός στόλος. Οι Πέρσες έτσι δε θα μπορούσαν να αποκόψουν αργότερα το μελλοντικό κύριο εκστρατευτικό σώμα. Ταυτόχρονα ο στόλος απελευθέρωσε όλα τα νησιά του βορείου Αιγαίου. Εκδιώχθηκαν οι περσικές ολιγαρχίες από την Ερεσό Λέσβου, τη Χίο, τις Ερυθρές και την Έφεσο. Ο Παρμενίων όμως, στη συνέχεια, τα βρήκε δύσκολα…

  Η δεύτερη φάση της επιχείρησης δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Ο Δαρείος όρισε το Μέμνονα το Ρόδιο, ένα γαιοκτήμονα από την Τρωάδα, επικεφαλής της άμυνας και του έδωσε 4.000 μισθοφόρους για να καταβάλει τον Παρμενίωνα. Ο Μέμνονας ανέκοψε την προέλαση του Παρμενίωνα στη Μαγνησία. Ο Παρμενίων υποχώρησε αναγκαστικά βόρεια προς την Ελλησποντική Φρυγία. Κατόπιν, ο Μέμνονας σε συνεργασία με άλλους σατράπες εγκλώβισε τις μακεδονικές δυνάμεις στην Προποντίδα. Εκεί οι άντρες του εκστρατευτικού σώματος θα μάθαιναν και το τραγικό νέο της δολοφονίας του Φιλίππου.

 Η φιλόδοξη επιχείρηση είχε αποτύχει…

Αποτίμηση.

 Σε γενικές γραμμές η επιχείρηση κατάληψης της Ιωνίας δεν είχε καθόλου εδαφικά οφέλη. Πλέον σημασία θα είχε μόνο η διατήρηση του προγεφυρώματος στον Ελλήσποντο. Η αποτυχία των Μακεδόνων, όμως, έκανε το Δαρείο να θεωρήσει απίθανη την εισβολή. Υπνωτισμένος πια, από αυτήν την πρόσκαιρη επιτυχία του Μέμνονα, ο Πέρσης βασιλιάς θα πίστευε, λανθασμένα, μέχρι τη στιγμή που οι Έλληνες με αρχιστράτηγο τον Αλέξανδρο, θα πατούσαν το πόδι τους στην Ανατολή, ότι ο χρυσός και η Σπάρτη θα κατέστρεφαν τη Μακεδονία…

-Ο Παύλος Παπαδόπουλος γεννήθηκε το 1978 στη Δράμα, μεγάλωσε στις Σέρρες και έζησε στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Από το 1996 εργάζεται στο δημόσιο σε διάφορες διοικητικές θέσεις. Είναι απόφοιτος της Σχολής Αξιωματικών της Ελληνικής Αστυνομίας, της Σχολής Αστυφυλάκων της Αστυνομικής Ακαδημίας, της Σχολής Επιμόρφωσης και μετεκπαίδευσης ΕΛ.ΑΣ., και της Σχολής Ελληνικού Πολιτισμού, του Τμήματος Ανθρωπιστικών. Σπουδών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Μιλάει Αγγλικά και Γερμανικά.

Philip II of Macedonia, the father of Alexander the Great.

 Philip II of Macedonia, the father of Alexander the Great, is known not only for his military conquests and political achievements but also for his complex personal life, which included numerous male lovers. His relationships with these individuals, though often overlooked in historical accounts, offer insights into the complexities of power, love, and betrayal in ancient Macedonia.

Philip II ascended to the throne of Macedonia in 359 BC and embarked on a series of military campaigns that would ultimately establish Macedonia as a dominant power in Greece. His strategic brilliance and political acumen earned him a reputation as one of the most formidable leaders of his time. However, behind the scenes of his military campaigns and political maneuvers, Philip's personal life was marked by a series of tumultuous relationships with male companions.

Philip II's numerous male lovers were a poorly kept secret within the Macedonian court. These relationships, while not uncommon in ancient Greek society, were often fraught with political intrigue and personal rivalries. Philip's favoritism towards certain companions led to tensions among his inner circle, as ambitious courtiers vied for his attention and influence.

One of Philip's most infamous lovers was Pausanias, a young nobleman who served in the Macedonian court. Pausanias's relationship with Philip soured over time, leading to resentment and jealousy towards the king's other companions. In a fit of rage and betrayal, Pausanias murdered Philip during the wedding celebrations of Philip's daughter, Cleopatra, in 336 BC.

The assassination of Philip II shocked the ancient world and sent shockwaves throughout Macedonia and beyond. While the exact motivations behind Pausanias's actions remain unclear, some historians speculate that personal grievances, political rivalries, and perhaps even romantic jealousy may have played a role in his decision to kill the king.

Regardless of the precise circumstances, Philip's death had profound consequences for Macedonia and the wider Greek world. His passing left a power vacuum that would ultimately be filled by his son, Alexander, whose reign would herald the dawn of the Hellenistic era and the expansion of Macedonian power across Asia.

Philip II's relationships with his male companions offer a fascinating glimpse into the complexities of ancient Macedonian society, where power, politics, and personal relationships often intersected in unexpected ways. While his military conquests and political achievements have been well-documented, the details of his personal life and the individuals who shaped it remain shrouded in mystery and speculation.

In modern times, Philip's relationships with his male lovers have sparked debate among historians and scholars, who seek to understand the broader implications of these dynamics within the context of ancient Greek society. While some view Philip's relationships as a reflection of the social norms and practices of his time, others interpret them as evidence of his personal struggles and vulnerabilities as a ruler.

#queerhistory #ancientgayhistory #lgbtqhistory #malelovers #queerrulers #gayhistory

Η ρήξη του Αλεξάνδρου και του Φιλίππου (337 π.Χ.). Όταν ο Φίλιππος επιχείρησε να θανατώσει τον Αλέξανδρο.

Γράφει ο Παύλος Παπαδόπουλος.

   Βρισκόμαστε στο έτος 337 π.Χ. Ο βασιλιάς της Μακεδονίας Φίλιππος βρίσκεται στο απόγειο της δόξας του. Έχει κατατροπώσει τους υπόλοιπους Έλληνες στη Χαιρώνεια, έχει επιβάλλει την ένωση των Ελλήνων, μέσω του συνεδρίου της Κορίνθου και έχει, επίσης, ανάψει το πράσινο φως για την εκστρατεία στην Ανατολή. Ο μεγαλύτερος άνδρας της Ευρώπης, σύμφωνα με το Θεόπομπο, ετοιμάζεται, τώρα, να συνάψει ένα γάμο ο οποίος δεν μοιάζει καθόλου με τους άλλους έξι που έχει ήδη κάνει. 

Η στιγμή που ο Φίλιππος επιτίθεται στον Αλέξανδρο.

  Η Κλεοπάτρα, Μακεδόνισσα ευγενής και αριστοκράτισσα, κόρη του στρατηγού Άτταλου  θα νυμφευθεί το Φίλιππο το 337 π.Χ. Ήταν τότε σε ηλικία δεκαεπτά ετών και κατάγετω από τον αριστοκρατικό οίκο των Ατταλιδών. Μετά το γάμο της με το βασιλιά θα λάβει πια το όνομα Ευρυδίκη. Η Ευρυδίκη ήταν και η τελευταία σύζυγος του Φιλίππου.

  Με το γάμο αυτό, η υπόθεση της διαδοχή, άρχισε να γίνεται αβέβαιη για τον Αλέξανδρο. Η Κλεοπάτρα είχε ήδη γεννήσει μια κόρη με το Φίλιππο, η οποία ονομάστηκε Ευρώπη, ενώ ήταν έγκυος, στο δεύτερο παιδί της. Ενδεχόμενη γέννηση αρσενικού απογόνου θα έθετε σε αμφισβήτηση τη διαδοχή του Αλεξάνδρου στο θρόνο.

 

Οι γάμοι του βασιλιά.

  Ο βασιλιάς Φίλιππος σε όλο το βίο του έκλεινε προς το αυθόρμητο και το πηγαίο, ενώ συχνά τον οδηγούσε το άστρο του.

  Οι γάμοι ήταν μέρος της στρατηγικής του. Μέχρι τότε ο βασιλιάς είχε συνάψει πολυάριθμους γάμους και ερωτικούς δεσμούς, επιδεικνύοντας ταυτόχρονα μια αχαλίνωτη ερωτική δραστηριότητα (αξίζει όμως να αναφέρουμε ότι, όπως σημειώνει ο Καργάκος, παρά τον έκλυτο βίο του στις κρίσιμες στιγμές διέθετε μια σιωπηρή ανδροπρέπεια). Οι μέχρι τότε αναρίθμητοι ερωτικοί δεσμοί του και γάμοι δε φαινόταν να ενοχλούν την Ολυμπιάδα, η οποία παρέμενε κυρίαρχη σύζυγος του παλατιού. Ούτε κουβέντα, μέχρι τότε, για διαζύγιο με την Ολυμπιάδα.

Ο Φίλιππος ερωτεύεται την Ολυμπιάδα στη Σαμοθράκη.

  Η πολυγαμία, στο βασιλικό οίκο της Μακεδονίας ήταν θεσμός. Οι διάφοροι βασιλιάδες νυμφεύονταν για τη σύναψη συμμαχιών και την αντιμετώπιση εχθρών. Οι νύμφες, σχεδόν πάντοτε, ήταν κόρες φυλάρχων που ο εκάστοτε βασιλιάς τους έδενε στο άρμα της πολιτικής του. Πρέπει να προσθέσουμε ότι ο Φίλιππος δεν είχε νυμφευθεί καμία από τη Νότια Ελλάδα.

 

Ο ανταγωνισμός πατέρα γιου.

  Ο Αλέξανδρος μέχρι τότε λειτουργούσε ανταγωνιστικά με το Φίλιππο. Ο διάδοχος ήταν αντιβασιλιάς και κατείχε τη μεγάλη σφραγίδα του κράτους, με μεγάλο εύρος εξουσιών. Πρόσφατα μάλιστα είχε διακριθεί στη μάχη της Χαιρώνειας. Ο Φίλιππος είχε ξεκαθαρίσει στον Αλέξανδρο ότι ο γάμος αυτός θα ήταν άσχετος με τη διαδοχή. Άλλωστε μετά τη Χαιρώνεια ο βασιλιάς της Μακεδονίας συνήθιζε να αποκαλεί τον εαυτό του στρατηγό και τον Αλέξανδρο βασιλιά…

  Ο Αλέξανδρος όμως έβλεπε στα μάτια του Φιλίππου, τον ενδόμυχο φόβο, τον οποίο δημιουργούσε η παρουσία του Αλέξανδρου σε ηλικία, που πλέον θα μπορούσε να βασιλεύσει. Επιπλέον, ο Αλέξανδρος πλαισιώνεται από πολυάριθμους φίλους, και έχει ήδη δείξει στρατιωτική και πολιτική ικανότητα. Σίγουρα, ο Φίλιππος δεν ήταν έτοιμος να αποσυρθεί.

  Ο Αριστόβουλος, ο οποίος έχει ωραιοποιήσει την ιστορία του Αλεξάνδρου θα πει ότι: «ο γιος του Φιλίππου κινείται από τον πόθο». Αν η Ευρυδίκη χαρίσει γιο στο Φίλιππο η διαδοχή γίνεται αβέβαιη. Το ενδεχόμενο γέννησης αρσενικού διαταράσσει τον πόθο του Αλέξανδρου.

Μουσείο Ακρόπολης.

  Η σχέση πατέρα-γιου κατανοείται σήμερα και με φροϋδικούς όρους. Η αντιπαλότητα και η προστριβή μεταξύ τους, καθώς και τα θέματα διαδοχής που προέκυψαν ή θα προέκυπταν από τους απογόνους του Φιλίππου,  προκλήθηκαν από τους γάμους και τους έρωτες του Φιλίππου. Η έστω και μικρή συμμετοχή του Αλεξάνδρου στη δολοφονία του Φιλίππου (που όμως δεν αποδείχτηκε ποτέ), θεωρήθηκε ως έσχατη έκφραση του Οιδιπόδειου συμπλέγματος από τους σύγχρονους μελετητές.

  Ο Φίλιππος, και δεν πρέπει να το παραβλέψουμε αυτό, κληροδότησε σημαντικά στοιχεία στον Αλέξανδρο: Τη μεγαλοφυΐα της στρατηγικής, την επιδεξιότητα στην πολιτική και τη διπλωματία, την κεραυνοβόλα δράση και την ταχύτητα των ενεργειών, το εθνικό αίσθημα της Πανελλήνιας Ιδέας, τις οργανωτικές ικανότητες, καθώς επίσης και την οξεία αντίληψη.  Η Μακεδονία που παρέλαβε ο Αλέξανδρος ήταν δημιούργημα του Φιλίππου. Ο Φίλιππος υπήρξε αυτός ο οποίος άνοιξε την όρεξη των Ελλήνων για την Ανατολή. Ο στρατός, οι πόροι και η σύναψη συμμαχιών δημιουργήθηκαν από το Φίλιππο, η κατάκτηση της Περσίας ήταν όμως επίτευγμα του Αλεξάνδρου.

 

Το δηλητήριο της Ολυμπιάδας.

  Η Ολυμπιάδα ενόψει του γάμου δηλητηρίασε την ψυχή του Αλεξάνδρου. Με συστηματικό τρόπο, από την παιδική του ηλικία, του δηλητηρίαζε το μυαλό του εναντίων του Φιλίππου. Παρ’ όλαυτα Φίλιππος και Ολυμπιάδα συνεργάστηκαν φιλικά για την ανατροφή του Αλεξάνδρου. Η Ολυμπιάδα, πρέπει να πούμε, ότι κακομάθαινε τον Αλέξανδρο για τις σχέσεις του με τις γυναίκες χωρίς όμως να του μειώνει τον ανδρισμό.

  Ο γάμος απειλούσε και την ίδια την Ολυμπιάδα. Ο Φίλιππος ήταν ερωτευμένος με τη νεαρή αριστοκράτισσα και η θέση της Ολυμπιάδας μέσα στο παλάτι ήταν πια αμφίβολή. Ο Αλέξανδρος έδωσε δίκιο στην Ολυμπιάδα, δε νοιάστηκε για καμία άλλη γυναίκα στη ζωή του, περισσότερο από αυτήν την τρομερή γυναίκα. Ο Αλέξανδρος την είχε κάνει είδωλο του, καθώς αυτή του είχε ρίξει το σπόρο της θεϊκής καταγωγής. Προβληματίστηκε μέχρι και για τη θεοποίηση της, κάτι το οποίο θεωρούσε ανταμοιβή για τις προσπάθειες του να την παραλληλίσει με τη μάνα του Αχιλλέα, τη Θέτιδα. Όταν, στην Ινδία, είχε ψυχραθεί μαζί της για τις μηχανορραφίες της εναντίων του Αντίπατρου, τον άκουσαν να φωνάζει: «Πολύ μεγάλο νοίκι πληρώνω για τους εννιά μήνες που κατοίκησα μέσα της!»

  Ο Αλέξανδρος, γενικά δεν έδινε στην Ολυμπιάδα πολύ αέρα σε θέματα διοίκησης επειδή γνώριζε το δηλητήριο που είχε μέσα στην καρδιά της. Τα ελαττώματα της μάνας του τα γνώριζε και δεν της εμπιστεύθηκε τη διακυβέρνηση της Μακεδονίας, για τον επιπρόσθετο λόγο ότι οι Μακεδόνες δε θα δεχόταν να τους κυβερνά γυναίκα. Το 330 π.Χ. η Ολυμπιάδα επέστρεψε στη γενέτειρα της την Ήπειρο.

 

Το συμβάν.

  Κατά τη διάρκεια του Κώμου είχε καταναλωθεί αρκετό κρασί. Μετά το γάμο του Φιλίππου με την Κλεοπάτρα, οι άνδρες κάθονταν στα ανάκλιντρα και διασκέδαζαν. Ο Μακεδονικός Κώμος ήταν το αντίθετο του διακριτικού ελληνικού συμποσίου. Οι Μακεδόνες ξεφάντωναν, έπιναν ανέρωτο κρασί, έκαναν επίδειξη ο ένας στον άλλον και ανακαλούσαν στη μνήμη φίλους. Κάτι τέτοιο γινόταν και το βράδυ του γάμου.

  Οι οινοποσίες έπαιζαν σημαντικό ρόλο στις γιορτές, τα αυλικά συμπόσια και στο στρατόπεδο. Το κρασί διόγκωνε τα ελαττώματα του Φιλίππου, την αλαζονεία, καθώς και την οξυθυμία του. Το κρασί ήταν μια καλή παρηγοριά κατά τη διάρκεια μιας εκστρατείας μακριά από την πατρίδα. Και ο Αλέξανδρος όμως είχε μερικές φορές κακό μεθύσι (θυμίζουμε την περίπτωση της δολοφονίας του Κλείτου). Ο Πλούταρχος, βέβαια τον καλύπτει, καθώς μας λέει ότι στα συμπόσια μιλούσε παρά έπινε, η αλήθεια ήταν όμως ότι όσο απομακρυνόταν από την πατρίδα τόσο περισσότερο έπινε. Όταν ηρεμούσε, όμως, ο Αλέξανδρος, μετά από κάποιο μεθύσι αισθανόταν θλίψη και συντριβή.

  Σε κατάσταση προφανούς μέθης, ο Άτταλος, παρουσία του Αλεξάνδρου και ενόψει της επικείμενης γέννησης του τέκνου της Κλεοπάτρας,, εκστόμισε κάτι πολύ προκλητικό: «Παρακαλέστε τους θεούς Μακεδόνες. Ήρθε ο καιρός Μακεδόνες, ο Φίλιππος να αποκτήσει ένα γνήσιο τέκνο μακεδονικό!!» Άφησε έτσι υπονοούμενο σχετικά με την καταγωγή του Αλεξάνδρου από τη μάνα του. Ο Αλέξανδρος αντέδρασε άμεσα, του πέταξε ένα κύπελλο και έκραξε στον Άτταλο: «Εμείς άθλιε σου φαινόμαστε νόθοι!».

   Τα πνεύματα άναψαν και ο Φίλιππος θυμωμένος και μεθυσμένος πήρε το ξίφος, σηκώθηκε από το ανάκλιντρο και κινήθηκε εναντίων του γιου του. Σίγουρα, αν μπορούσε θα τον σκότωνε. Παραπάτησε όμως από τη σούρα του και έπεσε κάτω. Ο Αλέξανδρος τότε τον προσέβαλε λέγοντας: «Κοιτάξτε ποιος θέλει να περάσει από την Ευρώπη στην Ασία! Αυτός δεν μπορεί να περάσει από το ένα ανάκλιντρο στο άλλο!!».

  Ο Αλέξανδρος επρόκειτο, όπως είχε προγραμματιστεί να νυμφευθεί την κόρη του Πιξώδωρου, του σατράπη της Καρίας. Ο Φίλιππος ακύρωσε το γάμο. Φεύγοντας ο Αλέξανδρος του είπε ειρωνικά ότι «αν ξαναπαντρευτεί η μάνα μου θα σε καλέσω να παραστείς στο γάμο!!»

Η φυγή και η μετέπειτα συμφιλίωση.

  Το ίδιο βράδυ ο Αλέξανδρος πήρε την Ολυμπιάδα και έφυγε για την Ήπειρο. Την εγκατέστησε εκεί, στην αυλή του αδερφού της του Αλεξάνδρου του Μολοσσού και αυτός έφυγε για την Ιλλυρία. Εκεί στις σκληρές φυλές της Ιλλυρίας ο Αλέξανδρος βρήκε άσυλο.

  Τον Φίλιππο συμβούλευσε ο Κορίνθιος Δημάρατος, ώστε να τα βρει με το γιό του. Μετά τη μεσολάβηση του Δημάρατου ο Φίλιππος συνήλθε και τον κάλεσε πίσω. Μ’ αυτόν τον τρόπο επήλθε μια ψυχρή συμφωνία πατέρα-γιου. Μετά τη συμφιλίωση η Ολυμπιάδα παρέμεινε στην Ήπειρο. Ο Φίλιππος για να έχει το κεφάλι του ήσυχο, έδωσε το χέρι της κόρης του Κλεοπάτρας στον κουνιάδο του και θείο της Αλέξανδρο Μολοσσό.

  Η εξέλιξη αυτή αναμφίβολα συνέφερε το Φίλιππο, ώστε ο Αλέξανδρος να μη γίνει σφετεριστής του μακεδονικού θρόνου, κάτι το οποίο συνέβαινε στο παρελθόν (Bosworth). Ο Φίλιππος με τον επικείμενο γάμο της κόρης του με τον Αλέξανδρο κλείνει και το τελευταίο εσωτερικό μέτωπο πριν την εκστρατεία στην Ανατολή. Τα πράγματα όμως επρόκειτο να έρθουν ανάποδα. Κατά τη διάρκεια της τέλεσης των γάμων της κόρης του, Κλεοπάτρας, θα δολοφονηθεί. Ο Αλέξανδρος Μολοσσός θα πάρει την Κλεοπάτρα και θα φύγει στην Ήπειρο (λίγα χρόνια αργότερα θα σκοτωθεί κατά τη διάρκεια μιας εκστρατείας στην Ιταλία). Η Ολυμπιάδα θα δολοφονήσει τα δύο παιδιά του Φιλίππου και της Ευρυδίκης (το δεύτερο ήταν αγόρι) και η Κλεοπάτρα, λεχώνα στο δεύτερο παιδί θα αυτοκτονήσει. Η Κλεοπάτρα, έχοντας γεννήσει δύο παιδιά με τον Αλέξανδρο το Μολοσσό (την Καδμεία και το Νεοπτόλεμο Γ’) θα παραμείνει μετά το θάνατο του συζύγου της στην Ήπειρο και θα επιτροπεύσει στο Νεοπτόλεμο.

Ο τάφος του Φιλίππου.

  Ο Αλέξανδρος όταν έγινε το περιστατικό της ρήξης με τον πατέρα του ήταν δεκαοχτώ ετών. Το χάσμα μεταξύ αυτού και του πατέρα του έκλεισε έστω και επιφανειακά αλλά η διάσπαση παρέμεινε μεταξύ τους. Το ίδιο το περιστατικό, τέλος, απέδειξε ότι ο Αλέξανδρος ανδρώθηκε και διαμόρφωσε το δικό του χαρακτήρα.

-Ο Παύλος Παπαδόπουλος γεννήθηκε το 1978 στη Δράμα, μεγάλωσε στις Σέρρες και έζησε στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Από το 1996 εργάζεται στο δημόσιο σε διάφορες διοικητικές θέσεις. Είναι απόφοιτος της Σχολής Αξιωματικών της Ελληνικής Αστυνομίας, της Σχολής Αστυφυλάκων της Αστυνομικής Ακαδημίας, της Σχολής Επιμόρφωσης και μετεκπαίδευσης ΕΛ.ΑΣ., και της Σχολής Ελληνικού Πολιτισμού, του Τμήματος Ανθρωπιστικών. Σπουδών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Μιλάει Αγγλικά και Γερμανικά.

Η ανάδειξη του Φιλίππου στο μακεδονικό θρόνο. Γράφει ο Παύλος Παπαδόπουλος.

 

Την άνοιξη του 359 π.Χ. ο βασιλιάς Περδίκκας, αδελφός του Φιλίππου, θανατώνεται σε μια μάχη με τους Ιλλυριούς στα βορειοδυτικά της Μακεδονίας. Επικεφαλής των Ιλλυριών ήταν ο ικανότατος Βαρδύλλης. Οι Ιλλυριοί έχουν εισβάλει στη δυτική Μακεδονία και ο Περδίκκας έχει μαζέψει ότι βρει για να τους ανασχέσει. Ο Μακεδόνας μονάρχης χάνεται τελικά μαζί με 4000 στρατιώτες.

  Οι Μακεδόνες μετά το θάνατο του Περδίκκα πανικόβλητοι καταλαμβάνονται από φοβία προς τους Ιλλιριούς και ανησυχούν μήπως το βαρβαρικό φύλλο εκστρατεύσει στα ενδότερα της Μακεδονίας. Ο Φίλιππος ήταν επίτροπος εκείνη την εποχή του γιου του αδερφού του Περδίκκα, Αμύντα του Τέταρτου. Ο θάνατος του Περδίκκα του Τρίτου θα αλλάξει την ιστορία, τίποτα από τα μετέπειτα δε θα συνέβαινε εάν ενδεχομένως ο λαοφιλής Περδίκκας εξακολουθούσε να ζει. Η Μακεδονία θα παρέμενε κλειστή στον εαυτό της και ο Φίλιππος διοικητής μιας μικρής επαρχίας του βασιλείου.

 

Το game of throne ξεκινά…

  Ο Περδίκκας Γ, που ήταν ο δεύτερος αδελφός του Φιλίππου, χάθηκε, όπως είπαμε, στον αγώνα εναντίων των Ιλιρριών. Είχε προηγηθεί η ανάδειξη του Αλεξάνδρου του Δεύτερου, του μεγαλύτερου αδελφού του Φιλίππου στο θρόνο το 370 π.Χ., μετά το θάνατο του πατέρα τους Αμύντα Γ΄. Τον Αλέξανδρο προωθούσαν ως βασιλιά οι Χαλκιδείς, και επιβλήθηκε τελικά στο θρόνο με τη βοήθεια του Αθηναίου στρατηγού Ιφικράτη. Δύο χρόνια αργότερα όμως (το 368 π.Χ.), ο Αλέξανδρος Β΄ δολοφονήθηκε από τον κουνιάδο του τον Πτολεμαίο του Άλορου (τον συναντήσαμε στο άρθρο της προηγούμενης εβδομάδας, καθώς αυτός ήταν εκείνος που ενήργεισε ώστε να παραδοθεί ο Φίλιππος όμηρος στους Ιλλυριούς.) Λίγο μετά ο μεγαλύτερος γιος (από τους τρεις του Αμύντα), ο Περδίκκας, δολοφόνησε τον Πτολεμαίο παίρνοντας έτσι εκδίκηση για το φόνο του Αλέξανδρου.

 

Η ανάδειξη στο θρόνο.

  Ο Φίλιππος είχε την επιτροπεία του ανήλικου γιού του Περδίκκα, γεγονός το οποίο γέμιζε με συγκίνηση τις ψυχές των Μακεδόνων. Εκμεταλλευόμενος αυτό το γεγονός καθώς και τη νομιμότητα του πρόσωπο του ως προς τη διαδοχή ανακηρύχτηκε βασιλιάς από τη συνέλευση των στρατιωτών. Διάφορες ισχυρές ομάδες διεκδικούσαν το θρόνο της Μακεδονίας. Οι ομάδες αυτές στοιχίζονταν πίσω από τρεις υποψήφιους:

1)     Τον Άργειο, τον οποίο ήθελαν οι Αθηναίοι να υποκαταστήσουν στο θρόνο. Ο αθηναϊκός στόλος κατέπλευσε στη Μεθώνη με 3.000 στρατιώτες και με αξιόλογη ναυτική δύναμη. Μάλιστα ο Άργειος αποβιβάστηκε στην ακτή με ένα μικρό αθηναϊκό απόσπασμα. Οι Αθηναίοι σε καμία περίπτωση δεν ήθελαν να αναλάβει την εξουσία ο Φίλιππος. Είχαν διαβλέψει το τάλαντο του νεαρού τότε Φιλίππου και ήταν διατεθειμένοι ακόμη και να επέμβουν στρατιωτικά ώστε να αποτρέψουν την άνοδό του στο θρόνο

2)     Τον Παυσανία, τον οποίον στήριζαν οι Θράκες.

3)     Τον ετεροθαλή αδελφό του Αρχέλαο.

 

Ας δούμε όμως ποια ακριβώς ήταν η κατάσταση που παρέλαβε:

1)     Στα βόρεια σύνορα οι Παίονες περιφρονούσαν τελείως τους Μακεδόνες, καθώς κάθε λίγο συγκεντρώνονταν για λεηλασίες σε μακεδονικούς οικισμούς.

2)     Στα ανατολικά  η Μακεδονία συνόρευε με το Κοινό των πόλεων της Χαλκιδικής που εχθρεύονταν τους Μακεδόνες. Ανατολικά επίσης υφίστατο και η Αμφίπολη, η γνωστή αποικία των Αθηναίων που είχε ιδρυθεί το 437-6 π.Χ., όταν οι Αθηναίοι αναζητούσαν πηγές μετάλλων και πρώτων υλών. Στην κοιλάδα του Στρυμόνα (πέρα από την ανατολική όχθη), τέλος, κατοικούσαν βαρβαρικά θρακικά φύλα που εποφθαλμιούσαν τα μακεδονικά εδάφη, προωθούσαν μάλιστα τον Παυσανία για βασιλιά.

3)     Νότια καιροφυλακτούσε το αθηναϊκό εκστρατευτικό σώμα, το οποίο μπορούσε να επέμβει ανά πάσα στιγμή και να αναδείξει τον Άργειο βασιλιά.

4)     Δυτικά, τέλος, απειλούσαν οι Ιλλυριοί που είχαν θέσει υπό τον έλεγχο τους την Λυγκιστίδα και είχαν εισέλθει στην Πελαγονία, αποτελώντας έτσι τον αμεσότερο και σοβαρότερο κίνδυνο για τους Μακεδόνες. Γενικά οι Μακεδόνες στα δυτικά έδιναν τον υπέρτατο αγώνα εναντίων των Ιλλιριών.

 

 Το μέλλον του Φιλίππου φάνταζε εφιαλτικό. Από βορρά λεηλατούσαν οι Παίονες (λαός που κατοικούσε βόρεια της Μακεδονίας, λίγο πιο πάνω από τα όρια της σημερινής συνοριακής Ελλάδας-Σκοπίων, γεγονός που αποδεικνύει ότι ο γεωγραφικός χώρος της ιστορικής Μακεδονίας συνέπιπτε σχεδόν με τα σημερινά όρια της ελληνικής Μακεδονίας, καθώς βορειότερα κατοικούσαν μη Μακεδόνες), από δυτικά απειλούσαν οι Ιλυριοί, από νότο οι Αθηναίοι και από ανατολικά οι Θράκες οι Χαλκιδείς και επίσης οι Αθηναίοι. Μπορούσε δηλαδή να γίνει εισβολή και από τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα, ενώ το διαθέσιμο στράτευμα ήταν ελάχιστο.

 

Η επικράτηση.

  Ο Φίλιππος αντιμετώπισε αποφασιστικά την κρίσιμη κατάσταση. Συγκέντρωσε άμεσα στρατό και επικεντρώθηκε αρχικά στο σοβαρότερο κίνδυνο: Τους Ιλιριούς. Κέρδισε χρόνο καθώς νυμφεύτηκε την Ιλλυρίδα Αυδάτα, κόρη του Βαρδύλλη, προσεταιρίστηκε γρήγορα τους Ιλιρριούς με χρηματικές υποσχέσεις (είχε μάθει από μικρός να κερδίζει πολλά με το χρήμα).  Εκμεταλλεύτηκε και το γεγονός ότι ο Βαρδύλης αποσύρθηκε από τα περισσότερα εδάφη στα οποία είχε εισβάλει και κατάλαβε ότι ο γνώμονας με τον οποίο λειτουργούσαν οι βάρβαροι ήταν η επίτευξη λεηλασιών. Για το λόγο αυτό στράφηκε στην προσπάθεια εξαγοράς τους, αναγνωρίζοντας και κάποιου είδους επικυριαρχίας του Βαρδύλη σε εδάφη στα δυτικά.

  Άμεσα ανέπτυξε έντονη διπλωματική δραστηριότητα και σύναψε συνθήκη ειρήνης με τους Αθηναίους διαβεβαιώνοντας τους ότι δε διεκδικεί την Αμφίπολη. Με αυτόν τον τρόπο εξουδετέρωσε τον Άργειο. Έστειλε δώρα στους Παίονες και τους κατεύνασε δωροδοκώντας πολλούς. Εξαγόρασε επίσης και το θράκα βασιλιά Κότυ που υποστήριζε τον Παυσανία και έτσι εμπόδισε την επάνοδο του στο θρόνο. Τέλος δολοφόνησε τον Αρχέλαο.

  Ένα χρόνο αργότερα συνέτριψε και σκότωσε το Βαρδύλη, παίρνοντας εκδίκηση για τα όσα είχαν κάνει οι Ιλλιριοί στη δυτική Μακεδονία αλλά και για το θάνατο του Περδίκκα. Δεν άργησε επίσης να επιβάλλει την κυριαρχία του και στην ανατολική Μακεδονία. Το θέρος του επόμενου έτους ο βασιλιάς, αφού είχε κάνει πολλές ενέργειες για τη βελτίωση του στρατού επεδίωξε σύγκρουση με το Βαρδύλη. Τον συνέτριψε στην πεδιάδα της Πελαγονίας. Ο Βαρδύλης σκοτώθηκε στη μάχη, οι Ιλλιριοί έπαθαν πανωλεθρία και έτσι ο Φίλιππος πήρε εκδίκηση για το θάνατο του Περδίκκα του Τρίτου.

  Η επικράτηση επί των Ιλιριών σήμανε την απόλυτη κυριαρχία στις απείθαρχες και φυγόκεντρες ηγεμονίες  της Άνω Μακεδονίας, οι ευγενείς των περιοχών αυτών, που αποτελούσαν πηγή άντλησης πόρων, ταυτίστηκαν απόλυτα με το Φίλιππο και αφομοιώθηκαν πλήρως. Λίγο αργότερα νυμφεύθηκε την Ολυμπιάδα και επισφράγισε το καλό κλίμα με τους Μολοσσούς. Ο γάμος σύσφιξε τους δεσμούς μεταξύ Ηπειρωτών και Μακεδόνων εναντίων των Ιλλιριών, οι οποίοι υποβλήθηκαν σε εξαναγκασμό. Εκτός από γενναίος πολεμιστής ο Φίλιππος ήταν και εκπληκτικός διπλωμάτης και δεν ήταν λίγες οι φορές που πέτυχε περισσότερα με τη διπλωματία παρά με τη μάχη. Τότε ήταν που άρχισε να χρησιμοποιεί διπλωματία όπως οι υπόλοιποι Έλληνες την Αττική διάλεκτο στη διπλωματία, αφού προηγουμένως την επέβαλλε στα έγγραφα της διοίκησης».

 

Η αποτίμηση

  Ο Φίλιππος εκτίμησε ψύχραιμα την κατάσταση και την αντιμετώπισε αποτελεσματικά αλλά και με απίστευτη ταχύτητα. Ταυτόχρονα καλούσε συνέχεια τους Μακεδόνες σε συνελεύσεις και τους παρότρυνε με τη ρητορική του δύναμη να φανούν γενναίοι και να επιδείξουν θάρρος. Μέσα σε λίγες εβδομάδες έκλεισε όλα τα μέτωπα, αναπτύσσοντας γρήγορη σκέψη και υψηλή στρατηγική και καλοκάθισε έτσι στο θρόνο. Προχώρησε τέλος και στην αναδιοργάνωση του στρατού.

  Ο Φίλιππος εκείνη την εποχή ήταν 22 ή 23 ετών και είχε ξεκινήσει ήδη να συνομιλεί με την ιστορία…

 

-Ο Παύλος Παπαδόπουλος γεννήθηκε το 1978 στη Δράμα, μεγάλωσε στις Σέρρες και έζησε στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Από το 1996 εργάζεται στο δημόσιο σε διάφορες διοικητικές θέσεις. Είναι απόφοιτος της Σχολής Αξιωματικών της Ελληνικής Αστυνομίας, της Σχολής Αστυφυλάκων της Αστυνομικής Ακαδημίας, της Σχολής Επιμόρφωσης και μετεκπαίδευσης ΕΛ.ΑΣ., και της Σχολής Ελληνικού Πολιτισμού, του Τμήματος Ανθρωπιστικών. Σπουδών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Μιλάει Αγγλικά και Γερμανικά.

Η κατάληψη της Αμφίπολης από το Φίλιππο και η οικονομική άνοδος που ακολούθησε η Μακεδονία. Γράφει ο Παύλος Παπαδόπουλος

Γράφει ο Παύλος Παπαδόπουλος.

  Το 357 π.Χ., ενώ ο Φίλιππος είχε εδραιωθεί στην εξουσία και είχαν περάσει  εννέα μήνες από το τέλος της επιτυχημένης Ιλλιρικής εκστρατείας, ο Φίλιππος, έστρεψε το βλέμμα του στο λιμάνι της Αμφίπολης.

Το λιμάνι της Αμφίπολης

  Η πόλη αποτελούσε θέση-κλειδί στο βόρειο Αιγαίο. Η Αμφίπολη ήταν παλιά αποικία των Αθηναίων, ενώ από το 423 π.Χ. ήταν ανεξάρτητη, καθώς ο Σπαρτιάτης βασιλιάς Βρασίδας την αποδέσμευσε, εν μέσω Πελοποννησιακού Πολέμου,  από την Αθηναϊκή Συμμαχία. Η Αθήνα αν και δεν κατείχε την πόλη, τη θεωρούσε δική της.

  Η Αμφίπολη, την εποχή εκείνη, ήταν μια αυτόνομη πόλη, με δικό της νόμισμα και μια μοναδική οχύρωση. Το όρος Παγγαίο βρισκόταν σε απόσταση μιας μέρας πορείας από την πόλη. Στο βουνό υπήρχε άφθονη ξυλεία και το σπουδαιότερο: τα γνωστά μεταλλεία αργύρου και χρυσού. Μέχρι την κατάκτηση της Αμφίπολης από το Φίλιππο, τα μεταλλεία εκμεταλλεύονταν με επιπόλαιο τρόπο οι  ντόπιοι,  αλλά και παλιότερα οι Αθηναίοι. Τα ορυχεία τους έδιναν περίπου χίλια τάλαντα το χρόνο.

  Το Παγγαίο ήταν το μεταλλευτικό κέντρο που μνημονεύτηκε στην Ελλάδα. Επιπρόσθετα το βουνό είχε ορφικό και διονυσιακό χαρακτήρα. Πρέπει να σημειωθεί σχετικά με τα μεταλλεία, ότι τα εκμεταλλεύονταν και οι Τούρκοι μέχρι το 17^ο αιώνα, τέλος ανακαλύφθηκαν πάλι στις αρχές του 20^ου αιώνα. Σήμερα αρκετοί χρυσοθήρες χτενίζουν την περιοχή προς αναζήτηση χρυσού. Ο Φίλιππος σίγουρα είχε καταλάβει τι μυθώδης πλούτος κρύβονταν εκεί.

Το Παγγαίο όρος

Η κατάληψη της πόλης.

  Η Αθήνα εκείνη την εποχή ήταν απασχολημένη σε εσωτερικά ζητήματα. Εσωτερικές έριδες ταλάνιζαν επίσης και την ίδια την Αμφίπολη, η οποία είχε χωριστεί σε δύο παρατάξεις: τη Φιλομακεδονική και την Αντιμακεδονική. Έτσι λοιπόν ο Φίλιππος βρήκε την κατάλληλη στιγμή. 

Αναπαράσταση της πόλης

                      

  Οι στρατιωτικές μεταρρυθμίσεις που είχε κάνει, ο Μακεδόνας ηγεμόνας, συνέβαλαν τα μέγιστα στην κατάληψη της άλλοτε αθηναϊκής αποικίας. Η πολιορκία ήταν σπουδαία. Πραγματοποιήθηκαν συνεχόμενες επιθέσεις με τη χρήση πολιορκητικών μηχανών. Τα τείχη γκρεμίστηκαν και η Αμφίπολη καταλήφθηκε με έφοδο. Ταυτόχρονα, ο βασιλιάς της Μακεδονίας χρησιμοποίησε και την πονηριά του: Για να έχει το κεφάλι του ήσυχο, έστειλε πρέσβεις στους Αθηναίους, μηνύοντας τους ότι θα τους δώσει την πόλη. Τους έδωσε, δηλαδή την εντύπωση ότι θα καταλάβει την πόλη για λογαριασμό τους. Στην Αθήνα έφτασαν και δύο Αμφιπολίτες (ο Ιέραξ και ο Στρατοκλής), και ζήτησαν εμφανιζόμενοι στην Εκκλησία του Δήμου, στρατιωτική παρέμβαση της Αθήνας ώστε να σωθεί η Αμφίπολη. Οι Αθηναίοι συνεκτιμώντας τα όλα, έπεσαν στην παγίδα του Φιλίππου και παρέμειναν ουδέτεροι.

  Ο Φίλιππος κατάφερε να βρει και δύο προδότες μέσα από την πόλη. Τους πλήρωσε με χρυσά νομίσματα ώστε να του ανοίξουν, κατά την έφοδο, τις πύλες. Αμέσως μετά την κατάληψη της πόλης ο βασιλιάς θανάτωσε τους προδότες λέγοντας σε όλους τα εξής: «Αν αυτοί συμπεριφέρθηκαν με τέτοιο τρόπο στους συμπολίτες τους, τότε πως θα συμπεριφερθούν σε μένα;»

Πανοραμική άποψη του ταφικού περίβολου του λόφου του Καστά

 

Η μετέπειτα οικονομική άνοδος της Αυτοκρατορίας.

  Η πόλη ήταν, έκτοτε, σημαντική για τον έλεγχο της κοιλάδας του Στρυμόνα και των μεταλλείων του Παγγαίου από τους Μακεδόνες. Το λιμάνι της Αμφίπολης συνδέονταν με τη Μαύρη Θάλασσα και τον Εύξεινο Πόντο.  Επιπλέον η Αμφίπολη αποτέλεσε ιδανική στρατηγική βάση για την κατάκτηση της Θράκης, αλλά και ναυτική βάση για την εκστρατεία του Αλέξανδρου στην Ασία.

  Η ανάπτυξη της οικονομίας της Μακεδονίας ήταν άρρηκτα συνδεδεμένη, στο μυαλό του Φιλίππου, με τη στρατιωτική ισχύ και την κατάκτηση.

   Η Αμφίπολη αύξησε τον πλούτο της Μακεδονίας. Ιδρύθηκε νομισματοκοπείο στην περιοχή του Παγγαίου, και επιπρόσθετα παρήχθησαν χρυσά νομίσματα, που ανταγωνίστηκαν τα αθηναϊκά. Πριν το Φίλιππο, οι Μακεδόνες έκοβαν νομίσματα με βάση το θρακομακεδονικό αντισταθμιστικό κανόνα. Τα νομίσματα αυτά είχαν περιορισμένη κίνηση και τοπικό χαρακτήρα. Μετά την Αμφίπολη ο Φίλιππος ακολουθώντας τον αθηναϊκό κανόνα επέβαλε τον ίδιο τύπο νομισμάτων από πολλά νομισματοκοπεία. Η μεγάλης κλίμακας κυκλοφορία νομισμάτων θα ήταν το μέσο που θα προπαγάνδιζε την ενότητα της αυτοκρατορίας και θα εξασφάλιζε την οικονομική ανάπτυξη. Το ίδιο πρότυπο θα ακολουθούσαν και αργότερα οι Ρωμαίοι αλλά και οι Βυζαντινοί αυτοκράτορες.

Το λιοντάρι της Αμφίπολης

  Στα νομίσματα απεικονίζονταν πολλές φορές ο Ηρακλής για να τονιστεί η καταγωγή της μακεδονικής δυναστείας από το μυθικό ήρωα. Έτσι λοιπόν οι εικόνες θα έχουν έντονη πολιτική διάσταση. Εξυπηρετούσαν την προπαγάνδα του Φιλίππου αλλά και μετέπειτα του Αλεξάνδρου ώστε να εκφράζουν το ρόλο τους ως πανελλήνιοι ηγέτες. Σε όλα αυτά το έναυσμα έδωσε η κατάληψη των μεταλλείων χρυσού του Παγγαίου.

  Η κατάκτηση σήμανε άνεση για τη διενέργεια έργων, σχετικών με την αποξήρανση ελών και τον έλεγχο των πλημυρών. Ο Φίλιππος είχε σχετικές γνώσεις από την παραμονή του στη Βοιωτία, καθώς είχε παρακολουθήσει την αποξήρανση της Κωπαΐδας. Το έκανε στην παράκτια πεδιάδα του Θερμαϊκού. Έλεγξε ακόμη τα ύδατα του Αλιάκμονα και του Αξιού. Όλα αυτά έδωσαν ώθηση στη γεωργία και άλλαξαν την οικονομία από ποιμενική-νομαδική σε αγροτική.

Φωτογραφία από την Ακρόπολη της Αμφίπολης.

-Ο Παύλος Παπαδόπουλος γεννήθηκε το 1978 στη Δράμα, μεγάλωσε στις Σέρρες και έζησε στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Από το 1996 εργάζεται στο δημόσιο σε διάφορες διοικητικές θέσεις. Είναι απόφοιτος της Σχολής Αξιωματικών της Ελληνικής Αστυνομίας, της Σχολής Αστυφυλάκων της Αστυνομικής Ακαδημίας, της Σχολής Επιμόρφωσης και μετεκπαίδευσης ΕΛ.ΑΣ., και της Σχολής Ελληνικού Πολιτισμού, του Τμήματος Ανθρωπιστικών. Σπουδών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Μιλάει Αγγλικά και Γερμανικά.

 

 

Οι γάμοι του βασιλιά Φιλίππου Β'

Ο γιος του Αμύντα Γ΄ και της Ευρυδίκης, Φίλιππος Β΄, πατέρας του Μεγ. Αλεξάνδρου, έκανε επτά γάμους για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας, στην προσπάθειά του να επιτύχει την ισχυροποίηση του Βασιλείου, που παρέλαβε στα πρόθυρα κατάρρευσης, μετά την συντριπτική ήττα που υπέστησαν τα μακεδονικά στρατεύματα το 359 π.Χ. από τον ηγεμόνα των Ιλλυριών Δαρδάνων της περιοχής των σημερινών Σκοπίων, τον Βάρδυλι. Στο πεδίο της μάχης είχαν πέσει νεκροί 4.000 περίπου Μακεδόνες (σύμφωνα με τον Διόδωρο τον Σικελιώτη, ΙΣΤ´ 2. 4-5), αλλά και ο ίδιος ο βασιλεύς Περδίκκας Γ΄ αδελφός του Φιλίππου. Έπρεπε λοιπόν να ανασυγκροτηθεί το στράτευμα ταχύτατα και να εξευρεθούν σύμμαχοι.

Υπάρχει διαφωνία μεταξύ των Ιστορικών για το εάν ο ανήλικος γιος του Περδίκκα, ο Αμύντας Δ´ βασίλευσε κάποιο μικρό χρονικό διάστημα με επίτροπο τον Φίλιππο ή ο Φίλιππος Β´ ανακηρύχθηκε βασιλεύς των Μακεδόνων αμέσως μετά τον θάνατο του αδελφού του, Περδίκκα Γ´. Το ζήτημα πάντως δεν έχει επιλυθεί μέχρι σήμερα.
Ο Φίλιππος, με την άνοδό του στον θρόνο, ανέλαβε προσωπικά την συστηματική εκπαίδευση των νεοσυλλέκτων στις πολεμικές τακτικές, αλλά και την εφαρμογή των καινοτομιών που είχε εμπνευσθεί (μακεδονική φάλαγγα).

Ως προς την σύναψη συμμαχιών εικάζεται ότι στράφηκε στον ηγεμονικό οίκο των Ελιμιωτών (σημερινή περιοχή Κοζάνης-Πτολεμαΐδας) με τον οποίο ο βασιλικός οίκος της Μακεδονίας είχε συγγενικούς δεσμούς. Οι Ελιμιώτες, ένα μακεδονικό φύλο με απώτερη καταγωγή από την Ήπειρο, ήσαν γνωστοί για το περίφημο βαρύ ιππικό τους και την γενναιότητά τους.

Αν και δεν είναι απόλυτα ξεκαθαρισμένο, η πλειονότητα των Ιστορικών σήμερα υποστηρίζει ότι ο (πρώτος) γάμος του ήταν με την Φίλα (=Φιλία), αδελφή ή θυγατέρα του ηγεμόνα των Ελιμιωτών Δέρδα Β΄ προϊόν της συμμαχίας που συνάφθηκε τότε με τους Ελιμιώτες. Η Φίλα απεβίωσε άτεκνη, άγνωστο πότε.

Το καλοκαίρι του 358 σε μια αποφασιστική μάχη, πιθανότητα σε κάποια τοποθεσία μεταξύ της σημερινής Φλώρινας και του Μοναστηρίου (Βιτώλια), ο Φίλιππος Β΄ συνέτριψε τον στρατό του Βάρδυλι, ο οποίος έχασε περίπου τα τρία τέταρτα (7.000 άνδρες) της συνολικής του δύναμης στο πεδίο της μάχης, σύμφωνα με τις αναφορές των αρχαίων ιστοριογράφων. Ο Βάρδυλις θα υποχρεωθεί να παραχωρήσει οριστικά τις περιοχές της σημερινής ΒΔ Μακεδονίας που κατείχε, ενώ ο Φίλιππος θα πάρει ως δεύτερη σύζυγο την Αυδάτα (θυγατέρα ή ανεψιά) του Βάρδυλι, επισφραγίζοντας έτσι την συνθήκη ειρήνης.

Η Αυδάτα ή Ευρυδίκη, όπως ονομάστηκε μετά τον γάμο της, γέννησε στον Φίλιππο μία κόρη, την Κύννα ή Κυννάνη, την μετέπειτα σύζυγο του παραμερισθέντος Αμύντα Δ´. Η Αυδάτα πιθανότατα απεβίωσε κατά τον τοκετό.

Τον χειμώνα του 358/357 ο Φίλιππος, έχοντας ήδη εγκαινιάσει την ανάμιξή του στις υποθέσεις της Θεσσαλίας, πραγματοποιεί τον (τρίτο) γάμο του, με την Φιλίνα (ή Φιλίννα), πιθανότατα μέλος του ισχυρού ηγεμονικού οίκου των Αλευάδων της Λάρισας, η οποία γέννησε έναν διανοητικά ασθενή γιο, τον μετέπειτα διάδοχο του Μεγ. Αλεξάνδρου Φίλιππο Γ΄ Αρριδαίο. Ο Φίλιππος-Αρριδαίος έλαβε αργότερα ως σύζυγο την κόρη της Κυννάνης, την Αδέα, που μετονομάσθηκε επίσης σε Ευριδίκη.
Το φθινόπωρο της επόμενης χρονιάς (357) ο Φίλιππος νυμφεύεται (4ος γάμος) την πριγκίπισσα του βασιλικού οίκου των Μολοσσών της Ηπείρου, κόρη του βασιλέα Νεοπτόλεμου Γ΄ την περίφημη Ολυμπιάδα, μητέρα του Μεγ. Αλεξάνδρου και της αδελφής του Κλεοπάτρας. Το αρχικό της όνομα ήταν Πολυξένη, στην συνέχεια το άλλαξε σε Μυρτάλη, όταν έγινε σύζυγος του Φιλίππου και μετά την θριαμβευτική νίκη του βασιλικού άρματος στους Ολυμπιακούς αγώνες του 356 σε Ολυμπιάδα. Τελικώς το 317 έλαβε το όνομα Στρατονίκη.

Το 352 πραγματοποιείται ο πέμπτος γάμος του Φιλίππου Β´ με την καλλονή Νικησίπολι, ανιψιά του παλιού τυράννου (=κυβερνήτη) Ιάσονος των Φερών, από την οποία θα αποκτήσει μία κόρη, την Θεσσαλονίκη, μετέπειτα σύζυγο του Κασσάνδρου και βασίλισσα της Μακεδονίας.

Είκοσι μέρες μετά τη γέννηση της κόρης τους, η Νικησίπολη πέθανε από επιλόχειο πυρετό.

Το φθινόπωρο του 341 ο ηγεμόνας των Γετών, ενός σημαντικού βορειοθρακικού φύλου στην περιοχή του Ίστρου (ο σημερινός Δούναβης), Κοθήλας (Gudila) συμμαχεί με τον Φίλιππο, ο οποίος επισφραγίζοντας την συνθήκη παίρνει ως (έκτη) σύζυγο την κόρη του Κοθήλα, την Μήδα ή Μηδόπη, που απεβίωσε σε άγνωστη ημερομηνία άτεκνη.
Ο έβδομος και τελευταίος γάμος του Φιλίππου Β΄ το 337 με την Κλεοπάτρα, ανιψιά του στρατηγού Αττάλου, από αριστοκρατικό μακεδονικό οίκο, υπήρξε μοιραίος διότι προκάλεσε την δολοφονία του τον επόμενο χρόνο από τον σωματοφύλακά του Παυσανία (από την Ορεστίδα, σημερινή περιοχή Καστοριάς), την ημέρα των γάμων της κόρης του Φιλίππου, της Κλεοπάτρας, αμφιθαλούς αδελφής του Μεγ. Αλεξάνδρου, με τον θείο της, Αλέξανδρο Α΄ βασιλέα των Μολοσσών της Ηπείρου.

Η τελευταία σύζυγος του Φιλίππου πήρε το όνομα Ευρυδίκη μετά τον γάμο της. Υπήρξε μητέρα μιας κόρης, της Ευρώπης, την οποία γέννησε λίγες ημέρες πριν από την δολοφονία του συζύγου της. Μητέρα και νεογέννητο θανατώθηκαν αμέσως μετά.

Οι πληροφορίες που διαθέτουμε σήμερα για τις συζύγους του Φιλίππου Β΄ προέρχονται κυρίως από το 13ο βιβλίο (κεφάλαιο) με τίτλο «Περί Γυναικών», που περιέχεται στο σπουδαίο έργο «Δειπνοσοφιστές»() του Αθήναιου του Ναυκρατίτη (από την Ναύκρατι της Αιγύπτου, τέλη 2ου αιώνα μ.Χ. – αρχές 3ου αιώνα), όπου έχουν διασωθεί στοιχεία από παλαιότερους συγγραφείς όπως ο Σάτυρος και ο Δικαίαρχος. ΔΕΕ () Ποιοι ήσαν οι “δειπνοσοφιστές”; Καλεσμένοι όλοι, εικοσιεννιά συνολικά πρόσωπα, στο πλούσιο τραπέζι του εύπορου Ρωμαίου Λαρήνσιου, εκπρόσωποι της τέχνης και της διανόησης της εποχής: ποιητές, γραμματικοί, φιλόσοφοι, νομικοί, ρήτορες, μουσικοί, γιατροί. Ξέρουν πολύ καλά την τέχνη τους ο καθένας, περισσότερο όμως ξέρουν τα μυστικά της ευζωίας και τα παραθέτουν στις κουβέντες τους του τραπεζιού – γεύση μιας συναρπαστικής κοινωνικότητας, που αποκαλύπτεται με την ομορφιά της άνετης πρακτικής γνώσης της καθημερινής ζωής.

Πηγή:https://www.anaktisi-mag.gr/2020/03/31/1138/