Ο καπετάν Μητρούσης

 Ο Μητρούσης Γκογκολάκης, υπήρξε η κατ’εξοχήν ηρωϊκή φυσιογνωμία του Μακεδονικού Αγώνα στην περιφέρεια των Σερρών. Καταγόταν από ένα χωριό κοντά στις Σέρρες με το όνομα Χομόνδος (σημερινό Μητρούσι), οι κάτοικοι του οποίου ήταν σλαβόφωνοι, πλην όμως γνήσιοι Ελληνομακεδόνες και καυχιόνταν για την ελληνική τους καταγωγή. Το αθλητικό του παράστημα η αδιαφιλονίκητη υπεροχή του ως παλαιστή και το εξαίρετο ήθος του , είχαν ως αποτέλεσμα ο Γκογκολάκης να χαίρει του θαυμασμού και της αγάπης των κατοίκων της περιοχής. Ο Μητρούσης συγκρότησε ένοπλη ομάδα και ανέπτυξε πλούσια δράση κατά των βουλγαρικών συμμοριών.

Στις 1 Σεπτεμβρίου του 1906, ο αρχικομιτατζής Τάσκα, ο οποίος απέτυχε να προσελκύσει στις τάξεις του τον Γκογκολάκη με παροχές και υποσχέσεις, για να τον εκδικηθεί και να τον τρομοκρατήσει μπαίνει στο σπίτι του στο Χομόνδος και σφάζει τη γυναίκα του και το μοναδικό παιδί τους. Ο Μητρούσης μόλις πληροφορείται το γεγονός γίνεται έξαλλος και στρέφεται μαζί με συντρόφους του κατά του βουλγαρίζοντος χωριού Καρατζάκιοϊ (Μονοκλησιάς) όπου σύμφωνα με πληροφορίες κρύβονταν οι δολοφόνοι των δικών του. Εκεί σκοτώνουν γύρω στους 30 κομιτατζήδες (μέλη βουλγαρικών συμμοριών) και πριν φθάσουν τα τουρκικά αποσπάσματα πυρπολούν σπίτια και αποχωρούν.

Το εγχείρημα αυτό του Γκογκολάκη, προκάλεσε διαμαρτυρία και κάποια αναταραχή στο Κέντρο των Σερρών και προκειμένου να κοπάσει κάπως ο σάλος που δημιουργήθηκε, ο Μητρούσης αποστέλλεται στην Αθήνα, απ' όπου επανέρχεται μετά από δύο μήνες με δύο φίλους του συναγωνιστές από την ελεύθερη Ελλάδα και τίθεται αμέσως επικεφαλής Σώματος ανδρών, (στο οποίο, πλην των δύο αγαπητών του συντρόφων, του Ιωάννου Ούρδα και του Μιχαήλ Ουζούνη, προσκολλώνται ως υπαρχηγός του Σώματος, ο λοχίας Θεόδωρος Τουρλεντές από την Μεγαλόπολη Αρκαδίας και ο Νικόλαος Παναγιώτου από το Αγρίνιο, με τους οποίους γνωρίστηκε στην Αθήνα. 

Τον Ιούλιο του 1907, πληροφορείται ο Γκογκολάκης ότι ο φονιάς της συζύγου και του παιδιού του, αφού διέφυγε κατά την επίθεση στο Καρατζάκιοϊ, κρύβεται στην πόλη των Σερρών. Αψηφώντας τους κίνδυνους, το απόγευμα της 13ης Ιουλίου φθάνει με τους τέσσερις γενναίους συναγωνιστές του στην πόλη των Σερρών (στη συνοικία Καμενίκια), και εγκαθίσταται στην οικία του ιερέα του Ιερού Ναού της Ευαγγελιστρίας Σερρών, Παπαθανάση, όπου, όμως, γίνεται αντιληπτός από τον βουλγαρίζοντα Δίγκο και προδίδεται απ' αυτόν στις Τουρκικές Αρχές. Ευθύς αμέσως, η συνοικία που βρισκόταν ο Γκογκολάκης, δηλαδή τα Καμενίκια, πολιορκείται από ισχυρότατη τουρκική στρατιωτική δύναμη, αποτελούμενη από ολόκληρη την φρουρά των Σερρών και περίπου 500 άτακτους.

Το επόμενο πρωί, δηλαδή στις 14 Ιουλίου 1907, αρχίζει η επική και οπωσδήποτε άνιση από αριθμητικής πλευράς μάχη. Ο Μητρούσης με τα παλληκάρια του Γιάννη Ούρδα, Μιχάλη Ουζούνη, συγχωριανούς του, Θεόδωρο Τουρλεντέ και Νικόλαο Παναγιώτου, από την ελεύθερη Ελλάδα, καταλαμβάνει το παρακείμενο κωδωνοστάσιο του Ιερού Ναού της Ευαγγελίστριας.

Ο σκληρός και χωρίς ελπίδα αγώνας διαρκεί πέντε ώρες. Δύο από τα παλληκάρια του Μητρούση, ο Θεόδωρος Τουρλεντές και ο Μιχάλης Ουζούνης, πέφτουν ηρωϊκώς στο πλευρό του, ενώ οι άλλοι δύο, δηλαδή ο Νίκος Παναγιώτου και ο Ιωάννης Ούρδας, πολεμώντας στήθος με στήθος στην Ούρα του προαυλίου της εκκλησίας, τραυματισμένοι βαρύτατα, συλλαμβάνονται αιχμάλωτοι και στις 31 Δεκεμβρίου του έτους 1907 οδηγούνται στην αγχόνη, αφού προηγουμένως βασανίστηκαν απάνθρωπα

Ο Καπετάν Μητρούσης, μένοντας τελικά μόνος, συνεχίζει τον αγώνα αλύγιστος μέχρις ότου αντιλαμβάνεται ότι μόνον μία σφαίρα του είχε απομείνει. Θέλει να την πουλήσει και αυτήν ακριβά. Καλεί τον Διευθυντή της Αστυνομίας, προσποιούμενος ότι θέλει, δήθεν, να παραδοθεί και φυτεύει στον κρόταφο του ανύποπτου αυτού Τούρκου αξιωματούχου την τελευταία του σφαίρα, ενώ συγχρόνως για να μην συλληφθεί ζωντανός, βυθίζει το μαχαίρι του στα σπλάχνα του μπροστά στα έκπληκτα μάτια των αντιπάλων του, δίνοντας έτσι τέλος στην ανεπανάληπτη αυτή εποποιία, η οποία θα παραμείνει για πάντα φωτεινό παράδειγμα και ορόσημο για να διδάσκει στους Έλληνες τις θυσίες των προγόνων μας για να παραμείνει η Μακεδονία μας ΕΛΛΗΝΙΚΗ.

Την επαύριο το σώμα του Μητρούση ετάφη πλησίον του τόπου της συμπλοκής. Η πόλις των Σερρών, ευγνωμονούσα έστησε την προτομή του ηρωικού τέκνου της Μητρούση Γκογκολάκη πλησίον του τόπου της θυσίας του.

Πηγή: dim-kat-mitrous.ser.sch.gr

Κώστας Γουμάτης

ΤΜΗΜΑΤΑ ΕΝΟΠΛΩΝ ΜΟΝΑΧΩΝ ΣΤΗΝ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ.

ΠΑΝΩ αναμνηστική φωτογραφία του 1913 που εμφανίζει ένοπλους μοναχούς, και στο κέντρο της φωτογραφίας διακρίνεται αξιωματικός της ‘’Ελληνικής Βασιλικής Χωροφυλακής’’ που ήταν ο επικεφαλής του αποσπάσματος, που σκοπός τους ήταν η επιτήρηση και η διαφύλαξη του Αγίου Όρους από επιδρομείς και κακοποιούς.

ΚΑΤΩ φωτογραφία κατά την περίοδο του Μακεδονικού Αγώνα όπου εμφανίζει ένοπλους Μοναχούς του Αγίου Όρους, οι οποίοι είχαν επιφορτιστεί με την προστασία των Μοναχών και των Μονών του Αγίου Όρους από ξένους εισβολείς, κλέφτες και αλλόθρησκους πλιατσικολόγους.

Τι ήταν ο "Μακεδονισμός"

Ο  μακεδονισμός υπήρξε  το  στρατήγημα  μιας μειονοτικής  εθνοτικής  ομάδας,  στο  εσωτερικό  της  ιστορικής  Μακεδονίας,  ώστε  να επικρατήσει  έναντι  των κυρίαρχων εθνικών ομάδων, των Τούρκων και των Ελλήνων.  

Γι’ αυτό  και  οι  λεγόμενες μακεδονικές  οργανώσεις  (η εσωτερική  Μακεδονική  Επαναστατική  Οργάνωση  και  η «εξωτερική»,  που  υποστήριζε  μέχρι  τέλους  τη  βουλγαρική  ταυτότητα  των  σλαβόφωνων,  οι  λεγόμενοι  Βερχοβιστές)  δεν  εμφανίζονται  αρχικώς  ως  βουλγαρικές  οργανώσεις,  παρότι  η  έδρα  τους  βρίσκεται  στη  Βουλγαρία,  και προσπαθούν  να  ενσωματώσουν  στο  εσωτερικό  τους  όχι μόνο  τους  Σλάβους  αλλά  και Έλληνες  αγρότες,  ιδιαίτερα τους  σλαβόφωνους  ελληνικής  συνείδησης  Μακεδόνες.

 Ο  υπολογισμός  των  Βουλγάρων  μακεδονιστών,  βάσιμος σε  μεγάλο  βαθμό,  ήταν  πως, εάν  η  Μακεδονία  αποκοβόταν τόσο  από  την  οθωμανική  Αυτοκρατορία  όσο  και  από  τον ελληνισμό  και  το  Πατριαρχείο  (εξ  ου  και  η  δημιουργία της  βουλγαρικής  Εξαρχίας  το 1870),  θα  μπορούσε  να  αποτελέσει,  τουλάχιστον  σε  μια πρώτη  περίοδο,  έναν  χώρο  διεκδικήσιμο  από  τη  Βουλγαρία,  όπως  είχε  συμβεί  με  την Ανατολική  Ρωμυλία.  

Για  τους Βουλγάρους,  λοιπόν,  τότε, όπως  και  σήμερα,  δεν  υπήρχε  ένα  μακεδονικό  «έθνος», αλλά  μόνο,  a  termine,  ένας μακεδονικός  «λαός»,  με  πολυεθνοτικά  χαρακτηριστικά, δηλαδή  οι  κάτοικοι  της  Μακεδονίας,  όπου  κατ’  αυτούς κυριαρχούσαν  οι  Βούλγαροι. 

Προφανώς  δε,  για  να  ενισχύσουν  τη  σλαβική  συνιστώσα της  μακεδονικής  περιοχής, έτειναν  να  επεκτείνουν  όσο το  δυνατόν  περισσότερο  τη μακεδονική  επικράτεια,  ώστε να  συμπεριλάβει  όλα  τα  βόρεια,  κατεχόμενα  ακόμα  από τους  Οθωμανούς,  εδάφη  των Βαλκανίων,  έστω  και  εάν  τα Σκόπια  π.χ.  ήταν  πρωτεύουσα  του  Κοσόβου. 

 Πάντως,  σε όλη  αυτή  την  ιστορική  περίοδο,  καθώς  οι  Έλληνες  θα  αρχίσουν  να  αντιδρούν  απέναντι στα  βουλγαρικά  σχέδια  και  θα αρχίσει  ο  Μακεδονικός  Αγώνας,  η  μακεδονική  διαμάχη  θα αφορά  κατ’  εξοχήν  την  αντίθεση  Ελλήνων  και  Βουλγάρων,  με  επίδικο  αντικείμενο και  βασικό  χώρο  αντιπαράθεσης  την  ιστορική  Μακεδονία. 

Εξάλλου,  παράλληλα,  θα  αρχίσουν  και  οι  Σέρβοι  να  παρεμβαίνουν  όλο  και  πιο  ενεργά  στη  διαμάχη,  υποστηρίζοντας  πως  οι  Σλάβοι  της  ευρύτερης  μακεδονικής  περιοχής  ήταν  στην  πραγματικότητα  μια  «παλαιοσερβική»  ή «νοτιοσερβική»  κοινότητα  η οποία  δεν  είχε  σχέση  με  τους Βουλγάρους  «που  αποτελούσαν ένα ταταρικό φύλο».

Πηγή: Καραμπέλιας

Μία ιστορική φωτογραφία του Παύλου Μελά

Από τον Ιστορικό συλλέκτη Βέροιας...

                         Ο Παύλος Μελάς

Τι ήταν η Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση (Ε.Μ.Ε.Ο.)

Το 1893 θα ιδρυθεί η ΕΜΕΟ (Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση) που σκοπό θα έχει την απόσχιση της Μακεδονίας από την Οθωμανική αυτοκρατορία με επαναστατικά μέσα.

Η ΕΜΕΟ θα γνωρίσει σύντομα τη διάσπαση ανάμεσα σε αυτούς που επιθυμούν μια αυτόνομη Μακεδονία και σε αυτούς που επιθυμούν την ενσωμάτωση της στη Βουλγαρία.

Ανεξάρτητα από τις επιλογές των μελών της και ό,τι σήμαιναν αυτές, ερώτημα που δε θα μας απασχολήσει εδώ, αυτό που έχει σημασία είναι ότι η δραστηριότητα αυτή θα κορυφωθεί με την
εξέγερση του Ίλιντεν εναντίον των Οθωμανικών αρχών το καλοκαίρι του 1903.

Η εξέγερση που θα ξεκινήσει από την περιοχή του Κρουσόβου και θα επεκταθεί, θα κατασταλεί από τους Οθωμανούς με ιδιαίτερα σκληρά μέσα και το θέμα θα πάρει διεθνείς διαστάσεις

Έλληνες βλαχόφωνοι του Μοναστηρίου αντιδρούν στην προσπάθεια βουλγαροποίησης τους το 1903 (απόσπασμα από υπόμνημα προς τις Μεγάλες Δυνάμεις).

Το 1903 κορυφωνόταν η βουλγαρική προσπάθεια αφομοίωσης των ελληνικών πληθυσμών της περιοχής των Σκοπίων.

Υπενθυμίζεται ότι τον Ιούλιο του ίδιου έτους είχε συντελεστεί η ψευτο-εξέγερση του Ίλιντεν.

Οι Έλληνες βλαχόφωνοι του Μοναστηριού αντέδρασαν συντάσσοντας υπόμνημα προς τις Μεγάλες Δυνάμεις απόσπασμα του οποίου σημείωνε τα εξής:

“…λαλούμεν  ελληνιστί,  βουλγαριστί,  βλαχιστί,  αλβανιστί,  αλλ’  ουδέν  ήττον  εσμέν άπαντες Έλληνες και ουδενί επιτρέπομεν ν’ αμφισβητεί προς ημάς τούτο”.

Ήταν η εποχή που οι Βούλγαροι είχαν το πάνω χέρι σε λίγο θα συνέβαινε η έκρηξη του Μακεδονικού Αγώνα και η κατάσταση θα ισορροπούσε.

Με πείσμα λοιπόν οι Έλληνες βλαχόφωνοι αρνούνταν να βουλγαροποιηθούν...

Η αληθινή στολή του Παύλου Μελά

Η αληθινή στολή του Παύλου Μελά βρίσκεται στο μουσείο Τσαρτσιδη στο Σιδηρόκαστρο.

Η αυθεντική στολή του μεγάλου Έλληνα...

Είναι η στολή που φορέθηκε και στην γνωστή ιστορική ταινία...

Το μουσείο Τσαρτσιδη διαθέτει μια πλούσια συλλογή ευρημάτων. Αξίζει να το επισκεφτείτε.

Η Γευγελή στις αρχές του 20ου αιώνα.

Η Γευγελή βρίσκεται πλησίον των συνόρων μέσα στο έδαφος των Σκοπίων.

Η όψη της πόλης σήμερα.

Η ονομασία της πόλης προέρχεται από την αρχαιοελληνική λέξη Ζεύγλη που σημαίνει το καμπυλωτό μέρος του ζυγού που τοποθετείται η κεφαλή του ζώου.

Η πόλη ήταν πρωτεύουσα του ομώνυμου καζά (υποδιοίκησης), ενώ διοικητικά ανήκε στο βιλαέτι της Θεσσαλονίκης. Ο καζάς της Γευγελής περιελάμβανε 57 χωριά. Η πόλη στις αρχές του 20ου αιώνα είχε πληθυσμό 8.000 κατοίκους, αξίζει να σημειωθεί ότι έγινε κωμόπολη αφότου πέρασε από αυτήν ο σιδηρόδρομος Θεσσαλονίκης-Βελιγραδίου και φτιάχτηκε σιδηροδρομικός σταθμός, έως τότε αριθμούσε μόνο 3.000 κατοίκους.

Σε γενικές γραμμές η περιοχή παρουσίασε μεγάλη οικονομική ανάπτυξη.

Η πόλη της Γευγελής υπήρξε μήλον της έριδος κατά τον Μακεδονικό Αγώνα κυρίως μεταξύ Ελλήνων και Βουλγάρων. Ο αντιβουλγάρικος αγώνας των Ελλήνων ξεκίνησε πρόωρα στην περιοχή της Γευγελής, πριν ακόμη από το 1903.

Ο Γερμανός Καραβαγγέλης απευθύνεται στον καπετάν Κώττα...

Όταν ο μεγάλος ιεράρχης συνάντησε τον γενναίο οπλαρχηγό...

Γ. Καραβαγγέλης σε Κώττα

"Εσείς είσαστε Έλληνες από την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου και πέρασαν οι Σλάβοι

και σας εκσλάβισαν. Η μορφή σας είναι ελληνική και η γη που πατάμε είναι ελληνική. Το

μαρτυρούνε τα αγάλματα που είναι κρυμμένα μέσα της. Και αυτά είναι ελληνικά και τα
νομίσματα που βρίσκουμε είναι ελληνικά κι οι επιγραφές είναι ελληνικές."

Ο Γερμανός Καραβαγγέλης τοποθετήθηκε από το πατριαρχείο μητροπολίτης Καστοριάς, με ειδική αποστολή την υποστήριξη από εκκλησιαστικής πλευράς στην οργάνωση της άμυνας έναντι της βουλγάρικης τρομοκρατίας. Η τοποθέτηση του μαζί με εκείνες του Χρυσόστομου Καλαφάτη (μετέπειτα Μεγαλομάρτυρα Χρυσοστόμου Σμύρνης) και του Ιωακείμ Φορολόπουλου στο Μοναστήρι αποτέλεσαν στρατηγικές κινήσεις του πατριαρχείου. Εκ του αποτελέσματος κρίθηκε επιτυχημένη.

Ο Κώττας (Κώττας Χρήστου) αποτέλεσε κλασικό παράδειγμα σλαβόφωνου με ελληνική συνείδηση, αν και αρχικά παρασύρθηκε από την βουλγάρικη προπαγάνδα και εντάχθηκε σε συμμορία κομιτατζήδων της ΕΜΕΟ και συμμετείχε στην εξέγερση του Ίλιντεν το 1903 ανταποκρινόμενος στο απατηλό κάλεσμα των Βουλγάρων για αποτίναξη του οθωμανικού ζυγού στη Μακεδονία.

Πετρίτσι Βουλγαρίας, Μακεδονικός Αγώνας. Η δράση του Στέργιου Βλάχμπεη

Η Δράση του Μακεδονομάχου Βλάχμπεη από τα Πορόια στο Πετρίτσι Βουλγαρίας κατά το Μακεδονικό Αγώνα ανακούφισε τους Έλληνες και Ελληνόφρονες στον Καζά (υποδιοίκηση) του Πετριτσίου (Βουλγαρίας).

Η Πέτριτσα σήμερα

Ως γνωστό στον Καζά (υποδιοίκηση) του Πετριτσίου οι Εξαρχικοί (βουλγαρόφρονες) ήταν περισσότεροι αριθμητικά από τους πατριαρχικούς. Οι Βούλγαροι είχαν αποσπάσει από τον Ελληνισμό πολλούς Έλληνες σλαβόφωνους μέσω της προπαγάνδας και κυρίως της τρομοκρατίας.

Οι συμμορίες του Σαντάνσκι και του Σαράφωφ λυμαίναν την περιοχή και οι δύσμοιροι Έλληνες ήταν στο έλεος τους.

Ο καταγόμενος από τα Πορόια οπλαρχηγός Βλάχμπεης τότε ανέλαβε δράση. Πέρασε στην άλλη πλευρά του Μπέλλες μέσα στο βουλγάρικο έδαφος και κατάφερε καίρια πλήγματα στις βουλγάρικες συμμορίες.

Βλαχμπεης

"Τα αποτελέσματα της επισκέψεως του Σώματος του Βλάχμπεη ανά την περιφέρειαν

Πετριτσίου, όπου δέσποζεν η βουλγαρική προπαγάνδα, ήσαν καταφανή. Χωριά τα οποία από δεκαετίας ηναγκάσθησαν να αποσχισθούν της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού δια της βίας των συμμοριών του Σανδάσκυ και Σαράφωφ, μόλις αντελήφθησαν ότι εδημιουργήθησαν προϋποθέσεις ασφαλείας, απεκήρυξαν το σχίσμα και επανλήθον εις την Μητέρα Εκκλησίαν.

Ο διορισθείς τότε πρόξενος Σακτούρης αναγγέλει αργότερον με ιδιαιτέραν χαράν το

γεγονός προς το Υπουργείον Εξωτερικών δια του από 24 Δεκεμβρίου 1906 εγγράφου του: "Λαμβάνω την τιμήν να πληροφορήσω ευχαρίστως το Β. Υπουργείον ότι εκ των

βουλγαροφώνων χωρίων της πεδιάδος Πετρίτσης τρία, το Μίτινο, το Σιαρμπάνοβο, και

Τοπόλνιτσα, σχισματικά από δεκαετίας, δι' αναφοράς των προς τας Τουρκικάς αρχάς

Πετρίτσης και τον Μητροπολίτην Μελενίκου κ. Αιμιλιανόν, εδήλωσαν ότι επανέρχονται εις την Ορθοδοξίαν. Κατόπιν της δηλώσεως ταύτης η Α. Σεβασμιότης ο Άγιος Μελενίκου

μεταβάς εις τα εν λόγω χωρία καθηγίασε τας εκκλησίας των και συνεχώρησε και ευλόγησε τους επανελθόντας εις τους κόλπους της Μητρός Εκκλησίας χωρικούς.

Προς τοις ανωτέρω χωρίοις, έτερον το Κολάροβον, είχεν προηγουμένως δηλώσει

επισήμως, ότι επανέρχεται και αυτό εις την Ορθοδοξίαν."

(Πέννας, Ιστορία των Σερρών, σ. 239)

Περιχαρής ο πρόξενος αναφέρει τη νέα κατάσταση που διαμορφώθηκε στην επαρχία Πετριτσίου.

Αρκετοί ελληνικής καταγωγής σλαβόφωνοι αλλά και ελληνόφωνοι βουλγαροποιήθηκαν. Απόκτησαν δηλαδή βουλγάρικη εθνική συνείδηση κυρίως εξαιτίας της προπαγάνδας και της τρομοκρατίας. Αυτό είναι φανερό από απειράριθμες αναφορές και πηγές όπως η ανωτέρω.

Οι πληθυσμοί αυτοί σήμερα έχουν βουλγάρικη εθνική συνείδηση καίτοι είναι ελληνικής καταγωγής και διαβιούν κατά κύριο λόγο στη νότια Βουλγαρία.

Αλλαγή στρατοπέδου Μακεδονικών πληθυσμών

Ήταν συχνό φαινόμενο η αλλαγή στρατοπέδου του πληθυσμού μίας περιοχής κατά τα κρίσιμα χρόνια λίγο πριν την έκρηξη των βαλκανικών πολέμων.

Βούλγαροι Κομιτατζήδες-Ίλιντεν

Η αλλαγή συνέβαινε πολλές φορές εξαιτίας της ασκούμενης τρομοκρατίας από ένοπλες συμμορίες.

Χαρακτηριστική ήταν η περίπτωση που αναφέρει ο δάσκαλος του χωριού Καΐλη (Βραχιά) Ιωάννης Ξάνθος με επιστολή του την 23-05-1904 προς τον Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης  και αφορά χωρία της περιοχής των Γιαννιτσων.

«δυσάρεστον και ελεεινήν κατάστασιν των πλησιοχώρων Γενιτσών, διότι εντός μίας
και ημίσεως εβδομάδος δια της καταπιέσεως του Κομιτάτου κατήντησαν όλα τα άνω
λεχθέντα χωρία να σώσουν υπογραφάς ότι θα γίνωσι Βούλγαροι»


Αποκαρδιωτική είναι και η αναφορά του προξένου της Θεσσαλονίκης Λάμπρου Κορομηλά που συντάχθηκε λίγες ημέρες μετά (30-05-1904) προς τον υπουργό εξωτερικών Ρωμανό και αφορά το ίδιο θέμα:

«ολόκληρον το έδαφος του σαντζακιού της Θεσσαλονίκης έχει καταπατηθή παρά των
βουλγαρικών συμμοριών, ων δια των ετών ενισχυθείς οργανισμός επέτρεψε να πραγματωθή εντός ενός μόνον μηνός η διαταγή της εκβιάσεως πάντων των χωριών εις υπογραφήν αναφορών υπέρ του σχίσματος»

Προπαγάνδα και τρομοκρατία οδηγούσαν ολόκληρους πληθυσμούς στην αλλαγή στρατοπέδου και εθνικής συνείδησης...