Η πρώτη πηγή που αναφέρεται στο παιδομάζωμα είναι ένας λόγος του
Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Ισιδώρου (1380-1396) του έτους 1395.
Ο λόγος του μητροπολίτη αναφέρεται στην μεγάλη δυστυχία των γονιών που τους έκλεψαν τα
παιδιά και στις κακουχίες που τα περιμένουν καθώς θα τα αναγκάσουν να αλλάξουν
ήθη, έθιμα, την γλώσσα τους, την ενδυμασία τους και κυρίως να αρνηθούν την
θρησκεία τους.
Στη συνέχεια ο Ισίδωρος διεκτραγωδεί το γεγονός ότι τα χριστιανόπουλα αυτά γίνονται σκλάβοι και εκπαιδεύονται ειδικά, ώστε να σκοτώνουν τους ίδιους τους συμπατριώτες τους. Ο λόγος του Ισιδώρου μας επιτρέπει να βγάλουμε κάποια συμπεράσματα για το χρονικό διάστημα που άρχισε το
παιδομάζωμα. Επειδή οι πληροφορίες που αναφέρει ο Ισίδωρος προϋποθέτουν μια
προχωρημένη διαφοροποίηση του θεσμού, θα πρέπει να είχε αρχίσει το παιδομάζωμα
ήδη ένα χρονικό διάστημα πριν από το λόγο, δηλαδή πριν το 1395.
Ο λόγος του Ισιδώρου είναι:
«Φρίττω γαρ το χαλεπόν κατά των φίλτατων ακηκοώς επίταγμα και,
ως εις πυρ απρόσιτον ή ρομφαίας άμαχον, ούτως έχω προς αυτό…»
Θεωρείται πάντως σίγουρο ότι θα πρέπει να άρχισε είτε επί Ορχάν (1326-
1362) είτε επί Μουράτ Α΄(1362-1389). Ωστόσο, την εποχή εκείνη το παιδομάζωμα
δεν πραγματοποιούνταν συστηματικά, καθώς οι Γενιτσάροι δεν ξεπερνούσαν τότε
ούτε τα χίλια άτομα. Κατά το Β΄ μισό του 14ου αιώνα, επί Μουράτ Α΄ πιθανότατα,
καθιερώθηκε η περιοδική στρατολογία και ο εξισλαμισμός χριστιανοπαίδων, από τα
οποία επανδρώνονταν συστηματικά και αποκλειστικά πια το πεζικό και ειδικότερα το
νεοσύστατο σώμα των γενιτσάρων.
Η οριστική θεσμοποίηση του παιδομαζώματος καθιερώθηκε από το α΄ μισό του 15ου αιώνα, μολονότι στην ουσία αντέβαινε προς τις αρχές του ιερού νόμου. Η συστηματική συγκρότηση του θεσμού του παιδομαζώματος, σύμφωνα με τον Βακαλόπουλο, άρχισε λίγο πριν το 1430 επί
Μουράτ Β΄ όπου έγινε και ριζική αναδιοργάνωση του γενιτσαρικού σώματος.
Στο συμπέρασμα αυτό τον οδήγησε ένα χωρίο του Bartholomaeus de Jano και μια
μαρτυρία που αναφέρεται στο παιδομάζωμα. Ο Bartholomaeus de Jano θεωρεί το
μέτρο αυτό του παιδαμαζώματος στην εποχή του Μουράτ Β΄ ως την πιο φοβερή
μάστιγα του Χριστιανισμού, η οποία θα έπρεπε να συγκινήσει την κοινή γνώμη και
τους βασιλείς της Δύσης και να τους ξεσηκώσει σε σταυροφορία εναντίον των
Τούρκων.
Η πηγή μας πληροφορεί ακριβέστερα για τον προσδιορισμό των αρχών
του παιδομαζώματος. Η μαρτυρία αυτή έχει βρεθεί σε ένα επίσημο έγγραφο που
δημοσίευσε ο Σπ. Λάμπρος στον «Νέον Ελληνομνήμονα» το 1908:
είναι ο «ορισμός» που απευθύνει ο Σινάν πασάς, στρατηγός του Μουράτ Β΄, προς τους κατοίκους των Ιωαννίνων μετά την άλωση της Θεσσαλονίκης (29 Μαρτίου 1430).
Με το έγγραφο αυτό τους προσκαλεί να παραδώσουν την πόλη και τους υπόσχεται με όρκους ότι δεν έχουν να φοβηθούν τίποτε «….. μήτε αιχμαλωτισμόν, μήτε πιασμόν παιδιών, μήτε
εκκλησίας να χαλάσωμεν, μήτε μασγίδι να ποιήσωμεν…». Έχοντας, λοιπόν, υπόψη
τις 2 αυτές πηγές που μας παραθέτει ο Βακαλόπουλος ο θεσμός του παιδομαζώματος
καθιερώθηκε συστηματικά α) από τον Μουράτ Β΄ και β) η χρονολογία ήταν περίπου
στα 1430.
Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Ισιδώρου (1380-1396) του έτους 1395.
Ο λόγος του μητροπολίτη αναφέρεται στην μεγάλη δυστυχία των γονιών που τους έκλεψαν τα
παιδιά και στις κακουχίες που τα περιμένουν καθώς θα τα αναγκάσουν να αλλάξουν
ήθη, έθιμα, την γλώσσα τους, την ενδυμασία τους και κυρίως να αρνηθούν την
θρησκεία τους.
Στη συνέχεια ο Ισίδωρος διεκτραγωδεί το γεγονός ότι τα χριστιανόπουλα αυτά γίνονται σκλάβοι και εκπαιδεύονται ειδικά, ώστε να σκοτώνουν τους ίδιους τους συμπατριώτες τους. Ο λόγος του Ισιδώρου μας επιτρέπει να βγάλουμε κάποια συμπεράσματα για το χρονικό διάστημα που άρχισε το
παιδομάζωμα. Επειδή οι πληροφορίες που αναφέρει ο Ισίδωρος προϋποθέτουν μια
προχωρημένη διαφοροποίηση του θεσμού, θα πρέπει να είχε αρχίσει το παιδομάζωμα
ήδη ένα χρονικό διάστημα πριν από το λόγο, δηλαδή πριν το 1395.
Ο λόγος του Ισιδώρου είναι:
«Φρίττω γαρ το χαλεπόν κατά των φίλτατων ακηκοώς επίταγμα και,
ως εις πυρ απρόσιτον ή ρομφαίας άμαχον, ούτως έχω προς αυτό…»
Θεωρείται πάντως σίγουρο ότι θα πρέπει να άρχισε είτε επί Ορχάν (1326-
1362) είτε επί Μουράτ Α΄(1362-1389). Ωστόσο, την εποχή εκείνη το παιδομάζωμα
δεν πραγματοποιούνταν συστηματικά, καθώς οι Γενιτσάροι δεν ξεπερνούσαν τότε
ούτε τα χίλια άτομα. Κατά το Β΄ μισό του 14ου αιώνα, επί Μουράτ Α΄ πιθανότατα,
καθιερώθηκε η περιοδική στρατολογία και ο εξισλαμισμός χριστιανοπαίδων, από τα
οποία επανδρώνονταν συστηματικά και αποκλειστικά πια το πεζικό και ειδικότερα το
νεοσύστατο σώμα των γενιτσάρων.
Η οριστική θεσμοποίηση του παιδομαζώματος καθιερώθηκε από το α΄ μισό του 15ου αιώνα, μολονότι στην ουσία αντέβαινε προς τις αρχές του ιερού νόμου. Η συστηματική συγκρότηση του θεσμού του παιδομαζώματος, σύμφωνα με τον Βακαλόπουλο, άρχισε λίγο πριν το 1430 επί
Μουράτ Β΄ όπου έγινε και ριζική αναδιοργάνωση του γενιτσαρικού σώματος.
Στο συμπέρασμα αυτό τον οδήγησε ένα χωρίο του Bartholomaeus de Jano και μια
μαρτυρία που αναφέρεται στο παιδομάζωμα. Ο Bartholomaeus de Jano θεωρεί το
μέτρο αυτό του παιδαμαζώματος στην εποχή του Μουράτ Β΄ ως την πιο φοβερή
μάστιγα του Χριστιανισμού, η οποία θα έπρεπε να συγκινήσει την κοινή γνώμη και
τους βασιλείς της Δύσης και να τους ξεσηκώσει σε σταυροφορία εναντίον των
Τούρκων.
Η πηγή μας πληροφορεί ακριβέστερα για τον προσδιορισμό των αρχών
του παιδομαζώματος. Η μαρτυρία αυτή έχει βρεθεί σε ένα επίσημο έγγραφο που
δημοσίευσε ο Σπ. Λάμπρος στον «Νέον Ελληνομνήμονα» το 1908:
είναι ο «ορισμός» που απευθύνει ο Σινάν πασάς, στρατηγός του Μουράτ Β΄, προς τους κατοίκους των Ιωαννίνων μετά την άλωση της Θεσσαλονίκης (29 Μαρτίου 1430).
Με το έγγραφο αυτό τους προσκαλεί να παραδώσουν την πόλη και τους υπόσχεται με όρκους ότι δεν έχουν να φοβηθούν τίποτε «….. μήτε αιχμαλωτισμόν, μήτε πιασμόν παιδιών, μήτε
εκκλησίας να χαλάσωμεν, μήτε μασγίδι να ποιήσωμεν…». Έχοντας, λοιπόν, υπόψη
τις 2 αυτές πηγές που μας παραθέτει ο Βακαλόπουλος ο θεσμός του παιδομαζώματος
καθιερώθηκε συστηματικά α) από τον Μουράτ Β΄ και β) η χρονολογία ήταν περίπου
στα 1430.
