Ζούμε στο βασίλειο του Ρήματος ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ*

 «Language is not properly regarded as a system of communication. It is a system for expressing thought, something quite different…» 

NOAM CHOMSKY 
«On Nature and Language».




Ο τρόπος που κατά κανόνα βλέπουμε και διδάσκουμε τη γλώσσα εμείς οι δάσκαλοι είναι ένας έντονα φορμαλιστικός τρόπος ο οποίος αναλώνεται στο τυπικό μέρος της γλώσσας, με αποτέλεσμα να χάνεται για τους μαθητές μας η ουσία της γλώσσας, δηλ. η άμεση αχώριστη σχέση της με τη σκέψη μας, με τον κόσμο των εννοιών και νοημάτων για τα οποία υπάρχει η γλώσσα οι λέξεις, οι προτάσεις, το κείμενο. Χάνουμε τελικά το δάσος βλέποντας τα δέντρα. Και κυρίως στην τυποκρατία θυσιάζονται η ουσία, η δύναμη και η ομορφιά της γλώσσας η «μαγεία της γλώσσας».

Γλωσσολογικά σήμερα πλέον η γλώσσα θεωρείται ένα εσωτερικευμένο καθολικό σύστημα της νόησης του ανθρώπου με το οποίο παράγεται και προσλαμβάνεται ένα άπειρο πλήθος προτάσεων. Αυτός είναι ο τρόπος που επικοινωνούμε γλωσσικά. Υποστηρίζουμε (ήδη στη Γραμματική μας με τον καθηγητή Χρίστο Κλαίρη) ότι βάση και κέντρο της πρότασης είναι το Ρήμα, το οποίο εξειδικεύεται σημασιοσυντακτικά από Ονόματα, τα «ορίσματα»: από το υποκείμενο υποχρεωτικά και δυνητικά από ένα ή και δύο αντικείμενα. Με τη σειρά τους τα ορίσματα εξειδικεύονται σημασιοσυντακτικά κυρίως από Αρθρα, Επίθετα, (επιθετικές) Αντωνυμίες και (επιθετικές) Μετοχές, ενώ το ρήμα εξειδικεύεται από Επιρρήματα, Προθέσεις (προθετικά σύνολα), Συνδέσμους (επιρρηματικές προτάσεις) και (επιρρηματικές) Μετοχές. Πρόκειται για τα στοιχεία τα γνωστά ως «μέρη τού λόγου» που παραλείπουμε, δυστυχώς, οι διδάσκοντες να δείξουμε ότι αντιστοιχούν σε βασικές νοητικές κατηγορίες και ότι είναι ο «καθρέφτης» (speculum) της σκέψης μας. Αυτή η αδρομερής θεώρηση (και διδασκαλία) της γλώσσας σκιαγραφεί με απλό αλλά ουσιαστικό και αποκαλυπτικό τρόπο τι συνιστά και πώς λειτουργεί η γλώσσα στο καθοριστικό επίπεδο της πρότασης (με διαφορές βεβαίως στην τυπολογία των γλωσσών).

Αρα το σημείο αναφοράς των πάντων στην πρόταση είναι το ρήμα. Αυτό βρίσκεται στο επίκεντρο γύρω από αυτό «συν-τάσσονται» όλα τα άλλα συστατικά που το εξειδικεύουν. Ολα τα μη-ρηματικά στοιχεία περιβάλλουν το ρήμα, εξειδικεύοντας την πληροφορία που δίνει. Το σταθερά σε κάθε μορφή επικοινωνίας εξειδικευόμενο στοιχείο είναι το ρήμα, ενώ όλα τα άλλα γύρω του, άμεσα ή έμμεσα, είναι εξειδικευτικά στοιχεία. Γι’ αυτό μιλάμε πάντοτε για «το υποκείμενο του ρήματος» και ποτέ για «το ρήμα του υποκειμένου»! Ομοίως μιλάμε για «το αντικείμενο του ρήματος», ποτέ για «το ρήμα του αντικειμένου»!

Η βάση της πρότασης συνιστά μια «ενεργειακή τριάδα»: υποκείμενο – ρήμα – αντικείμενο. Το ρήμα στην επικοινωνία δηλώνει κάθε μορφή ενέργειας. Η έννοια της ενέργειας είναι καθοριστική, αφού σ’ αυτήν εστιάζεται κάθε δραστηριότητα του ανθρώπου. Ωστόσο, αν το ρήμα είναι η ενέργεια καθ’ εαυτήν, είναι ανάγκη να υπάρξουν δύο άλλοι όροι άμεσα σχετιζόμενοι με την ενέργεια, η πηγή της ενέργειας και ο αποδέκτης της ενέργειας. Η πηγή της ενέργειας δεν είναι παρά το υποκείμενο που ενεργοποιεί το ρήμα, ο δε αποδέκτης της ενέργειας είναι το αντικείμενο (ένα ή δύο) που συμπληρώνει (εξ ού και συμπλήρωμα) ή, αλλιώς, που ολοκληρώνει την ενέργεια («περαίνει τι», κατά τον Πλάτωνα). Χωρίς την ενέργεια, δηλ. χωρίς το ρήμα, δεν υφίσταται πρόταση («λόγος», κατά τον Πλάτωνα). Χωρίς την πηγή της ενέργειας, δηλ. το υποκείμενο του ρήματος, δεν μπορεί να τεθεί σε ενέργεια το ρήμα πάλι δεν υφίσταται πρόταση. Χωρίς τον αποδέκτη ή το προϊόν της ενέργειας, δηλ. το αντικείμενο / τα αντικείμενα (εφόσον απαιτείται από το ρήμα), δεν ολοκληρώνεται η ενέργεια η πρόταση πάσχει νοηματικά.

Αρα η δημιουργία προτάσεως, δηλ. η απόδοση ενός νοήματος, μιας σύναψης εννοιών της σκέψης μας, προϋποθέτει υποχρεωτικά την ενέργεια και τη διττή εξειδίκευσή της, την πηγή της και τον αποδέκτη της. Χωρίς την εξειδίκευση «τραυματίζεται» το νόημα, στερούμενο πηγής ή αποδέκτη, με αποτέλεσμα να γίνεται «α-νόητο».


Ως προς τη βαρύτητα του ρήματος είναι πολύ χαρακτηριστικός ο τρόπος που οι Κινέζοι γραμματικοί περιγράφουν τη διαφορά ρήματος και ονόματος στη γλώσσα: το ρήμα είναι η «ζωντανή λέξη», ενώ το όνομα είναι η «νεκρή λέξη»! Προφανώς με τη διάκριση αυτή τονίζουν τον δυναμικό σημασιολογικό χαρακτήρα του ρήματος ως «ενέργειας / πράξης / κατάστασης» σε αντίθεση με τον στατικό χαρακτήρα που έχουν γενικότερα από σημασιολογικής πλευράς τα ονόματα (ουσιαστικά). Τη διάκριση αυτή επιδοκιμάζει ο πολύς Οtto Jespersen («The Philosophy of Grammar» 1924, σ. 86) τονίζοντας τη σχέση ρήματος και πρότασης: «The verb is a life-giving element, which makes it particularly valuable in building up sentences […]».

Είναι αναγκαία μια διασάφηση. Μιλώντας για ρήματα πρέπει να γίνεται διάκριση μεταξύ «πλήρων ρημάτων» (π.χ. κάνω, δίνω, διαβάζω, ακούω, έρχομαι, εργάζομαι) και «συνδετικών ρημάτων» (π.χ. είναι, αποτελεί, συνιστά, θεωρείται). Γενικότερα θα μπορούσε να λεχθεί ότι το πλήρες ρήμα χρησιμοποιείται ως βάση του λόγου για να δηλώσει το «γίγνεσθαι», τις ποικίλες μορφές ενέργειας του ανθρώπου, τις μεταβολές και καταστάσεις, ενώ το συνδετικό ρήμα δηλώνει το «εἶναι» του υποκειμένου, την ιδιότητα, τα χαρακτηριστικά του. Το πλήρες ρήμα έχει περισσότερο «δυναμικό» χαρακτήρα, ενώ το συνδετικό ρήμα είναι φύσει «στατικό».


Τελικά μπορεί να λεχθεί μεταφορικά ότι νοητικά (ως σκέψη) και λεκτικά (ως γλώσσα) «ζούμε στο βασίλειο του ρήματος». Ολα γίνονται ή υπάρχουν σε μεγάλο βαθμό για να υπηρετήσουν άμεσα ή έμμεσα τη βασική πληροφορία που δίνει το ρήμα, έστω κι αν επικοινωνιακά η έμφαση μπορεί να αφορά και σε άλλο στοιχείο της πρότασης («λειτουργική προοπτική» της πρότασης). Η ίδια η παρουσία και λειτουργία και αυτού του άλλου στοιχείου (επιθέτου, επιρρήματος, επιρρηματικής πρότασης κ.λπ.) «πρωτοτυπικά», κατ’ αρχήν δηλ. υπηρετεί, έμμεσα τουλάχιστον, την εξειδίκευση του (πλήρους) ρήματος. Το ίδιο –με διαφορετική θεώρηση και δικαιολόγηση– ισχύει και για τη «συνδετική σύνταξη», η οποία όμως απαιτεί άλλη πραγμάτευση.

 

* Ο κ. Γιώργος Μπαμπινιώτης είναι ομότιμος καθηγητής του ΕΚΠΑ.

Πηγή: Καθημερινή

Η Μακεδονική Παιονία, λίγα λόγια

 Μακεδονική Παιονία. Ήταν η βορειότερη Μακεδονική χώρα. Στη μέση κοιλάδα του Αξιού, όπου σήμερα η Γευγελή, το Τίτο Βέλες και η Στρώμνιτσα.



Στο στρατό του Μεγάλου Αλεξάνδρου παράτασσε χωριστό τμήμα ιππικού.


Πρωτεύουσα πόλις της ήταν οι Στόβοι, ενώ δευτερεύουσες πόλεις της ήταν η Αντιγόνεια, Άβυδος, Αλμάνα, Αμυδών, Βυλάξωρα, η Δόβηρος, η Άστιβος, η Δερρίοπος (Δευρίοπος), το Αστραίον. (Το Αστραίον είναι η σημερινή πόλη Στρώμνιτσα. Αναφέρεται από τον Τίτο Λίβιο ως Astraeum (XL 24) και τον Πτολεμαίο (Γ΄13,27) ως Αίστραιον. Αστραίος είναι ο έναστρος, ο προερχόμενος εκ των άστρων. 

Με το ίδιο όνομα υπήρχε ποταμός της Μακεδονίας μεταξύ Βεροίας και Θεσσαλονίκης. ‘’Αιλιανός, Περί ζώων, ΙΕ΄ 1’’).

Ο επιφανής πελάτης, Σέρλοκ Χόλμς. Ραδιοφωνικό Θέατρο

Απόψε πρόκειται να σας παρουσιάσω μία ακόμη περιπέτεια του Σέρλοκ Χόλμς: Τον επιφανή πελάτη.





Υπόθεση: 

O Σερ Τζέημς Ντάμερι έρχεται σε επαφή με τους Χολμς και Ουώτσον προκειμένου να τους αναθέσει μια πολύ σοβαρή υπόθεση μη θέλοντας αρχικά να αποκαλύψει τον πραγματικό εντολοδόχο. Η επικείμενη άρνηση του Χολμς να αναλάβει την υπόθεση οδηγεί στην αποκάλυψη του προσώπου αυτού που είναι ο στρατηγός Ντε Μερβίλ του Κάιμπερ. Το θέμα που πρέπει να λυθεί με κάποιον τρόπο είναι πως ο Βαρόνος Γκρούνερ πρόσωπο με κακή φήμη και πιθανότατα έντονη εγκληματική δραστηριότητα έχει αποκτήσει μεγάλη επιρροή στην Βάιολετ Ντε Μερβίλ, την νεαρή, πλούσια, όμορφη, επιτυχημένη, κόρη του στρατηγού...

Πρώτη μετάδοση: Ιανουάριος του 1989 από την εκπομπή «Νυχτερινή Αστυνομική Σειρά».

Μετάφραση: Βικτωρία Τράπαλη - Στέργιος Βαρβαρούσης
Τεχνική επιμέλεια: Θοδωρής Σφέτσας
Παραγωγή: Νέλλα Δουλτσίνου
Μουσική Επιμέλεια- Ραδιοσκηνοθεσία: Νίκος Κροντηράς
Παίζουν οι ηθοποιοί: Μάκης Ρευματάς, Γιώργος Γραμματικός, Δανάη Τζίμα.
Στο ρόλο του Σέρλοκ Χολμς ο Χρήστος Πάρλας, γιατρός Τζον Ουώτσον ο Γρηγόρης Βαφιάς



Ο Χρήστος Πάρλας



                                                    
                                                      Η μεταφορά έγινε από το Glob TV:




Πηγή:
http://radio-theatre.blogspot.com/search/label/Sherlock%20Holmes

Η Αρχαία Βέροια

 Βέροια. Η πόλη απαντά και ως Βερόη και Βέρροια. Ο Στέφανος ο Βυζάντιος στη λέξη Βέροια αναφέρει: ‘’Βέροια˙ πόλις Μακεδονίας, ήν Φέρωνα κτίσαι φασίν, αυτούς δε το Φ εις Β μεταποιείν, ως Βάλακρον και Βίλιππον και Κεβαλίνον. Άλλοι από Βεροίας του Βέρητος του Μακεδόνος. Το εθνικόν Βεροιαίος’’.





Ιδρυτής της πόλης ήταν ο Βέρων (Φέρων) ή πιθανότατα η Βέροια (ή Βερόη), αδελφή της Μίεζας και του Ολγάνου, ένα από τα τρία τέκνα του βασιλιά Βέρητος, υιού του Μακεδόνος. Βερόη είναι έτερος τύπος της λέξης Βέροια. Βερόη ελέγετο και κόρη της Αφροδίτης και του Άδωνη και εικονίζεται επί νομισμάτων της Βηρυτού, η οποία λεγόταν και Βερόη. Βερόη ελέγετο, επίσης, τροφός της Σεμέλης, ως και Ωκεανίς, η αδελφή της Κλειούς. Βερόη ονομάστηκε και πόλη της Συρίας όπως αναφέρει ο Ηρωδιανός, από τον οποίο όπως φαίνεται αντλεί τις πληροφορίες του και ο Στέφανος ο Βυζάντιος. ‘’Βέροια˙ πόλις Μακεδονίας, ήν Φέρωνα κτίσαι φασίν, αυτούς δε το Φ εις Β μεταποιείν, ως Φάλακρον Βάλακρον και Βίλιππον και Κεβαλίνον. Άλλοι από Βεροίας του Βέρητος του Μακεδόνος. ‘Εστι και πόλις Συρίας’’. (3,1,281). Η πόλη αυτή της Συρίας ταυτίζεται με το Χαλέπιον.


Πόλη Βερόη απαντά και στη Θράκη με όλα τα στοιχεία της Ελληνικής πόλης και η οποία προϋπήρξε της ρωμαϊκής εποχής. Επί Βυζαντινών ονομάστηκε Ειρηνούπολις, από τους Τούρκους Εσκί Ζάγρα και τους Βούλγαρους Στάρα Ζαγορά.


Η Βέροια τοποθετείται, αναμφιβόλως, στη θέση της σημερινής πόλης Βέροια και ευρίσκεται 74 χλμ. δυτικώς της Θεσσαλονίκης. Τα θεμέλια και τα κατώτερα

μέρη των τειχών της ανήκουν στη Μακεδονική εποχή. Εντός των τειχών της έχουν αποκαλυφθεί λείψανα μνημειακών οδών, πλακόστρωτων, κτιστών οχετών, κάτω από τον άξονα του καταστρώματος, σωληνώσεων υδραγωγείου κ.τ.λ. Ανήκουν στον 3ο και 2ο π.Χ. αιώνα, εποχή της μέγιστης ακμής της πόλης. Εκτός των τειχών της έχουν αποκαλυφθεί τάφοι κατά το πλείστον λαξευτοί. Η Βέροια αναφέρεται από το Θουκυδίδη (Α,59-61) κατά τις στρατιωτικές επιχειρήσεις του 432 π.Χ. Αναφέρεται, επίσης, από τους Πλίνιο, Πτολεμαίο και Στράβωνα, ‘’Ότι η Βέροια πόλις κείται εν ταις υπωρείαις του Βερμίου όρους’’. (Γεωγρ., Ζ΄ απόσπ. 26).

Τους ζυγούς λύσατε, Νίκου Τσιφόρου. Ραδιοφωνικό θέατρο

 Αγαπητοί φίλοι απόψε θα σας παρουσιάσω ένα ακόμη επεισόδιο από τη σειρά Τα παιδιά της πιάτσας του Νίκου Τσιφόρου με τίτλο Τους ζυγούς λύσατε.




Ο Σταύρος κάποτε ήταν στρατιωτικός, λοχαγός, ήξερε όμως να παίζει μουσική. Που και που έπαιζε με κανένα θίασο. Μια μέρα έδειρε έναν Ανθυπασπιστή που του ζητούσε επίμονα τζάμπα εισιτήρια. Τον έδιωξαν από το στρατό για βιαιοπραγία κατά κατωτέρου. Ο Σταύρος ξέπεσε και δεν τον έδιναν δουλειά στο θέατρο, δούλευε πια για φραγκοδίφραγκα. Τότε άρχισαν τα μπλεξίματα...


Διαβάζει ο Γιάννης Μποσταντζόγλου




Η μεταφορά έγινε από το κανάλι Stavros M:



Η δύναμη του Παραμυθιού. Ηρώ Ντιούδη

  Τα παραμύθια δεν είναι μόνο ψυχαγωγία για τα παιδιά, αλλά και ο πιο άμεσος τρόπος για να οδηγηθούν με ασφάλεια στην ωριμότητα, υποστηρίζει...