Οι μέθοδοι μαντικής που χρησιμοποιούσαν ήταν αρκετά περίεργες και λίγο ξένες σε σύγκριση με αυτές που χρησιμοποιούμε στις μέρες μας. Μία πρώτη μέθοδος, και μάλιστα από τις αρχαιότερες, ήταν η οιωνοσκοπία/ορνιθοσκοπία. Με αυτή τη μέθοδο οι ιερείς, παρακολουθώντας τη συμπεριφορά και το πέταγμα των πουλιών προσπαθούσαν να ερμηνεύσουν το μέλλον. Η λέξη προέρχεται από τη λέξη οιωνός που σημαίνει πουλί. Οι μάντεις, ως καλό σημάδι λάμβαναν την εμφάνιση οιωνού από την ανατολή, ενώ ως κακό από τη δύση. Παρατηρούνταν ιδιαίτερα ο αετός, το γεράκι, η γλαύκα και ο ερωδιος.
Αγαπητοί φίλοι απόψε θα σας παρουσιάσω ένα ακόμη ενδιαφέρον αυτοτελές επεισόδιο της σειράς ¨Κλέφτες και Αστυνόμοι¨, τον Φόνο το Αμφιθέατρο.
Η υπόθεση:
Μία μεταπτυχιακή φοιτήτρια, η Βαλερί, ολοκληρώνει το διδακτορικό της στο Παρίσι. Ο καθηγητής Τρισσέ που της απονέμει τον τίτλο δολοφονείται την ώρα της απονομής από μια άγνωστη γυναίκα. Η γυναίκα αμέσως μετά εγκαταλείπει το Παρίσι για την Αθήνα. Ο Γάλλος αστυνόμος Ζαν Μαρτεν που αναλαμβάνει την εξιχνίαση του φόνου προσπαθώντας να ερευνήσει την προσωπικότητα του Τρισσέ. Η Ελένη Παπαδήμα είναι μια καθηγήτρια πανεπιστημίου, συνάδελφος του Τρισσέ, αφοσιωμένη στην έρευνα, ενώ ο καθηγητής είναι διαπλεκόμενος στις ακαδημαϊκές εξελίξεις.
«Στα Βουρλά το κακό ξεκίνησε στις 29 Αυγούστου. Μπήκαν οι Τούρκοι στα σπίτια μας και μας έβαλαν φωτιά. Αργότερα μας είπαν ότι ήταν αντάρτες και μετά ήρθε ο τακτικός στρατός και μας μάζεψε. Μας έπιασαν όλους μαζί, τον πατέρα μου τον έσφαξαν, τον αδερφό μου τον έκαψαν, τους νέους τους μάζεψαν και τους πήραν στην Ανατολή...»
«...Δυο μέρες και δυο νύχτες μείναμε όρθιοι στην παραλία περιμένοντας να μπούμε σε κάποιο πλοίο. Χιλιάδες κόσμος, απελπισμένος και εξαθλιωμένος, με μάτια άδεια απ τα όσα είχαμε δει και την ψυχή ματωμένη απ τον πόνο της απώλειας των αγαπημένων μας. Κάρα άδειαζαν πεθαμένους δίπλα μας, όπου έβρισκαν. Το βράδυ, όταν οι Τούρκοι άρχιζαν να βιάζουν και να κακοποιούν όποια γυναίκα έβρισκαν, οι Αμερικανοί άναψαν τους προβολείς των πλοίων και τους έριξαν πάνω μας, για να σταματήσουν κάπως το κακό. Φωνές ακούγονταν: "Τα γυναικόπαιδα να μπαρκάρουν πρώτα!" -θαρρείς και υπήρχε και κανένας άντρας ανάμεσά μας...»
«Έβλεπα τη Σμύρνη και τα Βουρλά να καίγονται και έδωσα έναν όρκο. Είπα, Βουρλά μου αγαπημένα δεν θα σας ξεχάσω ποτέ»
ΦΙΛΙΩ ΧΑΪΔΕΜΕΝΟΥ
(Βουρλά Ερυθραίας Μικράς Ασίας, 1899 - Αθήνα, Νέα Φιλαδέλφεια 2007) Γεννήθηκε τον 19ο αιώνα, έζησε όλον τον 20ο με όλα τα δεινά του και έφυγε από τη ζωή τον 21ο αιώνα, σε ηλικία 108 ετών... «ΤΡΕΙΣ ΑΙΩΝΕΣ ΜΙΑ ΖΩΗ» ο τίτλος του βιβλίου της, όπου, με τον μοναδικό της χαρισματικό τρόπο, διηγείται την πολυτάραχη μυθιστορηματική της ζωή... Από τις πιο γλυκές αναμνήσεις της πρώτης της ζωής, μέχρι τη φρίκη της Καταστροφής, τον Ξεριζωμό, την Προσφυγιά, τα Βάσανα του Αγώνα να στήσει καινούργια ζωή, με πολύ σκληρή δουλειά μέχρι τη νίκη και την Προκοπή... Δίχως να πάψει ούτε στιγμή τον αγώνα της για τη Διάσωση, Διάδωση, Δικαίωση της Μικρασιάτικης Μνήμης. Με την επιμονή της και το πείσμα της -δεν δίστασε να χτυπήσει ακόμα και την πόρτα του πρωθυπουργού της εποχής- ίδρυσε το Μουσείο του Μικρασιατικού Ελληνισμού (που σήμερα έχει πια το όνομά της), συγκεντρώνοντας εκεί Κειμήλια Μικρασιατών Προσφύγων απανταχού της Γης...
...Νιώθοντας πια πως έκανε το Χρέος της, έφυγε ήσυχη κι ευτυχισμένη, ήρεμα, στο σπίτι της, στον ύπνο της και στ' όνειρό της μέσα, με το υπεραιωνόβιο μυαλό της ακόμα τετραπέρατο, λαμπερό, φωτεινό, δυναμικό, εμπνευσμένο...
Πρότυπο Μικρασιάτισσας Γυναίκας, η γιαγιά Φιλιώ, γιαγιά όλων μας, δίδαξε Ήθος, Αξιοπρέπεια, Περηφάνεια, τιμώντας την Καταγωγή της και συμβολίζοντας και δοξάζοντας το χαρακτήρα και την προσωπική ιστορία του μέσου Μικρασιάτη Πρόσφυγα, τον Πολιτισμό και την ιδιαίτερη Ποιότητα των Ελλήνων της Ανατολής.
Σαν Σήμερα, στις 6 Σεπτεμβρίου 1955 ξέσπασε στην Κωνσταντινούπολη το πογκρόμ των Τούρκων κατά των Ελλήνων,(πογκρόμ ,από την ρωσική λέξη που σημαίνει συντρίβω). Αφορμή ήταν το πρωτοσέλιδο μιας Τουρκικής εφημερίδας της Ισταμπούλ Εξπρές, που έγραψε : «Βάλανε φωτιά στο σπίτι του πατέρα μας Κεμάλ Ατατούρκ». Στην πραγματικότητα έγινε προβοκάτσια από δύο Τούρκους υπαλλήλους του Προξενείου στη Θεσσαλονίκη, που έβαλαν βόμβα στην αυλή του και έγινε ισχυρή έκρηξη. Οι Ελληνικές Αρχές συνέλαβαν τους δράστες της έκρηξης. Ήταν ο φύλακας του προξενείου Χασάν Μεχμέτογλου και ο συνεργός του, Οκτάι Εγκίν, μουσουλμάνος από τη Θράκη. Επρόκειτο για πράκτορες της Τουρκικής Αστυνομίας, ωστόσο το τουρκικό κράτος δεν έχει παραδεχτεί κάτι τέτοιο. Το σύνθημα για το πογκρόμ δόθηκε.
Οι μαρτυρίες περιγράφουν πως ο όχλος μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη με κάθε είδους μέσο, από διάφορες περιοχές της Τουρκίας. Στο πλήθος μοιράστηκαν λοστοί, ενώ τα σπίτια και οι επιχειρήσεις των Ελλήνων είχαν σημαδευτεί από την προηγούμενη νύχτα. Μέσα σε εννέα ώρες καταστρέφονται 4.500 ελληνικά καταστήματα, 1.000 σπίτια, 73 εκκλησίες και 37 σχολεία. Είναι η αρχή του τέλους για τον Ελληνισμό της Πόλης. Μεγάλο ρόλο στα «Σεπτεμβριανά» όπως ονομάστηκαν τα γεγονότα της 6ης και 7ης Σεπτεμβρίου 1955, έπαιξε και η Βρετανική προπαγάνδα που ξεσηκώνοντας του Τούρκους εναντίον των Ελλήνων ως αντίποινα για το Κυπριακό. Από τους 100.000 Έλληνες που ζούσαν εκείνη την εποχή στην Πόλη, τα χρόνια που ακολούθησαν ο αριθμός τους συρρικνώθηκε σταδιακά σε λίγες χιλιάδες. Τελικά αποδείχθηκε ότι το πογκρόμ είχε οργανωθεί από την ίδια την κυβέρνηση Μεντερές. Την αποκάλυψη έκαναν οι ίδιοι οι Τούρκοι όταν οι στρατιωτικοί κατέλαβαν το 1960 την εξουσία και κάθισαν στο σκαμνί την πρώην πολιτική ηγεσία. Καταδίκασαν τον πρώην πρωθυπουργό Μεντερές σε θάνατο δι' απαγχονισμού, καταδίκη η οποία εκτελέστηκε στις 17 Σεπτεμβρίου 1961.
Οι φωτογραφίες από τα «Σεπτεμβριανά». Στην 4η φωτογραφία το πρωτοσέλιδο της Τουρκικής εφημερίδας Ισταμπούλ Εξπρές.
Σήμερα θα αφιερώσω το σημείωμά μου στον διάλογό μου με τον Αλέξανδρο Νεχαμά. Δεν χρειάζεται συστάσεις, και όποιος θεωρεί ότι χρειάζεται ας ανατρέξει στη διεθνή βιβλιογραφία για να τις βρει. Ομότιμος καθηγητής στο Πρίνστον οφείλω να ομολογήσω ότι δεν γνωρίζω ολόκληρο το έργο του. Εχω διαβάσει το «Νίτσε: Η ζωή ως λογοτεχνία» και το «Περί Φιλίας». Με αφορμή τη σειρά των άρθρων μου για τη διδασκαλία της ελληνικής γραμματείας στη μέση εκπαίδευση, μου έστειλε μια επιστολή στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο όπου περιγράφει τη δική του εμπειρία. Ο Αλέξανδρος Νεχαμάς ήταν απόφοιτος του Κολλεγίου Αθηνών το 1964. Τμήμα κλασικό, ήτοι ανθρωπιστικές σπουδές, σχεδόν κατ’ αποκλειστικότητα Φιλοσοφική και Νομική. Αν δεν πέφτω έξω τότε στη Φιλοσοφική φιλοδοξούσαν να εγγραφούν όσοι μαθητές αγαπούσαν το διάβασμα και τη λογοτεχνία. Η συναναστροφή τους στην τάξη βοηθούσε και τους επίδοξους δικηγόρους να ενδιαφερθούν για τη γραμματεία που ξεπερνούσε τα όρια των συγγραμμάτων τους. Ολοί αυτοί διάβαζαν λογοτεχνία και φρόντιζαν τα ελληνικά τους.
Επανέρχομαι όμως στην εμπειρία του Νεχαμά. Οπως μου γράφει στην επιστολή του στην τελευταία τάξη έκαναν ολίγη από «Πρωταγόρα», «Αντιγόνη» χωρίς τα χορικά διότι «είναι δύσκολα» και τον «Επιτάφιο» του Θουκυδίδη. Οταν αποφοίτησε με το καλό, στην Αμερική τον κατέταξαν στο τρίτο εξάμηνο των κλασικών σπουδών. Στο τέταρτο εξάμηνο έκαναν αντίστροφη μετάφραση, από τα αγγλικά στα αρχαία ελληνικά. Και όπως γράφει ο Νεχαμάς εκεί κατάλαβε για πρώτη φορά πως όλα αυτά τα αριστουργήματα δεν υπάρχουν μόνον για να μας διδάσκουν γραμματική και συντακτικό. Μεταφέρουν ουσιαστικά προβλήματα που απασχολούν τον άνθρωπο του 21ου αιώνα όπως απασχολούσαν και τον άνθρωπο του 5ου αιώνα π.Χ. Η σύγκρουση ανάμεσα στην Αντιγόνη και τον Κρέοντα, ανάμεσα στην πόλη και την οικογένεια, ανάμεσα στους πολιτικούς νόμους και τους άγραφους νόμους της παράδοσης. Οταν ανακάλυψε αυτόν τον πλούτο, μου γράφει ο Νεχαμάς, αποφάσισε να ασχοληθεί επαγγελματικά μαζί του. Ευτυχώς για τον ίδιο και για εμάς. Το συμπέρασμα είναι ότι ένας διανοητής σαν τον Αλέξανδρο Νεχαμά, παρ’ ότι αποφοίτησε από ένα από τα καλύτερα ελληνικά σχολεία, το Κολλέγιο, συνειδητοποίησε την αξία των κλασικών γραμμάτων όταν πήγε στην Αμερική.
«1973. Ετος της δικής μου οιονεί αποφοίτησης. Οιονεί διότι είχα φύγει από το Κολλέγιο για να γλιτώσω από τον παραπάνω χρόνο. Ομως η διδακτέα ύλη ήταν η ίδια. Ολίγη από “Πρωταγόρα”, “Αντιγόνη” χωρίς τα χορικά, και “Επιτάφιος” του Θουκυδίδη. Το 1964, αν δεν κάνω λάθος, ίσχυε η περίφημη μεταρρύθμιση του Παπανούτσου. Το 1973 είχαμε χούντα. Εφυγα για να σπουδάσω στο Παρίσι με την επιθυμία να αφήσω πίσω μου ό,τι ελληνικό. Σπούδασα σύγχρονη συγκριτική λογοτεχνία και παρ’ ότι μιλούσαμε για τον Ουγκώ και τον Τολστόι οι αναφορές στην Ελλάδα ήταν τόσες που όχι μόνον με παρακινούσαν να ασχοληθώ μαζί της αλλά με έκαναν να ντρέπομαι που, αν και Ελληνας, δεν την ήξερα όσο όφειλα να την ξέρω. “Υπήρξε έτι το άριστο εκείνο, Ελληνικός”. Αυτό, δυστυχώς ή ευτυχώς δεν το έμαθα στην Ελλάδα όπου γεννήθηκα, ανατράφηκα και μεγάλωσα. Το έμαθα στη Γαλλία όπου ωρίμασα πνευματικά και ηθικά».
Το ερώτημα παραμένει: Πώς είναι δυνατόν το 1964 να μη διαφέρει από το 1973 και να μη διαφέρει από το 2022; Πόσες κυβερνήσεις έχουν αλλάξει, πόσοι υπουργοί; Ομως κανείς δεν έχει καταφέρει να ξεπεράσει το βασικό εμπόδιο της εκπαίδευσής μας, το σύμπλεγμα κατωτερότητας των ελληνικών, κατά συνέπεια των κλασικών σπουδών; Η παρ’ ημίν σχιζοφρένεια. Από τη μια αναγορεύουμε την κλασική Ελλάδα μας σε πρότυπο, από την άλλη δεν έχουμε τον τρόπο να εξηγήσουμε στους εαυτούς μας γιατί αυτό το πρότυπο είναι πρότυπο.
Ποια δύναμη θα είχε το σημερινό Ελληνόπουλο αν περνούσε τα σύνορα εξοπλισμένο με τη σωκρατική – πλατωνική σκέψη; Ελάτε τώρα. Η ελληνική παιδεία αντιμετωπίζει την κλασική σκέψη ως διεκπεραίωση κάποιας πολιτισμικής υποχρέωσης. Ως εκ τούτου δεν μπορεί να εμπνεύσει τα παιδιά της. Ερώτηση κρίσεως: Με ποιον τρόπο οι Ελληνες μπορούν να σταματήσουν να αντιπαθούν τον ελληνικό πολιτισμό;
Αγαπητοί φίλοι του Ραδιοφωνικού Θεάτρου, απόψε με αφορμή τη συμπλήρωση εκατό χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή, θα σας παρουσιάσω το έργο του Κώστα Τρυπάνη Οι πρόσφυγες του 1922.
Η υπόθεση (με λίγα λόγια):
Το έργο παρουσιάζει τις περιπέτειες μιας οικογένειας Μικρασιατών Ελλήνων που ζουν στην ελεύθερη πλέον από τον ελληνικό στρατό Σμύρνη. Οι αμέριμνες ημέρες, οι έρωτες και η μέθη της νίκης δίνουν σταδιακά τη σκυτάλη στην αγωνία, στον "Υπέρ Πάντων Αγώνα", στην καταστροφή και στη σκληρή πραγματικότητα της προσφυγιάς.
(Λόγια του συγγραφέα από τον από τον πρόλογο του βιβλίου)
Όταν γείρει προς τη δύση η ζωή, η μνήμη γυρίζει στα νεανικά χρόνια και μας παρορμά να ζωντανέψουμε και πάλι και να διασώσουμε κάτι από τις συγκλονιστικές εμπειρίες που δοκιμάσαμε τότε. Έτσι κι εμένα οι σκέψεις στράφηκαν στα δοξασμένα και τραγικά χρόνια του πρώτου παγκοσμίου πολέμου, που για την Ελλάδα τελείωσε με την Μικρασιατική καταστροφή του 1922, και έγραψα το θεατρικό έργο "Οι πρόσφυγες" με την ελπίδα να δώσω κάτι από τα γεγονότα και την ατμόσφαιρα της εποχής εκείνης. [...]
Ο Τρυπάνης γεννήθηκε στη Χίο και τελείωσε εκεί το περίφημο Α΄ Γυμνάσιο αρρένων της Χίου, διάδοχο της Σχολής της Χίου. Ο πατέρας του, Αθανάσιος, επέμενε ο Κωνσταντίνος να γίνει δικηγόρος, οπότε σπούδασε νομική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Τότε όμως ο πατέρας του απεβίωσε, οπότε ο Κωνσταντίνος άλλαξε σε σπουδές φιλολογίας και πήρε το διδακτορικό του το 1937. Συνέχισε ωστόσο τις σπουδές του στα πανεπιστήμια του Βερολίνου και του Μονάχου.
Επιστρέφοντας στην Ελλάδα, ο Τρυπάνης εκλέχθηκε υφηγητής της φιλοσοφικής σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών το 1939. Από το 1939 μέχρι το 1945 δίδαξε εκεί, με μία διακοπή για να πολεμήσει με τον ελληνικό στρατό στο αλβανικό μέτωπο. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής συνήθιζε να αψηφά τη βραδινή απαγόρευση της κυκλοφορίας για να έχει μακρές λογοτεχνικές συζητήσεις με τον διανοούμενο Γεώργιο Κατσίμπαλη, φίλο γενεών Ελλήνων ποιητών, με αποτέλεσμα να γνωρίσει και τη νεότερη ελληνική λογοτεχνία σε βάθος που δεν θα μπορούσε να αποκτήσει με άλλο τρόπο εκείνη την εποχή. Το 1947 ο Τρυπάνης εγκαταστάθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου δίδαξε στο Κολέγιο Έξετερ του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης ως Καθηγητής στην έδρα «Bywater and Sotheby» Βυζαντινής και Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας μέχρι το 1968. Στην Αγγλία ο Τρυπάνης γνώρισε τον ποιητή και κριτικό λογοτεχνίας Ίαν Φλέτσερ (1920-1988). Το 1968 ο Τρυπάνης εγκαταστάθηκε στο Σικάγο, αφού είχε ήδη διατελέσει επισκέπτης καθηγητής σε διάφορα αμερικανικά πανεπιστήμια και είχε δώσει διαλέξεις στα πανεπιστήμια της Βιέννης, της Νέας Υόρκης, του Σίδνεϊ και του Χάρβαρντ. Στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου δίδαξε κλασική φιλολογία μέχρι το 1974. Τότε, μετά την πτώση της δικτατορίας στην Ελλάδα, επέστρεψε στην Ελλάδα. Το ίδιο έτος εκλέχθηκε τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών και, μετά από μία τυχαία συζήτηση σε ένα επίσημο δείπνο με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, δέχθηκε την πρότασή του να αναλάβει το Υπουργείο Πολιτισμού και Επιστημών, οπότε εκλέχθηκε βουλευτής επικρατείας και υπηρέτησε στο υπουργείο μέχρι το 1977. Ο Τρυπάνης ίδρυσε την «Εταιρεία Ρωμαϊκών Σπουδών» και το 1986 διετέλεσε Πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών. Παρέμεινε στην Ελλάδα μέχρι τον θάνατό του. Πέθανε στην Αθήνα σε ηλικία 84 ετών.
Ήταν έγγαμος και είχε μία κόρη από τον δεύτερο γάμο του. Υπήρξε καλός παίκτης αντισφαίρισης και πρωταθλητής του κολεγίου του στην τοιχοσφαίριση (σκουός) μέχρι την ηλικία των 50 ετών Το έργο του
Ο Κωνσταντίνος Τρυπάνης άφησε πίσω του ένα επιστημονικό έργο που εκτείνεται σε όλο το εύρος της ελληνικής φιλολογίας, από τον Όμηρο ως τα βυζαντινά γράμματα και από τους κλασικούς χρόνους ως τη νεότερη γλώσσα και λογοτεχνία, ένα έργο που ολοκληρώνουν οι μεταφράσεις του. Από την άλλη πλευρά, απετόλμησε, πιθανώς μετά από παρότρυνση του Φλέτσερ, να γράψει ο ίδιος και να εκδώσει ποίηση στην αγγλική γλώσσα. Παρότι η ποίηση αυτή έχει πλέον ξεχαστεί, στην εποχή του δέχθηκε επαίνους από την κριτική, με δύο από τις συλλογές του (The Stones of Troy και The Cocks of Hades) να αποσπούν τη διάκριση της Poetry Book Society και το Βραβείο Heinemann της Βασιλικής Εταιρείας Λογοτεχνίας. Η ποίηση του Τρυπάνη επαινέθηκε επίσης από προσωπικότητες του χώρου όπως ο Αμερικανός ποιητής Θήοντορ Ρέτκη, ο Αγγλοαμερικανός Ουίσταν Ώντεν και ο Βρετανός Τζων Γουέιν[8], ενώ κίνησε και το ενδιαφέρον του Τόμας Στερνς Έλιοτ. Στην Αγγλία, ο Τρυπάνης άρχισε να αναπτύσσει ένα δικό του ποιητικό κύκλο. Πολλά από τα ποιήματα του Τρυπάνη έχουν ως θέμα τους τα καλλιτεχνήματα, την ιστορία και τη μυθολογία της αρχαιότητας, ιδίαιτερα της κλασικής Ελλάδας και Ρώμης, αν και κάποια επικεντρώνονται σε πλευρές και γεγονότα της σύγχρονής του εποχής. Ποιητικές συλλογέςPedasus: Twenty-four Poems (1955) (περιορισμένη έκδοση, 150 αντίτυπα) The Stones of Troy (1957) The Cocks of Hades (1958) Pompeian Dog (1964) Grooves in the Wind (1964) (επιλογές από τις The Stones of Troy και The Cocks of Hades, συν ένα νέο ποίημα) The Elegies of a Glass Adonis (1967) (περιορισμένη έκδοση, 450 αριθμημένα αντίτυπα, το καθένα υπογεγραμμένο από τον συγγραφέα) The Glass Adonis (1972) (εμπεριέχει και τις Elegies of a Glass Adonis)
Στην ελληνική γλώσσα δημοσιεύθηκαν οι ποιητικές συλλογές του:Ταρτησσός φαναγόρεια Αλεξάνδρεια εσχάτη (1945) Σκιάς όναρ (εκδ. «Βιβλιοπωλείον της Εστίας», Αθήνα 1986, 80 σελ.) Καταλεπτόν (1991) Σωρός (1992) Θεατρικό έργοΟι πρόσφυγες («Εκδόσεις των φίλων», Αθήνα 1983, 88 σελ., ISBN 9780002891400) ΜεταφράσειςΚαλλίμαχος, Aetia, Iambi, lyric poems, Hecale, minor epic and elegiac poems, and other fragments (1975) Sophocles, the Three Theban Plays (1986) Λογοτεχνική κριτική και επιμέλειεςΑλεξανδρινή ποίηση (1943) Medieval and Modern Greek Poetry (Μεσαιωνική και νεότερη ελληνική ποίηση, 1951) Ρωμανός, Sancti Romani Melodi Cantica. I: Cantica genuina (1963· επιμέλεια, με βάση την προπαρασκευή του δασκάλου του, καθηγητή Πάουλ Μάας [Paul Maas]) Fourteen Early Byzantine Cantica (Βιέννη, 1968· κριτική έκδοση, αφιερωμένη στον εκλιπόντα Πάουλ Μάας, που είχε την προπαρασκευή του υλικού) Ρωμανός, Sancti Romani Melodi Cantica. II: Cantica dubia (1970· επιμέλεια, με βάση την προπαρασκευή του εκλιπόντος δασκάλου του, Πάουλ Μάας) The Penguin Book of Greek Verse (1971) (επιμέλεια) The Homeric Epics (1977) Greek Poetry, from Homer to Seferis (1981, σε ελλην. έκδοση: Ελληνική ποίηση − Από τον `Ομηρο ως τον Σεφέρη, εκδ. «Βιβλιοπωλείον της Εστίας», Αθήνα 1990, 426 σελ., ISBN 9780000505781) Ο αττικισμός και το γλωσσικό μας ζήτημα (εκδ. «Σύλλογος προς διάδοσιν ωφελίμων βιβλίων», Αθήνα 1984, 63 σελ., ISBN 9780007133567)
Η μεταφορά έγινε από το κανάλι Ναταλία Δεδουσοπούλου:
Από τις 24 Αυγούστου έως τις 13 Σεπτεμβρίου πραγματοποιήθηκαν σκληρές συγκρούσεις σε όλη την έκταση του μετώπου.
Μέχρι τις 13 Σεπτεμβρίου οι ελληνικές δυνάμεις κατάφεραν να διασπάσουν τις δύο τουρκικές αμυντικές γραμμές και να καταλάβουν την γραμμή Καρά Νταγ – Τσαλ Νταγ – Αρντίζ Νταγ – Καλέ Γκρότο. Απέμενε η τρίτη και τελευταία αμυντική γραμμή των Τούρκων, που κάλυπτε την Άγκυρα, έδρα των κεμαλιστών.Όμως, οι επιτυχίες αυτές των Ελλήνων κατακτήθηκαν με τεράστιες θυσίες σε έμψυχο υλικό, αλλά και σε εφόδια. Παράλληλα, παρουσιάστηκαν σοβαρά προβλήματα, όπως η πλημμελής διοίκηση, η κόπωση των τμημάτων, η έλλειψη ικανών εφεδρειών να αναπληρώσουν τις μεγάλες απώλειες ανδρών, προβλήματα επισιτισμού και γενικότερα ανεφοδιασμού του στρατού.
Από τις 16 Σεπτεμβρίου αποφασίστηκε η διακοπή της επίθεσης και η προσωρινή μετάπτωση σε άμυνα, καθώς οι προβλέψεις για συνέχιση της επίθεσης ήταν ιδιαίτερα δυσοίωνες.Πορομοίως και στην πλευρά των Τούρκων η κατάσταση ήταν κρίσιμη, με μεγάλες απώλειες ενώ είχαν διασπαστεί οι δύο αμυντικές γραμμές τους. Η τουρκική διοίκηση σκέφθηκε προς στιγμήν την απόσυρση πίσω από την Άγκυρα, αλλά αυτό θα ισοδυναμούσε με καταστροφή, γιατί θα έπεφτε στα Ελληνικά χέρια η πρωτεύουσά τους Άγκυρα η κύρια βάση ανεφοδιασμού τους και ανατολικά αυτής, χωρίς σοβαρή δημογραφική βάση και χωρίς εφόδια η συνέχιση της αντίστασης τους θα ήταν ανέφικτη.Οι απώλειες των επιχειρήσεων για τον Στρατό μας ανήλθαν σε 4.000 νεκρούς και 19.000 τραυματίες, ενώ για την τουρκική πλευρά οι απώλειες ανήλθαν σε νεκρούς και τραυματίες γύρω στις 15.000.Η διοίκηση της Ελληνικής Στρατιάς τότε, αμφιταλαντευόμενη και αδυνατώντας να αποφασίσει για την εξέλιξη των επιχειρήσεων, έστειλε τηλεγράφημα στην κυβέρνηση στην Αθήνα ζητώντας από τον πρωθυπουργό Δ. Γούναρη εντολές για την περαιτέρω συνέχιση της επίθεσης. Ο Γούναρης με έκπληξη απάντησε ότι ήταν αναρμόδιος και συνέστησε να ληφθεί η απόφαση “συμφώνως προς το στρατιωτικόν συμφέρον”.
Το απόγευμα της 21ης Σεπτεμβρίου ο αρχηγός της Στρατιάς Μικράς Ασίας Αναστάσιος Παπούλας αποφάσισε τη διακοπή των επιχειρήσεων και την υποχώρηση στις θέσεις εξόρμησης, δυτικά του Σαγγάριου. Η μεγάλη επιχείρηση έληξε άδοξα για τις Ελληνικές δυνάμεις, αφού δεν πέτυχαμε τους αντικειμενικούς στόχους που ήταν η κατάληψη της Άγκυρας και η καταστροφή του κεμαλικού στρατού. H τελική σύμπτυξη αποτελεί αναμφισβήτητα έναν άθλο των τριών Σωμάτων Στρατού, αφού επιτεύχθηκε χωρίς απώλειες σε άνδρες και υλικό.
"Όταν ο Φιλόνικος ο Θεσσαλός είχε φέρει στον Φίλιππο τον Βουκεφάλα για να τον αγοράσει για τριάντα τάλαντα, κατέβηκαν στην πεδιάδα για να δοκιμάσουν το άλογο , που φαινόταν ατίθασο και γενικά δύσκολο να το αντιμετωπίσει κανείς, αφού ούτε δεχόταν αναβάτη ούτε ανεχόταν τη φωνή κανενός από τους ανθρώπους του Φιλίππου, αλλά αγρίευε με όλους.
Και ενώ ο Φίλιππος άρχισε να δυσανασχετεί και έδωσε εντολή να απομακρύνουν το άλογο, επειδή κατά τη γνώμη του ήταν πάρα πολύ άγριο και ατίθασο, ο Αλέξανδρος που ήταν παρών είπε: «τι άλογο χάνουν, επειδή δεν μπορούν να το χειριστούν από απειρία και μαλθακότητα».
Στην αρχή ο Φίλιππος σιώπησε· επειδή όμως ο Αλέξανδρος έλεγε και ξανάλεγε τα ίδια πολλές φορές και είχε ταραχθεί, ο Φίλιππος είπε: «τολμάς και κατακρίνεις εσύ τους μεγαλύτερους, επειδή πιστεύεις ότι ξέρεις κάτι περισσότερο ο ίδιος ή επειδή μπορείς να κουμαντάρεις το άλογο καλύτερα;»
«Αυτό τουλάχιστον» είπε «θα μπορούσα να το χειριστώ καλύτερα από άλλον»
«Αν δεν το χειριστείς, ποιά τιμωρία πρέπει να υποστείς για την αυθάδειά σου;»
«Θα πληρώσω εγώ, μα τον Δία» είπε «την αξία του αλόγου».
Έπεσε τότε γέλιο· στη συνέχεια όμως, αφού συμφώνησαν μεταξύ τους την τιμή σε χρήμα, έτρεξε αμέσως προς το άλογο, έπιασε τα χαλινάρια και το έστρεψε προς τον ήλιο, επειδή κατάλαβε, καθώς φαίνεται, ότι, βλέποντας το άλογο τη σκιά του να πέφτει μπροστά του και να κινείται, τρόμαζε.
Και, αφού έτρεξε για λίγο δίπλα στο άλογο κρατώντας τα χαλινάρια, ενώ αυτό κάλπαζε, και το χάιδεψε, καθώς το έβλεπε γεμάτο θυμό και αγριάδα, πέταξε ήσυχα τη χλαμύδα και με ένα πήδημα κάθισε σταθερά επάνω του. Τράβηξε ελαφριά με τα λουριά το χαλινάρι και έσφιξε το λουρί χωρίς μαστίγωμα και σπιρούνιασμα.
Και καθώς έβλεπε ότι το άλογο έπαψε να είναι απειλητικό και ήταν έτοιμο να τρέξει, χαλάρωσε τα χαλινάρια και το άφησε να τρέξει, φωνάζοντας πια πιο δυνατά και χτυπώντας το με τα πόδια.
Στην αρχή ο Φίλιππος και η ακολουθία του ήταν αγχωμένοι και σιωπηλοί· μόλις όμως έστριψε και γύρισε πίσω σοβαρός και χαρούμενος, όλοι γενικά ζητωκραύγασαν· ο πατέρας του όμως λένε πως δάκρυσε κάπως από χαρά και, αφού κατέβηκε ο Αλέξανδρος από το άλογο, τον φίλησε και του είπε: «παιδί μου, να ζητήσεις βασίλειο ισάξιο με σένα, γιατί η Μακεδονία δεν σε χωράει».
«Οὐκ ἐξεστὶ σοὶ ἔχειν, τὴν γυναῖκα τοῦ ἀδελφοῦ σου». Δεν σου επιτρέπεται από το νόμο του Θεού να έχεις τη γυναίκα του αδελφού σου, ο όποιος ζει ακόμα.
Λόγια του Τιμίου Προδρόμου, που αποτελούσαν μαχαιριές στις διεφθαρμένες συνειδήσεις του βασιλιά Ηρώδη Αντίπα και της παράνομης συζύγου του Ηρωδιάδος, που ήταν, γυναίκα του αδελφού του Φιλίππου. Ο Ηρώδης, μη ανεχόμενος τους ελέγχους του Προδρόμου, τον φυλάκισε. Σε κάποια γιορτή όμως των γενεθλίων του, ο Ηρώδης υποσχέθηκε με όρκο να δώσει στην κόρη της Ηρωδιάδος ότι ζητήσει, διότι του άρεσε πολύ ο χορός της.
Τότε η αιμοβόρος Ηρωδιάς είπε στην κόρη της να ζητήσει στο πιάτο το κεφάλι του Ιωάννη. Πράγμα που τελικά έγινε. Έτσι, ο ένδοξος Πρόδρομος του Σωτήρα θα παραμένει στους αιώνες υπόδειγμα σε όλους όσους θέλουν να υπηρετούν την αλήθεια και να αγωνίζονται κατά της διαφθοράς, ανεξάρτητα από κινδύνους και θυσίες. Και να τι λένε οι 24 πρεσβύτεροι της Αποκάλυψης στο Θεό για τους διεφθαρμένους: «ἦλθεν... ὁ καιρὸς τῶν ἐθνῶν κριθήναι... καὶ διαφθείραι τοὺς διαφθείροντας τὴν γῆν».
Ήλθε, δηλαδή, ο καιρός της ανάστασης των νεκρών για να κριθεί ο κόσμος και να καταστρέψεις Θεέ μου εκείνους, που με τη διεφθαρμένη ζωή τους διαφθείρουν και καταστρέφουν τη γη. Αμήν. ✝️
