Αγαπητοί φίλοι του Ραδιοφωνικού Θεάτρου, απόψε με αφορμή τη συμπλήρωση εκατό χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή, θα σας παρουσιάσω το έργο του Κώστα Τρυπάνη Οι πρόσφυγες του 1922.
Το έργο παρουσιάζει τις περιπέτειες μιας οικογένειας Μικρασιατών Ελλήνων που ζουν στην ελεύθερη πλέον από τον ελληνικό στρατό Σμύρνη. Οι αμέριμνες ημέρες, οι έρωτες και η μέθη της νίκης δίνουν σταδιακά τη σκυτάλη στην αγωνία, στον "Υπέρ Πάντων Αγώνα", στην καταστροφή και στη σκληρή πραγματικότητα της προσφυγιάς.
(Λόγια του συγγραφέα από τον από τον πρόλογο του βιβλίου)
Όταν γείρει προς τη δύση η ζωή, η μνήμη γυρίζει στα νεανικά χρόνια και μας παρορμά να ζωντανέψουμε και πάλι και να διασώσουμε κάτι από τις συγκλονιστικές εμπειρίες που δοκιμάσαμε τότε. Έτσι κι εμένα οι σκέψεις στράφηκαν στα δοξασμένα και τραγικά χρόνια του πρώτου παγκοσμίου πολέμου, που για την Ελλάδα τελείωσε με την Μικρασιατική καταστροφή του 1922, και έγραψα το θεατρικό έργο "Οι πρόσφυγες" με την ελπίδα να δώσω κάτι από τα γεγονότα και την ατμόσφαιρα της εποχής εκείνης. [...]
Ο Κωνσταντίνος Α. Τρυπάνης (22 Ιανουαρίου 1909 − 18 Ιανουαρίου 1993) ήταν Έλληνας κλασικός φιλόλογος, ποιητής, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, ακαδημαϊκός, βουλευτής επικρατείας και υπουργός Πολιτισμού και Επιστημών.
Ο Τρυπάνης γεννήθηκε στη Χίο και τελείωσε εκεί το περίφημο Α΄ Γυμνάσιο αρρένων της Χίου, διάδοχο της Σχολής της Χίου. Ο πατέρας του, Αθανάσιος, επέμενε ο Κωνσταντίνος να γίνει δικηγόρος, οπότε σπούδασε νομική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Τότε όμως ο πατέρας του απεβίωσε, οπότε ο Κωνσταντίνος άλλαξε σε σπουδές φιλολογίας και πήρε το διδακτορικό του το 1937. Συνέχισε ωστόσο τις σπουδές του στα πανεπιστήμια του Βερολίνου και του Μονάχου.
Επιστρέφοντας στην Ελλάδα, ο Τρυπάνης εκλέχθηκε υφηγητής της φιλοσοφικής σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών το 1939. Από το 1939 μέχρι το 1945 δίδαξε εκεί, με μία διακοπή για να πολεμήσει με τον ελληνικό στρατό στο αλβανικό μέτωπο. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής συνήθιζε να αψηφά τη βραδινή απαγόρευση της κυκλοφορίας για να έχει μακρές λογοτεχνικές συζητήσεις με τον διανοούμενο Γεώργιο Κατσίμπαλη, φίλο γενεών Ελλήνων ποιητών, με αποτέλεσμα να γνωρίσει και τη νεότερη ελληνική λογοτεχνία σε βάθος που δεν θα μπορούσε να αποκτήσει με άλλο τρόπο εκείνη την εποχή. Το 1947 ο Τρυπάνης εγκαταστάθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου δίδαξε στο Κολέγιο Έξετερ του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης ως Καθηγητής στην έδρα «Bywater and Sotheby» Βυζαντινής και Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας μέχρι το 1968. Στην Αγγλία ο Τρυπάνης γνώρισε τον ποιητή και κριτικό λογοτεχνίας Ίαν Φλέτσερ (1920-1988). Το 1968 ο Τρυπάνης εγκαταστάθηκε στο Σικάγο, αφού είχε ήδη διατελέσει επισκέπτης καθηγητής σε διάφορα αμερικανικά πανεπιστήμια και είχε δώσει διαλέξεις στα πανεπιστήμια της Βιέννης, της Νέας Υόρκης, του Σίδνεϊ και του Χάρβαρντ. Στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου δίδαξε κλασική φιλολογία μέχρι το 1974. Τότε, μετά την πτώση της δικτατορίας στην Ελλάδα, επέστρεψε στην Ελλάδα. Το ίδιο έτος εκλέχθηκε τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών και, μετά από μία τυχαία συζήτηση σε ένα επίσημο δείπνο με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, δέχθηκε την πρότασή του να αναλάβει το Υπουργείο Πολιτισμού και Επιστημών, οπότε εκλέχθηκε βουλευτής επικρατείας και υπηρέτησε στο υπουργείο μέχρι το 1977. Ο Τρυπάνης ίδρυσε την «Εταιρεία Ρωμαϊκών Σπουδών» και το 1986 διετέλεσε Πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών. Παρέμεινε στην Ελλάδα μέχρι τον θάνατό του. Πέθανε στην Αθήνα σε ηλικία 84 ετών.
Ήταν έγγαμος και είχε μία κόρη από τον δεύτερο γάμο του. Υπήρξε καλός παίκτης αντισφαίρισης και πρωταθλητής του κολεγίου του στην τοιχοσφαίριση (σκουός) μέχρι την ηλικία των 50 ετών
Το έργο του
Ο Κωνσταντίνος Τρυπάνης άφησε πίσω του ένα επιστημονικό έργο που εκτείνεται σε όλο το εύρος της ελληνικής φιλολογίας, από τον Όμηρο ως τα βυζαντινά γράμματα και από τους κλασικούς χρόνους ως τη νεότερη γλώσσα και λογοτεχνία, ένα έργο που ολοκληρώνουν οι μεταφράσεις του. Από την άλλη πλευρά, απετόλμησε, πιθανώς μετά από παρότρυνση του Φλέτσερ, να γράψει ο ίδιος και να εκδώσει ποίηση στην αγγλική γλώσσα. Παρότι η ποίηση αυτή έχει πλέον ξεχαστεί, στην εποχή του δέχθηκε επαίνους από την κριτική, με δύο από τις συλλογές του (The Stones of Troy και The Cocks of Hades) να αποσπούν τη διάκριση της Poetry Book Society και το Βραβείο Heinemann της Βασιλικής Εταιρείας Λογοτεχνίας. Η ποίηση του Τρυπάνη επαινέθηκε επίσης από προσωπικότητες του χώρου όπως ο Αμερικανός ποιητής Θήοντορ Ρέτκη, ο Αγγλοαμερικανός Ουίσταν Ώντεν και ο Βρετανός Τζων Γουέιν[8], ενώ κίνησε και το ενδιαφέρον του Τόμας Στερνς Έλιοτ. Στην Αγγλία, ο Τρυπάνης άρχισε να αναπτύσσει ένα δικό του ποιητικό κύκλο. Πολλά από τα ποιήματα του Τρυπάνη έχουν ως θέμα τους τα καλλιτεχνήματα, την ιστορία και τη μυθολογία της αρχαιότητας, ιδίαιτερα της κλασικής Ελλάδας και Ρώμης, αν και κάποια επικεντρώνονται σε πλευρές και γεγονότα της σύγχρονής του εποχής.
Ποιητικές συλλογέςPedasus: Twenty-four Poems (1955) (περιορισμένη έκδοση, 150 αντίτυπα)
The Stones of Troy (1957)
The Cocks of Hades (1958)
Pompeian Dog (1964)
Grooves in the Wind (1964) (επιλογές από τις The Stones of Troy και The Cocks of Hades, συν ένα νέο ποίημα)
The Elegies of a Glass Adonis (1967) (περιορισμένη έκδοση, 450 αριθμημένα αντίτυπα, το καθένα υπογεγραμμένο από τον συγγραφέα)
The Glass Adonis (1972) (εμπεριέχει και τις Elegies of a Glass Adonis)
Στην ελληνική γλώσσα δημοσιεύθηκαν οι ποιητικές συλλογές του:Ταρτησσός φαναγόρεια Αλεξάνδρεια εσχάτη (1945)
Σκιάς όναρ (εκδ. «Βιβλιοπωλείον της Εστίας», Αθήνα 1986, 80 σελ.)
Καταλεπτόν (1991)
Σωρός (1992)
Θεατρικό έργοΟι πρόσφυγες («Εκδόσεις των φίλων», Αθήνα 1983, 88 σελ., ISBN 9780002891400)
ΜεταφράσειςΚαλλίμαχος, Aetia, Iambi, lyric poems, Hecale, minor epic and elegiac poems, and other fragments (1975)
Sophocles, the Three Theban Plays (1986)
Λογοτεχνική κριτική και επιμέλειεςΑλεξανδρινή ποίηση (1943)
Medieval and Modern Greek Poetry (Μεσαιωνική και νεότερη ελληνική ποίηση, 1951)
Ρωμανός, Sancti Romani Melodi Cantica. I: Cantica genuina (1963· επιμέλεια, με βάση την προπαρασκευή του δασκάλου του, καθηγητή Πάουλ Μάας [Paul Maas])
Fourteen Early Byzantine Cantica (Βιέννη, 1968· κριτική έκδοση, αφιερωμένη στον εκλιπόντα Πάουλ Μάας, που είχε την προπαρασκευή του υλικού)
Ρωμανός, Sancti Romani Melodi Cantica. II: Cantica dubia (1970· επιμέλεια, με βάση την προπαρασκευή του εκλιπόντος δασκάλου του, Πάουλ Μάας)
The Penguin Book of Greek Verse (1971) (επιμέλεια)
The Homeric Epics (1977)
Greek Poetry, from Homer to Seferis (1981, σε ελλην. έκδοση: Ελληνική ποίηση − Από τον `Ομηρο ως τον Σεφέρη, εκδ. «Βιβλιοπωλείον της Εστίας», Αθήνα 1990, 426 σελ., ISBN 9780000505781)
Ο αττικισμός και το γλωσσικό μας ζήτημα (εκδ. «Σύλλογος προς διάδοσιν ωφελίμων βιβλίων», Αθήνα 1984, 63 σελ., ISBN 9780007133567)
Ο Κωνσταντίνος Α. Τρυπάνης (22 Ιανουαρίου 1909 − 18 Ιανουαρίου 1993) ήταν Έλληνας κλασικός φιλόλογος, ποιητής, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, ακαδημαϊκός, βουλευτής επικρατείας και υπουργός Πολιτισμού και Επιστημών.
Ο Τρυπάνης γεννήθηκε στη Χίο και τελείωσε εκεί το περίφημο Α΄ Γυμνάσιο αρρένων της Χίου, διάδοχο της Σχολής της Χίου. Ο πατέρας του, Αθανάσιος, επέμενε ο Κωνσταντίνος να γίνει δικηγόρος, οπότε σπούδασε νομική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Τότε όμως ο πατέρας του απεβίωσε, οπότε ο Κωνσταντίνος άλλαξε σε σπουδές φιλολογίας και πήρε το διδακτορικό του το 1937. Συνέχισε ωστόσο τις σπουδές του στα πανεπιστήμια του Βερολίνου και του Μονάχου.
Επιστρέφοντας στην Ελλάδα, ο Τρυπάνης εκλέχθηκε υφηγητής της φιλοσοφικής σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών το 1939. Από το 1939 μέχρι το 1945 δίδαξε εκεί, με μία διακοπή για να πολεμήσει με τον ελληνικό στρατό στο αλβανικό μέτωπο. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής συνήθιζε να αψηφά τη βραδινή απαγόρευση της κυκλοφορίας για να έχει μακρές λογοτεχνικές συζητήσεις με τον διανοούμενο Γεώργιο Κατσίμπαλη, φίλο γενεών Ελλήνων ποιητών, με αποτέλεσμα να γνωρίσει και τη νεότερη ελληνική λογοτεχνία σε βάθος που δεν θα μπορούσε να αποκτήσει με άλλο τρόπο εκείνη την εποχή. Το 1947 ο Τρυπάνης εγκαταστάθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου δίδαξε στο Κολέγιο Έξετερ του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης ως Καθηγητής στην έδρα «Bywater and Sotheby» Βυζαντινής και Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας μέχρι το 1968. Στην Αγγλία ο Τρυπάνης γνώρισε τον ποιητή και κριτικό λογοτεχνίας Ίαν Φλέτσερ (1920-1988). Το 1968 ο Τρυπάνης εγκαταστάθηκε στο Σικάγο, αφού είχε ήδη διατελέσει επισκέπτης καθηγητής σε διάφορα αμερικανικά πανεπιστήμια και είχε δώσει διαλέξεις στα πανεπιστήμια της Βιέννης, της Νέας Υόρκης, του Σίδνεϊ και του Χάρβαρντ. Στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου δίδαξε κλασική φιλολογία μέχρι το 1974. Τότε, μετά την πτώση της δικτατορίας στην Ελλάδα, επέστρεψε στην Ελλάδα. Το ίδιο έτος εκλέχθηκε τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών και, μετά από μία τυχαία συζήτηση σε ένα επίσημο δείπνο με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, δέχθηκε την πρότασή του να αναλάβει το Υπουργείο Πολιτισμού και Επιστημών, οπότε εκλέχθηκε βουλευτής επικρατείας και υπηρέτησε στο υπουργείο μέχρι το 1977. Ο Τρυπάνης ίδρυσε την «Εταιρεία Ρωμαϊκών Σπουδών» και το 1986 διετέλεσε Πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών. Παρέμεινε στην Ελλάδα μέχρι τον θάνατό του. Πέθανε στην Αθήνα σε ηλικία 84 ετών.
Ήταν έγγαμος και είχε μία κόρη από τον δεύτερο γάμο του. Υπήρξε καλός παίκτης αντισφαίρισης και πρωταθλητής του κολεγίου του στην τοιχοσφαίριση (σκουός) μέχρι την ηλικία των 50 ετών
Το έργο του
Ο Κωνσταντίνος Τρυπάνης άφησε πίσω του ένα επιστημονικό έργο που εκτείνεται σε όλο το εύρος της ελληνικής φιλολογίας, από τον Όμηρο ως τα βυζαντινά γράμματα και από τους κλασικούς χρόνους ως τη νεότερη γλώσσα και λογοτεχνία, ένα έργο που ολοκληρώνουν οι μεταφράσεις του. Από την άλλη πλευρά, απετόλμησε, πιθανώς μετά από παρότρυνση του Φλέτσερ, να γράψει ο ίδιος και να εκδώσει ποίηση στην αγγλική γλώσσα. Παρότι η ποίηση αυτή έχει πλέον ξεχαστεί, στην εποχή του δέχθηκε επαίνους από την κριτική, με δύο από τις συλλογές του (The Stones of Troy και The Cocks of Hades) να αποσπούν τη διάκριση της Poetry Book Society και το Βραβείο Heinemann της Βασιλικής Εταιρείας Λογοτεχνίας. Η ποίηση του Τρυπάνη επαινέθηκε επίσης από προσωπικότητες του χώρου όπως ο Αμερικανός ποιητής Θήοντορ Ρέτκη, ο Αγγλοαμερικανός Ουίσταν Ώντεν και ο Βρετανός Τζων Γουέιν[8], ενώ κίνησε και το ενδιαφέρον του Τόμας Στερνς Έλιοτ. Στην Αγγλία, ο Τρυπάνης άρχισε να αναπτύσσει ένα δικό του ποιητικό κύκλο. Πολλά από τα ποιήματα του Τρυπάνη έχουν ως θέμα τους τα καλλιτεχνήματα, την ιστορία και τη μυθολογία της αρχαιότητας, ιδίαιτερα της κλασικής Ελλάδας και Ρώμης, αν και κάποια επικεντρώνονται σε πλευρές και γεγονότα της σύγχρονής του εποχής.
Ποιητικές συλλογέςPedasus: Twenty-four Poems (1955) (περιορισμένη έκδοση, 150 αντίτυπα)
The Stones of Troy (1957)
The Cocks of Hades (1958)
Pompeian Dog (1964)
Grooves in the Wind (1964) (επιλογές από τις The Stones of Troy και The Cocks of Hades, συν ένα νέο ποίημα)
The Elegies of a Glass Adonis (1967) (περιορισμένη έκδοση, 450 αριθμημένα αντίτυπα, το καθένα υπογεγραμμένο από τον συγγραφέα)
The Glass Adonis (1972) (εμπεριέχει και τις Elegies of a Glass Adonis)
Στην ελληνική γλώσσα δημοσιεύθηκαν οι ποιητικές συλλογές του:Ταρτησσός φαναγόρεια Αλεξάνδρεια εσχάτη (1945)
Σκιάς όναρ (εκδ. «Βιβλιοπωλείον της Εστίας», Αθήνα 1986, 80 σελ.)
Καταλεπτόν (1991)
Σωρός (1992)
Θεατρικό έργοΟι πρόσφυγες («Εκδόσεις των φίλων», Αθήνα 1983, 88 σελ., ISBN 9780002891400)
ΜεταφράσειςΚαλλίμαχος, Aetia, Iambi, lyric poems, Hecale, minor epic and elegiac poems, and other fragments (1975)
Sophocles, the Three Theban Plays (1986)
Λογοτεχνική κριτική και επιμέλειεςΑλεξανδρινή ποίηση (1943)
Medieval and Modern Greek Poetry (Μεσαιωνική και νεότερη ελληνική ποίηση, 1951)
Ρωμανός, Sancti Romani Melodi Cantica. I: Cantica genuina (1963· επιμέλεια, με βάση την προπαρασκευή του δασκάλου του, καθηγητή Πάουλ Μάας [Paul Maas])
Fourteen Early Byzantine Cantica (Βιέννη, 1968· κριτική έκδοση, αφιερωμένη στον εκλιπόντα Πάουλ Μάας, που είχε την προπαρασκευή του υλικού)
Ρωμανός, Sancti Romani Melodi Cantica. II: Cantica dubia (1970· επιμέλεια, με βάση την προπαρασκευή του εκλιπόντος δασκάλου του, Πάουλ Μάας)
The Penguin Book of Greek Verse (1971) (επιμέλεια)
The Homeric Epics (1977)
Greek Poetry, from Homer to Seferis (1981, σε ελλην. έκδοση: Ελληνική ποίηση − Από τον `Ομηρο ως τον Σεφέρη, εκδ. «Βιβλιοπωλείον της Εστίας», Αθήνα 1990, 426 σελ., ISBN 9780000505781)
Ο αττικισμός και το γλωσσικό μας ζήτημα (εκδ. «Σύλλογος προς διάδοσιν ωφελίμων βιβλίων», Αθήνα 1984, 63 σελ., ISBN 9780007133567)
Η μεταφορά έγινε από το κανάλι Ναταλία Δεδουσοπούλου:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου