Πολιτισμική Διαδρομή

Πλέι Στρίμπεργκ, του Φρήντριχ Ντύρρενματ. Γράφει ο Παύλος Παπαδόπουλος.

Γράφει ο Παύλος Παπαδόπουλος.

Αγαπητοί φίλοι του θεάτρου, απόψε θα σας παρουσιάσω την παράδοξη, πικρή σάτιρα του Φρήντριχ Ντύρρενματ, Πλέι Στρίμπεργκ. Το έργο πρωτοεμφανίστηκε το 1968 και από την αρχή κίνησε το ενδιαφέρον του κοινού.

Ο ελβετόφωνος δραματουργός (1921-19900 δούλεψε είκοσι χρόνια την ιδέα στο μυαλό του, ενώ στο μεταξύ έγραψε ένα σωρό άλλα έργα. Ο συγγραφέας περνά την άποψη ότι ο ηθοποιός δεν ενσαρκώνει το ρόλο· αλλά είναι «άνθρωπος επί σκηνής». Μια σκηνή που με τη μεσολάβηση του ηθοποιού γίνεται «κάτι παραπάνω από φιλολογία».

Στην Ελλάδα, το έργο ανέβηκε το 1983, σε παράσταση του Εθνικού Θεάτρου. Το 1988 μεταδόθηκε από την εκπομπή ¨Το Θέατρο της Δευτέρας¨. Η ψυχρή οργή· η υφέρπουσα· ειρωνεία και ο σκοτεινός πεσιμισμός· λάμπρυναν την ψυχολογική παράσταση του πρωταγωνιστή Λυκούργου Καλλέργη.

Ο τίτλος.

Ο τίτλος σημαίνει: Ο Στρίμπεργκ «παίζει», που πάει να πει ότι κατευθύνει κριτικά τη διάρθρωση του θεματικού και δραματουργικού υλικού, το οποίο έλαβε από το Στρίμπεργκ. Αυτό το πράττει για να διατυπώσει τη δική του θεώρηση για τον αστικό γάμο, τις αξίες του, το μέλλον του και τη σαθρή προέκταση του: Την αστική κοινωνία.

Έχουμε να κάνουμε μια έξυπνη διασκευή του έργου του Στρίμπεργκ. Εντύπωση προκαλεί η χρήση της αγγλικής λέξης play. Ακόμη και στο δικό του γερμανικό κείμενο. Μια πράξη πρωτοφανής για γερμανόφωνο συγγραφέα.

Ο Αύγουστος Στρίμπεργκ.

Ανάμεσα στους τρεις γενάρχες του Νεώτερου Ευρωπαϊκού Θεάτρου, τον Ίψεν, τον Τσέχωφ και το Στρίμπεργκ, ο τελευταίος κατέχει την πιο περίεργη θέση.

Ο Στρίμπεργκ είχε τρεις αποτυχημένους γάμους. Χρησιμοποίησε πλούσιο αυτοβιογραφικό υλικό· και επένδυσε μεγάλες ποσότητες παράνοιας από τις αποθήκες του όχι και πολύ ισορροπημένου μυαλού του. Ο Σουηδός συγγραφέας έδωσε στο ζευγάρι των ηρώων του διαστάσεις αρχέτυπου. Κατάφερε, ακόμη, να δώσει στη μονομαχία τους το κύρος μιας στοιχειακής αναμέτρησης των δύο φύλων.

Ο Αύγουστος Στρίμπεργκ

Η εξέλιξη του έργου.

Δύο από προ εικοσιπενταετίας σύζυγοι θα συναντηθούν και θα ανταγωνιστούν ο ένας τον άλλον με αδυσώπητη αυστηρότητα, μέχρι να φάει χώμα η πλάτη του ενός. Μέχρι την ήττα. Το σαλόνι του ζευγαριού μετατρέπεται σε ρινγκ.

Η οικογενειακή εστία μετατρέπεται σε ρινγκ όπου με δώδεκα γύρους θα παρασταθούν οι ετοιμόρροπες δομές του αστικού γάμου, οι κίβδηλες αξίες του, η αδυσώπητη σύγκρουση των δύο φύλων και των γενιών, η έλλειψη ιδανικών, η κοσμική υποκρισία, ο παραλογισμός, η ασυνεννοησία, τα ανικανοποίητα όνειρα και η υπαρξιακή ασημαντότητα που οδηγούν στο μίσος και στην απελπισία, η βαθύτατα οδυνηρή μοναξιά του ανθρώπου.

Δώδεκα γύροι σε δώδεκα θεατρικές εικόνες. Την έναρξη κάθε γύρου αναγγέλλουν οι ίδιοι οι υποκριτές-αθλητές (εντοπίζεται επίδραση του Μπρεχτ, χρησιμοποιημένη με εντονότατη σατιρική διάθεση.) Τα κόλπα των ηθοποιών στον αγώνα καθηλώνουν το θεατή. Το παιχνίδι δεν πρέπει να φανεί όπως όλα τα στημένα παίγνια…

Περεταίρω στοιχεία για το έργο.

Αρκετά έχουμε να πούμε για το συγκεκριμένο έργο.

Η έμπνευση.

Πηγή έμπνευσης του έργου αποτέλεσε ο Χορός του Θανάτου του Στρίμπεργκ. Από το έργο του Σουηδού συγγραφέα, ο Ντύρρενματ, δανείστηκε το μύθο και τη δραματική ιδέα.

Ο Ντύρρενματ ανασκεύασε το Χορό του Θανάτου, πιθανόν το κορυφαίο έργο του Στρίμπεργκ, συνθέτοντας δικές του σκηνές, «βαρανσιόν». Ο συγγραφέας χειρίστηκε το στριμπεργκικό δράμα με μια γενικότερη στρατηγική απέναντι στα κλασικά κείμενα (Γκαίτε, Σαίξπηρ). Το έργο αντανακλάει την πρόκριση των κωμικών διαστάσεων στις ανθρώπινες συγκρούσεις και πιστοποιεί μια ειρωνική απόσταση από το πάθος των ηρώων. Ο Ντύρρενματ παίζει με το μύθο με τον πιο άγριο και πιο σαρκαστικό τρόπο. Παιχνίδι σκληρό και απάνθρωπο μέσα στον εκπληκτικό του ρεαλισμό. Σε καμία περίπτωση δε θέλει να διορθώσει το Σουηδό συγγραφέα.

Αναβιώνει ο ανθρωποφάγος μύθος, που θέλει μια αβυσσαλέα και ανυποχώρητη μάχη ανάμεσα στα ετερόφυλα ανθρώπινα είδη. Πρόκειται για ένα μύθο που με συνταρακτική εμμονή και δραματουργική συνέπεια κατέγραψε ο Γιόχαν Αύγουστος Στρίμπεργκ. Η ιστορία του Στρίμπεργκ αναζωντανεύεται σε ένα παραλογικό κλοιό ενός κλειστού χώρου, που μοιάζει με ρινγκ· οπού δύο άνθρωποι αλληλοεξοντώνονται γιατί δεν είναι ικανοί να χαλιναγωγήσουν τις ανθρώπινες αδυναμίες τους.

Ο Ντύρρενματ βοήθησε τελικά το σύγχρονο θεατή να ανταποκριθεί σε ένα έργο του 1900.

Ο Λόγος.

Ο πυκνός, ελλειπτικός σαρκαστικό χιούμορ λόγος κινεί με θαυμαστή θεατρικότητα τους «τρεις ήρωες» του σκηνικού παιχνιδιού του, με το οποίο καυτηριάζει και αποκαλύπτει την αστική κοινωνία.

Η γραφή του συγγραφέα διατηρείται ψυχρή και κυνική. Κυριαρχούν η λογική της «σπασμένης φράσης», ο ασύμμετρος διάλογος και η συγχορδία λέξεων που ακούγονται χωρίς αποτέλεσμα. Ο μύθος συμπυκνώνεται σε κοφτό και σταράτο διάλογο, με μια δωρική λιτότητα της έκφρασης και της κίνησης. Αυτά είναι εν ολίγοις τα βασικά στοιχεία που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας για να απαλλαγεί από την κυριαρχία της ψυχολογίας και του αφηγηματικού λόγου.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στην παράσταση του Εθνικού Θεάτρου όπου πρωταγωνίστησε ο Λυκούργος Καλέργης, το 1983, ο Παύλος Μαντούδης, πέτυχε μια από τις πιο καλές μεταφράσεις που έχουμε δει. Ο τρόπος χειρισμού της γλώσσας από το μεταφραστή υπήρξε αποκαλυπτικός.

Το Θέατρο του Παραλόγου.

Το Πλέι Στρίμπεργκ ήταν μια προσωπική άσκηση του Ντύρρενματ μια άσκηση-παιχνίδι.

Το έργο χωρίζει μεγάλη απόσταση από τα προηγούμενα του συγγραφέα. Ο Ντύρρενματ έκανε στροφή στο Θέατρο του Παραλόγου του Ιονέσκο και του Μπέκετ. Ο ίδιος ισχυρίστηκε ‘ότι προηγούμενα έργα του όπως Η Γηραιά Κυρία, Οι Φυσικοί, Το Μετέωρο κ.α., ανήκουν στο Θέατρο του Παραδόξου και όχι στο Θέατρο του Παραλόγου.

Ο συγγραφέας δεν ξεκόβει από το Ρεαλισμό. Συνεχίζει μια δική του μορφή θεάτρου, την παρέμβαση στα κοινωνικά προβλήματα. Την δεκαετία του ’60 το Θέατρο του Παραλόγου και το χιούμορ του Ιονέσκο διατηρούσαν ακόμη την επικαιρότητα τους.

Ο Ντύρρενματ περιόρισε τη δραματουργική ανάπτυξη του ψυχολογικού αστικού θεάτρου, συμπύκνωσε το διάλογο του στον υπέρτατο βαθμό και δημιούργησε ένα άλλο έργο (σε σχέση με αυτό του Στρίμπεργκ) με τη μορφή του Παραλόγου. Ο διάλογος και οι λέξεις εδώ δεν εκφράζουν τις πιο πολλές φορές καθαρά τα νοήματα ή συνεπείς ψυχολογικές καταστάσεις. Κυριαρχεί ο μονολογικός διάλογος, οι ετερόκλητες συγχορδίες ηδυσμένου λόγου, που συχνά διασπούν τη λογική αλληλουχία παρά τη συνθέτουν.

Το δράμα της πάλης, παίζεται σε γκροτσέσκο ατμόσφαιρα, μέσα στην οποία κινούνται οι ήρωες. Σε πρώτο επίπεδο προβάλλεται το πλαίσιο της καθημερινής ανούσιας ζωής του ζευγαριού, ο εγωισμός που τυφλώνει, ο αγώνας για αλληλοεξόντωση σε έναν δίχως όρια ανταγωνισμό δίχως λογική, που αναπόφευκτα οδηγεί σε μια ζωή αθλιότητας: Να έχεις χρόνια δίπλα σε κάποιον και να μην έχεις καμιά επαφή παρά μόνο το μίσος. Μια ζωή χαμένη, χωρίς λόγο, χωρίς προσπάθεια.

Το τραγικό στοιχείο.

Το έργο εκθέτει μια αστική συζυγική τραγωδία· αλλά προκύπτει μια κωμωδία με αστικές συζυγικές τραγωδίες. Οι ηθοποιοί πρέπει να επωμισθούν μια δραματική αναμέτρηση. Να την περιγράψουν ψύχραιμα και υπομονετικά στο κοινό.

Ο Ντύρρενματ ανασκεύασε το έργο του Στρίμπεργκ σε ένα μοντέρνο θεατρικό είδος· όπου μετέτρεψε μια αστική συζυγική τραγωδία κάνοντας μια κωμωδία με θέμα τις αστικές συζυγικές τραγωδίες. Το έργο τελικά είναι μια ελαφροτραγωδία που έχει την απλότητα του φυσικού μύθου πάνω στον οποίο εξελίσσεται.

Χρειάζεται δεξιοτεχνία για να επιτευχθεί μια άσκηση κωμωδίας σε ύφος παρωδίας πάνω σε ένα τραγικό θέμα. Όπως διαπιστώνουμε ασκεί και αυτό τη γοητεία του…

Θα κλείσουμε λέγοντας ότι ο Ντίρενματ είναι προτεστάντης. Κατ’ ουσίαν όμως λίγο νοιάζεται για το δόγμα. Αν νοιάζεται για κάτι είναι για να διαμαρτυρηθεί ανατρεπτικά μέσω του κυνισμού και της ειρωνείας για την ανθρώπινη συνθήκη. Αυτός ο χλευασμός είναι η βαθύτερη ανθρωπιά του, η κοινωνική του προσφορά, αν το θέλετε...

Το υλικό για το άρθρο και τις εικόνες αντλήθηκε από το αρχείο του Εθνικού Θεάτρου:

http://www.nt-archive.gr/playMaterial.aspx?playID=425

Η μεταφορά έγινε από το κανάλι:loukia touloumari

-Ο Παύλος Παπαδόπουλος γεννήθηκε το 1978 στη Δράμα, μεγάλωσε στις Σέρρες και έζησε στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Από το 1996 εργάζεται στο δημόσιο σε διάφορες διοικητικές θέσεις. Είναι απόφοιτος της Σχολής Αξιωματικών της Ελληνικής Αστυνομίας, της Σχολής Αστυφυλάκων της Αστυνομικής Ακαδημίας, της Σχολής Επιμόρφωσης και μετεκπαίδευσης ΕΛ.ΑΣ., και της Σχολής Ελληνικού Πολιτισμού, του Τμήματος Ανθρωπιστικών. Σπουδών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Μιλάει Αγγλικά και Γερμανικά.

Ο τορπιλισμός της Έλλης. 15-08-1940

Οπτικοακουστικό υλικό την κινηματογραφική ταινία "ΑΕΡΑ,ΑΕΡΑ,ΑΕΡΑ" της Καρατζόπουλος-Καραγιάννης, ένα ντοκυμαντέρ " Ντοκουμέντα" του Κ. Γκιουλέκα και ένα εκπαιδευτικό βιντεάκι του ηλεκτρονικού περιοδικού "ΝΟΙΑΖΟΜΑΙ" με θέμα "τον Τορπιλισμό της Έλλης". Το υλικό χρησιμοποιήθηκε στην τάξη για να ζωντανέψει ομώνυμο λογοτεχνικό κείμενο του Σπύρου Μελά από το έργο του "Η δόξα του ' 40 στα βουνά και στα πέλαγα", εκδόσεις Μπίρης.

Το έγκλημα του Ψυχικού, του Παύλου Νιρβάνα. Γράφει ο Παύλος Παπαδόπουλος

Φίλες και φίλοι, απόψε θα σας παρουσιάσω το μυθιστόρημα του Παύλου Νιρβάνα, Έγκλημα στο Ψυχικό.

Το έργο δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά, μεταξύ Δεκεμβρίου 1927 και Απριλίου 1928 στο περιοδικό Θεατής.

Βρισκόμαστε σε μια εποχή (τέλη δεκαετίας του 1920) κατά την οποία η αστυνομική λογοτεχνία ανθεί σε διεθνές επίπεδο. Ο Κόναν Ντόυλ ολοκληρώνει της περιπέτειες του Σέρλοκ Χολμς, ενώ η Άγκαθα Κρίστι ξεκινά εκείνες του Ηρακλή Πουαρό.

Το Έγκλημα στο Ψυχικό κυκλοφόρησε και στη Γαλλία από τις εκδόσεις Miroble, με ένα πολύ ωραίο εξώφυλλο.

Η Κρατική Ελληνική Τηλεόραση (Υ.ΕΝ.ΕΔ.) το προέβαλε ως σήριαλ (από τα πρώτα αστυνομικά σήριαλ της Eλληνικής Tηλεόρασης) μεταξύ 6.4.1981 και 14.07.1981 σε προσαρμογή Β. Μανουσάκη, με πρωταγωνιστή τον Γ. Κωνσταντίνου και σε σκηνοθεσία Γ. Φέρη. Διασκευάστηκε επίσης ραδιοφωνικά για την Κρατική Ραδιοφωνία, από το Γ. Χριστόπουλο σε ραδιοσκηνοθεσία Αλέξη Μίγκα το 1989, για την εκπομπή Θεατρικές Σειρές του Β΄ Προγράμματος. Η σειρά προβλήθηκε σε 14 συνέχειες με το Μίμη Χρυσομάλη στο ρόλο του Νίκου Μολοχάνθη.

Ο Μίμης Χρυσομάλης

Η υπόθεση του έργου.

"Στὴν περιοχή τοῦ Ψυχικοῦ ἀνακαλύπτεται τὸ πτῶμα νεαρῆς γυναίκας, δολοφονημένης μὲ ἄγριο τρόπο. Ἡ ἀστυνομία ἐξαπολύει ἀνθρωποκυνηγητὸ γιὰ τὸν ἐντοπισμὸ τοῦ δράστη, ἀλλὰ οἱ ἔρευνες δὲν φέρνουν χειροπιαστὰ ἀποτελέσματα. Ἐντούτοις, τὸ ἐνδιαφέρον τῆς κοινῆς γνώμης γιὰ τὸ ἔγκλημα παραμένει ἀμείωτο, τροφοδοτούμενο κυρίως ἀπὸ τὸ νοσηρὸ παραλήρημα τοῦ Τύπου. Στὸ κλίμα αὐτό, ὁφοιτητὴς τῆς ἰατρικῆς Νίκος Μολοχάνθης συλλαμβάνει ἕνα ἀμετροεπὲς καὶ ἀκραῖο σχέδιο: ἐπιδιώκοντας νὰ ἑλκύσει τὸ γενικὸ ἐνδιαφέρον «σκηνοθετεῖ» μεθοδικὰ τὴν αὐτo-ενοχοποίησή του ὡςδράστης τοῦ «στυγεροῦ ἐγκλήματος», βέβαιος πώς, ὅταν χρειαστεῖ, θὰ τὸν σώσει τὸ ἀκλόνητο ἄλλοθί του. Ἐντελῶς ἀπροσδόκητα ὅμως, αὐτὸ καταρρέει καὶ τότε ὁ Μολοχάνθης βουλιάζει ξαφνικὰ στὴν κόλαση. Μιὰ κόλαση ποὺ ὁ ἴδιος εἶχε προετοιμάσει γιὰ τὸν ἑαυτό του...

Ο Γιώργος Κωνσταντίνου

Επιπλέον στοιχεία για το έργο.

Ο Νιρβάνας με το εν λόγω έργο άνοιξε έναν παράδρομο που σήμερα έχει μετατραπεί σε κεντρική πολυσύχναστη λεωφόρο. Φυσικά αναφερόμαστε στο ελληνικό αστυνομικό μυθιστόρημα.

Τα πρώτα ίχνη αστυνομικού μυθιστορήματος στην Ελλάδα εμφανίζονται στο Συμβολαιογράφο του Αλέξανδρου Ρίζου Ραγκάβη, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Πανδώρα τον Απρίλιο του 1850. Αργότερα, ακολουθούν οι Άθλιοι των Αθηνών του Κονδυλάκη, που επίσης δημοσιεύονται σε συνέχειες στην Εστία το 1894. Κατόπιν Η Φόνισσα του Παπαδιαμάντη (1902) και τα διηγήματα του Δημοσθένη Βουτυρά.

Η Αστυνομική Λογοτεχνία αποτέλεσε και αποτελεί καινούριο είδος αφήγησης. Εντάσσεται οργανικά στη σφαίρα της νεωτερικότητας. Η παραγωγή της παγκοσμίως εντάσσεται χωρίζεται σε τρεις περιόδους:

1) 1) Στην ιστορία αινίγματος ή μυστηρίου.

2) 2) Την ανάδειξη σε θρίλερ και νουάρ.

3) 3)Τη μίξη θρίλερ και νουάρ με την ανάμιξη ενός συστήματος κοινωνικού προβληματισμού που γρήγορα αποκτά κριτική έως και συστηματικό χαρακτήρα.

Στην Ελλάδα η λογοτεχνία αυτού του είδους ουσιαστικά αρχίζει να ανθεί στο μεσοπόλεμο. Οι αρχές τη λογοκρίνουν με κάθε ευκαιρία εξισώνοντας την με τη φτηνή λογοτεχνία ή ακόμη και την πορνογραφία. Η γερμανική κατοχή αργότερα, επίσης, θα αναστείλει και πάλι την εξέλιξη της.

Γιατί το Έγκλημα στο Ψυχικό είναι τελικά αστυνομικό μυθιστόρημα;

Το έργο δεν είναι συνειδητά γραμμένο ως αστυνομικό μυθιστόρημα. Ανεξάρτητα όμως από την πρόθεση του δημιουργού πολύ σωστά αργότερα θεωρήθηκε ως αστυνομικό μυθιστόρημα.

Ο Ράγκος στον πρόλογο της έκδοσης του 2006 γράφει: «Ο Νιρβάνας ξεκινά να γράφει το βιβλίο του χωρίς να έχει πρόθεση να γράψει αστυνομικό μυθιστόρημα και έτσι ολοκληρώνει το βιβλίο του σε αντίθεση με το Γιάννη Μαρή τη δεκαετία του 1950.» Αν και με το Γιάννη Μαρή και των σύγχρονών του ξεκινά η ιστορία της Αστυνομικής Λογοτεχνίας στην Ελλάδα, με το Έγκλημα στο Ψυχικό ανακαλύπτουμε τις απαρχές της ακαταλογράφητης προϊστορίας της.

Ο Νιρβάνας μας παραδίδει χωρίς να το θέλει κάτι σαν αστυνομικό μυθιστόρημα, το οποίο παρουσιάζει ευκρινώς τα ειδολογικά χαρακτηριστικά του αστυνομικού μυθιστορήματος. Παρόλαυτα το έργο δεν μπορεί να καταταγεί στη γνήσια αστυνομική λογοτεχνία όπως τη γνωρίζουμε.

Ο Παύλος Νιρβάνας

Η κοινωνική κριτική.

Παρά την όποια συζήτηση γίνεται σχετικά με τη σύνδεση του έργου με την Αστυνομική Λογοτεχνία, το Έγκλημα στο Ψυχικό, είναι κατά βάση ένα σατιρικό μυθιστόρημα, το οποίο πραγματεύεται μια πραγματικά αλλόκοτη ιστορία.

Ο συγγραφέας, μέσα στο έργο, ξετυλίγει άριστα το χρονικό ενός ιδιαίτερα περίεργου φόνου, για να τον συνδέσει πηγαίνοντας αρκετές δεκαετίες μπροστά, με το σύνδρομο της δημοσιότητας και την κοινωνία του θεάματος. Από τον πλούτο των λεπτομερειών που παραθέτει και τη σπάνια ζωντάνια με την οποία ο Νιρβάνας εικονογραφεί τους διάφορους χαρακτήρες, συμπεραίνουμε ότι το έργο, ακόμη και σήμερα, δεν έχει χάσει τη φρεσκάδα και τη δύναμη του. Το Έγκλημα στο Ψυχικό εντάσσεται στη σημερινή ιστορική συζήτηση για τις απαρχές της Κοινωνικής Λογοτεχνίας.

Ο Νιρβάνας μέσα από το εν προκειμένω έργο εξελίσσεται σε δεινό κριτή του τόπου του. Σαφής του πρόθεση είναι ο ειρωνικός σχολιασμός της κοινωνίας των δεκαετιών του 1910 και του 1920. Μιας κοινωνίας, που όσο και αν φαίνεται απίστευτο, είχε προσχωρήσει με το σύνολο των δυνάμεων της στην κοινωνία του θεάματος. Αναπλάθει με γοητευτικό τρόπο την εικόνα της μικρής και σχετικά συνεκτικής ακόμη Αθήνας των αρχών του 20^ου αιώνα. Σε γενικές γραμμές ο συγγραφέας κινείται εγκαρσίως σε όλη την έκταση της κοινωνικής διαστρωμάτωσης.

Μέσα από το έργο ο Νιρβάνας μας μεταφέρει με γλαφυρότητα στην Αθήνα της εποχής του. Δε στέκεται στην περιγραφή του σκηνικού και του τοπίου, αλλά ασχολείται περισσότερο με την απόδοση της ψυχολογικής και διανοητικής κατάστασης του πρωταγωνιστή. Αυτά τα οποία παρωδούνται, είναι η επιδιωκόμενη δόξα και η γοητεία του δολοφόνου προς τις εξίσου «ονειροπαρμένες» αναγνώστριες αισθηματικών μυθιστορημάτων. Στο κείμενο υπάρχουν ακόμη και αναφορές (όχι λίγες) σε λαογραφικά στοιχεία και σε λαϊκές δοξασίες.

Επιπλέον ο συγγραφέας επιδεικνύει και βαθιά γνώση του περιθωρίου. Οι εκτενείς αναφορές σε ανθρώπους της φυλακής είναι ζοφερές συνάμα όμως παραμένουν αποκαλυπτικές και απολαυστικές. Αυτές οι συζητήσεις πέρα από τη μυθοπλαστική τους σημασία, παρέχουν και πραγματολογικές πληροφορίες για το σωφρονιστικό σύστημα της εποχής.

Κλείνοντας την ανάλυση θα πούμε για τον Παύλο Νιρβάνα ότι ήταν δημοσιογράφος-συγγραφέας με σταθερή σχέση με τις εφημερίδες Άστυ, Ακρόπολις και Εστία, ενώ δημοσίευε σταθερά και σε περιοδικά δικά του και μεταφρασμένα έργα. Ήταν μέσα και στο κλίμα των μεταφράσεων, οι οποίες περιλαμβάνονται σε συνέχειες στην ύλη του τύπου.

Η μεταφορά έγινε από το κανάλι Ισοβίτης:

http://isobitis.com/theatro1/?p=7093

Πηγές:

https://www.lifo.gr/blogs/almanac/egklima-toy-psyhikoy-toy-payloy-nirbana-se-galliki-ekdosi

https://www.bookfriends.gr/book.php?isbn=978960518261

https://eglima.wordpress.com/2011/03/05/apostolides/

https://www.ertecho.gr/radio/trito/show/seires-radiofonou-sto-trito-programma/article/319929/to-egklima-tou-psyxikou-tou-paylou-nirvana-27-02-20…

https://www.hartismag.gr/hartis-2/pyxides/o-paylos-nirbanas-kai-oi-aparxes-ths-ellhnikhs-astynomikhs-logotexnias

Δήμητρα Τσομπάνη, Χρυσοβαλάντης Θεοδωρίδης, Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΟΥ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΕΙΔΟΥΣ ΑΥΤΟΥ, ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ, Θεσσαλονίκη 2014.

Σοφία Πανταζή, Το μεταπολεμικό αστυνομικό μυθιστόρημα: από την παραλογοτεχνία στην καθιέρωση της μεταπολίτευσης, ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ, ΑΘΗΝΑ 2010.

Εικονική αναπαράσταση της Ναυμαχίας του Ναβαρίνου.

Εντυπωσιακή η Εικονική Αναπαράσταση της Ναυμαχίας του Ναυαρίνου

13/07/2013 Η παρουσίαση του νέου έργου πολιτισμού, κόσμημα για το Δήμο Πύλου-Νέστορος, της Εικονικής Αναπαράστασης της Ναυμαχίας του Ναυαρίνου, έγινε χθες στο Νιόκαστρο της Πύλου.

Στην εκδήλωση παρευρέθησαν ο ειδικός γραμματέας του ΣΔΟΕ Στέλιος Στασινόπουλος, εκπροσωπώντας την κυβέρνηση και τον πρωθυπουργό, ο περιφερειάρχης Πελοποννήσου Πέτρος Τατούλης, ο δήμαρχος Πύλου-Νέστορος Δημήτρης Καφαντάρης, η αντιπεριφερειάρχης Ντίνα Νικολάκου, ο αντιπεριφερειάρχης Παναγιώτης Αλευράς, αντιδήμαρχοι, περιφερειακοί και δημοτικοί σύμβουλοι, τοπικοί σύμβουλοι, εκπρόσωποι των Σωμάτων Ασφαλείας, πρόεδροι φορέων και πλήθος κόσμου.

Στο χαιρετισμό του ο κ. Στασινόπουλος μετέφερε την αγάπη, την υποστήριξη και τις ευχές του πρωθυπουργού, αλλά και τη βεβαιότητα τόσο του ιδίου όσο και του κ. Σαμαρά ότι η πρωτοπόρα αυτή παρουσίαση, μοναδική σε λειτουργία στην Πελοπόννησο, θα ενισχύσει την πολιτιστική ανάπτυξη της περιοχής.

Ο δε περιφερειάρχης Πελοποννήσου Πέτρος Τατούλης στην ομιλία του περιέγραψε το ιστορικό και πολιτικό πλαίσιο της εποχής το οποίο οδήγησε στη Ναυμαχία του Ναυαρίνου. Αναφέρθηκε, επίσης, στη στενή συνεργασία Περιφέρειας Πελοποννήσου και Δήμου Πύλου-Νέστορος, «χάρη στην οποία οδηγηθήκαμε στο σημερινό αποτέλεσμα της ολοκλήρωσης του πρωτοποριακού αυτού έργου». Από την πλευρά του, ο δήμαρχος Πύλου-Νέστορος, Δημήτρης Καφαντάρης, επιβεβαίωσε τη στενή συνεργασία με την Περιφέρεια Πελοποννήσου, τονίζοντας ότι πρόκειται για ένα έργο το οποίο είχε ξεκινήσει επί Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης, είχε ενταχθεί στο τρίτο Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης, στη συνέχεια η Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση το ενέταξε στο τέταρτο και, τελικά, ολοκληρώθηκε. Φυσικά, επισήμανε για μια ακόμα φορά τη μεγάλη στήριξη στην όλη προσπάθεια του πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά, ενώ ευχαρίστησε την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού για την παραχώρηση του χώρου της «Θόλου» στο Δήμο.

Με τη σειρά του ο διευθύνων σύμβουλος της Εταιρείας «Βιντεορυθμός», η οποία και υλοποίησε το έργο, παρουσίασε τις εφαρμογές υψηλής τεχνολογίας οι οποίες αξιοποιήθηκαν για να παρουσιαστεί με τον πλέον σύγχρονο τρόπο η σημαντική αυτή ιστορική ναυμαχία. Με τη χρήση κινούμενων εικόνων, φαντασμαγορικών εφέ, δυνατότητα αφήγησης σε πέντε γλώσσες-ελληνικά, αγγλικά, γαλλικά, ρώσικα και αραβικά-, ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να ενημερωθεί για την ιστορία της περιοχής, η οποία έπαιξε καθοριστικό ρόλο στο ιστορικό γίγνεσθαι της Ελλάδας, αλλά και ολόκληρης της Ευρώπης. Επιπλέον, παρέχονται πληροφορίες για τους πρωταγωνιστές των γεγονότων, αλλά και τις πολιτικές ίντριγκες και επιδιώξεις της εποχής, οι οποίες καθόρισαν το συσχετισμό των Ευρωπαϊκών Μεγάλων Δυνάμεων, καθόρισαν συμμαχίες και οδήγησαν στην αναπόφευκτη απόφαση υπεράσπισης των υπόδουλων Ελλήνων έναντι των κατακτητών.

Πηγή: ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΠΑΝΟΣΚΑΛΤΣΗΣ

Η ανταπόκριση, του Ούγκο Μπέττι. Γράφει ο Παύλος Παπαδόπουλος

Αγαπητοί φίλοι απόψε θα σας μεταφέρω σε ένα μεθοριακό σιδηροδρομικό σταθμό, που χρησιμοποιεί πια ως σπίτι ένας απόμαχος επαναστάτης, μιας φανταστικής ευρωπαϊκής χώρας, λίγο μετά το ΄Β Παγκόσμιο Πόλεμο, που θυμίζει από τα συμφραζόμενα την Ιταλία, για να σας παρουσιάσω το έργο του Ούγκο Μπέττι Η ανταπόκριση.

Ο Ούγκο Μπέττι (4 Φεβρουαρίου 1892–9 Ιουνίου 1953) ήταν Ιταλός θεατρικός συγγραφέας, ποιητής και διηγηματογράφος, με διεθνή ακτινοβολία, ο σημαντικότερος μετά τον Πιραντέλλο Ιταλός δραματουργός του πρώτου μισού του 20ού αιώνα

Τα έργα του σχηματοποιούν την πραγματικότητα, στηρίζονται στον συμβολισμό στοχεύοντας στο ποιητικό θέατρο. Ασχολείται με τη δυσκολία διαχωρισμού του καλού από το κακό, την απόδοση ή μη μιας σωστής και αποτελεσματικής δικαιοσύνης, την ιδέα της Δικαιοσύνης και της ευθύνης για την ενοχή. Η προσοχή του εστιάζεται πάντα στην εσωτερική διάσταση του ανθρώπου. Σκοπός του είναι η παρουσίαση μιας κατάστασης που θα οδηγήσει στην εξομολόγηση και θα κάνει τον θεατή να εξετάσει τη συνείδησή του, να εξεγερθεί, να βρει το μονοπάτι που είναι σωστό να ακολουθήσε.

Η υπόθεση:

Η υπόθεση εξελίσσεται μετά από την επανάσταση με τον Τζιοβάνι να έχει αποσυρθεί σε μια εξοχική κατοικία κοντά στα σύνορα μαζί με τη γυναίκα του, τη Λουίζα. Το ζευγάρι ζει μόνο λόγω του θανάτου του γιού σε ένα «δυστύχημα».

Ο Τζιοβάνι δέχεται την επίσκεψη παλαιών συντρόφων, οι οποίοι θέλουν να τον πείσουν να αναμειχθεί πάλι με την πολιτική. Άλλωστε, εκείνος ήταν ένας από τους πιο χαρισματικούς ηγέτες με απήχηση στον κόσμο και δελεάζεται από την ιδέα.

Κατά τη διάρκεια της συζήτησης, όμως, αποκαλύπτονται μερικές απάνθρωπες και καθόλου ιδεαλιστικές πτυχές της επανάστασης. Παραδείγματος χάριν, ο πατέρας μιας νεαρής στρατευμένης ακολούθου, της Ρόζας, που βρίσκεται μαζί τους και η οποία δολοφονήθηκε από τους ομοϊδεάτες για να αποκτήσει έναν ήρωα το κίνημα.

Η ίδια ανάγκη υφίσταται και τώρα, αφού ο «εχθρός» απειλεί και βρίσκεται κοντά τους.

Το επόμενο θύμα θα είναι ο ίδιος, αλλά όταν το αντιλαμβάνεται είναι πλέον αργά και δε θα προλάβει να διαφύγει. Μέσα στο αδιέξοδο θα μιλήσει ο Τζιοβάνι για το γιο του, και θα πει στη Λουίζα – για πρώτη φορά – ότι εκείνος αυτοκτόνησε. Στο τέλος, η πίστη και η θυσία της Ρόζας γεννούν την ελπίδα ότι θα βρεθεί ανταπόκριση από την απέναντι πλευρά.

Επιπλέον στοιχεία για το έργο:

Είναι ένα έργο με πολιτικές αναφορές στην Ευρώπη μετά το τέλος του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Στην Ελλάδα το έργο ανέβηκε τη σεζόν 1982-83 σε σκηνοθεσία Μίνωα Βολονάκη.

Ο Μπέττι μέσα από αυτό το έργο θα κάνει μια φοβερή διάγνωση: Η Ευρώπη μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου είναι στερημένη από τον προσανατολισμό που της έδινε ο αγώνας, τώρα βαθμιαία χάνει την ψυχή της. Οι υπεύθυνοι αποπροσανατολίζονται πια άλλοι στο προσωπικό τους άγχος όπως ο Τζοβάνι και άλλοι στο απάνθρωπο παιχνίδι της πολιτικής όπου η επικράτηση γίνεται αυτοσκοπός σαν τον Τομάζο. Η κατάσταση αυτή έχει άμεσο αντίκτυπο στους νέους που αδιαφορούν, απονεκρώνονται ψυχικά και στρέφονται προς τα ναρκωτικά, την καλοπέραση, ακόμη και την αυτοκτονία. Δεν είναι τυχαίο ότι στα 1950 σε χώρες όπως η Δανία, το Βέλγιο, η Σουηδία κλπ, τα ποσοστά αυτοκτονίας σε ηλικίες κάτω των είκοσι έχουν τριπλασιαστεί.

Αν κάθε αντικείμενο εκτοπίζει νερό ίσο με τη μάζα του, εδώ κάθε φράση, όπως σημειώνει ο Livio Manlio Karrer, κάθε φράση εκτοπίζει εκατοπλάσια από τον φανερό όγκο της. Αν και χαμηλόφωνο έργο Η ανταπόκριση, οι διάλογοι του παρουσιάζουν πυκνότητα που σπάνια συναντάς σε διαλόγους θεατρικού έργου.

To έργο του Ούγκο Μπέτι είχε μεταδοθεί σε πρώτη προβολή το 1985 σε θεατρική σκηνοθεσία – μετάφραση – διασκευή του Μίνωα Βολανάκη, σκηνικά – κοστούμια του Διονύση Φωτόπουλου, μουσική επιμέλεια της Ηλέκτρας Παπακώστα και διεύθυνση παραγωγής του Στέλιου Αντωνιάδη.

Στη μικρή οθόνη εμφανίζονται οι Νίκος Κούρκουλος, Γιώργος Μιχαλακόπουλος, Κατερίνα Βασιλάκου, Ανδρέας Λάζαρης, Ελένη Κούρκουλα και Γιώργος Μοσχίδης.

Ο Γιώργος Μοσχίδης

Η τηλεοπτική παράσταση διαρκεί 122 λεπτά.

Το έργο μπορείτε να το παρακολουθησετε εδώ

https://digital-herodotus.eu/archive/video/items/3315/ert-theatro-tes-deuteras-e-antapokrise/

Πηγές:

www.hecucenter.ru/gr/news/19082020____theatro_deiteras__i_antapokrisi___oigko_mpetti.html

«Η ανταπόκριση» του Ούγκο Μπέτι | Typologos.com

https://press.ert.gr/tv/ερτ2-το-θεατρο-τησ-δευτερασ-η-ανταπόκ/

Livio Manlio Karrer

Ο Σεφέρης και η Κύπρος. Γιώργος Ν. Παπαθανασόπουλος

Το σημερινό άρθρο μου – αφιέρωμα στην Κύπρο μας είναι αφιερωμένο στον διπλωμάτη και ποιητή Γιώργο Σεφέρη (1900-1971). Γεννήθηκε στη Σμύρνη και ως διπλωμάτης στο επάγγελμα και ποιητής στο ταλέντο βίωσε τους πόθους των Ελλήνων της Κύπρου, τους αγώνες τους, τις αγωνίες τους, τη φιλοπατρία τους, τον σε βάρος τους αμείλικτο πόλεμο των κατακτητών Άγγλων. Ο Θεός τον πήρε κοντά του πριν ζήσει τον Αττίλα και την τελευταία γενοκτονία σε βάρος των Ελλήνων κατά τον 20ό αιώνα, μετά από αυτές της Μικράς Ασίας, της Ανατολικής Θράκης, της Ανατολικής Ρωμυλίας, της Κωνσταντινούπολης, της Ίμβρου και της Τενέδου.

Ο αείμνηστος Πρόεδρος της Κύπρου Σπύρος Κυπριανού, σε εκδήλωση προς τιμήν του ποιητή, την 24η Μαΐου 1984, στην Πύλη της Αμμοχώστου, στη Λευκωσία είπε, μεταξύ άλλων:

«Ο Σεφέρης συνδέθηκε πολιτικά και εθνικά με την Κύπρο. Δεν υπήρξε ξένος προς τον αγώνα της, ούτε προς τους χειρισμούς του εθνικού μας ζητήματος, λόγω της κατά την κρίσιμη περίοδο διευθυντικής θέσης του στο Υπουργείο των Εξωτερικών και της πρεσβευτικής του θέσης στο Λονδίνο κατά τις διαπραγματεύσεις που οδήγησαν στις συμφωνίες Ζυρίχης – Λονδίνου….Ο Γιώργος Σεφέρης ήξερε τι θα πει λαχτάρα της πατρίδας και καημός της λευτεριάς, γιατί γεννήθηκε στη Σμύρνη και ένιωσε την πρώτη εκείνη, πριν από την Κύπρο, εθνική τραγωδία του νεότερου Ελληνισμού το 1922».

Οι Άγγλοι συνέχισαν στην Κύπρο την πολιτική τους να ξεριζώσουν την εθνική συνείδηση των Ελλήνων, που με την ίδια ένταση εφάρμοσαν στους Ιρλανδούς. Στο άρθρο του «Η ελληνική εκπαίδευση της Κύπρου κατά την περίοδο της Αγγλοκρατίας» (Τόμος «Κυπριακά» 1878-1955, έκδ. Δήμου Λευκωσίας, Λευκωσία, 1986, σελ. 262) ο Γιώργος Προδρόμου γράφει:

«Οι Άγγλοι, καθόλη τη διάρκεια της κατοχής της Κύπρου, προσπάθησαν να ελέγξουν την εκπαίδευση του νησιού,…επιβάλλοντας με διαφόρους νόμους, που ξεσήκωναν την αντίδραση του ελληνικού πληθυσμού, ένα συγκεντρωτισμό ελεγχόμενο από την αποικιοκρατική διοίκηση. Παράλληλα με διαφόρους άλλους νόμους και κανονισμούς, προσπάθησαν να ελέγξουν και το περιεχόμενο της εκπαίδευσης, αλλάζοντας τον ελληνοκεντρικό χαρακτήρα της και προωθώντας τον εξαγγλισμό της».

Ο Σεφέρης με σφοδρότητα αντιδρά στην προσπάθεια εξαγγλισμού των Ελλήνων της Κύπρου και εκθειάζει την επιμονή τους στην εθνική τους ταυτότητα. Σε επιστολή του προς την αδελφή του Ιωάννα Τσάτσου, με ημερομηνία 25 Οκτωβρίου 1954, γράφει:

« Εννιακόσια χρόνια σκλαβιάς υπό διάφορους κατακτητές, οι Κύπριοι, λαός πιστός και πεισματάρικα σταθερός, δεν επηρεάστηκαν καθόλου και τώρα γράφουν στους τοίχους των χωριών τους: ΘΕΛΟΜΕΝ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΙ ΑΣ ΤΡΩΓΩΜΕΝ ΠΕΤΡΕΣ». Και καταλήγει στην ίδια επιστολή: «Θα ήθελα οι νέοι μας να πήγαιναν στην Κύπρο. Θα έβλεπαν από εκεί πλατύτερο τον τόπο μας».

Τελειώνω το άρθρο μου με την απάντηση του ποιητή Σεφέρη στους διάφορους που εποφθαλμιούν την Κύπρο. Είναι από το ποίημά του «Σαλαμίνα της Κύπρος»:

« Η γης δεν έχει κρικέλια (Σημ. γρ. χαλκάδες) για να την πάρουν στον ώμο και να φύγουν…και τούτα τα κορμιά πλασμένα από ένα χώμα που δεν ξέρουν, έχουν ψυχές…».-

****

Σάββας Παύλου: Σεφέρης και Κύπρος, εκδόσεις Κουκκίδα, 2023, σ. 543

Πηγή: Άρδην.