Η ανάδειξη του Φιλίππου στο μακεδονικό θρόνο. Γράφει ο Παύλος Παπαδόπουλος.

 

 Την άνοιξη του 359 π.Χ. ο βασιλιάς Περδίκκας, αδελφός του Φιλίππου, θανατώνεται σε μια μάχη με τους Ιλλυριούς στα βορειοδυτικά της Μακεδονίας. Επικεφαλής των Ιλλιριών ήταν ο ικανότατος Βαρδύλλης. Οι Ιλλιριοί έχουν εισβάλει στη δυτική Μακεδονία και ο Περδίκκας έχει μαζέψει ότι βρει για να τους ανασχέσει. Ο μακεδόνας μονάρχης χάνεται τελικά μαζί με 4000 στρατιώτες.

 

  Οι Μακεδόνες μετά το θάνατο του Περδίκκα πανικόβλητοι καταλαμβάνονται από φοβία προς τους Ιλλιριούς και ανησυχούν μήπως το βαρβαρικό φύλλο εκστρατεύσει στα ενδότερα της Μακεδονίας. Ο Φίλιππος ήταν επίτροπος εκείνη την εποχή του γιου του αδερφού του Περδίκκα, Αμύντα του Τέταρτου. Ο θάνατος του Περδίκκα του Τρίτου θα αλλάξει την ιστορία, τίποτα από τα μετέπειτα δε θα συνέβαινε εάν ενδεχομένως ο λαοφιλής Περδίκκας εξακολουθούσε να ζει. Η Μακεδονία θα παρέμενε κλειστή στον εαυτό της και ο Φίλιππος διοικητής μιας μικρής επαρχίας του βασιλείου.

 

 

Το game of throne ξεκινά…

 

  Ο Περδίκκας Γ, που ήταν ο δεύτερος αδελφός του Φιλίππου, χάθηκε, όπως είπαμε, στον αγώνα εναντίων των Ιλιρριών. Είχε προηγηθεί η ανάδειξη του Αλεξάνδρου του Δεύτερου, του μεγαλύτερου αδελφού του Φιλίππου στο θρόνο το 370 π.Χ., μετά το θάνατο του πατέρα τους Αμύντα Γ΄. Τον Αλέξανδρο προωθούσαν ως βασιλιά οι Χαλκιδικιώτεςς, και επιβλήθηκε τελικά στο θρόνο με τη βοήθεια του Αθηναίου στρατηγού Ιφικράτη. Δύο χρόνια αργότερα όμως (το 368 π.Χ.), ο Αλέξανδρος Β΄ δολοφονήθηκε από τον κουνιάδο του τον Πτολεμαίο του Άλορου (τον συναντήσαμε στο άρθρο της προηγούμενης εβδομάδας, καθώς αυτός ήταν εκείνος που ενήργεισε ώστε να παραδοθεί ο Φίλιππος όμηρος στους Ιλιρριούς.) Λίγο μετά ο μεγαλύτερος γιος (από τους τρεις του Αμύντα), ο Περδίκκας, δολοφόνησε τον Πτολεμαίο παίρνοντας έτσι εκδίκηση για το φόνο του Αλέξανδρου.

 

 

Η ανάδειξη στο θρόνο

 

  Ο Φίλιππος είχε την επιτροπεία του ανήλικου γιού του Περδίκκα, γεγονός το οποίο γέμιζε με συγκίνηση τις ψυχές των Μακεδόνων. Εκμεταλλευόμενος αυτό το γεγονός καθώς και τη νομιμότητα του πρόσωπο του ως προς τη διαδοχή ανακηρύχτηκε βασιλιάς από τη συνέλευση των στρατιωτών. Διάφορες ισχυρές ομάδες διεκδικούσαν το θρόνο της Μακεδονίας. Οι ομάδες αυτές στοιχίζονταν πίσω από τρεις υποψήφιους:

1)      Τον Άργειο, τον οποίο ήθελαν οι Αθηναίοι να υποκαταστήσουν στο θρόνο. Ο αθηναϊκός στόλος κατέπλευσε στη Μεθώνη με 3.000 στρατιώτες και με αξιόλογη ναυτική δύναμη. Μάλιστα ο Άργειος αποβιβάστηκε στην ακτή με ένα μικρό αθηναϊκό απόσπασμα. Οι Αθηναίοι σε καμία περίπτωση δεν ήθελαν να αναλάβει την εξουσία ο Φίλιππος. Είχαν διαβλέψει το τάλαντο του νεαρού τότε Φιλίππου και ήταν διατεθειμένοι ακόμη και να επέμβουν στρατιωτικά ώστε να αποτρέψουν την άνοδό του στο θρόνο

2)      Τον Παυσανία, τον οποίον στήριζαν οι Θράκες.

3)      Τον ετεροθαλή αδελφό του Αρχέλαο.

 

 

Ας δούμε όμως ποια ακριβώς ήταν η κατάσταση που παρέλαβε:

1)      Στα βόρεια σύνορα οι Παίονες περιφρονούσαν τελείως τους Μακεδόνες, καθώς κάθε λίγο συγκεντρώνονταν για λεηλασίες σε μακεδονικούς οικισμούς.

2)      Στα ανατολικά  η Μακεδονία συνόρευε με το Κοινό των πόλεων της Χαλκιδικής που εχθρεύονταν τους Μακεδόνες. Ανατολικά επίσης υφίστατο και η Αμφίπολη, η γνωστή αποικία των Αθηναίων που είχε ιδρυθεί το 437-6 π.Χ., όταν οι Αθηναίοι αναζητούσαν πηγές μετάλλων και πρώτων υλών. Στην κοιλάδα του Στρυμόνα (πέρα από την ανατολική όχθη), τέλος, κατοικούσαν βαρβαρικά θρακικά φύλα που εποφθαλμιούσαν τα μακεδονικά εδάφη, προωθούσαν μάλιστα τον Παυσανία για βασιλιά.

3)      Νότια καιροφυλακτούσε το αθηναϊκό εκστρατευτικό σώμα, το οποίο μπορούσε να επέμβει ανά πάσα στιγμή και να αναδείξει τον Άργειο βασιλιά.

4)      Δυτικά, τέλος, απειλούσαν οι Ιλλυριοί που είχαν θέσει υπό τον έλεγχο τους την Λυγκιστίδα και είχαν εισέλθει στην Πελαγονία, αποτελώντας έτσι τον αμεσότερο και σοβαρότερο κίνδυνο για τους Μακεδόνες. Γενικά οι Μακεδόνες στα δυτικά έδιναν τον υπέρτατο αγώνα εναντίων των Ιλλιριών.

 

 Το μέλλον του Φιλίππου φάνταζε εφιαλτικό. Από βορρά λεηλατούσαν οι Παίονες (λαός που κατοικούσε βόρεια της Μακεδονίας, λίγο πιο πάνω από τα όρια της σημερινής συνοριακής Ελλάδας-Σκοπίων, γεγονός που αποδεικνύει ότι ο γεωγραφικός χώρος της ιστορικής Μακεδονίας συνέπιπτε σχεδόν με τα σημερινά όρια της ελληνικής Μακεδονίας, καθώς βορειότερα κατοικούσαν μη Μακεδόνες), από δυτικά απειλούσαν οι Ιλυριοί, από νότο οι Αθηναίοι και από ανατολικά οι Θράκες οι Χαλκιδείς και επίσης οι Αθηναίοι. Μπορούσε δηλαδή να γίνει εισβολή και από τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα, ενώ το διαθέσιμο στράτευμα ήταν ελάχιστο.

 

 

Η επικράτηση.

 

  Ο Φίλιππος αντιμετώπισε αποφασιστικά την κρίσιμη κατάσταση. Συγκέντρωσε άμεσα στρατό και επικεντρώθηκε αρχικά στο σοβαρότερο κίνδυνο: Τους Ιλιρριούς. Κέρδισε χρόνο καθώς νυμφεύτηκε την Ιλλυρίδα Αυδάτα, κόρη του Βαρδύλλη, προσεταιρίστηκε γρήγορα τους Ιλιρριούς με χρηματικές υποσχέσεις (είχε μάθει από μικρός να κερδίζει πολλά με το χρήμα).  Εκμεταλλεύτηκε και το γεγονός ότι ο Βαρδύλης αποσύρθηκε από τα περισσότερα εδάφη στα οποία είχε εισβάλει και κατάλαβε ότι ο γνώμονας με τον οποίο λειτουργούσαν οι βάρβαροι ήταν η επίτευξη λεηλασιών. Για το λόγο αυτό στράφηκε στην προσπάθεια εξαγοράς τους, αναγνωρίζοντας και κάποιου είδους επικυριαρχίας του Βαρδύλη σε εδάφη στα δυτικά.

 

  Άμεσα ανέπτυξε έντονη διπλωματική δραστηριότητα και σύναψε συνθήκη ειρήνης με τους Αθηναίους διαβεβαιώνοντας τους ότι δε διεκδικεί την Αμφίπολη. Με αυτόν τον τρόπο εξουδετέρωσε τον Άργειο. Έστειλε δώρα στους Παίονες και τους κατεύνασε δωροδοκώντας πολλούς. Εξαγόρασε επίσης και το θράκα βασιλιά Κότυ που υποστήριζε τον Παυσανία και έτσι εμπόδισε την επάνοδο του στο θρόνο. Τέλος δολοφόνησε τον Αρχέλαο.

 

  Ένα χρόνο αργότερα συνέτριψε και σκότωσε το Βαρδύλη, παίρνοντας εκδίκηση για τα όσα είχαν κάνει οι Ιλλιριοί στη δυτική Μακεδονία αλλά και για το θάνατο του Περδίκκα. Δεν άργησε επίσης να επιβάλλει την κυριαρχία του και στην ανατολική Μακεδονία. Το θέρος του επόμενου έτους ο βασιλιάς, αφού είχε κάνει πολλές ενέργειες για τη βελτίωση του στρατού επεδίωξε σύγκρουση με το Βαρδύλη. Τον συνέτριψε στην πεδιάδα της Πελαγονίας. Ο Βαρδύλης σκοτώθηκε στη μάχη, οι Ιλλιριοί έπαθαν πανωλεθρία και έτσι ο Φίλιππος πήρε εκδίκηση για το θάνατο του Περδίκκα του Τρίτου.

 

  Η επικράτηση επί των Ιλιριών σήμανε την απόλυτη κυριαρχία στις απείθαρχες και φυγόκεντρες ηγεμονίες  της Άνω Μακεδονίας, οι ευγενείς των περιοχών αυτών, που αποτελούσαν πηγή άντλησης πόρων, ταυτίστηκαν απόλυτα με το Φίλιππο και αφομοιώθηκαν πλήρως. Λίγο αργότερα νυμφεύθηκε την Ολυμπιάδα και επισφράγισε το καλό κλίμα με τους Μολοσσούς. Ο γάμος σύσφιξε τους δεσμούς μεταξύ Ηπειρωτών και Μακεδόνων εναντίων των Ιλλιριών, οι οποίοι υποβλήθηκαν σε εξαναγκασμό. Εκτός από γενναίος πολεμιστής ο Φίλιππος ήταν και εκπληκτικός διπλωμάτης και δεν ήταν λίγες οι φορές που πέτυχε περισσότερα με τη διπλωματία παρά με τη μάχη. Τότε ήταν που άρχισε να χρησιμοποιεί διπλωματία όπως οι υπόλοιποι Έλληνες την Αττική διάλεκτο στη διπλωματία, αφού προηγουμένως την επέβαλλε στα έγγραφα της διοίκησης».

 

Ο τάφος του Φιλίππου στη Βεργίνα

 

Η αποτίμηση

 

  Ο Φίλιππος εκτίμησε ψύχραιμα την κατάσταση και την αντιμετώπισε αποτελεσματικά αλλά και με απίστευτη ταχύτητα. Ταυτόχρονα καλούσε συνέχεια τους Μακεδόνες σε συνελεύσεις και τους παρότρυνε με τη ρητορική του δύναμη να φανούν γενναίοι και να επιδείξουν θάρρος. Μέσα σε λίγες εβδομάδες έκλεισε όλα τα μέτωπα, αναπτύσσοντας γρήγορη σκέψη και υψηλή στρατηγική και καλοκάθισε έτσι στο θρόνο. Προχώρησε τέλος και στην αναδιοργάνωση του στρατού.

 

  Ο Φίλιππος εκείνη την εποχή ήταν 22 ή 23 ετών και είχε ξεκινήσει ήδη να συνομιλεί με την ιστορία…

-Ο Παύλος Παπαδόπουλος γεννήθηκε το 1978 στη Δράμα, μεγάλωσε στις Σέρρες και έζησε στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Από το 1996 εργάζεται στο δημόσιο σε διάφορες διοικητικές θέσεις. Είναι απόφοιτος της Σχολής Αξιωματικών της Ελληνικής Αστυνομίας, της Σχολής Αστυφυλάκων της Αστυνομικής Ακαδημίας, της Σχολής Επιμόρφωσης και μετεκπαίδευσης ΕΛ.ΑΣ., και της Σχολής Ελληνικού Πολιτισμού, του Τμήματος Ανθρωπιστικών. Σπουδών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Μιλάει Αγγλικά και Γερμανικά.