Ο Όνειρος

Ο Όνειρος ήταν γιος τους Ερέβους και της Νύχτας, αδερφός του Ύπνου και του Θανάτου.

Ήταν η προσωποποίηση του ονείρου που στην αρχαιότητα αντιμετωπιζόταν ως κάτι πραγματικό και όχι ως δημιούργημα φαντασίας. Αρκετές είναι οι φορές που η μυθολογία δεν αναφέρεται μόνο σε έναν αλλά σε ένα πλήθος που έφεραν το όνομα "Όνειροι". Αυτοί ήταν δαίμονες που ζούσαν στο βασίλειο του Άδη και ήταν ταγμένοι στην υπηρεσία του Δία. Αποστολή τους ήταν να προσεγγίζουν τους ανθρώπους τις ώρες που κοιμούνταν για να τους φανερώσουν τη θεϊκή βούληση ή κάτι ευνοϊκό ή δυσάρεστο για το μέλλον.

Τα όνειρα χωρίζονταν στα «αληθινά» και στα «απατηλά». Η παράδοση έλεγε πως τα απατηλά χάνονταν γρήγορα περνώντας μέσα από μια πόρτα από φίλντισι ενώ τα αληθινά εισέρχονταν από μια κεράτινη πόρτα και παρέμεναν επειδή ήταν προφητικά. Αυτό εξηγεί η Πηνελόπη στους παρακάτω στίχους της Οδύσσειας απευθυνόμενη στον άντρα της, τον Οδυσσέα, που δεν είχε ακόμα αναγνωρίσει:

«Αχ ξένε, υπάρχουν όνειρα τρελά, ξεθωριασμένα

κι όσα ονειρεύονται οι θνητοί δεν αληθεύουν όλα.

Γιατί είναι των απατηλών ονείρων δύο κι οι πόρτες.

Η μια είναι από κέρατο κι η άλλη φιλντισένια.

Κι όσα απ’ το φιλντίσι περνούν το καλοτροχισμένο

όλα γελούν τον άνθρωπο, χαμένα φέρνουν λόγια.

Και πάλε όσα απ’ το κέρατο το σκαλιστό περάσουν

βγαίνουν αλήθεια στους θνητούς εκείνους

που τα βλέπουν».

Το όνειρο θεωρούνταν επίσης δίοδος επικοινωνίας μεταξύ ζωντανών και νεκρών και η παντοτινή ενθύμηση της μορφής τους. Κάποιες πανάρχαιες λαϊκές δοξασίες πιστεύεται πως έχουν προέλθει από εφιαλτικά ονειρικά βιώματα όπως για παράδειγμα, η αντίληψη για την τιμωρία των αμαρτωλών στον Κάτω Κόσμο από την οποία έχουν προκύψει αρκετοί μύθοι. Έτσι, μαθαίνουμε για το μαρτύριο του Τάνταλου με την άσβεστη πείνα και δίψα, του Σίσυφου ο οποίος κουβαλά στην πλάτη του ένα τεράστιο βράχο προσπαθώντας μάταια να τον αφήσει στην κορυφή κάποιου βουνού, του Ιξίονα που περιστρέφεται καρφωμένος πάνω σε έναν τροχό, κ.α.

Στα όνειρα απέδιδαν επίσης και θεραπευτικές ιδιότητες. Σε πολλά μαντεία, κυρίως στα Ασκληπεία, οι ιερείς μέσω της ύπνωσης και του ονείρου υπόσχονταν ίαση στους ασθενείς. Οι ενδιαφερόμενοι για να μπουν σε αυτή τη διαδικασία έπρεπε πρώτα να υποβληθούν σε ένα προ-στάδιο εξαγνισμού που περιλάμβανε καθαρμό σώματος και πνεύματος, νηστεία και τις απαραίτητες σπονδές και θυσίες. Αφού τελείωνε αυτό το στάδιο ο ασθενής μεταφερόταν σε ειδική αίθουσα που «ευνοούσε» τον ερχομό των ονείρων όπου υποβαλλόταν σε «εγκοίμηση». Μέσω των ονείρων ανέμενε την εμφάνιση του θεού που με ένα άγγιγμα του θα του χάριζε την ίαση που ζητούσε.