Η μεταμόρφωση του Σωτήρος

 Η εορτή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος ξεχωρίζει μέσα στον 15 Αύγουστο εξαιτίας του δεσποτικού χαρακτήρος και της θρησκευτικής λαογραφίας της.

Παρατηρούμε ότι κατ΄ αυτή την ημέρα στις Εκκλησίες ευλογούνται τα σταφύλια, οι πιστοί προσκομίζουν στις εκκλησίες για να ευλογηθούν με ειδική ευχή τα πρώτα σταφύλια της χρονιάς, τα οποία στη συνέχεια διανέμονται στο εκκλησίασμα. Πρόκειται για το αρχαιοελληνικό έθιμο των «απαρχών» που νοηματοδοτήθηκε από την Εκκλησία.

Οι «απαρχές» (από + αρχή), συνεχίζονται ακόμα και σήμερα, με την προσφορά των πρώτων σταφυλιών, του άρτου απ’το πρώτο στάρι… την ευλογία του τύρου το Πάσχα, σε άλλους δε τόπους προσφέρουν στο ναό το πρώτο λάδι της χρονιάς, ως ευχαριστήρια αλλά και ευχετήρια προσφορά του ανθρώπου στο Θεό. Ο πιστός άνθρωπος της υπαίθρου προσκομίζοντας για ευλογία τις απαρχές των καρπών και των γεννημάτων του, αναθέτει ουσιαστικά την ελπίδα της επιβίωσής του στον Θεό. Αυτός είναι ο Δημιουργός του κόσμου, αλλά και ο κυρίαρχος των εσχάτων. Αυτός είναι η άμπελος «εν ουρανοίς μεν έχουσα την ρίζαν, επί γης δε τα κλήματα·άμπελος κλαδευομένη το σώμα, αλλ᾿ ου την ρίζαν· άμπελος μετά τρίτην ημέραν του κλαδευθήναι βλαστάνουσα τον βότρυν τής αναστάσεως». Είναι φυσικό, λοιπόν, την Μεταμόρφωση του Σωτήρος να φωτίζεται και να δοξάζεται ολόκληρος ο κόσμος. Η κτίση φαιδρύνεται και αποκτά τη λαμπρότητα που είχε κατά το χρόνο τής δημιουργίας. Γι᾿ αυτόν ακριβώς το λόγο και η κτίση, ανταποκρινόμενη δοξολογικά σ᾿ αυτή τη δωρεά και την ελπίδα, αναφέρεται προς το Δημιουργό της και τον ευχαριστεί, αλλά και η Εκκλησία στην πιο κατάλληλη εορτή, της Δημιουργίας και των Εσχάτων της ανανέωσης και της ελπίδας, συνηθίζει να ευλογεί τον κόσμο και τις απαρχές του, επιβεβαιώνοντας έτσι ότι η ανανέωση αρχίζει από το Θεό, περνά μέσα από τη φύση και καταλήγει στη σωτηρία του ανθρώπου.

Άμπελος- Οίνος συμβολισμοί και παρομοιώσεις: Στην Αγία Γραφή  οι παρομοιώσεις  είναι απλές (το σταφύλι είναι κόκκινο σαν τα ιμάτια και γενικά  τα ενδύματα (Ησ  63,2) ή συμβολικές. Για παράδειγμα, η μεγαλoσύνη και ευσπλαχνία του θεού μπορεί να διαπιστωθεί στο παρακάτω εδάφιο: « Όπως όταν βρεθεί μια ώριμη ρόγα σταφυλιού μαραμένη, λένε οι τρυγητές μην την καταστρέφεις, γιατί υπάρχει ευλογία σ’ αυτήν», έτσι θα κάνει (ο Θεός) γι’ αυτόν που τον υπηρετεί, για χάρη του δηλαδή δεν θα τους καταστρέψει όλους (Ησ 65,8).» Οι συμβολισμοί προσδίδουν  στην άμπελο και το προϊόν της μια ανεκτίμητη αξία. Για παράδειγμα, στο μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας η  άμπελος (Ιησούς) προσφέρεται ως οίνος (αίμα του) στους πιστούς (κλήματα) για τον καθαγιασμό τους.

Χριστός η άμπελος και οι πιστοί τα κλήματα: Γράφεται στο κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο (15, 1-7), όπου  μιλάει ο Χριστός και λέγει: «Εγώ είμαι η αληθινή κληματαριά κι ο πατέρας μου είναι ο γεωργός. Κάθε κληματόβεργά μου που δεν καρποφορεί την κόβει και κάθε μία που καρποφορεί την καθαρίζει, για να φέρει περισσότερο καρπό. Εσείς ήδη είστε καθαρισμένοι από τα λόγια που σας δίδαξα. Μείνετε σ’ εμένα κι εγώ σ’ εσάς. Όπως η κληματόβεργα δεν μπορεί να καρποφορήσει από μόνη της, αν δεν μείνει ενωμένη στην κληματαριά, έτσι ούτε κι εσείς, αν δεν μείνετε ενωμένοι μαζί μου. Εγώ είμαι η κληματαριά, εσείς οι κληματόβεργες. Όποιος μένει σ’ εμένα κι εγώ σ’ αυτόν, αυτός κάνει πολύν καρπό, γιατί χωρίς εμένα δεν μπορείτε να κάνετε τίποτα. Αν κάποιος δεν μείνει ενωμένος μαζί μου, πετάχτηκε έξω σαν τις κληματόβεργες και ξεράθηκε. αυτές δε τις μαζεύουν ξερές και τις ρίχνουν στη φωτιά και καίγονται. Αν μείνετε σ’ εμένα και τα λόγια μου μείνουν μέσα σας, ό,τι θέλετε ζητείστε και θα σας γίνει.» Τα λόγια αυτά κρατούν σταθερά τη μεγάλη συμβολική τους δύναμη στον ελληνικό χώρο έως στις μέρες μας. Στις φορητές εικόνες αλλά και στις διακοσμήσεις των ναών, ο Χριστός αποτελεί τον κορμό της αμπέλου, οι δε Απόστολοι τις κληματόβεργες.

"Το σταφύλι ωριμάζει κάτω από τις ζωοποιές ακτίνες του ηλίου και την πρωινή δροσιά. Όταν ωριμάσει το σταφύλι πεθαίνει. Το κόβουν, το ρίχνουν στους κάδους, το πατάνε, βγάζει το χυμό του και γίνεται κρασί. Οι φλούδες του σταφυλιού σαπίζουν, αλλά διατηρείται το κρασί. Όσο παλιώνει, άλλο τόσο γίνεται πολυτιμότερο. Να, η ζωή του σταφυλιού μοιάζει με τη δική μας ζωή. Η ζωή μας, όταν ωριμάσει και πατιέται μέσα στους κάδους των δοκιμασιών, οι φλούδες, που είναι το φθαρτό σώμα μας, σαπίζουν στο χώμα. Μένει όμως και ζει αιώνια το κρασί, το αθάνατο πνεύμα μας, η πολύτιμη ψυχή μας.”

Άγιος Λουκάς ο ιατρός, Αρχιεπίσκοπος Συμφερουπόλεως

Πηγή: pemptousia.gr, orthodoxia.online