Αγαπητοί φίλοι απόψε θα σας
παρουσιάσω ένα ιστορικό μυθιστόρημα που αποτελεί ένα από τα πιο επιτυχημένα
αφηγήματα της εποχής του. Οι προσωπικές μαρτυρίες του Χιώτη Λουκά Τζίφου παραδόθηκαν
στο συγγραφέα με τη μορφή αυτοβιογραφικών σημειώσεων.
Ένα έργο που βρισκόταν στο μεταίχμιο ανάμεσα στο ιστορικό μυθιστόρημα και στο ηθογραφικό διήγημα ήταν ο
Λούκης Λάρας του
Δημητρίου Βικέλα (1835-1909).
Ο
Λόυκης Λάρας αποτέλεσε ένα από τα τελευταία ιστορικά μυθιστορήματα που αφθονούσαν εκείνη την εποχή στο λογοτεχνικό χώρο. Επρόκειτο για αληθινή ιστορία η οποία διαδραματίστηκε στο πλαίσιο του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα του 1821. Η περιπέτεια του ομώνυμου πρωταγωνιστή ξεκινά από τη Σμύρνη και εξελίσσεται κατόπιν στη Χίο και στην Τήνο.
Υπόθεση
Βρισκόμαστε στο 1821, και ο εικοσάχρονος Χιώτης Λουκής Λάρας ζει μαζί με τον πατέρα του στη Σμύρνη, ασχολούμενος με το εμπόριο. Όταν ξεσπάει η επανάσταση γυρίζουν στη Χίο για να γλιτώσουν τη σφαγή, και συναντιούνται με την υπόλοιπη οικογένεια. Καθώς όμως τον επόμενο χρόνο οι Τούρκοι αποφασίζουν να σφάξουν και τους κατοίκους της Χίου, η οικογένεια κατατρεγμένη το ξανασκάει. Βρίσκεται πρώτα στη Μύκονο, έπειτα στις Σπέτσες και καταλήγει στην Τήνο, όπου ο Λουκής θα δοκιμάσει να ξαναρχίσει τη δική του επιχείρηση. Σε μια διακοπή του εμπορίου (λόγω εμφάνισης πανώλης στη Σύρο) επιστρέφει κρυφά στη Χίο, για να ξεθάψει τα ασημικά και τα κοσμήματα που με τον πατέρα του είχαν κρύψει στον κήπο του σπιτιού φεύγοντας. Θα τα καταφέρει άραγε να βγει ζωντανός απ' αυτή την περιπέτεια; Και τι θα κάνει με τον μεγάλο αυτό θησαυρό;
Λίγα ακόμη στοιχεία...
Το έργο τοποθετείται ρεαλιστικά και αντιρομαντικά και κατόπιν ασκεί μεγάλη επιρροή στις μελλοντικές γενεές.
Η γλώσσα του έργου ήταν η μετριοπαθής καθαρεύουσα η οποία σε τίποτα δεν θύμιζε τους έντονους αρχαϊσμούς των Καλλιγά και Ραγκάβη. Αντιπροσώπευσε σε γενικές γραμμές την μη επιτηδευμένη γραπτή επικοινωνία και πλησίασε την καθομιλουμένη (απλοποιήθηκε εσκεμμένα). Το έργο άσκησε τεράστια επιρροή στους μεταγενέστερους και αποτέλεσε πρόδρομο της γενιάς του 1880. Χωρίς να περιγράψει ηρωικές πράξεις θα τονίσει τη σύνεση την προνοητικότητα την επιμονή και το κουράγιο...
Μία έντονη ατμόσφαιρα τρόμου κυριαρχεί σε όλο το έργο, σε αρκετές περιπτώσεις ο συγγραφέας παγώνει τη διήγηση για να απευθυνθεί με διδακτικό πνεύμα στους αναγνώστες του ως γηραιότερος, δημιουργώντας έτσι μια φιλική ατμόσφαιρα. Σφαγές λεηλασίες και ατιμώσεις κυριαρχούν στο έργο, και φυσιολογικά θα έπρεπε να μας αποτρέπουν ώστε να το θεωρήσουμε παιδικό διήγημα, παρόλαυτά η ευγένεια της γραφής του Βικέλα και το παιδικό της ηλικίας του πρωταγωνιστή καθιστά το έργο ως ένα από τα πιο ενδιαφέροντα παιδικά αναγνώσματα. Το μυθιστόρημα προορίζεται κυρίως για μαθητές των τελευταίων τάξεων του δημοτικού και των πρώτων του Γυμνασίου. Το βιβλίο επίσης αντιμετωπίζεται και ως πηγή καθώς περιέχει πολλές πληροφορίες για τον καθημερινό βίο της εποχής της επανάστασης.
Ο Βικέλας ήταν έμπορος στο Λονδίνο είκοσι χρόνια (1852-1872), έπειτα έζησε στο Παρίσι και από το 1896 οριστικά στην Αθήνα. Αργότερα ίδρυσε τον "σύλλογο για την διάδοση ωφέλιμων βιβλίων" ενώ τέλος μετέφρασε πολλές τραγωδίες του Σαίξπιρ με αρκετά ελαττώματα στη μετάφραση (κρίνοντας φυσικά το έργο με τα σημερινά δεδομένα).
Το έργο διατίθεται στην εξής διεύθυνση: https://www.ebooks4greeks.gr/λουκής-λάρας-δημήτριος-βικέλας
Πηγές: Εισαγωγή στην Ελληνική λογοτεχνία, Ρ. Μπίτον και Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας του Λίνου Πολίτη.
