Ο νατουραλισμός
Ο θεατρικός νατουραλισμός δεν ήταν μεμονωμένο γεγονός αλλά μέρος μιας γενικότερης τάσης στα γράμματα και στις εικαστικές τέχνες που εγκωμιάζει την πλήρη αναπαραγωγή μιας μη εξωραϊσμένης πραγματικότητας. Η εξέλιξη της κοινωνικής και οικονομικής ζωής των επιστημών (θεωρία της κληρονομικότητας του Δαρβίνου κτλ.), παράλληλα με την εφεύρεση και την τελειοποίηση της φωτογραφίας, που προσέφερε μια ακριβή αναπαράσταση του κόσμου, συνέβαλαν στην ανάπτυξη του ριζοσπαστικού κινήματος που έθεσε νέα δεδομένα για την αποτύπωση της ζωής και την επιλογή της θεματολογίας στο θέατρο.
Βασικά χαρακτηριστικά της νατουραλιστικής γραφής
Η θεατρική σκηνή επηρεάστηκε από τα μυθιστορήματα του Εμίλ Ζολά και από το μανιφέστο Le Natouralism au Theatre, που διατύπωσε το 1881, ενάντια στις επίπλαστες μεθόδους συγγραφής και υποκριτικής της εποχής, αναζητώντας ένα φυσικό περιβάλλον για το σκηνικό θέαμα, με επίκεντρο τον άνθρωπο όπως πραγματικά είναι.
Στο νατουραλισμό η κληρονομικότητα και το περιβάλλον είναι οι δύο παράγοντες που καθορίζουν το πεπρωμένο και τις πράξεις του δραματικού προσώπου και καθορίζουν απόλυτα τη συμπεριφορά του. Η αληθινή συμπεριφορά του ανθρώπου μπορεί να παρατηρηθεί ακέραια σε περιβάλλοντα παρθένα από κοινωνικούς καθωσπρεπισμούς. Δεν είναι τυχαίο ότι όσο πιο νατουραλιστικό είναι το έργο τόσο πιο βαθιά στην ανθρώπινη εξαθλίωση βρίσκεται το περιβάλλον των προλετάριων, διαλυμένων από τις κοινωνικές συνθήκες ανθρώπων. Η πραγματικότητα αποδίδεται μέσα από σκληρές εικόνες φωτογραφικής αποτύπωση.
Η θεατρική γραφή αποκτά ιδιαίτερα χαρακτηριστικά περιγραφής, αφηγηματικότητας και αναπαράστασης όπως:
1. Ταμπλό: η επιλογή της σκηνικής δράσης με φωτογραφική σταθερότητα αντί για θεατρική ροή, που έχει στόχο την απομάκρυνση από την πραγματικότητα και την αποσπασματική αφήγηση ιδιαίτερων «μικροσκοπικών» εκφάνσεων της καθημερινής ζωής.
2. Μιλιέ: το σκηνικό περιβάλλον, η κατά το δυνατόν πιστή αναπαράσταση του φυσικού χώρου. Μιλιέ: ο χώρος του δράματος, όπου η σκηνογραφία αποδίδεται με σκηνικά τόσο αληθοφανή όσο το «φυσικό» τους αντίθετο, που λειτουργούν ως «διαρκείς περιγραφές», όπως σημειώνει ο Ζολά, και μάλιστα κατασκευάζονται με πραγματικά αντικείμενα (πραγματικές πόρτες, βοδινό κρέας με το αίμα του στις σκηνοθεσίες του Αντουάν κτλ.). Η νατουραλιστική σκηνοθεσία αρέσκεται στη συσσώρευση, τη λεπτομέρεια, το μοναδικό και το απρόβλεπτο. Pavis Patrice, Λεξικό του Θεάτρου
3. Η «φέτα ζωής»: Διατύπωση του Ζολά που πίστευε ότι ένα έργο πρέπει να είναι μια «φέτα ζωής» ριγμένη πάνω στη σκηνή, χωρίς ωραιοποιήσεις και τεχνάσματα, σαν αυτά του Σκπιμπ και των συγγραφέων του «καλοφτιαγμένου» έργου.
4. Τέταρτος τοίχος: Νοητός τοίχος όπου ο θεατής παρίσταται σε μια δράση ηδονοβλεπτικά, αφού οι ηθοποιοί παίζουν μέσα σε ένα κλειστό σύμπαν που δεν τον περιλαμβάνει, δημιουργώντας έναν ακραίο διαχωρισμό της σκηνής και της πλατείας.
Είτε συνθέτετε είτε παίζετε, να μην σκέφτεστε πια τον θεατή, σαν να μην υπήρχε. Φανταστείτε στην άκρη της σκηνής ένα μεγάλο τοίχο που σας χωρίζει από την πλατεία· να παίζετε σαν να μην είχε σηκωθεί η αυλαία.
Ντιντερό Ντενί, Περί της δραματικής τέχνης
Πηγή: Υπουργείο Παιδείας κ Θρησκευμάτων
