Σαν σημερα...

 

Κ.Γ. Καρυωτάκης, «Όταν κατέβουμε τη σκάλα»

"Όταν κατέβουμε τη σκάλα τι θα πούμε

στους ίσκιους που θα μας υποδεχτούνε,

αυστηροί, γνώριμοι, αόριστοι φίλοι,

μ’ ένα χαμόγελο στ’ ανύπαρκτα τους χείλη;

Τουλάχιστον δωπέρα είμαστε μόνοι.

Περνάει η μέρα μας, η άλλη ξημερώνει,

και μες στα μάτια μας διατηρούμε ακόμα

κάτι που δίνει στα πράγμα χρώμα..."

Παρισινή Κομμούνα 1871

 Η Ευρώπη στα μέσα του 19ου αιώνα βρίσκεται εν μέσω μιας περιόδου πραγματικά εντυπωσιακής αλλαγής και προσαρμογής. Η βιομηχανική καπιταλιστική οικονομία έχει αρχίσει να ανθεί σε όλη σχεδόν την ήπειρο (ιδιαίτερα στο κεντρικό και δυτικό κομμάτι της), υπάρχει προσπάθεια απελευθέρωσης του εμπορίου από δασμούς και οι κοινωνίες αλλάζουν ως αποτέλεσμα της άνθησης αυτής. Πολύ χονδρικά οι αλλαγές αυτές είναι:

1. Συγκέντρωση της πλειονότητας του πληθυσμού στις πόλεις
2. Δημιουργία μιας έμμισθης ανειδίκευτης εργατικής τάξης
3. Αυξανόμενες κοινωνικές και οικονομικές διαφορές μεταξύ πλούσιων – κεφαλαιούχων και φτωχότερων στρωμάτων, κάτι που προκάλεσε δυσαρέσκεια.

Αυτά ήταν τα οικονομικά και κοινωνικά δεδομένα και στη Γαλλία λίγο πριν την κήρυξη του Γαλλοπρωσικού πολέμου (1870-1871). Ο πόλεμος αυτός καθαυτός δε θα μας απασχολήσει – προς απογοήτευση των φίλων της στρατιωτικής ιστορίας ανάμεσά μας – πέραν δύο βασικών στοιχείων. Πρώτον οι Γάλλοι ηττήθηκαν κατά κράτος από τους Γερμανούς. Δεύτερον οι Γερμανοί πολιόρκησαν το Παρίσι για 4 μήνες (Σεπτέμβριος – Ιανουάριος). Ο πόλεμος είχε σαν αποτέλεσμα:

a. Την ανατροπή του ημι-αυταρχικού καθεστώτος του Λουδοβίκου Ναπολέοντα Γ
b. Την άνοδο μίας κυβέρνησης «Εθνικής Αμύνης», φαινομενικά αδύναμης και ανίκανης
c. Οδήγησε στην πενία και πείνα τους κατοίκους του Παρισιού
d. Τη διεύρυνση της Εθνοφρουράς

Γιατί το τελευταίο είναι σημαντικό; Η διεύρυνση αυτού του ιστορικά φιλοαστικού στρατιωτικού σώματος συνοδεύτηκε από την παροχή μισθού. Συνέπεια αυτού ήταν τα νέα μέλη της Εθνοφρουράς να προέρχονται από τα φτωχότερα εργατικά στρώματα της πόλης του Παρισιού. Με άλλα λόγια άρχισαν να οπλίζονται νόμιμα αυτοί που υπέφεραν περισσότερο από τον πόλεμο και το τρέχον κοινωνικοοικονομικό σύστημα.
Φυσικά θα ήταν άτοπο να πούμε πως οι νέοι «Εθνοφρουροί» του Παρισιού κατατάχτηκαν με κάποια “ατζέντα” στο μυαλό τους ή σχέδια για κοινωνική επανάσταση. Οι περισσότεροι το έκαναν, επειδή είχαν ανάγκη τα λεφτά ή ήθελαν να προστατέψουν τη χώρα τους από τους εισβολείς ή απλά για να “απασχοληθούν” κατά τη διάρκεια μιας πολιορκίας. Όμως η εισροή αυτού του ενεργητικού μέρους του πληθυσμού στην Εθνοφρουρά δεν πέρασε απαρατήρητη από τους ριζοσπαστικούς πολιτικούς της πόλης και συγκεκριμένα τους αναρχικούς Μπλανκιστές (σοσιαλιστές) και φυσικά Νεοϊακωβινούς. Οι τρείς αυτές ομάδες κατά τη διάρκεια της πολιορκίας άρχισαν να κυριαρχούν στις αυτοσχέδιες «Επιτροπές Επιφυλακής» που εμφανίστηκαν σε πολλές γειτονιές, ενώ παράλληλα προσπάθησαν να οργανώσουν τους νέους Εθνοφρουρούς σε μικρές αυτόνομες οργανωτικές επιτροπές. Μάλιστα κατάφεραν η πλειονότητα των συνταγμάτων της Εθνοφρουράς να ορκιστεί, ώστε να υπακούει στις εντολές μονάχα της Κεντρικής Οργανωτικής Επιτροπής και όχι του κυβερνητικού διοικητή. Ήταν φανερό πως μια επανάσταση δε θα αργούσε να ανάψει.

Συνοπτικά, ταφτωχότερα στρώματα της πόλης οπλίστηκαν νόμιμα και οργανώθηκαν σε ένα βαθμό κατά την πολιορκία. Παράλληλα με την πολιτική οργάνωση όμως των κατοίκων του Παρισιού είχαν αρχίσει να εμφανίζονται και έντονες ιδεολογικές διαφορές μεταξύ των τάξεων. Συγκεκριμένα, οι μεν μεγαλοαστοί και τα μεσαία στρώματα έβλεπαν το κάλεσμα για κοινωνική αλλαγή ή επανάσταση ως μεγαλύτερο κίνδυνο από τη γερμανική νίκη στον πόλεμο, ενώ τα κατώτερα στρώματα έβλεπαν τους προηγούμενους ως άπληστους και πιθανότατα προδοτικούς. Αυτή την κατάσταση επέτειναν οι πολλές ιστορίες (αληθινές και μη) συσσώρευσης πολύτιμων αποθεμάτων τροφής κατά τη διάρκεια της πολιορκίας.

Στις 26 Ιανουαρίου υπογράφτηκε ανακωχή μεταξύ των δύο πλευρών και μόλις 13 μέρες αργότερα διεξήχθησαν εκλογές για την ανάδειξη μιας νέας γαλλικής κυβέρνησης. Η εσπευσμένη αυτή εκλογική αναμέτρηση σε συνδυασμό με τη σαστισμένη κατάσταση της χώρας οδήγησε σε συντριπτική νίκη των συντηρητικών – μοναρχιστών (που στηρίζονταν από τους αγροτικούς πληθυσμούς της επαρχίας και τη μεγαλοαστική τάξη) που πλέον έλεγχαν περίπου το 60% της Εθνοσυνέλευσης. Έτσι και η νέα κυβέρνηση της Γαλλίας ήταν πολύ συντηρητική, το ίδιο και ο νέος της πρωθυπουργός, ο Αδόλφος Τιέρ. Η νέα κυβέρνηση δεν άφησε καμία ψευδαίσθηση σχετικά με το τι πίστευε για τις όλο και πιο αυτόνομες “μάζες του Παρισιού” Η κυβέρνηση μεταφέρθηκε από το Παρίσι στις Βερσαλλίες και άρχισε να τοποθετείται με γνώμονα τον αφοπλισμό ακόμα και την κατάργηση της Εθνοφρουράς, φοβούμενη ή αναμένοντας μια κοινωνική εξέγερση.

Η κίνηση της κυβέρνηση έρχεται στα μέσα Μαρτίου. Το βράδυ της 18ης Μαρτίου ο τακτικός στρατός εισέρχεται στο Παρίσι με όσο το δυνατόν περισσότερη μυστικότητα και αρχίζουν μεθοδικά να αφαιρούν το βαρύ πυροβολικό από κάθε σημείο της πόλης. Στα βόρεια διαμερίσματα όμως της Μονμάρτης, ενός από τα βόρεια διαμερίσματα του Παρισιού, συγκεντρώνονται περισσότερο εργατικές γειτονιές ενώ στα δυτικά πιο πολύ πλούσιες. Ο στρατός δεν προλαβαίνει να απομακρύνει τα κανόνια από τη θέση τους πριν γίνει αντιληπτός από τους κατοίκους της περιοχής. Εξαγριωμένοι Γάλλοι χτυπούν τις καμπάνες και μια αυθόρμητη μάζα ανθρώπων ξεχύνεται στους δρόμους, για να αντιταχθούν στο «πραξικόπημα» της κυβέρνησης Τιέρ.

Η πρώτη αυτή επαναστατική κίνηση λοιπόν δεν ήρθε από την οργανωμένη καθοδήγηση των σοσιαλιστών αναρχικών ή νεοϊακωβινών αλλά από την αυθόρμητη αντίδραση των πολιτών, οι οποίοι πραγματικά φαίνονταν να επιθυμούν μια ριζική αλλαγή και μια πραγματική λύση στα προβλήματά τους. Αν και πολλοί από τους ριζοσπάστες –κυριολεκτικά – πιάστηκαν στον ύπνο τις πρώτες ώρες της επανάστασης, γρήγορα ξαναβρήκαν τον επαναστατικό τους βηματισμό και νωρίς το πρωί ανακήρυξαν τη σύσταση Κομμούνας. Με άλλα λόγια συγκρότησαν μια τοπική εξουσία – και ενιαία για όλο το Παρίσι – ανεξάρτητη από την κεντρική κυβέρνηση της Γαλλίας. Μετά από τρείς μέρες και τη διεξαγωγή εκλογών για το συμβούλιο της Κομμούνας η Γαλλία ήταν στα πρόθυρα εμφυλίου πολέμου.

Τις υπόλοιπες μέρες του Μαρτίου το νέο συμβούλιο της Κομμούνας συζήτησε σχετικά με το μέλλον της, ενώ η κυβέρνηση των Βερσαλλιών προετοίμαζε μια νέα πολιορκία της πόλης. Αναπτύχθηκαν 2 ρεύματα, το «επαναστατικό» και το «πολεμικό» κατά τη διάρκεια της συζήτησης. Το πρώτο υποστήριζε ότι η Κομμούνα έπρεπε να επικεντρωθεί στην ανατροπή του κοινωνικού καθεστώτος, στην ανάπτυξη προγραμμάτων για βελτίωση της ζωής των εργατών και ήταν αντίθετο στη δημιουργία ενός κεντρικού εκτελεστικού οργάνου. Όσοι υποστήριζαν αυτή τη γραμμή έτειναν να είναι πιο αναρχικοί στις αντιλήψεις τους. Το δεύτερο ρεύμα (και το οποίο υποστήριζε η πλειοψηφούσα ομάδα των νεοϊακωβινών) πίεσε για επικέντρωση της ενέργειας των επαναστατών στην επικείμενη επίθεση στο Παρίσι παρά στην άμεση ανατροπή του καθεστώτος. Τελικώς το «πολεμικό ρεύμα» επικράτησε.

O Απρίλιος ήταν ένας μήνας δοκιμασίας για το Παρίσι και την Κομμούνα. Η πολιορκία του τακτικού στρατού και ο συνεχής βομβαρδισμός της πόλης έριξε το ηθικό των επαναστατών. Παράλληλα η Εθνοφρουρά αδυνατούσε να προβάλει αποτελεσματική αντίσταση λόγω της απροθυμίας των εθελοντών στρατιωτών και του συστήματος εκλογής των αξιωματικών από τους στρατιώτες, κάτι που είχε ως αποτέλεσμα την αδυναμία διεξαγωγής μιας κεντρικά οργανωμένης άμυνας. Βλέποντας τα φρούρια του Παρισιού έτοιμα να πέσουν οι κομμουνάροι αποφάσισαν να στρέψουν την προσοχή τους προς τα κοινωνικά προβλήματα των πολιτών, όπως ακύρωση των πληρωμών για ενοίκια, την απαγόρευση επιβολής επιτοκίου, την ανακήρυξη του χωρισμού εκκλησίας και κράτους και τη φροντίδα για δίκαιη αμοιβή των εργατών.

Βέβαια όλα αυτά αποδείχθηκαν σπασμωδικές κινήσεις πριν το τέλος της Επανάστασης. Από την 21η έως τις 27 Μαΐου – την επονομαζόμενη «Ματωμένη Εβδομάδα» – ο τακτικός στρατός εισέβαλε στο Παρίσι, συνέλαβε 40.000 λιποτάκτες και σκότωσε γύρω στα 25.000 άτομα . Οι κομμουνάροι, σε μια τελευταία προσπάθεια εκρίζωσης της παλαιάς κοινωνικής τάξης πραγμάτων και μέσα σε αγανάκτηση, πυρπόλησαν πολλά κτήρια στο Παρίσι και η πόλη του φωτός τυλίχτηκε στις φλόγες.

Η Παρισινή Κομμούνα, αν και μικρή σε διάρκεια, παραμένει ένας από τους σταθμούς στην πολιτική εξέλιξη της Ευρώπης (αν και πολλές φορές επισκιάζεται από τον πόλεμο που προηγήθηκε). Η επανάσταση αυτή αποτέλεσε την έμπνευση για πολλούς πρακτικούς και θεωρητικούς επαναστάτες κατά βάση αναρχικούς και σοσιαλιστές. Παρ’ όλα αυτά, κατά γενική ομολογία ακόμα και των ίδιων των εχθρών της κοινωνικής τάξης η επανάσταση αυτή είχε κοινωνικό αλλά όχι καθαρά «σοσιαλοαναρχικό» χαρακτήρα. Το εγχείρημα αυτό αποτέλεσε μάθημα και στην εφαρμογή των επαναστατικών ιδεών στην πράξη, αλλά αποτέλεσε και προειδοποίηση, καθώς, όπως αναφέρει ο Hobsbawm: «στο εξής οι κοινωνικοί επαναστάτες ήξεραν τι τους περίμενε, αν δεν κατόρθωναν να διατηρήσουν την εξουσία». Τέλος η Κομμούνα ήταν η τελευταία μεγάλη προσπάθεια κοινωνικής μεταβολής με τη βία τον 19ο αιώνα και προκάλεσε αρκετό φόβο στους Ευρωπαίους αστούς ως το 1917 στην Ευρώπη, όταν κυριάρχησε ένας «νεοσυντηριτισμός» .

[1] Το κρέας αρουραίου θεωρούνταν πολυτέλεια, ενώ από την πείνα των Γάλλων δε γλύτωσαν ούτε τα ζώα του ζωολογικού κήπου.

[2] Βλ. A. Horne, The fall of Paris: The siege and the commune 1870-71, London, Penguin books, 2007³ [1η:1965], σελ. 187

[3] Νεοσυντηριτισμός: αναβίωση της απολυταρχίας με σημαντική έμφαση στην κοινωνική σταθερότητα

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ξενόγλωσσες Μονογραφίες
S. Dolgoff, Bakunin on anarchy, New York (Vintage Books), 1972
A. Horne, The fall of Paris: The siege and the commune 1870-71, London (Penguin books), 2007³ [1η:1965]
K. Marx, The Civil War in France, London (Dodo papers), 2009⁴ [1η:1871]
Ελληνικές Μονογραφίες
Π. Τσακαλογιάννης, Η σύγχρονη ευρωπαϊκή ιστορία: από τη Βαστίλη στον 21ο αιώνα, τόμος Ι, Αθήνα (Βιβλιοπωλείο της «ΕΣΤΙΑΣ»), 2009
Μεταφρασμένες εκδόσεις
E. J. Hobsbawm, The Age of Capital 1848-1875, London (Weidenfeld and Nelson), 1976² [1η: 1975] (ελλ. έκδοση: Η εποχή του κεφαλαίου 1848-1875, μετάφρ. Δ. Κουρτόβικ, Αθήνα (ΜΙΕΤ), 2012 [1η: 1994])

Πηγή: https://studyinghistory.gr/neoteroi-chronoi/19os-aionas/parisini-kommouna-1871/

Το καπρίτσιο, του Αλφρέντ Ντε Μυσσέ. Ραδιοφωνικό θέατρο

Αγαπητοί φίλοι απόψε πρόκειται να σας παρουσιάσω ένα αρκετά ενδιαφέρον μονόπρακτο, Το Καπρίτσιο του Αλφρέντ Ντε Μυσσέ.

Το έργο είναι μονόπρακτο, παίζεται δηλαδή σε μία πράξη ή μία σκηνή και είναι σύντομης διάρκειας.

Λίγα λόγια για το έργο και τον Μυσσέ.

Γάλλος θεατρικός συγγραφέας ποιητής και μυθιστοριογράφος ο Μυσσέ (1810-1857) υπήρξε σε όλο το έργο του υμνητής των γυναικών. Είχε ζήσει μία οδυνηρή εμπειρία μιας σχέσης τρελού έρωτα με τη Γεωργία Σάνδη, ενώ είχε συνδεθεί και με άλλες κοσμικές γυναίκες της εποχής του.Ήταν ένα πνεύμα ιδιοφυές, ερωτευμένο με την ελευθερία, αδιάφορο για σχολές και συρμούς.

Το Καπρίτσιο το έγραψε το 1847, σε μια εποχή που είχε αποφασίσει να μην ξαναγράψει θέατρο. Το έργο αναίβηκε την ίδια χρονιά στην Κομεντί Φρανσαίζ με μεγάλη επιτυχία και υπήρξε ένα από τα αριστουργήματα του. Η υπόθεση του αφορά ένα έξυπνο παιχνίδι που παίζει η φίλη ενός παντρεμένου ζευγαριού προκειμένου να τους αναζωπυρώσει τη σχέση.

Έξοχος στον χειρισμό του πνευματώδους και ειρωνικού παιχνιδιού, ο Μυσσέ ήξερε εξίσου καλά να εκφράζει τα ξεσπάσματα του πάθους ή αυτό που ήταν το εσωτερικό του δράμα: τον πειρασμό της ακολασίας και τη νοσταλγία της αθωότητας που κατοικούν "τη ματωμένη καρδιά του, τη γεμάτη φλόγα και λύπη" (Σαιντ-Μπεβ).

Ο Αλφρέντ Ντε Μυσσέ

 Adapted By (Text) [Επιμέλεια Κειμένου] – Αιμιλία Κτενά

Directed By – Κώστας Κροντηράς

Music Consultant [Μουσική Επιμέλεια] – Αργυρώ Μεταξά

Technician [Τεχνική Επιμέλεια] – Σήφης Σιγανός*

Technician [Ψηφιακή Επεξεργασία] – Γιάννης Ψυχογιός

Translated By, Adapted By (Text) [Adapted For Radio] – Λιλή Ζωγράφου

Voice Actor – Αγνή Βλάχου, Ανδρέας Φιλιππίδης, Θεόδωρος Τριανταφυλλίδης, Φλωρέττα Ζάννα

"Θέατρο της Τετάρτης" Broadcasted in 1961.

Ο Ανδρέας Φιλιππίδης

Η μεταφορά του έργου έγινε από το κανάλι Ναταλία Δεδουσοπούλου:

Πηγές:

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BB%CF%86%CF%81%CE%AD_%CE%BD%CF%84%CE%B5_%CE%9C%CF%85%CF%83%CF%83%CE%AD

https://biblionet.gr/%CF%80%CF%81%CE%BF%CF%83%CF%89%CF%80%CE%BF/?personid=43107

https://www.discogs.com/%CE%91%CE%BB%CF%86%CF%81%CE%AD-%CE%9D%CF%84%CE%B5-%CE%9C%CF%85%CF%83%CF%83%CE%AD-%CE%88%CE%BD%CE%B1-%CE%9A%CE%B1%CF%80%CF%81%CE%AF%CF%84%CF%83%CE%B9%CE%BF/release/11790224

«Τοξότες της Περσικής φρουράς», Μεσοποταμία, 5ος αι. π.Χ., τοίχος με σμαλτωμένα τούβλα

 

Πως ξεκίνησε το ραδιοφωνικό θέατρο.

Όλοι γνωρίζουμε το θέατρο με τη μορφή που έχει σήμερα. Την σκηνική παρουσίαση ενός έργου με την παρουσία κοινού. Επί πολλά χρόνια, ωστόσο, το κοινό απολάμβανε και μια διαφορετική μορφή θεάτρου. Το θέατρο στο ραδιόφωνο, που υφίσταται ακόμα και σήμερα, αν και δεν είναι πια τόσο δημοφιλές.

Το θέατρο στο ραδιόφωνο έκανε την εμφάνισή του γύρω στο 1880. Ο Γάλλος εφευρέτης Κλεμάν Αντέρ εφηύρε το θεατρόφωνο, ένα σύστημα τηλεφωνικής μετάδοσης, το οποίο έδινε τη δυνατότητα για στερεοφωνική εκπομπή των φωνών των ηθοποιών. Χάρη σε αυτό έγινε η πρώτη μετάδοση όπερας σε απόσταση άνω των 3 χλμ.

Στις ΗΠΑ, η αρχή έγινε με το A Rural Line on Education, ένα σκετς που γράφτηκε ειδικά για το ραδιόφωνο το 1921. Το 1922, στη Νέα Υόρκη, ξεκίνησε η εβδομαδιαία μετάδοση ολόκληρων θεατρικών έργων. Ένα γαλλικό βραβευμένο έργο με τίτλο «Marémoto», μεταφράστηκε και μεταδόθηκε σε Γερμανία και Αγγλία. Στην Γαλλία, ωστόσο, απαγορεύθηκε για αρκετά χρόνια. Ήταν μια ρεαλιστική αναπαράσταση της βύθισης ενός πλοίου. Οι ηθοποιοί έπαιζαν τον ρόλο των επιβαινόντων. Οι γαλλικές αρχές θεώρησαν ότι θα μπορούσε να το κοινό να το εκλάβει ως αληθινό γεγονός και να προκληθεί πανικος.

Το θέατρο στο ραδιόφωνο παρουσίασε μεγάλη άνθηση τις δεκαετίες ’30-΄60. Αξιοσημείωτο παραμένει το θεατρικό έργο του Orson Welles με τίτλο The War of the Worlds. Ο ηθοποιός και συγγραφέας έπεισε με το έργο του το κοινό ότι συνέβαινε μια πραγματική εξωγήινη εισβολή. Την ίδια περίοδο, οι παραγωγοί συνειδητοποίησαν ότι δεν αρκούσε να προσαρμόζουν θεατρικά έργα στο ραδιόφωνο. Έπρεπε να γραφτούν καινούρια έργα, τα οποία θα αξιοποιούσαν στο έπακρο τις συγκεκριμένες δυνατότητες αυτού του μέσου.

Στην Αγγλία, το BBC παρουσίασε πολλά θεατρικά έργα στο ραδιόφωνο. Αρχικά επέμενε σε πιο κλασικό περιεχόμενο. Τελικά, όμως, υιοθέτησε το παράδειγμα της Αμερικής και προχώρησε σε θεατρικές «σαπουνόπερες». Μία, μάλιστα, το The Archers, παίζεται ακόμα και σήμερα.

Το θέατρο στο ελληνικό ραδιόφωνο

Στις 21 Μαΐου 1938, έγινε η πρώτη μετάδοση της ελληνικής ραδιοφωνίας. Στη διάρκεια της Κατοχής, κάνει την εμφάνισή του και το θέατρο στο ραδιόφωνο. Η Αντιγόνη Μεταξά, γνωστή ως “Θεία Λένα”, παρουσίασε πολλές θεατρικές παραστάσεις για παιδιά στο ραδιόφωνο. Μεγάλωσε πολλές γενιές Ελλήνων, συντροφεύοντας την παιδική τους ηλικία.

Αρχικά στο ελληνικό ραδιόφωνο παρουσιάζονταν κλασικά έργα. Έργα του Σαίξπηρ, αρχαίες ελληνικές τραγωδίες, έργα του Ο’Νιλ ή του Τσέχοφ, αλλά και των Εφταλιώτη, Χορν, Τσιφόρου, Ψαθά και Πολέμη. Στην πορεία, άρχισαν να γράφονται και έργα ειδικά για το ραδιόφωνο. Όλα ερμηνεύτηκαν από καταξιωμένους Έλληνες ηθοποιούς της εποχής: Κατίνα Παξινού, Αλέξη Μινωτή, Άννα Συνοδινού, Βασίλη Διαμαντόπουλο, Αντιγόνη Βαλάκου, Μάνο Κατράκη, Κυβέλη, Μαίρη Αρώνη, κα.

Σίγουρα στο θέατρο παίζει τεράστιο ρόλο η εικόνα, η σκηνή, η παρουσία του ίδιου του ηθοποιού. Το θέατρο, ωστόσο, έκανε πιο προσιτή αυτή την τέχνη. Βοήθησε το κοινό, ειδικά παλιότερα, να έρθει σε επαφή με σπουδαία έργα. Βοήθησε τους ανθρώπους να εξασκήσουν τη φαντασία τους και να μαγευτούν από το παραμύθι. Κι ο άνθρωπος πάντα έχει ανάγκη να ακούει όμορφες ιστορίες.

Για όποιον θέλει να πάρει μια ιδέα του τι σημαίνει θέατρο στο ραδιόφωνο, υπάρχουν πολλές σελίδες που μπορεί να επισκεφθεί. Με μια αναζήτηση «Θέατρο στο Ραδιόφωνο» στο YouTube, μπορείτε να βρείτε δεκάδες links και να ακούσετε αποσπάσματα ή και ολόκληρες ραδιοφωνικές παραστάσεις.

Πηγή https://www.maxmag.gr/theatro/pos-xekinise-to-theatro-sto-radiofono/

Βάσεις του ΔΣΕ σε όμορες χώρες

 Χάρτης ο οποίος καταδεικνύει με κάθε λεπτομέρεια την οργάνωση και τις βάσεις στήριξης που είχαν οι κομμουνιστές κατά την περίοδο 1946-1949 από τις τότε όμορες κομμουνιστικές χώρες, ενώ από τον χάρτη αυτόν γίνετε άμεσα αντιληπτό και με κάθε σαφήνεια πως ο ‘’ΔΣΕ’’ μέσω του ΚΚΕ ήταν ξενοκίνητος και με ανθελληνικούς σκοπούς .

Πηγή Ιστορικός συλλέκτης Βέροιας

Χωρίς σχόλια...

 

Όνειρα: Μαρκ Σαγκάλ (1887-1985), The Flying Carriage, 1913

 Αυτός ο περίτεχνος πίνακας που απεικονίζει έναν άνδρα με ένα άλογο να απογειώνονται από το έδαφος δίπλα σε ένα μικρό σπίτι, όπως και πολλά από τα έργα του, έχει μια ονειρική ποιότητα τόσο στις αέρινες πινελιές του όσο και στο αντικείμενο που παρουσιάζει. Ο πίνακας Ο Βιολιστής του Σαγκάλ, ομοίως, που απεικονίζει το Βιολιστή στη Στέγη που ενσαρκώνει το ομώνυμο μιούζικαλ, αναδεικνύει επίσης μια εξέχουσα αλληλουχία ονείρων. Ο Σαγκάλ, αποτυπώνοντας στον καμβά εικόνες από τη νιότη του, μας περνάει μέσα από τις πρώτες αναμνήσεις του, οι οποίες μπορεί να συνέθεσαν και πολλά από τα όνειρά του.

Πηγή https://www.psychologynow.gr/psyxologia-texni/eikastika/4593-15-spoudaia-erga-texnis-pou-syndeontai-me-tin-psyxologia.html

Aνάλυση: Το ουκρανικό σε έναν κόσμο λιγότερο ασφαλή. Γιώργος Ν. Τζογόπουλος

 Το 1998, στα 94 του χρόνια, ο Τζορτζ Κένναν, αρχιτέκτονας της αμερικανικής πολιτικής ανάσχεσης της Σοβιετικής Ένωσης, διαφωνούσε έντονα με την τότε διεύρυνση του ΝΑΤΟ. Προέβλεπε σταδιακή ρωσική αντίδραση και έκανε λόγο για έναρξη ενός νέου ψυχρού πολέμου. Δεκαπέντε χρόνια μετά, το 2013, η έναρξη της ουκρανικής κρίσης άνοιξε, πράγματι, ένα καινούριο κεφάλαιο στις σχέσεις Δύσης-Ρωσίας. Η περίοδος σχετικά αρμονικής συνεργασίας τελείωσε, και η αντιπαλότητα άρχισε να αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό, ιδίως μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014.

Οι συμφωνίες Μίνσκ Ι και ΙΙ συνέβαλαν στη μείωση των εντάσεων στην Ουκρανία, τουλάχιστον σε κάποιο βαθμό, αλλά δεν αντιμετώπισαν το ουσιαστικό πρόβλημα. Η φιλοδυτική πορεία της Ουκρανίας θα αποτελούσε για τη Ρωσία κίνδυνο για την εθνική της ασφάλεια, ιδίως εάν συνδυαζόταν με εμβάθυνση της στρατιωτικής συνεργασίας της Ουκρανίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες και με εντατικοποίηση των ζυμώσεων για μελλοντική ένταξή της στο ΝΑΤΟ. Από τη δική τους πλευρά, οι Ηνωμένες Πολιτείες επέλεξαν την άσκηση αυξανόμενης πίεσης προς τη Ρωσία – μεταξύ άλλων μέσω αυστηρών κυρώσεων – ελπίζοντας στη μεταμόρφωση της συμπεριφοράς της σύμφωνα με τα δυτικά πρότυπα και στην αναγκαστική προσαρμογή της σε μία αρχιτεκτονική ασφάλειας, η οποίας θα καθοριζόταν από την πιο επιτυχημένη στρατιωτική συμμαχία στην σύγχρονη ιστορία των διεθνών σχέσεων, το ΝΑΤΟ. 

Κάπως έτσι φτάσαμε στη σημερινή κατάσταση. Η Ρωσία, έχοντας ήδη ενισχύσει και εκσυγχρονίσει τις ένοπλες δυνάμεις της, φαίνεται αποφασισμένη να αντιδράσει, ώστε να προλάβει το ενδεχόμενο καινούριας διεύρυνσης του ΝΑΤΟ και εγκατάστασης αμερικανικών οπλικών συστημάτων στην Ουκρανία. Τα τύμπανα πολέμου ακούγονται εδώ και αρκετές βδομάδες, ενώ αμερικανικά περιοδικά, όπως το Foreign Affairs, επεξεργάζονται σενάρια εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, και τρόπους αμερικανικής και γενικότερα νατοϊκής αντίδρασης. Η Μόσχα εμφανίζεται αρκετά απαιτητική στις συζητήσεις με την Ουάσιγκτον, ζητώντας εγγυήσεις ασφάλειας, όπως τη διακοπή της διαδικασίας περαιτέρω διεύρυνσης του ΝΑΤΟ, που η δεύτερη δεν αποδέχεται. Η συνέχιση του διαλόγου, ιδίως πίσω από κλειστές πόρτες, είναι ιδιαίτερα σημαντική με στόχο την εκτόνωση της κρίσης. Την σύγχρονη εποχή, που δεσπόζει ο πόλεμος της πληροφορίας, το ενδεχόμενο ένοπλης σύρραξης παρουσιάζεται ως πολύ πιθανό στη δημόσια σφαίρα. Ωστόσο, η πραγματική διπλωματία είναι διαφορετική από τη δημόσια ρητορική. 

Μετά την αποχώρηση των αμερικανικών δυνάμεων από το Αφγανιστάν, βασικό ερώτημα που απασχολεί τη διεθνή κοινότητα, ιδίως τους συμμάχους των Ηνωμένων Πολιτειών, είναι ποιος μπορεί να είναι ο μελλοντικός τρόπος αντίδρασής τους σε ενδεχόμενο καινούριων κρίσεων. Η περίπτωση της Ουκρανίας ίσως δώσει απάντηση. Από ένα άλλο πρίσμα, όμως, δεν αποκλείεται η Ρωσία να εμφανίζεται απαιτητική και στιβαρή μέχρι στιγμής, επειδή, σύμφωνα με τη δική της ανάγνωση, οι Ηνωμένες Πολιτείες πολύ δύσκολα θα δείξουν στη πράξη την πυγμή του παρελθόντος. Το στοίχημα, λοιπόν, για την αμερικανική διπλωματία είναι να αποτρέψει μία πιθανή ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, πείθοντας τη Μόσχα ότι οι συνέπειες μιας τέτοιας ενέργειας θα είναι μεγαλύτερες από τα όποια οφέλη. Θα φανεί στο επόμενο διάστημα, αν μπορεί να το πετύχει. Σίγουρα, έχει τις δυνατότητες και την εμπειρία να το πράξει. 

Σε κάθε περίπτωση, ο κόσμος του 2022 κάθε άλλο παρά είναι ασφαλής. Η περιορισμένη συνεργασία των μεγάλων δυνάμεων για την αντιμετώπιση των προκλήσεων της ανθρωπότητας, όπως η συνεχιζόμενη πανδημία, δημιουργούν ερωτήματα στην παγκόσμια κοινότητα για την μελλοντική πορεία του κόσμου. Σενάρια πολέμου, προοπτικές διχοτόμησης και μια διαρκής κακοφωνία, επιδεινώνουν την κατάσταση.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες παραμένουν η μοναδική υπερδύναμη αλλά ο τρόπος με τον οποίο προσπαθούν να ηγηθούν στον 21ο αιώνα προβληματίζει συχνά ακόμα και τους συμμάχους τους. Η ειρηνική διαχείριση της ουκρανικής κρίσης πρέπει να αποτελεί μονόδρομο για την Ουάσιγκτον. Ένας πόλεμος στην Ουκρανία, άλλωστε, θα πλήξει πολύ περισσότερο την Ευρώπη και τους πολίτες της παρά την Αμερική – λόγω γεωγραφικής απόστασης. Έχει έλθει η ώρα για τις Ηνωμένες Πολιτείες να επιστρέψουν στο δρόμο των επιτυχιών, που παλαιότερα εμφυσούσαν εμπιστοσύνη και ενέπνεαν. 

* O Δρ. Γιώργος Ν. Τζογόπουλος είναι Senior Fellow στο ΕΛΙΑΜΕΠ και το Begin Sadat Centre του Ισραήλ, και λέκτορας διεθνών σχέσεων στο Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο της Νίκαιας.

Πηγή: Καθημερινή

Ο ασπρισμένος στρατιωτης, Σερ Άρθουρ Κόναν Ντόιλ. Ραδιοφωνικό Θέατρο.

 Αγαπητοί φίλοι καλησπέρα σας, απόψε θα σας παρουσιάσω μία ακόμη περιπέτεια του διάσημου ντεντέκτιβ Σέρλοκ Χολμς, με τίτλο "Ο απρισμένος στρατιώτης"

Ο Χολμς δέχεται την επίσκεψη ενός άνδρα στο γραφείο του. Από την πρώτη στιγμή ο ντεντέκτιβ καταλαβαίνει ότι ο άνδρας αυτός είναι στρατιωτικός.

Ο Ντοπ, όπως ονομάζεται, αναφέρει στο Χολμς ότι ένας συνάδελφος του (γιος Συνταγματάρχη) μαζί με τον οποίον είχαν πολεμήσει στη Νότια Αφρική έχει εξαφανιστεί. Επρόκειτο για έναν γενναίο άνδρα. Υστερα από επίσκεψη του στον πατέρα του συναδέλφου του στο Τάξπερι, συνεχίζει ο Ντοπ, ο ίδιος ο πατέρας του του αναφέρει γενικά και αόριστα ότι "ο γιος του έχει φύγει μακριά". Λόγω του προχωρημένου της ώρας της επίσκεψης ο Ντοπ δέχεται να διανυκτερεύσει εκεί, και τυχαία μαθαίνει από έναν υπηρέτη ότι κάτι άλλο έχει συμβεί με τον εξαφανισθέντα στρατιώτη... Και ξαφνικά βλέπει στο παράθυρο το φίλο του κατάχλωμο σα νεκρό!!!

Ο Χολμς αποφασίζει να πάει στο Τάξπερι, ξέρει τι έχει συμβεί από την αρχή!

Κατά την προσφιλή του τακτική ο Σέρλοκ Χολμς αποκλείει όλα τα μη πιθανά ενδεχόμενα και βρίσκει με συλλογιστικό τρόπο τη λύση, όσο απίθανη και αν είναι αυτή...

Πρόκειται για παραγωγή του ΡΙΚ

Η μεταφόρτωση έγινε από το κανάλι Ραδιοφωνικό Θέατρο:

📖Ιστορίες από το ράφι της Βιβλιοθήκης της ΕΣΤΙΑΣ Νέας Σμύρνης! 📌20 Αυγούστου 1922 - Πέφτει η τελευταία αυλαία στη Σμύρνη

 Aπό τα μέσα Ιουλίου του 1922, δε παίζει πια ελληνικός θίασος. Η άλλοτε κοσμοπολίτις, η εύθυμη, η θεατρόφιλη Σμύρνη έχει χάσει τη χαρά και τον ζωντανό εκείνο  παλμό, χαρακτηριστικό του αισιόδοξου και θυμόσοφου ελληνισμού της Ιωνίας . Η πολιτική κατάσταση ασαφής και σκοτεινή. Η στρατιωτική, αινιγματική και αβέβαιη. Η ζωή άτονη, φοβισμένη... 

Δυο εβδομάδες πριν από τη Μικρασιατική Καταστροφή, καταφτάνει στη Σμύρνη ιταλικός μελοδραματικός θίασος με τον διάσημο τενόρο Ντέλ Ρύ και την φημισμένη υψίφωνο Σαρατζάνη. Αρχίζει τις παραστάσεις στις 12 Αυγούστου, ο θίασος της Κυβέλης Ανδριανού . Το εισιτήριο της πρώτης θέσης 200 γρόσια, 150 γρόσια της δεύτερης και 75 γρόσια του εξώστη. Ο θίασος ανεβάζει το «Τροβατόρε», την «Τόσκα», τον «Ερνάνη» τους «Παλιάτσους» την «Καβαλλερία Ρουστικάνα» τον «Αντρέ Σενιέ», το «Ριγκολέττο», τον «Φάουστ». Στις 20 Αυγούστου – τελευταία παράσταση- λαμβάνει μέρος κι ο βαθύφωνος Βλαχόπουλος. 

Το φιλόμουσο όμως σμυρναϊκό κοινό αραιό! Ο βραχνάς της επικείμενης θύελλας, βαρύς, καταθλιπτικός … Η ελληνική άλκη καταπονημένη καταβάλλει την ύστατη προσπάθεια.  

Το Μέτωπο καταρρέει. Η ατσάλινη ασπίδα των Ακριτών λυγίζει. Απ’ τις λευτερωμένες με τόσο αίμα πόλεις της Ανατολής, μαύρος χείμαρρος, αρχίζουν να οδεύουν προς τη Σμύρνη τα καραβάνια των προσφύγων. Οι στρατιώτες μας, που πριν τριάμισι χρόνια, έφερναν, κάποιο πρωινό του Μάη, με τον αγνό τους ενθουσιασμό την Ανάσταση του Γένους, γυρνούν από τους δρόμους των Θριάμβων και των Τροπαίων τσακισμένοι, ηττημένοι. 

Η Ελληνική Σμύρνη ψυχορραγεί. Βαρύ και εφιαλτικό κάποιο σύννεφο θα περάσει σε λίγο για να καλύψει κάθε ίχνος, κάθε σημάδι, το κάθε τι της αιώνια ελληνικής Σμύρνης. 

Το ψιθύρισμα της Μελπομένης και της Θάλειας για τελευταία φορά θα ακουστεί στο θέατρο «Σπόρτινγκ». 

20 Αύγουστου 1922 

Παίζεται η «Αΐντα» του Βέρντι. Συμβολικότερο έργο και ιδιαίτερα συμβολικότερο φινάλε δε θα μπορούσε να σταθεί για την άτυχη πρωτεύουσα της Ιωνίας. Η σκλάβα  που πεθαίνει στο υπόγειο, δεν θα είναι τούτη τη φορά η σκλάβα της Αιθιοπίας. Θα είναι η πεντάμορφη Ιωνική Κόρη, που θα οδεύσει στον τάφο με τον υπέροχο επιθανάτιο ύμνο: 

    «Χαίρε, γη!...» 

(από το βιβλίο «Το Θέατρο στη Σμύρνη 1657-1922» / Χρήστου Σωκρ. Σολομωνίδη, Αθήνα,1954)

#estianeassmyrnis #estianeassmirnis #neasmyrni #neasmirni #mikrasiates #kivotosmikrasiaton #kivotospolitismou #mikrasiatikikivotos #megaroestias #library #museums #art #history #mikrasiatestoukosmou #smyrni1922 #neasmyrni1930 #ionikospolitismos #culture #greekculture #asiaminor #greekculturalcenter

Αφίσα της εποχής του εμφυλίου με εικόνα οπλίτη της Βασιλικής Χωροφυλακής

 Φωτογραφία-αφίσα εποχής με την εικόνα  οπλίτη της Ελληνικής Βασιλικής Χωροφυλακής συνοδευόμενη από ένα ‘’ιδιαίτερο’’ κείμενο (αξίζει να διαβαστεί) που εκδόθηκε από το Αρχηγείο της Ελληνικής Βασιλικής Χωροφυλακής κατά την περίοδο του εμφυλίου πολέμου 1946-1949, και η οποία αφίσα κοινοποιήθηκε προς όλους τους Σταθμούς, διοικήσεις και Τμήματα της Χωροφυλακής της Ελλάδος προκειμένου αυτή να αναρτηθεί εντός αυτών, δείχνοντας την πραγματικά σοβαρή επικρατούσα κατάσταση κατά την συγκεκριμένη εμπόλεμη περίοδο. Άκρως εντυπωσιακό του κειμένου που συνοδεύει την φωτογραφία είναι το γεγονός που προειδοποιεί το στέλεχος της Χωροφυλακής ποια τύχη το περιμένει εάν αιχμαλωτιστεί από τους κομμουνιστές...

Πηγή Ιστορικός συλλέκτης Βέροιας.

Στο ξενοδοχείο των φαντασμάτων. Από τη συλλογή διηγημάτων της Σοφίας Γκούσιου Τα μεταμεσονύχτια, (2012)

 Στο ξενοδοχείο των φαντασμάτων η μουσική παίζει τις νύχτες – οι παλιές αγάπες αναβιώνουν – οι στίχοι γράφονται στους τοίχους... για ένα βράδυ, μόνο για ένα βράδυ ο καθένας, στο ξενοδοχείο των φαντασμάτων.

Πώς έφτασες δεν είναι σίγουρο, μόνο κοιτάς αφηρημένα το κορίτσι που σου προτείνει τα κλειδιά για κάποιο δωμάτιο που δε θυμάσαι να ζήτησες.

- Σας έβαλα στο 201.

Και σου κλείνει το μάτι συνωμοτικά. Τα χείλη της – συνειδητοποιείς καθώς απομακρύνεσαι από τη ρεσεψιόν – δεν άνοιξαν ποτέ. Διατήρησαν το σχήμα τους – σαν κόκκινη λεπτή γραμμή - το σύνορο μεταξύ Κόλασης και Παράδεισου – από την πρώτη ματιά μέχρι την τελευταία. Κι όμως θυμάσαι τον αριθμό του δωματίου ξεκάθαρα και τη φωνή της ν’ αντηχεί στ αυτιά σου.

Πριν βάλεις το κλειδί στην πόρτα – μπρούτζινα γράμματα που αντανακλούν στο φως του διαδρόμου – νιώθεις το παιδί με τις βαλίτσες πίσω σου. Έφερες βαλίτσες; Από πού; Καθώς του δίνεις ένα μικρό φιλοδώρημα – ό,τι βρήκες στις τσέπες του παντελονιού σου – σε ενημερώνει επί του ορόφου

- Απέναντι σας μένει πάντα ο Τζιμ Μόρισον. Δεν δίνουμε ποτέ το δωμάτιό του σε επισκέπτες. Τους ενοχλεί, ξέρετε, όλη νύχτα απαγγέλλει ποιήματα. Αν δεν μπορέσετε να κοιμηθείτε ειδοποιήστε τη ρεσεψιόν σας παρακαλώ.

Τον ευχαριστείς με ένα νεύμα – αβέβαιος πώς μπορείς να απαντήσεις.

Παρακολουθείς τα πάντα μουδιασμένα, από μια σκοτεινή γωνία – κρυμμένη κάπου στις πτυχές της δειλής σου ύπαρξης. Ακόμα και τον εαυτό σου που κλείνει την πόρτα απαλά. Κρυφοκοιτάς το σκουρόχρωμο κορμί, τον τρόπο που περπατάς κάπως σκυφτός, κάπως όρθιος – ενδιάμεσα. «Η ζωή σου κρίθηκε στα ημίμετρα», σιγοτραγουδάει το χαιρέκακο κομμάτι σου καθώς ανοίγεις τις κουρτίνες και χαζεύεις ένα δάσος σκοτεινό, ριγμένο κάπως άτακτα πέρα από τις μαρμάρινες αυλές και το μισογεμάτο σιντριβάνι. Τα βατράχια στήνουν χορό στα ξεχασμένα νερά.

Στο τραπέζι περιμένει ένας δίσκος με φαγητό – μήπως το παρήγγειλες και δεν το θυμάσαι; Δεν πεινάς, πείθεις τον εαυτό σου, και μπαίνεις στο μπάνιο. Στον καθρέφτη, το κορμί σου φαίνεται θολό μέσα από τους υδρατμούς, κι αυτή την ουλή στο στήθος σου δεν τη θυμάσαι καθόλου. Περνάς τα δάχτυλα σου πάνω από το ροζ σημάδι, από το λαιμό σου, στη θηλή σου, στα πλευρά σου, μία γραμμή λεπτή – πολύ λεπτή – όπως τα χείλη του κοριτσιού στη ρεσεψιόν – το σύνορο μεταξύ Κόλασης και Παράδεισου.

Στάλες νερό στολίζουν το χαλί καθώς τινάζεις τα μαλλιά σου πίσω. Στον καθρέφτη ρίχνεις μια φευγαλέα ματιά και καθώς έρχεται το αναμενόμενο χτύπημα στην πόρτα, το είδωλο σου σηκώνει το αριστερό του φρύδι στον καθρέφτη. «Στα ημίμετρα!» – ψιθυρίζει το επίμονο κομμάτι σου καθώς βάζεις το χέρι σου στο πόμολο και το γυρνάς αργά.

Το χέρι της είναι ακόμα στον αέρα, το στόμα της είναι μισάνοιχτο – επιτέλους ένας κύκλος παρά μια κόκκινη γραμμή – και τα μάτια της κοκκινίζουν σχεδόν αστραπιαία. Αυτόματα θυμάσαι, βγαίνεις σαν μισοπνιγμένος από την ομίχλη και βάζεις το χέρι σου στο στόμα της.

- Χωρίς ονόματα. Αν το πεις χάθηκα.

Και την τραβάς μέσα.

Στα λινά σεντόνια το δέρμα της είναι ακόμα το ίδιο τρυφερό, το ίδιο σκούρο, το ίδιο... με το δικό σου. Κλαίει ονειρικά στην αρχή, κυλάνε αλμυρά δάχτυλα στον τρυφερό λαιμό της. Χωρίς κουβέντα– την κρατάς αγκαλιά από πίσω, σαν παιδί, την ασφαλίζεις ανάμεσα στα πόδια σου και δένεις τα χέρια σου μπροστά στο στήθος της.

Τη γαμάς απλά και γρήγορα. Δεν υπήρχε άλλωστε ποτέ καλύτερο κρεβάτι μεταξύ σας. Και τραβάς νοητή γραμμή κάτω από την πρόταση. Ποτέ καλύτερο κρεβάτι. Γραμμή. Λεπτή και κόκκινη - το σύνορο μεταξύ Κόλασης και Παράδεισου.

Φιλάς τα άγια της δάχτυλα και κλείνεις τα μάτια της με το χέρι σου, καθώς κοιμάται. Τα τσιγάρα είναι στην τσέπη σου – δεν είχες σκεφτεί το κάπνισμα μέχρι τώρα – και ο αναπτήρας αφημένος σε ένα από τα τραπεζάκια του δωματίου. Ανοίγεις την πόρτα αλλά δεν κοιτάς πίσω – ξέρεις, πολύ βαθιά και πολύ σίγουρα, ότι το κορμί δεν είναι πια εκεί αν και η μυρωδιά παραμένει.

Στέκεσαι στο παράθυρο του διαδρόμου, τα φώτα κάπως χαμηλωμένα και, καθώς ο καπνός σου στροβιλίζει στον αέρα, οι μπότες του Τζιμ Μόρισον αντηχούν στο διάδρομο και η φωνή του μελωδικά διώχνει το φως. Από τις σκιές του διαδρόμου σε ρωτάει νυσταγμένα:

- Ακόμα εδώ;

- Ακόμα.

- Ήρθε;

- Κι έφυγε ήδη.

Απλώνει το χέρι του μέσα από το σκοτάδι και σε χτυπάει στον ώμο.

Σηκώνεις το τσιγάρο στα χείλη σου και η μυρωδιά της – που έχει μείνει στα δάχτυλά σου – εισβάλει βίαια και γρήγορα και ανατινάζει το σώμα σου.

- Είναι κρίμα που δεν γράφεις μουσική – ψιθυρίζει ο Τζιμ Μόρισον από τις σκιές – ίσως να περνούσε ο καιρός γρηγορότερα, κι απομακρύνεται απαγγέλλοντας το Shaman’s Blues.

Εσύ, ο Τζιμ Μόρισον και ο Μαρά – γεμάτοι ουλές που έκλεισαν εδώ και χρόνια, μόνιμοι κάτοικοι στο ξενοδοχείο των φαντασμάτων. Ο Τζιμ δέχτηκε την επίσκεψή του πολύ πριν φτάσεις και δεν μιλάει ποτέ γι αυτήν. Ο Μαρά σου είπε μια νύχτα μεθυσμένος ότι ο επισκέπτης άφησε καινούριες ουλές στον τρυφερό Καλιφορνέζο ποιητή. Άλλες λεπτομέρειες δεν έμαθες. Ο Μαρά ακόμα περιμένει τη δική του – αιώνες μετά. Υποπτεύεσαι καμιά φορά, τις λευκές νύχτες της ανίας, ότι η επίσκεψή του ήρθε και πέρασε αιώνες πριν ενώ αυτός χασομερούσε κάπου πνιγμένος στο ποτό και τις τύψεις.

Όλοι οι άλλοι περνάνε και φεύγουν. Άλλοι μια νύχτα, άλλοι δύο. Εσύ σταμάτησες να μετράς εδώ και καιρό. Περίμενες χωρίς αιτία, μπεκρόπινες με τους ποιητές της επανάστασης και συζητούσες στίχους και γυναίκες με την ίδια απάθεια.

Τώρα που ήρθε κι έφυγε η επίσκεψή σου – σε μια στιγμή κατάλαβες, σε μια στιγμή απόκτησες, σε μια στιγμή έχασες. Θα περιμένεις. Εσύ... επισκέπτης στο ξενοδοχείο των φαντασμάτων. Μόνιμος κάτοικος. Στο μεταίχμιο, στο μεταξύ, στο ημίμετρο. Στη λεπτή και κόκκινη γραμμή - το σύνορο μεταξύ Κόλασης και Παράδεισου.

Στο ξενοδοχείο των φαντασμάτων η μουσική παίζει τις νύχτες – οι παλιές αγάπες αναβιώνουν – οι στίχοι γράφονται στους τοίχους... για ένα βράδυ, μόνο για ένα βράδυ ο καθένας, στο ξενοδοχείο των φαντασμάτων.

 

Δημοσιεύθηκε στο blog Φιλοξενείο

Ο Εαυτός (η εικόνα του Εαυτού): Ρενέ Μαγκρίτ (1898-1967), The False Mirror, 1928

 Πρόκειται για μια ισχυρή εικόνα ενός ματιού που κοιτάζει τον θεατή, με σύννεφα να διέρχονται από την ίριδα του ματιού. Θεωρούμε τα μάτια ως τα παράθυρα της ψυχής ή ότι μας παρέχουν πληροφορίες για την προσωπικότητα κάποιου. Η σουρεαλιστική εικόνα της εμφάνισης των σύννεφων αντί της ίριδας, μπορεί να σημαίνει ότι κοιτάζουμε τον εαυτό μας ή κοιτάζοντας προς τα έξω διερευνώντας το μάτι και το μυαλό κάποιου άλλου. Εναλλακτικά, αυτός ο πίνακας θα μπορούσε να είναι ένα ωραίο, εναλλακτικό ξεκίνημα σε μια διάλεξη ψυχολογίας σχετικά με την εικόνα του εαυτού. Και στις δύο περιπτώσεις, η εικόνα είναι μια συναρπαστική εικόνα που παίζει με την επιθυμία μας να κατανοήσουμε τους άλλους, αν όχι τους εαυτούς μας, κοιτάζοντας τα μάτια τους.

ΤΟ ΧΡΥΣΕΛΕΦΑΝΤΙΝΟ ΑΓΑΛΜΑ ΤΟΥ ΔΙΑ ΣΤΗΝ ΟΛΥΜΠΙΑ

 Πριν από 3000 χρόνια η Ολυμπία αποτελούσε ένα πολύ σημαντικό θρησκευτικό κέντρο στη νοτιοδυτική Ελλάδα. Οι αρχαίοι Έλληνες λάτρευαν το Δια, τον βασιλιά των θεών, και τον τιμούσαν εδώ σε τακτά χρονικά διαστήματα με πολλές λατρευτικές εκδηλώσεις. Οι τελευταίες περιλάμβαναν και αθλητικούς αγώνες. Οι πρώτοι ολυμπιακοί αγώνες οργανώθηκαν το 776 π.Χ. από τότε και επί 1100 χρόνια, οι αγώνες γινόταν κάθε 4 χρόνια. Στη διάρκειά τους σταματούσαν οι πόλεμοι.

Ο ναός του Δία

Κατά τον 5ο π.Χ. αιώνα οι πολίτες της Ολυμπίας αποφάσισαν να οικοδομήσουν έναν ναό για να τιμήσουν το Δία. Το μεγαλόπρεπο οικοδόμημα χτίστηκε ανάμεσα στα 466 και 456 π.Χ. Κατασκευάστηκε από λίθινους ογκόλιθους και συμπαγείς κίονες. Για λίγα χρόνια μετά την ολοκλήρωσή του δεν υπήρχε άγαλμα του Δία, ώσπου αποφασίστηκε να γίνει κι αυτό. Ανατέθηκε στον περίφημο Αθηναίο γλύπτη Φειδία.

Ο γλύπτης Φειδίας, ήδη είχε φτιάξει άλλα δύο υπέροχα αγάλματα στην Αθήνα, της θεάς Αθηνάς. Στην Ολυμπία ο Φειδίας με τους συνεργάτες του αρχικά έφτιαξε μια ξύλινο κατασκευή προκειμένου να λειτουργήσει ως σκελετός του αγάλματος. Στη συνέχεια το κάλυψαν με πλάκες από ελεφαντόδοντο για να απεικονίσουν τη γυμνή επιδερμίδα του θεού και φύλλα χρυσού για τα ενδύματά του. Οι τεχνίτες κάλυψαν τις συνδέσεις τόσο καλά ώστε τα άγαλμα να δείχνει ενιαίο. Το άγαλμα ήταν τοποθετημένο πάνω σε θρόνο με ένθετες διακοσμήσεις από έβενο και πολύτιμους λίθους. Όταν ολοκληρώθηκε το ύψος του ήταν 13 μέτρα και το κεφάλι του έφτανε σχεδόν στην οροφή του ναού. Έδινε την εντύπωση πως αν σηκωνόταν ο Ζευς όρθιος θα σάρωνε την οροφή! Στους τοίχους του ναού κατασκευάστηκαν εξέδρες προκειμένου οι επισκέπτες να θαυμάζουν από κοντά το πρόσωπο του θεού. Μετά την ολοκλήρωσή του, το 435 π.Χ. το άγαλμα αποτέλεσε τα επόμενα 800 χρόνια ένα από τα μεγαλύτερα θαύματα του κόσμου.

Η απαγωγή του αγάλματος

Γύρω στο 40 μ.Χ. ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Καλιγούλας, πρόσταξε να μεταφερθεί το άγαλμα στη Ρώμη. Όμως, σύμφωνα με την παράδοση, όταν έφτασαν οι εργάτες για να το διαλύσουν, το άγαλμα έβγαλε ένα τόσο τρανταχτό γέλιο, ώστε σκόρπησαν από το φόβο τους. Αργότερα, το 391 μ.Χ. με την άνοδο του χριστιανισμού, οι Ρωμαίοι απαγόρευσαν τους Ολυμπιακούς αγώνες κι έκλεισαν τους ελληνικούς ναούς. Στη συνέχεια το άγαλμα του Δία μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Το 462 μ.Χ. μια πυρκαγιά κατάστρεψε το ανάκτορο, όπου βρισκόταν το άγαλμα, με αποτέλεσμα να χαθεί οριστικά.

Κατά τον 6ο μ.Χ. αιώνα η περιοχή της Ολυμπίας συγκλονίστηκε από σεισμούς. Ο ναός και το στάδιο καταστράφηκαν από κατολισθήσεις και πλημμύρες, ενώ η λάσπη κάλυψε ό,τι απέμεινε. Κάτω από τη λάσπη διατηρήθηκαν τα υπολείμματα , τα οποία ανακάλυψαν στην εποχή μας οι αρχαιολόγοι. Σήμερα, οι επισκέπτες μπορούν να επισκεφτούν τα ερείπια του ναού και τη θέση όπου βρισκόταν το άγαλμα.

πηγή:polioxni.wordpress.com

H ψυχική ασθένεια και ο εγκλεισμός σε ίδρυμα: Βίνσεντ βαν Γκογκ (1853-1890), Corridor in the Asylum, 1889

 Οι εμπειρίες του Βαν Γκογκ κατά τα τελευταία χρόνια της ζωής του μοιάζουν να προωθούν μια προφανή σύνδεση ανάμεσα στην ψυχολογία και την τέχνη. Οι τελευταίοι πίνακες του Βαν Γκογκ φαίνεται να πληρούν τις προϋποθέσεις για την απεικόνιση των θεμάτων της «παραφροσύνης» και της δημιουργικότητας. Αυτός ο συγκεκριμένος πίνακας, που δείχνει ένα μακρύ διάδρομο που ξεθωριάζει, αιχμαλωτίζει τη μοναξιά και την αποδιοργάνωση της ζωής σε ένα ίδρυμα στα τέλη του 19ου αιώνα.

Πηγή https://www.psychologynow.gr/psyxologia-texni/eikastika/4593-15-spoudaia-erga-texnis-pou-syndeontai-me-tin-psyxologia.html

Λεντς, του Μάικλ Στοττ. Το θέατρο της Δευτέρας

Αγαπητοί φίλοι απόψε πρόκειται να σας παρουσιάσω το έργο του βρετανού θεατρικού συγγραφέα Μάικλ Στοττ, Λεντς. Αφορά ένα επεισόδιο από τη ζωή του ποιητή Γιάκομπ Ράινχολντ Λεντς (1751-1792).

Το έργο αποτελεί θεατρική διασκευή διηγήματος του γερμανού λογοτέχνη Γκέοργκ Μπύχνερ που γράφτηκε το 1836 (ο τίτλος Λεντς δόθηκε από μεταγενέστερους εκδότες). Πρωτογενή πηγή για το έργο αποτέλεσε η μικρής έκτασης έκθεση του πάστορα Όμπερλιν με τίτλο Ο κύριος Λ. Ο πάστορας προσέφερε άσυλο στο Λεντς στη βόρεια Αλσατία, όταν ο άτυχος ποιητής είχε αρχίσει να παρουσιάζει ψυχικές διαταραχές.

Η υπόθεση:

Σ'ένα μέσο αστικό σπίτι, ένας πάστορας και η γυναίκα του έχουν φτιάξει μία φωλιά με ισχυρή ακτίδα φωτός, πράγμα το οποίο έχει γίνει γνωστό σε μακρινούς και κοντινούς φίλους, με αποτέλεσμα να επιζητούν τη συναναστροφή της. Ο Λεντς εισβάλλει και προσπαθεί να βρει την προσωπική του ηρεμία που θα τον «θεραπεύσει» από τα προβλήματα και τους προβληματισμούς του αλλά ταυτόχρονα θα τον βοηθήσει να ολοκληρώσει τη συγγραφική πορεία του. Πόσο είναι εφικτό; Όταν ένα φως συναντά ένα άλλο, ενώνονται ή κατ'ανάγκη χωρίζουν; 

Λίγα ακόμη στοιχεία για το έργο:

Το έργο περιγράφει είκοσι ημέρες από τη ζωή του ποιητή Γιάκομπ Λεντς, σύγχρονου του Γκαίτε κι ενός εκ των πρωτεργατών του κινήματος Θύελλα και Ορμή (Sturm und Drag). Το κίνημα «Θύελλα και Ορμή» αντιτάχθηκε στον ορθολογισμό του Διαφωτισμού και τους κανόνες και έδωσε έμφαση στην εκδήλωση συναισθημάτων και στα ανθρώπινα πάθη. Στην ουσία, ήταν μια επανάσταση κατά του γαλλικού κλασικισμού και των λογοτεχνικών συμβάσεών του και ήταν ένα κίνημα αμφισβήτησης. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1770 ο Λεντς μαζί με το Γκαίτε ήταν κεντρικοί δημιουργοί του συγκεκριμένου κινήματος.

Ο Μπύχνερ συγκεντρώνει ενδιαφέρουσες για τον ποιητή Λεντς που έζησε την ίδια περίοδο με εκείνον, και κατέληξε μισότρελος (από το 1778 δείχνει ολοένα και περισσότερες ενδείξεις ψυχικής διαταραχής). Ο γερμανός λογοτέχνης συμπάσχει με τον κατατρεγμένο Λεντς καθώς επιπλέον είναι νεαρός γιατρός και τον βλέπει ως ψυχιατρική περίπτωση. Ως ανισόρροπος, ο Λεντς ήταν αυτός που προσέγγισε το Μπύχνερ.

Κέντρο της ιστορίας είναι η πάλη του Λεντς με τον εαυτό του, τον διώκει το τέρας της παράνοιας, καθώς έχει φωλιάσει μέσα του και τον κυνηγά, επιπλέον αναστατώνει και το ήρεμο περιβάλλον του πάστορα. Η σχιζοφρένεια χωρίζεται στα δύο, με το ένα μέρος προσπαθεί να σώσει το άλλο και να φωνάζει στον εαυτό του. Μέσα του συγκρούονται η αυτοκαταστροφική διάθεση και το ένστικτο αυτοσυντήρησης. Έχουμε τελικά να κάνουμε με ένα ιδιαίτερο ψυχογράφημα που εξετάζει την πορεία ενός συγγραφέα προς την τρέλα και κατά πόσο αυτή επηρεάζεται από το περιβάλλον, τις ανθρώπινες σχέσεις και τα κοινωνικά αδιέξοδα.

Ο Γκλεοργκ Μπύχνερ

Ο Lenz στρέφεται προς την ελπίδα που μοιάζει να του προσφέρει η θρησκευτική πίστη, αλλά και η πίστη του, όπως και το ένστικτό του, ταλαντεύονται μεταξύ των οραμάτων της διατήρησης και της καταστροφής, τη σωτηρία και την καταδίκη. Ο ίδιος φαντάζεται τον εαυτό του εκ περιτροπής, ως προφήτη-σωτήρα και ως αμαρτωλό που απορρίφθηκε από τον Θεό. Προσπαθεί να οικειοποιηθεί μια θρησκευτική πίστη όπως ο Oberlin, αλλά αυτή διαστρεβλώνεται και απειλεί το μυαλό του. Ο Lenz συναντά την παραδοσιακή, αναπόσπαστη προτεσταντική πίστη της ηλικίας του πριν από τις μεγάλες επαναστατικές ανακατατάξεις της Ευρώπης, αλλά, όπως έχει ερμηνευθεί από τον πολιτικά ριζοσπαστικό Büchner του μετεπαναστατικού 1830. (mytheatro)

Είναι ένα ατμοσφαιρικό και κλειστοφοβικό έργο. Ο Λεντς του Μπύχνερ ήταν η μήτρα πολλών μεταγενέστερων λογοτεχνικών κειμένων και ψυχιατρικών μελετών με κεντρικό άξονα το βύθισμα στην τρέλα. Ο συγγραφέας συμπάσχει ακόμη, ως πολιτικός εξόριστος, με τον κατατρεγμένο Λεντς.

Το έργο είναι ένα από τα ανδιαμφισβήτητα αριστουργήματα της γερμανικής λογοτεχνίας, ο Λεντς, έλαβε πολλές ακραίες θετικές κριτικές από επιφανείς κριτικούς της Germanistik, η σημασία του έργου για τη γερμανική λογοτεχνία είναι μεγάλη. Ο Μπύχνερ τέλος μέσα από αυτό το έργο δείχνει να προσανατολίζεται προς τη λογοτεχνία του "δημιουργού" Λεντς.

Τίτλος θεατρικής παράστασης: Λεντς 

Έτος: 1981 

Είδος: Τηλεοπτική πρεμιέρα: 18 Μαϊου 1981 

Τηλεοπτική περίοδος: 1η Κανάλι: ΕΡΤ 

Σκηνοθεσία: Δημήτρης Ποταμίτης , Κώστας Ζωγόπουλος 

Συγγραφέας: Georg Buchner , Mike Stott 

Σενάριο: Ροζίτα Σώκου (μετάφραση & διασκευή κειμένου) 

Ηθοποιοί: Δημήτρης Ποταμίτης , Σοφία Μυρμηγκίδου , Βασίλης Μητσάκης , Μαρία Κωνσταντάρου , Νίκος Κούρος , Κώστας Αθανασόπουλος

Ο Δημήτρης Ποταμίτης στο ρόλο του Λεντς

                                    Η μεταφόρτωση έγινε από το κανάλι GPITRAL7 Radio on ... Έαρ :

Πηγές:

https://www.retrodb.gr/wiki/index.php?title=%CE%9B%CE%B5%CE%BD%CF%84%CF%82&oldid=85781

https://www.mytheatro.gr/lenz-buchner-studio-kipselis/

https://theaterproject365.wordpress.com/2017/01/20/%CE%BB%CE%B5%CE%BD%CF%84%CF%82-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%BA%CE%B1%CF%81%CE%BB-%CE%B3%CE%BA%CE%AD%CE%BF%CF%81%CE%B3%CE%BA-%CE%BC%CF%80%CF%8D%CF%87%CE%BD%CE%B5%CF%81/

Ιωάννης Αλταμούρας, κύματα...

 Ο Ιωάννης Αλταμούρας είναι ο πρώτος Έλληνας ζωγράφος που ασχολήθηκε αποκλειστικά με τη θαλασσογραφία. Απόψεις από τα λιμάνια και τις ακτές της Δανίας, όπου βρέθηκε για τις σπουδές του, είναι οι βασικές πηγές έμπνευσής του. Ενταγμένος στα κινήματα που απηχούσαν τις προεμπρεσιονιστικές τάσεις στη Βόρεια Ευρώπη, απομακρύνεται από κάθε διηγηματική περιγραφή του αντικειμένου και απελευθερωμένος μελετά τη μεταμόρφωση της ατμόσφαιρας ή της θάλασσας τη συγκεκριμένη στιγμή. 

Η απομάκρυνση του Αλταμούρα από την ανεκδοτολογική περιγραφή του αντικειμένου, επισημαίνεται κατά τον καλύτερο τρόπο στα «Κύματα», στα οποία φαίνεται ότι ο ζωγράφος δεν ενδιαφέρεται για την ακριβή απεικόνισή του θέματος παρά για την απομόνωση ενός συγκεκριμένου μοτίβου και την απόδοση της εικόνας του, όπως διαφοροποιείται με τη διαρκή κίνηση κάτω από την επίδραση του φωτός.

Η Καππαδοκία και η Κύπρος

Δύο τουλάχιστον φορές μεταφέρθηκαν χιλιάδες Καππαδόκες από την Καππαδοκία στην Κύπρο. Την πρώτη φορά επί του Αυτοκράτορα Νικηφόρου Β΄ Φωκά (καταγόταν από την Καππαδοκία), ο οποίος αφού κατανίκησε τον Αραβικό στόλο, έστειλε τον στρατηγό του Χαλκούτση να απαλλάξει (το 965 μ.Χ.) την Κύπρο από την αραβική κατοχή. 

Επειδή ο χριστιανικός πληθυσμός της Κύπρου είχε σημαντικά μειωθεί και οι Μουσουλμάνοι είτε σφάχθηκαν είτε πρόλαβαν να φύγουν για να γλυτώσουν τη σφαγή, ο Νικηφόρος Β΄ Φωκάς έστειλε από την ιδιαίτερη πατρίδα του την Καππαδοκία χιλιάδες Έλληνες χριστιανούς Ρωμιούς για να εποικίσουν την Κύπρο.  

Τη δεύτερη φορά η Κύπρος εποικίστηκε από χιλιάδες Καππαδόκες χριστιανούς-Ρωμιούς και εξισλαμισθέντες Καππαδόκες, επί του Σουλτάνου Σελίμ Β΄, αμέσως μετά την κατάληψη της Κύπρου από τους Οθωμανούς το 1571 μ.Χ.. Έτσι, το μεγαλύτερο ποσοστό των Ελληνοκυπρίων και των λεγόμενων Τουρκοκυπρίων έχουν κοινή καταγωγή από την Καππαδοκία. Κατάγονται από Ρωμιούς Καππαδόκες κι από εξισλαμισθέντες πρώην Βυζαντινούς-Ρωμιούς Καππαδόκες. 

Μάλιστα κατά τον δεύτερο εποικισμό των Καππαδοκών (Ρωμιών Χριστιανών και εξισλαμισθέντων Βυζαντινών) επενέβη στον Σουλτάνο ο μεγάλος αρχιτέκτονας και γενίτσαρος Μιμάρ Σινάν [το πραγματικό του όνομα ήταν Ιωσήφ Δογάνογλου (της Γερακίνας γιός)], προκειμένου να εξαιρεθούν από τον υποχρεωτικό εποικισμό της Κύπρου οι Χριστιανοί Ρωμιοί κάτοικοι της ιδιαίτερης πατρίδας του, τους Αγίους Αναργύρους (σήμερα Αγυρνά, Ağırna) της επαρχίας της Καισαρείας της Καππαδοκίας. Και πράγματι το αίτημά του έγινε αποδεκτό από τον Σουλτάνο Σελίμ Β΄. Κι έτσι γλίτωσαν από την εξορία-υποχρεωτική μετανάστευση στην Κύπρο οι κάτοικοι των Αγίων Αναργύρων της επαρχίας της Καισαρείας της Καππαδοκίας. Ο λόγος του μεγάλου Καππαδόκη αρχιτέκτονα Μιμάρ Σινάν εισακούστηκε, διότι είχε μεγάλο κύρος. Και μη ξεχνάμε άλλωστε ότι ο μεγάλος αρχιτέκτονας Μιμάρ Σινάν είχε κατασκευάσει, προς τιμήν του Σουλτάνου Σελίμ Β΄, το επιβλητικό τέμενος Σελιμιγιέ.

Νικόλαος Γ. Ιντζεσίλογλου

Ομότιμος Καθηγητής του ΑΠΘ

ΥΓ. Όπως ίσως το παρατηρήσατε, στο παραπάνω κείμενο έχω γράψει τη λέξη "γλύτωσαν" και "γλίτωσαν". Δηλαδή και με "ύψιλον" και με "γιώτα". Δεν υπάρχει ορθογραφικό λάθος. Η πιο σωστή γραφή είναι με "ύψιλον", ενώ με "γιώτα" είναι η γραφή στο πλαίσιο της απλοποίησης της γλώσσας.

 

Το ρήμα "γλυτώνω" προέρχεται απ' το μεσαιωνικό ρήμα "εκλυτώνω", που σημαίνει ελευθερώνω, χαλαρώνω, το οποίο προέρχεται με τη σειρά του απ' το κοινό ελληνιστικό επίθετο "ἔκλυτος" που σημαίνει αφημένος ελεύθερος, χαλαρός, που έχει ως αρχική ρίζα το γνωστό μας αρχαίο ελληνικό ρήμα "λύω".

Η ταράτσα του Ιάκωβου Ρίζου. 1897

 «Αξίζει να κοιτάξουμε ένα έργο που έχουμε δει αλλά λίγοι γνωρίζουν τον καλλιτέχνη πίσω από το έργο. Είναι η ταράτσα του Ιάκωβου Ρίζου που σπούδασε στο Παρίσι, εκφράζει το πνεύμα της Μπελ Επόκ, και η ζωγραφική του έχει ως κύριο θέμα όμορφες και κομψές γυναίκες που απεικονίζονται μέσα σε πλούσια ανάκτορα ή σε κήπους. Είναι μια ζωγραφική ευχάριστη και ανώδυνη. Η “Αθηναϊκή βραδιά”, ένα από τα πιο γοητευτικά έργα του τέλους του 19ου αιώνα, εκφράζει το κλίμα ευφορίας, το ευ ζην των πλούσιων αστών της Αθήνας στο τέλος του αιώνα. Στην ταράτσα ενός νεοκλασικού σπιτιού στην περιοχή της Πλάκας, ένας όμορφος αξιωματικός του ιππικού απαγγέλλει ποίηση σε δύο ωραίες Αθηναίες που τον ακούνε μαγεμένες, μέσα σε ένα διαβρωτικό ποιητικό αίσθημα που κάνει το έργο αξιολάτρευτο». 

Ο Άγιος Ματθίας

 Ο άγιος Ματθίας ήταν ένας από τους εβδομήντα μαθητές του Χριστού, ο οποίος και συγκαταριθμήθηκε με τους ένδεκα αποστόλους, αντί του Ιούδα του Ισκαριώτη.

Κήρυξε το ευαγγέλιο στην έξω Αιθιοπία κι αφού υπέστη πολλά μαρτύρια από αυτούς, παρέθεσε το πνεύμα του στον Θεό᾽.

Ο απόστολος Ματθίας όχι άμεσα, αλλά έμμεσα – μέσω κλήρου – κλήθηκε από τον Κύριο να αναπληρώσει τη θέση του προδότη μαθητή Ιούδα του Ισκαριώτη.

Συνεπώς κατ᾽ουσίαν ανήκει στη χορεία των δώδεκα κι έδρασε, όπως κι εκείνοι, στο έργο του ευαγγελισμού των ανθρώπων, δίνοντας και τη ζωή του στην υπακοή της πίστεως.

Οι ύμνοι της Εκκλησίας μας κοσμούν τη μνήμη του με λαμπρές εικόνες και εκφράσεις, όπως κάνουν και για τους υπόλοιπους αποστόλους, τονίζοντας και την ένθεη, πνευματική ζωή του, και τους κόπους του για τη διάδοση, όπως είπαμε, του ευαγγελίου.

῾Μέγας ήλιος ώφθης, φωτί τω μεγάλω αξιάγαστε, μεθ᾽ ημών γενομένω, ομιλήσας αμέσως Απόστολε᾽. Απόστολε, φάνηκες ως μέγας ήλιος, αφού συναναστράφηκες με τον μεγάλο ήλιο, που ήρθε κι έζησε μαζί μας, αξιοθαύμαστε.

Εκείνο που είναι ιδιαιτέρως αξιοπρόσεκτο στον απόστολο Ματθία είναι το γεγονός ότι με θείο φωτισμό και απόφαση της Εκκλησίας παίρνει τη θέση του προδότη μαθητή. Στην πτώση του ενός ανίσταται ο άλλος. Το κενό δεν μένει κενό, αλλά γεμίζει με κάτι άλλο καλύτερο.

Με άλλα λόγια, μία αποτυχία, πέραν της θλίψεως που μπορεί να φέρνει, γίνεται ευκαιρία για ένα νέο ξεκίνημα. Κι είναι τούτο μία πραγματικότητα, που πρέπει να την επισημαίνουμε, γιατί δίνει ελπίδα και παρηγοριά, εκεί που πάει να δημιουργηθεί απόγνωση και απελπισία.

Στην ιστορία, και όχι μόνο της Εκκλησίας, πάμπολλες είναι οι περιπτώσεις  που επιβεβαιώνουν την παραπάνω επισήμανση. Πόσες φορές για παράδειγμα, η ύπαρξη μίας αίρεσης δεν δημιούργησε την ανάγκη να διατυπωθεί με σαφήνεια η πίστη και το βίωμα της Εκκλησίας;

Πόσες φορές η κατοχή μίας καίριας θέσης από έναν κακό θεωρούμενο ηγεμόνα δεν έφερε τον προβληματισμό για την επιλογή στη θέση του ενός καλού ηγεμόνα;

Αν όμως τούτο μπορεί να διαπιστωθεί γενικώς, ιδίως μπορούμε να το δούμε στην πνευματική ζωή του πιστού. Κι είναι αυτό που αποτελεί και το βίωμα της μετανοίας. Γιατί τι άλλο είναι η μετάνοια παρά το νέο ξεκίνημα, πάνω στα ερείπια μίας αμαρτωλής ζωής;

Ο άσωτος της ομώνυμης παραβολής του Κυρίου – το κλασικότερο παράδειγμα μετάνοιας – τι κάνει; Δεν απελπίζεται πάνω στα συντρίμμια της αποτυχημένης του ζωής, αλλά ανίσταται: ῾αναστάς πορεύσομαι προς τον πατέρα μου᾽.

Έτσι στην όποια αποτυχία και αμαρτία μας, στην όποια προδοσία δηλαδή της πίστεώς μας, η λύση είναι γνωστή: αποδοχή της πτώσεως, αλλά με ταυτόχρονο ανασήκωμα και πάλι για νέους αγώνες.

Στη θέση του Ιούδα εαυτού, να βάζουμε τον μαθητή Ματθία. ῾Οσάκις αν πέσης, έγειραι και σωθήση᾽. Ο απόστολος Ματθίας, το νέο φύτευμα στη θέση του παλιού και σαπισμένου, μας δίνει και αυτή την όραση από τη ζωή του.

παπα Γιώργης Δορμπαράκης

Αξιωματικοί της βασιλικής χωροφυλακής και του στρατού

 Φωτογραφία του 1946 που εμφανίζει αξκους της ‘’Ελληνικής Βασιλικής Χωροφυλακής’’ και του Στρατού Ξηράς μετά την παρασημοφόρησή τους από τον τότε Ανώτερο Διοικητή Κεντρικής Μακεδονίας Συνταγματάρχη Ευθύμιο Τσαταλό (κέντρο), για τις επιτυχείς επιχειρήσεις στις οποίες έλαβαν μέρος κατά των κομμουνιστών του ''ΔΣΕ'' στην περιοχή του Ν.Πιερίας.

Πηγή Ιστορικός συλλέκτης Βέροιας

ΑΝΑΜΝΗΣΤΙΚΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ

 ΑΡΙΣΤΕΡΑ αναμνηστική φωτογραφία που εμφανίστηκε στο Αφιόν-Καραχισάρ την 23-04-1922, και εμφανίζει τον τότε Λοχία Δημήτριο Τελίδη από την Δράμα (δωρεά κ.Αλτζερίνου Παναγιώτη).

ΔΕΞΙΑ φωτογραφία της 27-03-1921 που εμφανίζει την πρώτη συνάντηση των αδελφών Κων-νου και Ηρακλή Πετρομιχελάκη ύστερα από 19 μήνες στην πόλη της Σμύρνης, καθώς υπηρετούσαν σε διαφορετικές Μονάδες στην Μικρά Ασία (δωρεά κ.Αλτζερίνου Παναγιώτη).

Οι ηλίθιοι...

 «Το πρόβλημα με τον κόσμο είναι ότι οι έξυπνοι είναι γεμάτοι αμφιβολίες ενώ οι ηλίθιοι γεμάτοι αυτοπεποίθηση».

Μπουκόφσκι Κάρολος. 

Σπίτια στο λόφο. Πικάσο 1909

 Σε αυτό το έργο, βλέπουμε πώς ο καλλιτέχνης “παίζει” με τα περιγράμματα των αστικών σπιτιών στο λόφο, παρουσιάζοντάς μας μια υπό όρους εικόνα του δηλωμένου προγράμματος της ζωγραφικής, παρά το αυθεντικό του περιεχόμενο.

Έναστρη Νύχτα, Βίνσεντ βαν Γκογκ, 1889,

 Ο Βαν Γκογκ εμπνεύστηκε τον συγκεκριμένο πίνακα από τη θέα του δωματίου του στο άσυλο όπου νοσηλευόταν για την ψυχική του ασθένεια, στο Σαιν-Ρεμί της Γαλλίας.

Έναστρη Νύχτα, Βίνσεντ βαν Γκογκ, 1889,  Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης, Νέα Υόρκη

Immanuel Kant (1724 -1804) Το να σταματήσει ποτέ ο άνθρωπος να προβληματίζεται μεταφυσικά είναι τόσο απίθανο όσο το να σταματήσει ποτέ να αναπνέει επειδή η ατμόσφαιρα είναι μολυσμένη

Γράφει η Dr. Irene Lang-Γρυπάρη, Universität Oldenburg - Γερμανία

Ο Γερμανός φιλόσοφος Εμμανουήλ Καντ γεννήθηκε στη Καινιξβέργη της Ανατολικής Πρωσίας. Ο πατέρας του ήταν σελοποιός, η οικογένεια ευσεβή (pietistisch) προτεσταντική. Από το 1740 μέχρι το 1746 σπούδασε στη πατρίδα του φιλοσοφία, μαθηματικά και θεολογία. Τις σπουδές του τις χρηματοδοτούσε με ιδιωτικά μαθήματα και κέρδη του μπιλιάρδου. Μετά τις σπουδές λόγω του θανάτου του πατέρα του και της οικονομικής στενότητας εργάστηκε ως οικιακός δάσκαλος. Στη φιλοσοφική σκέψη του Καντ διακρίνουμε δύο περιόδους, την προκριτική μέχρι τις αρχές του 1770 και την κριτική.

 

Στην προκριτική, ως συνεχιστής της δογματικής φιλοσοφίας του Christian Wolff, ασχολείται με θέματα της θεωρητικής φυσικής επιστήμης και της φυσικής φιλοσοφίας.

Στην πρώτη επιστημονική του πραγματεία „Σκέψεις επί του ακριβούς υπολογισμού των ζωτικών δυνάμεων“(Gedanken von der wahren Schätzung der lebendigen Kräfte)(1749) συνέθεσε τις μαθηματικές αντιθέσεις του Descartes και του Leibniz.

Στην μελέτη του „Γενική ιστορία και θεωρία του πλανητικού συστήματος“(Allgemeine Naturgeschichte und Theorie des Himmels) που εκδόθηκε ανώνυμα το 1755 αναπτύσσει την προέλευση του σύμπαντος σύμφωνα με τους μηχανικούς νόμους του Newton και προετοιμάζει εν μέρει τον δρόμο για την κοσμογονική θεωρία του Laplace. Χαρακτηριστικό των απόψεων του Καντ στις φυσικές επιστήμες, είναι η πεποίθηση ότι υπάρχουν συστήματα Γαλαξιών πέρα από το γνωστό.

 

Το 1755 επιστρέφει ο Καντ στο Πανεπιστήμιο της Καινιξβέργης και συγγράφει την διδακτορική του εργασία με τίτλο „Περί της φωτιάς“(De igne) και στον ίδιο χρόνο την υφηγεσία με τίτλο „Νέο σχόλιο περί των μεταφυσικών αρχών της γνωστικής ικανότητας“(Nova dilucidatio). Ήδη εδώ θέτει το ερώτημα των αρχών της δυνατότητας της γνώσης, αλλά θεωρεί σύμφωνα με το πνεύμα της φιλοσοφικής παράδοσης της εποχής του, τον θεϊκό νου ως αρχή της δυνατότητας της.

Στο έργο του „Δοκίμιο για την εισαγωγή της έννοιας των αρνητικών μεγεθών στην φιλοσοφία“(Versuch den Begriff der negativen Grössen in die Weltweisheit einzuführen)(1763) o Kαντ διευκρινίζει την διαφορά μεταξύ λογικής και πραγματικής συνέπειας και μεταξύ λογικής αντιφάσεως και πραγματικής αντιθέσεως.

Με αυτά τα πανεπιστημιακά πτυχία ο Καντ γίνεται υφηγητής(magister legens) στην Καινιξβέργη.

 

Η κριτική περίοδος αρχίζει το 1779 που γίνεται καθηγητής της μεταφυσικής και εκδίδει την διατριβή „Περί της μορφής και των αρχών του αισθητού και του νοητικού κόσμου“(De mundi sensibilis atque intelligibilis forma et principiis).

Ο Καντ, στην  κριτική  περίοδο, η οποία είναι η ανατρεπτική της δογματικής μεταφυσικής περίοδο, θεμελιώνει τη κριτική φιλοσοφία επί τη βάσει της εννοιολογικής διακρίσεως μεταξύ αισθητής και νοητικής γνώσης.

Τα κυρίως έργα αυτής της εποχής είναι η „Κριτική του καθαρού λόγου“(Kritik der reinen Vernunft), η  „Κριτική του πρακτικού λόγου“(Kritik der praktischen Vernunft) και η „Κριτική της κριτικής δύναμης“(Kritik der Urteilskraft).

 

Η κριτική περίοδος διέπεται από την θεωρία του ότι η γνώση έγκειται σε παραστάσεις του εμπειρικού κόσμου. Και εδώ πρόκειται για μια επανάσταση στην φιλοσοφία ανάλογης σημασίας με το θεωρητικό κατόρθωμα του Κοπέρνικου στην φυσική επιστήμη. Ο ορισμός της γνώσης κατά την σχολαστική παράδοση είναι ο εξής: Η γνώση είναι η εξίσωση/αντιστοιχία του πράγματος με το πνεύμα (Adequatio rei ac intellectu). Κατ΄αυτήν η γνώση στρέφεται προς το αντικείμενο/πράγμα αυτό καθ΄ αυτό(Ding an sich). „Aυτό καθ΄αυτό“ σημαίνει ότι το αντικείμενο είναι αναγκαίο και απόλυτο. Ο Καντ αντιστρέφει τους όρους, το αντικείμενο στρέφεται προς την γνώση, αλλά, και εδώ έγκειται η επαναστατική του άποψη, το αντικείμενο είναι μόνο παράσταση, το αντικείμενο αυτό καθ΄αυτό παραμένει ανέφικτο για την γνώση. Για την σχέση ισχύει αλγεβρικά η συνάρτηση f(x), όπου η παράσταση ως μεταβλητή f είναι συνάρτηση του x, του αντικειμένου, ως ανεξάρτητης μεταβλητής.

Λεκτικά η γνώση/κρίση είναι κατηγορηματική πρόταση, δηλαδή, Υποκείμενο της προτάσεως (παράσταση) είναι Κατηγορούμενο της προτάσεως (ιδιότητα). Η πρόταση δεν μπορεί να υποδείξει λεκτικά την διαφορά μεταξύ παραστάσεως και της προελεύσεως της, του αντικείμενου, και να διεισδύσει από τη παράσταση στο πράγμα αυτό καθ΄ αυτό. Μια αναγνώριση του αντικειμένου/πράγματος πέρα από τη κατηγορηματική πρόταση είναι λεκτικά αδύνατη. Συγχρόνως ισχύει ότι κάθε παράσταση προέρχεται από κάποιο πράγμα/αντικείμενο, γιατί λογικά είναι αδύνατο να μην δηλώνεται κάτι, ή αυτό το κάτι είναι πάντα δεδομένο, ή αλλιώς, ως περιεχόμενο της αντιλήψεως υπάρχει εξάπαντος κάτι και όχι το τίποτα.

Αυτή η γνώση όμως δεν είναι αυθαίρετη. Η πρόταση είναι ορθή ή λανθασμένη. Η επικύρωση ή η απόρριψη της προτάσεως λαμβάνει χώρα σ΄ ένα σύστημα αρχών της επαληθεύσεως.

 

Το έργο „Κριτική του καθαρού λόγου“(Kritik der reinen Vernunft) εκδίδεται το 1781. Το 1783, με τίτλο „Προλεγόμενα σε κάθε μελλοντική μεταφυσική που θα μπορεί να εμφανίζεται ως επιστήμη“(Prolegomena zu einer jeden künftigen Metaphysik die als Wissenschaft wird auftreten können) επανεκδίδεται αποσπασματικά και εκλαϊκευμένα  η „Κριτική του καθαρού λόγου“, αυτό το επαναστατικό αλλά για την εποχή του δυσνόητο έργο.

Κριτική σημαίνει αυτοκριτική της γνωστικής ικανότητας, δηλ. ο θεωρησιακός νους, διχάζεται σε υποκείμενο της κριτικής και αντικείμενο της κριτικής και θέτει το ερώτημα: ΤΙ ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΩ. Ξεκινά από τις αρχές της αισθήσεως, προχωρεί στις αρχές της διανοίας και καταλήγει στις αρχές του νού με το να χειρίζεται τη γνωστική ικανότητα μεθοδικά ως απαγωγή από ... και αναγωγή σε.... To ζητούμενο σ΄ αυτό το έργο είναι εάν και πως είναι δυνατή γενικώς ισχύουσα, αναγκαία και αποδεδειγμένη γνώση. Η απάντηση: Τέτοια γνώση μπορεί να προέρχεται μόνο από a priori καθαρά στοιχεία της αισθητής και νοητικής αντίληψης τόσο των φαινομένων όσο και των νοουμένων. Δηλαδή οι όροι της δυνατότητας της νόησης εν γένει, είναι συγχρόνως οι όροι της δυνατότητας των αντικειμένων της νόησης. Τα δε  a priori στοιχεία της αισθητής και της νοητικής γνώσης δεν αντιμάχονται μεταξύ τους αλλά συνεργάζονται αναγκαία. Αποφθεγματικά: Η αίσθηση χωρίς την νόηση είναι τυφλή, η δε νόηση χωρίς την αίσθηση είναι κενή.

Υπόσταση της γενικώς ισχύουσας, αναγκαίας και αποδεδειγμένης γνώσης είναι η κρίση εκφραζόμενη λεκτικά στην καταφατική και αρνητική πρόταση. Οι κρίσεις, λεκτικά προτάσεις, καταφατικές ή αρνητικές, είναι αναλυτικός λόγος ή συνθετικός λόγος. Στις αναλυτικές προτάσεις η έννοια του κατηγορουμένου συνεπάγεται την έννοια του υποκειμένου, που σημαίνει ότι δεν επέρχεται αύξηση της γνώσης από το υποκείμενο προς το κατηγορούμενο, δηλ. Υποκείμενο = Κατηγορούμενο, επομένως ταυτολογία. Στις συνθετικές προτάσεις η έννοια του κατηγορουμένου δεν συνεπάγεται την έννοια του υποκειμένου. Συνεπώς η συνθετική πρόταση είναι αύξηση της γνώσης, δηλ. Υποκείμενο < Κατηγορούμενο.

Συνθετικές κρίσεις ή προτάσεις που αυξάνουν την γνώση, αλλά που δεν ισχύουν γενικώς και απεριορίστως, ονομάζει ο Καντ a posteriori εμπειρικές προτάσεις και είναι επιτεύγματα των επιστημών.

 Όμως την μεταφυσική την ενδιαφέρουν οι συνθετικές καθαρές κρίσεις a priori εφ΄όσον ισχύουν γενικά, απεριόριστα, αναγκαία και αποδεδειγμένα. Τέτοιες γνώσεις είναι τα Μαθηματικά (Αριθμητική και Ευκλείδειος  Γεωμετρία) η θεωρητική Φυσική του Newton  και η Πλατωνική και Αριστοτελική μεταφυσική με την λογική της βάση.

Αυτές οι γνώσεις λειτουργούν κατά το Καντ υπερβατικά, δηλ. αναγκάζουν την φύση να απαντήσει στα ερωτήματα που της θέτουν, με τους όρους που της θέτουν, εκ των προτέρων και μάλιστα με όρους ανεξάρτητους από την εμπειρία. Τα πορίσματα αυτά του υπερβατικού νου (υπερβατικός από την άποψη ότι υπερβαίνει το φαινόμενο) είναι η „Κριτική του καθαρού λόγου“ στην διάρθρωση της υπερβατικής αισθητικής και της υπερβατικής αναλυτικής με την λογική και την διαλεκτική.

Η λογική αναγκαιότητα και η επικύρωση των συνθετικών κρίσεων a priori στα μαθηματικά έγκειται στις θεαματικές μορφές ή ενέργειες (Anschauungsformen). Οι θεαματικές ενέργειες αναγνωρίζουν τον υλικό κόσμο μέσω δύο μορφών, αυτής του χώρου και αυτής του χρόνου. Η μορφή του χώρου είναι a priori εξωτερικός τρόπος της γνώσης ως απόλυτος χώρος της Ευκλειδείου Γεωμετρίας. Η μορφή του χρόνου είναι a priori εσωτερικός τρόπος της γνώσης ως αριθμητική, δηλ. ως αλληλουχία, διαδοχικότητα των αριθμών αλλά και των γεγονότων και των βιωμάτων.

Η δυνατότητα των κρίσεων a priori στην θεωρητική Φυσική βασίζεται στον συνδυασμό των θεαματικών μορφών και των a priori μορφών της διανοητικής ενέργειας. Αυτές οι μορφές ή ενέργειες είναι οι Κατηγορίες(Kategorien). Η διανοητική ενέργεια αυτή καθ΄αυτή είναι υπερβατική a priori σύνθεση(transzendentale Apperzeption) των πολλαπλών εντυπώσεων των φαινομένων. Οι κατηγορίες εγγυώνται τη γενική, ισχύουσα, αναγκαία και αποδεδειγμένη γνώση της θεωρητικής Φυσικής  που εκφράζεται λεκτικά σε προτάσεις αναφερόμενες στην εμπειρία και το επιστημονικό πείραμα. Αναφορικά με την εφαρμογή τους επί των αισθήσεων οι κατηγορίες προσδιορίζουν τις κρίσεις κατά την ποσότητα, την ποιότητα, τις σχέσεις και τον τρόπο της υπάρξεως. Την σύνθεση (Verstandeshandlung), ως αυτενέργεια της διάνοιας, ονομάζει ο Καντ Σχηματισμό (Schematismus). Κατ΄αυτόν πρόκειται για την σύνθεση των πολλαπλών θεαματικών ενεργειών του χώρου και του χρόνου και των λογικών ενεργειών των κατηγοριών, με αποτέλεσμα την αναγνώριση της πραγματικότητας ως παραστάση, δηλ. σύνθεση της λογικής και της εμπειρίας.  Η διατύπωση της συνθετικής αυτενέργειας της γνωστικής ικανότητας είναι η εξής:

ΤΟ ΟΤΙ ΣΚΕΠΤΟΜΑΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΣΥΝΟΔΕΥΕΙ ΟΛΕΣ ΜΟΥ ΤΙΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ. Δηλαδή η συνείδηση εισάγεται στη λογική. Η αυτοσυνείδηση εισάγεται στη λογική, γιατί χωρίς αυτοσυνείδηση δεν θα ήταν το επιχείρημα της αυτοκριτικής αυτοσχεσίας δυνατό. Το υπερβατικό υποκείμενο της γνώσης γίνεται στον Καντ αρχή της φιλοσοφίας, δεν είναι όμως „υποκειμενικό ψυχικό εγώ“.

Στην υπερβατική διαλεκτική ο Καντ αναλύει τον νου και θέτει το ερώτημα πως είναι η μεταφυσική ως επιστήμη δυνατή. Το θέμα της μεταφυσικής είναι οι ιδέες. Οι ιδέες είναι ανεξάρτητες από τη διάνοια και την αναγνώριση της διάνοιας του υλικού κόσμου  εξαρτάται από τις θεαματικές και λογικές ενέργειες. Οι ιδέες ανήκουν στο νου. Οι ιδέες ανήκουν στο νοητό, υπεραισθητό κόσμο. Εδώ πρόκειται για την Πλατωνική Ιδέα και τη Αριστοτελική Λογικο-οντολογία. Ο διερευνητικός θεωρησιακός νους, η υπερβατική κριτική, με τους διαλογισμούς του προσπαθεί να υπερβεί τα όρια και το πεδίο του αισθητού κόσμου και να δώσει απάντηση στα ερωτήματα της μεταφυσικής. Όμως η γνώση των ιδεών δεν είναι αναμφισβήτητη πραγματικότητα όπως αυτή των εννοιών, αλλά δεοντολογική αναζήτηση του θεωρησιακού νου, αυθυπέρβαση των a priori αρχών της διανοίας. Εδώ έγκειται ο Kριτικός Iδεαλισμός του Καντ. Τα ερωτήματα της μεταφυσικής σχετικά με την ιδέα του Απόλυτου, της υπάρξεως του Θεού, της αρχής και του τέλους του κόσμου και της αθανασίας της ψυχής είναι αναπόφευκτα, και η Θεολογία, η Κοσμολογία και η Ψυχολογία προβληματίζονται ακατάπαυστα επ΄αυτών των θεμάτων. Το κατόρθωμα του Καντ έγκειται στο ότι απήλλαξε τις διδόμενες απαντήσεις από το δογματισμό που παράγει παραλογισμούς, απορίες και αντινομίες. Ο Καντ το κατόρθωσε αυτό αφού προσδιόρισε τη διαφορά των επιχειρημάτων ως προς την αναφορά τους. Δηλαδή, ποιά επιχειρήματα της μεταφυσικής προέρχονται από ποιές έννοιες των αισθητών, και ποιά επιχειρήματα προέρχονται από ποιές υπερβατικές ιδέες. Π.χ. απέρριψε τη σχολαστική απόδειξη της υπάρξεως του Θεού, μέσω της υπάρξεως της εννοίας του Θεού.

 

Στην „Κριτική του πρακτικού λόγου“ (Kritik der praktischen Vernunft)(1788), το ηθικό έργο του Καντ, ο νούς δεν είναι μόνο καθοριστικός όπως ο θεωρησιακός του καθαρού λόγου, αλλά νομοθετικός. Εδώ είναι το ερώτημα: ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΝΩ.

Ο διερευνητικός νους δε μπορεί να φέρει αποδείξεις για την ιδέα του Θεού, την ελευθερία και την αθανασίας της ψυχής, η ηθική όμως χρήση του μπορεί να τις θεμελιώσει. Υπερβατικός, καθαρός είναι ο πρακτικός νους γιατί η ιδέα του υπερτάτου αγαθού καθοδηγεί εκ των προτέρων τα κίνητρα των πράξεων, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η ελεύθερη θέληση συμπίπτει με τη φαινομενική πράξη. Ο νούς κατευθύνει την θέληση του ανθρώπου. Ο άνθρωπος, ως άτομο με τον χαρακτήρα του, υπόκειται στις επιδράσεις του τυχαίου περιβάλλοντος, του εξωτερικού κόσμου, και ως εκ τούτου δεν είναι ελεύθερος. Αυτή είναι η ετερόνομη τυχαία περίσταση. Αλλά ο πρακτικός νους νομοθετεί την ηθική του αυτόνομου καθήκοντος. Ο άνθρωπος ως πνευματικό ον, ως προσωπικότητα, είναι ελεύθερος και κατευθύνεται στις πράξεις του από τον ηθικό νόμο, την Κατηγορική Προσταγή. Ως προσωπικότητα είναι η αξία του ανώτερη από κάθε άλλη αξία, αν και η ελευθερία δεν του έχει δοθεί εκ των προτέρων αλλά πραγματοποιείται ως προσταγή. Ο ορισμός της ελευθερίας στον Καντ συνεπάγεται την ιδέα της θελήσεως και την δυνατότητα της νέας έναρξης, δηλ. της ρήξης με μία ηθικά αφόρητη συνέπεια. Η Κατηγορική Προσταγή είναι ο εξής ορισμός της ελεύθερης ηθικής πράξης: ΟΙ ΠΡΑΞΕΙΣ ΣΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΔΙΕΠΟΝΤΑΙ ΠΑΝΤΟΤΕ ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΘΕΛΗΣΕΩΣ ΠΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΩΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΙΣΧΥΟΥΝ ΩΣ ΑΡΧΕΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ.

Ο πρακτικός νους διατάσσει το καλό και απαγορεύει το κακό. Η δυνατότητα της ηθικής πράξης είναι η θέληση. Η ανθρώπινη θέληση είναι ελεύθερη ή μη ελεύθερη. Ηθική είναι μια πράξη όταν υποτάσσεται στον ηθικό νόμο μόνο. Τότε μόνο είναι ελεύθερη. Εάν τα κίνητρα της δεν είναι ο σεβασμός για τον ηθικό νόμο και το καθήκον, τότε η πράξη είναι απλώς μόνο νόμιμη. Ο Θεός, η ελευθερία και η αθανασία της ψυχής είναι οι ηθικές προϋποθέσεις της ανθρώπινης βούλησης. Αυτές οικοδομούν δεοντολογικά το ανθρώπινο βουλητικό ενέργημα.

 

Το ζητούμενο στο έργο „Κριτική της κριτικής δύναμης“(Kritik der Urteilskraft)(1790) είναι μεσολάβηση μεταξύ θεωρησιακού και πρακτικού λόγου πρός απάντηση του ερωτήματος, ΤΙ ΔΥΝΑΜΑΙ ΝΑ ΕΛΠΙΖΩ. Ο ανθρώπινος νους υπαγορεύει στη φύση νόμους της ελευθερίας και της σκοπιμότητας, δηλ. διαλογίζεται αιτιοκρατικά. Αλλά η φύση δεν υπακούει στους νόμους της ελευθερίας, η οποία είναι πρωτίστως ανάγκη της διαλογιζόμενης κριτικής δύναμης του νου. Η διαλογιζόμενη κριτική δύναμη θεωρεί τους πολλαπλούς ισχύοντες νόμους της φύσης ως επακόλουθα μιας γενικώς ισχύουσας σκοπιμότητας, χωρίς όμως  αποδεικτική γνώση, αλλά με καθοριστικούς συλλογισμούς σχετικά με μια πιθανή, υποθετική τελεολογία των δεδομένων. Δηλαδή η τελεολογική σκέψη είναι κατά την μεταφυσική ερμηνεία του σύμπαντος μόνο καθοριστική, περιοριστική.

Η διαλογιζόμενη κριτική δύναμη είτε αισθητικά τελεολογική, είτε λογικά τελεολογική μπορεί ανά πάσα στιγμή να κρίνει αυτόνομα οδηγούμενη από τις αρχές του να είναι ελεύθερη από προκαταλήψεις, να είναι συνεπής στους συλλογισμούς της και ευρεία στις σκέψεις της.

Στην αισθητική κρίση το ωραίο έχει μορφή της σκοπιμότητας, δεν εξαρτάται από την ιδέα αλλά απο το αίσθημα του ευχάριστου ή δυσάρεστου.

Για την τελεολογική λογική δύναμη είναι η αιτιοκρατία στη φύση μια καθοριστική ιδέα της αιτίας και του αιτιατού, η οποία αφορά τους φυσικούς νόμους που προηγουμένως έχει υπαγορεύσει η διάνοια στην φύση. Η καθοριστική ιδέα είναι ο απλώς διακανονιστικός στοχασμός και αντίληψη καθ΄ υπόθεση, αναλογία και πιθανότητα. Η ιδέα είναι πρόβλημα για την θέληση. Η θέληση προβληματιζόμενη αναζητά και ευρίσκει εφόσον κρίνει τελεολογικά. Οι ιδέες είναι  νομοθετικές για τον ανθρώπινο νου μόνο, όμως όχι δημιουργικές για την πραγματικότητα.  Η σχολή των Επικουρείων, ο Σπινόζα, η σχολή του Υλοζωϊσμού και ο Θεϊσμός έχουν δώσει ανάλογες απαντήσεις. Εφόσον το υποκείμενο κρίνει τελεολογικά, κρίνει συγχρόνως και τον εαυτό του, δηλ. η θέληση που το καθοδηγεί μπορεί να είναι καλή ή όχι, γιατί η κριτική δύναμη είναι απλώς υποκειμενική, ως ανθρώπινος νούς. Είναι η θέληση καλή, οδηγείται από την ιδέα του Υπέρτατου ¨Οντος. Είναι η θέληση κακή, καταντά η τελεολογική της σκέψη δαιμονολογία.

 

Τις κοινωνικές και πολιτικές απόψεις του διευκρινίζει ο Καντ σε διάφορα κείμενα μεταξύ άλλων στην „Ιδέα μιας γενικής ιστορίας με κοσμοπολιτικό σκοπό“(Idee zu einer allgemeinen Geschichte in weltbürgerlicher Absicht)(1784), στο σχόλιο  „Για την αιώνια ειρήνη“(Zum ewigen Frieden)(1795) και στο άρθρο „Απάντηση του ερωτήματος „Τι είναι ο Διαφωτισμός“(Beantwortung der Frage: Was ist Aufklärung).

Ενδιαφέρον είναι πως ο πολιτικός Καντ διαγράφεται στην στάση του ως προς τα επίκαιρα γεγονότα της εποχής του, πρωτίστως στην στάση του προς τη Γαλλική Επανάσταση.

Γι΄ αυτόν, το δίκαιο στις σχέσεις του κράτους με την κοινωνία, η διάκριση των εξουσιών και το δίκαιο στις σχέσεις των κρατών μεταξύ τους, πραγματοποιούνται στον αγώνα του γαλλικού λαού. Ο Καντ ανήκει στη γερμανική avantgarde του Διαφωτισμού, της εδραίωσης της δημοκρατίας και του κοσμοπολιτισμού. Για το Καντ είναι η ιδέα της γενικότητας όχι αφηρημένη  αλλά  πραγματικότητα ως δημοκρατική τάξη πραγμάτων και η ισότητα των πολιτών απέναντι στο νόμο. Η πολιτική τάξη πραγμάτων είναι η προϋπόθεση της ηθικής, και η κοινή θέληση είναι η επίτευξη του πνεύματος της ελευθερίας.

 

„Τι είναι ο Καντ άλλο από την γερμανική θεωρία για την γαλλική πράξη της επαναστάσεως;“ είναι ο χαρακτηρισμός του Μαρξ στο „Φιλοσοφικό μανιφέστο της ιστορικής νομικής σχολής“(Das philosophische Manifest der historischen Rechtsschule)(1842). Για τo Καντ η Γαλλική Επανάσταση είναι η πραγματικότητα του μετασχηματισμένου δικαίου, μεγάλης και κοσμοπολιτικής σημασίας υπό την έννοια ότι κατόρθωσε να λύσει το μεγαλύτερο πρόβλημα του ανθρωπίνου γένους, την καθίδρυση μιας πολιτείας δικαίου, δηλ. κατόρθωσε για πρώτη φορά να εξασφαλίσει όσο το δυνατό μεγαλύτερη ελευθερία μέσα στα όρια του νόμου, που σημαίνει δίκαιο πολιτικό σύνταγμα. Πέρα από το πρόβλημα του ιδεώδους πολιτικού, του δημοκρατικού συντάγματος, καθίδρυσε η Γαλλική Επανάσταση την ανάγκη νομίμων διεθνών σχέσεων μεταξύ των κρατών προς αποφυγή πολέμων. Και στο κείμενό του „Περί της διαμάχης των σχολών“(Der Streit der Facultäten)(1793) γράφει για τη Γαλλική Επανάσταση: „Η επανάσταση ενός πνευματικού λαού της οποίας στις ημέρες  μας γινόμαστε μάρτυρες, μπορεί να επιτύχει ή να αποτύχει, μπορεί να παρεκτραπεί σ΄αθλιότητα και εγκλήματα, ώστε κάθε καλόπιστος άνθρωπος, έαν εσκόπευε να την επαναλάβει γι΄άλλη μια φορά, δεν θα τολμούσε υπ΄αυτές τις συνθήκες να επιχειρήσει εκ νέου αυτό το πείραμα. Αυτή η επανάσταση λέγω, εμπνέει σε όλους τους θεατές, που δεν λαμβάνουν ενεργώς μέρος, ένα αίσθημα συμμετοχής που δημιουργεί ο ενθουσιασμός  που προέρχεται από την ηθική και μόνο φύση του ανθρωπίνου γένους.“

Η επανάσταση κατά τον Καντ είναι σύμφωνα με την μεταφυσική ιδέα της ελευθερίας η νέα έναρξη των πραγμάτων, ως πράξη που περατώνει μια αφόρητη συνέπεια, αυτή του παλαιού καθεστώτος, και ιδρύει επί νέας βάσεως πολιτικού δικαίου μια νέα κατάσταση, αυτή του δημοκρατικού πολιτεύματος. Το κενό μεταξύ παλαιάς,  πλέον μη υπάρχουσας νομιμότητας και νέας νομιμότητας, πρέπει σύντομα να καλυφθεί,  ώστε να αποφευχθεί η αναρχία. Το πρόβλημα της νομιμότητας που τίθεται, αναπτύσσει ο Καντ ως δίλημμα: Οταν μία επανάσταση επιτύχει και καθιδρύσει ένα νέο σύνταγμα, δεν μπορεί το παράνομον της ενάρξεως της και της πραγματοποιήσεως της να απελευθερώσει τους υπηκόους από την υποχρέωση ως νομοταγείς πολίτες να αναγνωρίσουν την νέα τάξη πραγμάτων, και να  επιτρέψει να αρνηθούν να υπακούσουν στην δύναμη που έχει από εδώ και εμπρός την εξουσία.

Η εξουσία στο δημοκρατικό πολίτευμα είναι εξασφαλισμένη μέσω της ιδέας του Λαού. Η ιδέα Λαός, κατά τον Καντ,  είναι μεταφυσική ταυτολογία, δηλ. ο Λαός αντλεί από τον εαυτό του την εξουσία και η λαϊκή κυριαρχία λειτουργεί ηθικά ως εξής: Ο λαός ως σύνολο των πολιτών υπακούει στον εαυτό του ως νομοθετική δύναμη, ή αλλιώς χωρίς εξουσία δεν καθιδρύεται νόμος και χωρίς νόμο δεν καθιδρύεται εξουσία.

Ο συλλογισμός του Καντ έχει ως εξής:

Ο λαός ως αρχή μεταφυσική είναι γνώση απολύτως αποδεδειγμένη, η δε εξουσία αντιπροσωπεύει τη λαϊκή θέληση. Οι υπήκοοι ως πολίτες διατάσσουν. Η νομοθετική εξουσία προέρχεται από τη γενική θέληση και οι νόμοι είναι η ελεύθερη και επίσημη έκφραση της κοινής θελήσεως.

Επομένως είναι η θέληση του λαού ο μόνος κυρίαρχος σύμφωνα με τη αιτιότητα της ελευθερίας. Αντιθέτως η διάσταση μεταξύ εξουσίας και λαού έχει ως αποτέλεσμα το

καθεστώς του δεσποτικού ανώτατου άρχοντα.

Βεβαίως, κατά τον Καντ, ο λαός αξιωματικά μπορεί να περιορίσει την κυβέρνηση με την άρνηση της εγκρίσεως των διατάξεων της. Το περιοριστικό δικαίωμα του λαού σημαίνει ότι αυτό που ο λαός δεν εγκρίνει δεν μπορεί να θέσει ο νομοθέτης σες ισχύ για τον λαό. Η πιθανότητα να παραβιάσει ο εξουσιοδοτημένος κυρίαρχος το αρχικό συμβόλαιο της πολιτείας είναι μέσα στα όρια του δυνατού. Η διάσταση στη δημόσια ζωή είναι αυτή μεταξύ του δεσποτικού κυρίαρχου με τα αυθαίρετα και τυραννικά του μέτρα και του στασιαστή λαού. Κατά τον Καντ, ο λαός έχει την δυνατότητα να κατανοήσει το πνεύμα των νόμων και να συναινέσει. Η εξουσία δεν μπορεί να απαγορεύσει στον λαό να κρίνει. Την αντίθεση με τον λαό πρέπει να την λάβει υπόψη της η εξουσία μέσω της ελευθερίας του λόγου. Η ελευθερία του λόγου είναι συνέπεια της αρχής της νοήσεως. Η στέρηση του δικαιώματος του ελεύθερου λόγου είναι η αναίρεση της δημοκρατίας. Η εξουσία αγνοεί τι σκέπτεται ο λαός, αμφιβάλλει για την ισχύ της, διαστρέφει την κυριαρχία σε βία, και η βία προκαλεί την βία.

Πρέπει να αναφερθεί ότι ο Καντ παρακολουθούσε τις εξελίξεις της Γαλλικής Επαναστάσεως  με διάθεση κατανοήσεως των αντιμετωπιζομένων δυσκολιών της επαναστατικής κυβερνήσεως. Δεν έπαψε να υποστηρίζει την υπόθεση της επαναστάσεως ακόμη και στη δεύτερη φάση της, στην εποχή της τρομοκρατίας των Ιακωβίνων. ΄Ετσι γράφει στο δοκίμιο του: „Περί του συνήθους γνωμικού, μπορεί να ισχύει στην θεωρία, αλλά όχι στην πράξη“ (Über den Gemeinspruch: Das mag in der Theorie richtig sein...)(1793); „Και πάνω απ΄όλα εκείνο που μου φαίνεται πιο απίθανο είναι το ν΄απελπιστώ στ΄ ότι αφορά την δίκαιη υπόθεση. Την αποτυχία αυτής της επαναστάσεως θα την θεωρούσα το μεγαλύτερο δυστύχημα του ανθρωπίνου γένους. Είναι ο πρώτος πρακτικός θρίαμβος της φιλοσοφίας, το πρώτο παράδειγμα μιας κυβερνητικής μορφής που βασίζεται σε συντονισμένο και συνεπές σύστημα.“

Ο Καντ ήταν εναντίον της πανευρωπαϊκής αντεπαναστατικής αναμίξεως, που είχε ως συνέπεια πανικό, σπασμωδικές πράξεις και έκτροπα στη Γαλλία. Η δημοκρατία έπρεπε να υποστηριχθεί στα πρώτα της βήματα, η πολιτική θεωρία των Ιακωβίνων έχαιρε της συμπάθειας του, τα σφάλματα της επαναστατικής κυβέρνησης έπρεπε να στιγματίζονται μέσω της ελευθερίας του λόγου. Η Εθνοσυνέλευση ήταν τελικά η πραγματοποίηση της γενικής θελήσεως, και εάν οι 754 βουλευτές συν 28 από τις αποικίες δεν ήταν σε θέση να εξασφαλίσουν την σωστή πολιτική κρίση, ποιός επιτέλους θα ήταν σε θέση να κρίνει πολιτικά σωστά;

Πρέπει να αναφερθεί ότι η θέση που παίρνει η επανάσταση μέσα στην βιογραφία του Καντ είναι εξ ίσου ενδιαφέρουσα όσο οι θεωρητικές του απόψεις  επί του θέματος. Οι βιογραφικές πληροφορίες για τον ενθουσιασμό του, διαβάζονται απ΄ αυτής της απόψεως ως άλλη διάσταση του ορθολογικού στοχαστή.

 

Το πρόβλημα της φιλοσοφίας, το πρόβλημα της μεταφυσικής, το πρόβλημα της εποχής  του, το γενικό πρόβλημα της ανθρώπινης κρίσης και της ανθρώπινης ελευθερίας, χειρίστηκε ο Καντ στο μεγαλειώδες έργο του. Η εντολή του στον καθένα από εμάς είναι ο ορισμός του Διαφωτισμού ως αντιδιαστολή του ετεροθειμένου εαυτού του προς την αυτοθεσία:

„Διαφωτισμός είναι η έξοδος του ανθρώπου από την κατάσταση της πνευματικής αδυναμίας  για την οποία είναι ο ίδιος υπαίτιος. Πνευματική αδυναμία σημαίνει ανικανότητα να χρησιμοποιήσει κανείς  τη νόηση του χωρίς την καθοδήγηση ενός άλλου. Υπαίτιος είναι ο άνθρωπος, όταν ο λόγος της αδυναμίας δεν είναι η έλλειψη νοημοσύνης, αλλά η αναποφασιστικότητα και η δειλία να χρησιμοποιήσει τη νόηση του χωρίς τη καθοδήγηση ενός άλλου. Sepere aude! ΤΟΛΜΗΣΕ ΝΑ ΚΑΝΕΙΣ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΝΟΗΣΗΣ ΣΟΥ! Αυτό είναι το σύνθημα του Διαφωτισμού....Το μεγαλύτερο μέρος της ανθρωπότητας θεωρεί το βήμα της πνευματικής τόλμης επίπονο και επιπλέον πολύ επικίνδυνο... , όμως ο κίνδυνος δεν είναι τόσο μεγάλος, γιατί μετά από κάποιο πέσιμο θα μάθαινε να στέκεται στα πόδια του, αλλά το δήθεν πρόσχημα του πεσίματος, τρομοκρατεί και αποτρέπει από περαιτέρω προσπάθειες.“

 

Διαδικτυακή διανομή: www.filosofia.gr