Η κατάληψη της Αμφίπολης από το Φίλιππο και η οικονομική άνοδος που ακολούθησε η Μακεδονία. Γράφει ο Παύλος Παπαδόπουλος

Γράφει ο Παύλος Παπαδόπουλος.

  Το 357 π.Χ., ενώ ο Φίλιππος είχε εδραιωθεί στην εξουσία και είχαν περάσει  εννέα μήνες από το τέλος της επιτυχημένης Ιλλιρικής εκστρατείας, ο Φίλιππος, έστρεψε το βλέμμα του στο λιμάνι της Αμφίπολης.

Το λιμάνι της Αμφίπολης

  Η πόλη αποτελούσε θέση-κλειδί στο βόρειο Αιγαίο. Η Αμφίπολη ήταν παλιά αποικία των Αθηναίων, ενώ από το 423 π.Χ. ήταν ανεξάρτητη, καθώς ο Σπαρτιάτης βασιλιάς Βρασίδας την αποδέσμευσε, εν μέσω Πελοποννησιακού Πολέμου,  από την Αθηναϊκή Συμμαχία. Η Αθήνα αν και δεν κατείχε την πόλη, τη θεωρούσε δική της.

  Η Αμφίπολη, την εποχή εκείνη, ήταν μια αυτόνομη πόλη, με δικό της νόμισμα και μια μοναδική οχύρωση. Το όρος Παγγαίο βρισκόταν σε απόσταση μιας μέρας πορείας από την πόλη. Στο βουνό υπήρχε άφθονη ξυλεία και το σπουδαιότερο: τα γνωστά μεταλλεία αργύρου και χρυσού. Μέχρι την κατάκτηση της Αμφίπολης από το Φίλιππο, τα μεταλλεία εκμεταλλεύονταν με επιπόλαιο τρόπο οι  ντόπιοι,  αλλά και παλιότερα οι Αθηναίοι. Τα ορυχεία τους έδιναν περίπου χίλια τάλαντα το χρόνο.

  Το Παγγαίο ήταν το μεταλλευτικό κέντρο που μνημονεύτηκε στην Ελλάδα. Επιπρόσθετα το βουνό είχε ορφικό και διονυσιακό χαρακτήρα. Πρέπει να σημειωθεί σχετικά με τα μεταλλεία, ότι τα εκμεταλλεύονταν και οι Τούρκοι μέχρι το 17^ο αιώνα, τέλος ανακαλύφθηκαν πάλι στις αρχές του 20^ου αιώνα. Σήμερα αρκετοί χρυσοθήρες χτενίζουν την περιοχή προς αναζήτηση χρυσού. Ο Φίλιππος σίγουρα είχε καταλάβει τι μυθώδης πλούτος κρύβονταν εκεί.

Το Παγγαίο όρος

Η κατάληψη της πόλης.

  Η Αθήνα εκείνη την εποχή ήταν απασχολημένη σε εσωτερικά ζητήματα. Εσωτερικές έριδες ταλάνιζαν επίσης και την ίδια την Αμφίπολη, η οποία είχε χωριστεί σε δύο παρατάξεις: τη Φιλομακεδονική και την Αντιμακεδονική. Έτσι λοιπόν ο Φίλιππος βρήκε την κατάλληλη στιγμή. 

Αναπαράσταση της πόλης

                      

  Οι στρατιωτικές μεταρρυθμίσεις που είχε κάνει, ο Μακεδόνας ηγεμόνας, συνέβαλαν τα μέγιστα στην κατάληψη της άλλοτε αθηναϊκής αποικίας. Η πολιορκία ήταν σπουδαία. Πραγματοποιήθηκαν συνεχόμενες επιθέσεις με τη χρήση πολιορκητικών μηχανών. Τα τείχη γκρεμίστηκαν και η Αμφίπολη καταλήφθηκε με έφοδο. Ταυτόχρονα, ο βασιλιάς της Μακεδονίας χρησιμοποίησε και την πονηριά του: Για να έχει το κεφάλι του ήσυχο, έστειλε πρέσβεις στους Αθηναίους, μηνύοντας τους ότι θα τους δώσει την πόλη. Τους έδωσε, δηλαδή την εντύπωση ότι θα καταλάβει την πόλη για λογαριασμό τους. Στην Αθήνα έφτασαν και δύο Αμφιπολίτες (ο Ιέραξ και ο Στρατοκλής), και ζήτησαν εμφανιζόμενοι στην Εκκλησία του Δήμου, στρατιωτική παρέμβαση της Αθήνας ώστε να σωθεί η Αμφίπολη. Οι Αθηναίοι συνεκτιμώντας τα όλα, έπεσαν στην παγίδα του Φιλίππου και παρέμειναν ουδέτεροι.

  Ο Φίλιππος κατάφερε να βρει και δύο προδότες μέσα από την πόλη. Τους πλήρωσε με χρυσά νομίσματα ώστε να του ανοίξουν, κατά την έφοδο, τις πύλες. Αμέσως μετά την κατάληψη της πόλης ο βασιλιάς θανάτωσε τους προδότες λέγοντας σε όλους τα εξής: «Αν αυτοί συμπεριφέρθηκαν με τέτοιο τρόπο στους συμπολίτες τους, τότε πως θα συμπεριφερθούν σε μένα;»

Πανοραμική άποψη του ταφικού περίβολου του λόφου του Καστά

 

Η μετέπειτα οικονομική άνοδος της Αυτοκρατορίας.

  Η πόλη ήταν, έκτοτε, σημαντική για τον έλεγχο της κοιλάδας του Στρυμόνα και των μεταλλείων του Παγγαίου από τους Μακεδόνες. Το λιμάνι της Αμφίπολης συνδέονταν με τη Μαύρη Θάλασσα και τον Εύξεινο Πόντο.  Επιπλέον η Αμφίπολη αποτέλεσε ιδανική στρατηγική βάση για την κατάκτηση της Θράκης, αλλά και ναυτική βάση για την εκστρατεία του Αλέξανδρου στην Ασία.

  Η ανάπτυξη της οικονομίας της Μακεδονίας ήταν άρρηκτα συνδεδεμένη, στο μυαλό του Φιλίππου, με τη στρατιωτική ισχύ και την κατάκτηση.

   Η Αμφίπολη αύξησε τον πλούτο της Μακεδονίας. Ιδρύθηκε νομισματοκοπείο στην περιοχή του Παγγαίου, και επιπρόσθετα παρήχθησαν χρυσά νομίσματα, που ανταγωνίστηκαν τα αθηναϊκά. Πριν το Φίλιππο, οι Μακεδόνες έκοβαν νομίσματα με βάση το θρακομακεδονικό αντισταθμιστικό κανόνα. Τα νομίσματα αυτά είχαν περιορισμένη κίνηση και τοπικό χαρακτήρα. Μετά την Αμφίπολη ο Φίλιππος ακολουθώντας τον αθηναϊκό κανόνα επέβαλε τον ίδιο τύπο νομισμάτων από πολλά νομισματοκοπεία. Η μεγάλης κλίμακας κυκλοφορία νομισμάτων θα ήταν το μέσο που θα προπαγάνδιζε την ενότητα της αυτοκρατορίας και θα εξασφάλιζε την οικονομική ανάπτυξη. Το ίδιο πρότυπο θα ακολουθούσαν και αργότερα οι Ρωμαίοι αλλά και οι Βυζαντινοί αυτοκράτορες.

Το λιοντάρι της Αμφίπολης

  Στα νομίσματα απεικονίζονταν πολλές φορές ο Ηρακλής για να τονιστεί η καταγωγή της μακεδονικής δυναστείας από το μυθικό ήρωα. Έτσι λοιπόν οι εικόνες θα έχουν έντονη πολιτική διάσταση. Εξυπηρετούσαν την προπαγάνδα του Φιλίππου αλλά και μετέπειτα του Αλεξάνδρου ώστε να εκφράζουν το ρόλο τους ως πανελλήνιοι ηγέτες. Σε όλα αυτά το έναυσμα έδωσε η κατάληψη των μεταλλείων χρυσού του Παγγαίου.

  Η κατάκτηση σήμανε άνεση για τη διενέργεια έργων, σχετικών με την αποξήρανση ελών και τον έλεγχο των πλημυρών. Ο Φίλιππος είχε σχετικές γνώσεις από την παραμονή του στη Βοιωτία, καθώς είχε παρακολουθήσει την αποξήρανση της Κωπαΐδας. Το έκανε στην παράκτια πεδιάδα του Θερμαϊκού. Έλεγξε ακόμη τα ύδατα του Αλιάκμονα και του Αξιού. Όλα αυτά έδωσαν ώθηση στη γεωργία και άλλαξαν την οικονομία από ποιμενική-νομαδική σε αγροτική.

Φωτογραφία από την Ακρόπολη της Αμφίπολης.

-Ο Παύλος Παπαδόπουλος γεννήθηκε το 1978 στη Δράμα, μεγάλωσε στις Σέρρες και έζησε στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Από το 1996 εργάζεται στο δημόσιο σε διάφορες διοικητικές θέσεις. Είναι απόφοιτος της Σχολής Αξιωματικών της Ελληνικής Αστυνομίας, της Σχολής Αστυφυλάκων της Αστυνομικής Ακαδημίας, της Σχολής Επιμόρφωσης και μετεκπαίδευσης ΕΛ.ΑΣ., και της Σχολής Ελληνικού Πολιτισμού, του Τμήματος Ανθρωπιστικών. Σπουδών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Μιλάει Αγγλικά και Γερμανικά.