Η έξωση, του Χρήστου Δοξαρά. Γράφει ο Παύλος Παπαδόπουλος.

Αγαπητοί φίλοι και φίλες του θεάτρου απόψε πρόκειται να σας παρουσιάσω ένα έργο σύγχρονο επίκαιρο και πάντοτε παντοτινό: Την Έξωση του Χρήστου Δοξαρά. Ήταν το πρώτο ελπιδοφόρο έργο ενός υποψιασμένου συγγραφέα που δίδαξε πολλά.

Βρισκόμαστε στην εποχή (τέλη δεκαετίας του ΄70) που το Εθνικό Θέατρο κατέχεται από ένα κόμπλεξ απέναντι στο Νεοελληνικό Θέατρο (κυρίως μετά το 1974) και έτσι αυτό θα βρει καταφυγή στο ιδιωτικό θέατρο. Παρόλαυτα το έργο κέρδισε το τρίτο κρατικά βραβείο το 1977 από την επιτροπή του Κρατικού (εκείνη τη χρονιά δεν είχε δοθεί πρώτο (!)). Η Έξωση βρήκε θεατρική στέγη μόλις στις 5/1/1980 σε σκηνοθεσία Γιώργου Μεσάλα με πρωταγωνιστές τους  Ζ. Τσαπέλη, Ν Τσακίρογλου, Τα Βουλάλα και Θ. Ιωαννίδου.

 

Ο συγγραφέας.

Γεννημένος το 1935 ο Χρήστος Δοξαράς είναι γενικότερα γνωστός από τη συμμετοχή του στις ταινίες του παλιού ελληνικού κινηματογράφου με πάνω από τριάντα συμμετοχές. Τη δεκαετία του ΄70, με εικοσαετή εώς τότε καλλιτεχνική εμπειρία, ασχολήθηκε με τη συγγραφή θεατρικών έργων, επιδεικνύοντας την άλλη από αυτή του ηθοποιού, πλευρά του ταλέντου του. Υπήρξε ακόμη σεναριογράφος τηλεοπτικών σειρών, με μεγαλύτερη επιτυχία την πιστή απόδοση στη μικρή οθόνη του μυθιστορήματος της Μαρίας Ιορδανίδου Λωξάντρα. Ο Χρήστος Δοξαράς έφυγε από τη ζωή στις 3 Ιανουαρίου 2018.

Ο Χρήστος Δοξαράς

 

Η πλοκή.

Η πλοκή εξελίσσεται κατά μήκος μιας καθημερινής διαδικασίας μιας έξωσης και περιγράφει τις αντιδράσεις των θυμάτων της, Τρείς φτωχούληδες νοικάρηδες και μια εξωλέστατη νοικοκυρά, που τους πετάει στο δρόμο καθώς δεν έχουν να πληρώσουν την αύξηση του ενοικίου. Τα τρία αυτά έρμαια βρίσκονται μπροστά σε μια γυναίκα-είδωλο γιαυτούς , τη μισούν, τη θαυμάζουν, την πιστεύουν και την ποθούν.

Πρωταγωνιστές είναι ένας μορφωμένος ονειροπόλος υπάλληλος, ο Κίμων Προκοπίου, ο ιδεολόγος που τον αγαπούν αλλά δεν μπορούν να τον καταλάβουν. Ο Κοσμάς, ένας ρακοσυλλέκτης ανήμπορος να βρει άλλη δουλειά και ο Στάθης Γιάβης που είναι ένας ανεπρόκοπος μπαλωματής. Η ιδιοκτήτρια ( η ¨Κυρά¨ όπως την αποκαλούν) είναι μια ανάλγητη, πορνική και σκληρά υποκριτική πωρωμένη γυναίκα. Τέλος ο ¨αγαπητικός της Κυράς¨ είναι ένας αδίστακτος κυνικός της άποψης ότι ¨η συνείδηση είναι μια καραμέλα που χαλάει τα δόντια¨.

Η έξωση των τριών φίλων από το σπίτι που ζούνε θα δώσει αλληγορικά την αληθινή και παντοτινή έξωση από τη χαμοζωή που ζήσανε. Τη ζωή γενικά που θα θέλανε να φτιάξουν γεμάτη όνειρα και ελπίδες, στην οποία πάντα υπάρχει ένα εμπόδιο.

 

Περαιτέρω στοιχεία για το έργο.

Έχουμε καταρχήν να κάνουμε με ένα έργο που θα το χαρακτηρίσει η πρωτότυπη σύλληψη του υπαρξιακού προβλήματος. Ο Δοξαράς δεν έχει σκοπό να κοινωνιολογήσει, ή να γράψει μια ηθογραφική αλητογραφία.

Το έργο αποτελεί μια νατουραλιστική της αθλιότητας με ποιητικορομαντικά όμως εμβόλια. Ο Νατουραλισμός του όμως μερικές φορές γίνεται αφόρητος, ενώ σύμφωνα με την άποψη του Κώστα Γεωργουσόπουλου η παράσταση αφήνει τη δράση να αναπτυχθεί οριζόντια και αγνοεί το βάθος, σταθμεύοντας στο επιφανειακό νατουραλιστικό φάσμα στερούμενη αποχρώσεων. Θέλει σίγουρα να δείξει τα επίπεδα της ζωής κάποιων περιθωριακών ανθρώπων που να θυμίζουν την ύπαρξη της άλλης πραγματικότητας, την απαράδεκτη ανισότητα της καταναλωτικής ευζωίας και τον αντίποδα της.

Ο Δοξαράς στο τέλος του έργου αλλάζει το σκηνικό από το ρεαλιστικό στο αλληγορικό, απλοποιεί τα πράγματα στην περιοχή της ιδεολογίας αλλά σχηματοποιεί και τη μίμηση της πράξης. Εύστοχα η παράσταση κρατήθηκε στο χαμηλό τόνο της καταπιεσμένης διαμαρτυρίας του ¨χαμένου δίκιου¨ δίνοντας συνάμα σπαρακτικούς τόνους της χαμένης ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Η σύλληψη του μύθου είναι επιτυχής με χαρακτήρες που τον συνθέτουν και διατηρούν ως το τέλος ένα έντονο σκηνικό ενδιαφέρον.

Οι τύποι του Χρήστου Δοξαρά είναι περισσότερο σκουπίδια παρά ναυάγια. Όσοι δεν ταξίδεψαν ποτέ δε ναυαγούν, το μόνο ταξίδι των τριών είναι τα ξυπνητά τους όνειρα. Είναι μοιραίοι τύποι του τίποτα. Η Έξωση είναι ένα ψυχογράφημα με ψυχολογημένη διαγραφή του χαρακτήρα των ηρώων, με ταυτόχρονη με έμφαση στο λόγο.

Σε πρώτη όψη διακρίνεται ο μικρός φαύλος κύκλος ενός καθημερινού επεισοδίου που μπορεί να ενδιαφέρει ακόμη και σαν επικαιρότητα. Οι ήρωες του είναι φορτωμένοι με τη βιοτική στέρηση και την αθλιότητα. Η δεύτερη και αθέατη όψη είναι η έξωση από το δικαίωμα της ζωής.

Σύμφωνα με την αυστηρή κριτική της Εστίας ο συγγραφέας παρασύρθηκε από την ανεπιτυχή μίμηση ξένων προτύπων (Τσέχωφ, Ντίκενς, Ουγκό κλπ), κυριαρχεί η στατικότητα και οι φλύαροι διάλογοι χαμηλής στάθμης. Το αποτέλεσμα είναι μια χαμηλόφωνη τσεχοφική εξομολόγηση.

Θα κλείσουμε λέγοντας ότι η παράσταση έχει αναμφισβήτητα θεατρικότητα, σκηνική γλώσσα, οικεία λέξη και ελεγχόμενη ανάπτυξη. Η γραφή όμως πάσχει από μερικές επαναλήψεις. Και σύμφωνα με την τοποθέτηση του Τάσου Λιγνάδη (πατέρα του γνωστού παιδόφιλου): Η Έξωση είναι ένα επεισόδιο βυθού με καθημερινούς ανθρώπους…

Πρωταγωνιστούν: ΡΗΓΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΣΤΑΣ ΤΣΑΓΚΛΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ ΣΠΥΡΟΣ ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΥ ΜΙΡΑΝΤΑ

Η Μιράντα Ζαφειροπούλου

Ο Κώστας Ρηγόπουλος

Το έργο μπορείτε να δείτε εδω:

https://www.dailymotion.com/video/x13mp39

         Το υλικό αντλήθηκε από την αρθρογραφία που αναπτύχθηκε στην αρθρογραφία των θεατρικών στηλών του ημερήσιου τύπου της εποχής που έλαβε χώρα η παράσταση, και διατίθεται στο ηλεκτρονικά αρχείο του Εθνικού Θεάτρου και μπορείτε να τη δείτε εδώ:

               http://www.nt-archive.gr/playMaterial.aspx?playID=136

 -Ο Παύλος Παπαδόπουλος γεννήθηκε το 1978 στη Δράμα, μεγάλωσε στις Σέρρες και έζησε στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Από το 1996 εργάζεται στο δημόσιο σε διάφορες διοικητικές θέσεις. Είναι απόφοιτος της Σχολής Αξιωματικών της Ελληνικής Αστυνομίας, της Σχολής Αστυφυλάκων της Αστυνομικής Ακαδημίας, της Σχολής Επιμόρφωσης και μετεκπαίδευσης ΕΛ.ΑΣ., και της Σχολής Ελληνικού Πολιτισμού, του Τμήματος Ανθρωπιστικών. Σπουδών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Μιλάει Αγγλικά και Γερμανικά.