Το έργο εκδόθηκε για πρώτη φορά στις 18 Μαΐου του 1897, ανήκει στο συγγραφικό είδος του επιστολικού μυθιστορήματος και στη μεγάλη οικογένεια έργων της γοτθικής λογοτεχνίας. Το επιστολικό μυθιστόρημα προέκυψε από τη σύζευξη δύο ειδών γραφής: της επιστολής και του μυθιστορήματος. Την υστεροφημία του κατά κύριο λόγο ο Στόκερ την οφείλει στο Δράκουλα.
Η επιτυχία για το έργο ήρθε μετά το θάνατο του συγγραφέα, οπότε και πραγματοποιήθηκαν διάφορες εκδόσεις, καθώς και θεατρικές και κινηματογραφικές διασκευές, ειδικά μετά το 1923.
Ο Δράκουλας μεταφράστηκε στις κυριότερες γλώσσες του κόσμου. Το 1899 δημοσιεύθηκε στην Αμερική. Στην Ελλάδα μεταφράστηκε από τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη και δημοσιεύθηκε σε συνέχειες στις επιφυλλίδες της εφημερίδας Νέον Άστυ από την 27/01/1903 έως τις την 24/06/1903 με τον τίτλο Ο Πύργος του Κόμη Δράκουλα.
 |
| Πρωτοσέλιδο από την εφημερίδα Νέον Άστυ της εποχής |
Ο Στόκερ φυσικά δεν ήταν ο πρώτος που έγραψε για βρυκόλακες, είχαν προηγηθεί η Μέρι Σίρεϊ με τον Φρανκεστάιν ο Τζων Πολιντόρι με το Βαμπίρ και ο Λόρδος Βύρωνας με το ποίημα Κλέφτης.
Η ΥΠΟΘΕΣΗ ΤΟΥ ΔΡΑΚΟΥΛΑ (από διδακτικό υλικό του τμήματος μεταπτυχιακών σπουδών Φιλολογίας Α.Π.Θ.)
Το μυθιστόρημα ξεκινά με το ταξίδι του Άγγλου δικηγόρου Ιωνάθαν Άρκερ (διατηρούμε την απόδοση των ονομάτων από τον Παπαδιαμάντη) στον πύργο του Κόμη Δράκουλα στην Τρανσυλβανία, προκειμένου να διεκπεραιώσει κάποια ζητήματα σχετικά με την αγορά από τον Κόμη ακίνητης περιουσίας στο Λονδίνο.
Κατά την παραμονή του στον πύργο ο Άρκερ γίνεται μάρτυρας αλλόκοτων περιστατικών που μαρτυρούν την τρομακτική, βαμπιρική, φύση του οικοδεσπότη, και σύντομα διαπιστώνει πως είναι αιχμάλωτος του Δράκουλα, ο οποίος ετοιμάζεται πυρετωδώς για τη μετάβασή του στο Λονδίνο, αφήνοντας τον φιλοξενούμενο στον πύργο με τις τρεις ομοιότροπες αδελφές του.
Η αφήγηση συνεχίζεται με την ανταλλαγή επιστολών μεταξύ της μνηστής του Άρκερ Μίνας Μούρρεϋ και της παιδικής της φίλης Λουκίας Ουεστένρα, η οποία ετοιμάζεται να επιλέξει τον σύζυγό της μεταξύ τριών υποψηφίων: του ψυχίατρου Τζων Σούαρδ, του Αμερικανού Κουίνσι Μόρρις και του Αρθούρου Όλμγουδ, αργότερα Λόρδου Γόδαλμιγγ. Η Λουκία επιλέγει τον τελευταίο. Στο μεταξύ το πλοίο στο οποίο επιβιβάζεται ο Δράκουλας προσορμίζεται στο λιμάνι του Λονδίνου με εξολοθρευμένο πλήρωμα και νεκρό καπετάνιο. Ο Δράκουλας που ταξίδευε σε κιβώτια με χώμα του πύργου του, κατά τη στιγμή της άφιξης πηδάει από το κατάστρωμα υπό μορφή λύκου και εξαφανίζεται.
 |
| Κρίστοφερ Λι, ο πιο "πετυχημένος" Δράκουλας |
Στην Αγγλία επιτίθεται στη Λουκία, η οποία βασανίζεται από εφιάλτες, υπνοβατεί και αιμορραγεί ανεξήγητα. Για τη διάγνωση και τη θεραπεία της ασθένειας ο Σούαρδ καλεί τον Ολλανδό δόκτορα Αβραάμ Βαν Έλσιγγ ως ειδικό. Ο Βαν Έλσιγγ χρησιμοποιεί ιατρικές, ψυχολογικές αλλά και «δεισιδαιμονικές» μεθόδους θεραπείας χωρίς επιτυχία. Η Λουκία πεθαίνει. Τις επόμενες ημέρες υπάρχουν δημοσιεύματα περί απαγωγής παιδιών από λευκοφορεμένη γυναίκα καθώς και για την απόδραση λύκου από τον ζωολογικό κήπο. Στο μεταξύ ο Άρκερ δραπετεύει από τον πύργο, παντρεύεται τη Μίνα στην Τρανσυλβανία, επιστρέφουν στο Λονδίνο όπου έρχονται σε επαφή με τον Βαν Ελσιγγ. Οι τρεις μαζί με τους μνηστήρες της Λούσυ αποφασίζουν να δράσουν εναντίον του Δράκουλα, αφού πρώτα αποκεφαλίσουν και καρφώσουν τη σορό της Λουκίας που έχει βρυκολακιάσει, συνδυάζοντας θρησκευτικές πρακτικές με επιστημονικές γνώσεις και τεχνολογία.
Εισβάλλουν στο σπίτι του στο Κάρφαξ, το οποίο βρίσκεται κοντά στο άσυλο φρενοβλαβών που διευθύνει ο Σούαρδ, και καταστρέφουν όσα κιβώτια με χώμα έχουν απομείνει. Μόλις ο Δράκουλας αντιλαμβάνεται τη συσπείρωσή τους εναντίον του, εισβάλλει ως ομίχλη στο άσυλο, ειδοποιημένος από έναν υποτακτικό του που είναι τρόφιμος εκεί, τον εντομοφάγο Ρένφιλδ, και μολύνει τη Μίνα ρουφώντας το αίμα της και δίνοντάς της να πιει από το δικό του αίμα. Τον συλλαμβάνουν επ’ αυτοφώρω, ωστόσο καταφέρνει να διαφύγει στην Τρανσυλβανία.
Μετά από περιπετειώδη καταδίωξη στο Λονδίνο και στη θάλασσα επιτυγχάνουν την εξολόθρευσή του στην Τρανσυλβανία. Στην επιχείρηση σκοτώνεται ο Κουίνσι, το όνομα του οποίου δίνουν οι Άρκερ αργότερα στον νεογέννητο γιο τους.
ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΓΟ
Στα τέλη του 19ου αιώνα, ο Στόκερ διηύθυνε το ονομαστό Θέατρο Lyceum του Λονδίνου και για να συμπληρώσει το εισόδημά του έγραφε λαϊκά μυθιστορήματα, χωρίς ιδιαίτερες λογοτεχνικές απαιτήσεις. Ένα από αυτά, ο «Δράκουλας» του χάρισε δόξα και φήμη, αν και όπως είπαμε παραπάνω δεν ήταν ο πρώτος διδάξας του είδους.
Οι ταξιδιωτικές περιγραφές της Ανατολικής Ευρώπης σταχυολογήθηκαν τόσο από την έρευνα που έκανε ο Stoker σε βιβλιοθήκες, όσο και από τις πληροφορίες που του παρείχε ο αδερφός του, George, ιατρός που υπηρέτησε στον Ρωσοτουρκικό Πόλεμο του 1877‐78.
Ο πραγματικός Κόμης Δράκουλας
Ο πραγματικός Δράκουλας έζησε στην περιοχή της Βλαχίας στη Ρουμανία, στα Καρπάθια Όρη περίπου μεταξύ των ετών 1431 και 1476, ενώ χρημάτισε μέχρι και κυβερνήτης-βεόβοδας της περιοχής του. Ο Κόμης υπήρξε λοιπόν ως ιστορικό πρόσωπο, στη Ρουμανία μάλιστα τιμάται ως ήρωας.
Από πού προήλθε, όμως, το όνομα Δράκουλας; Τόσο ο ίδιος όσο και ο πατέρας του, Βλαντ Β, είχαν ενταχθεί στο Τάγμα του Δράκου, τάγμα των Σταυροφοριών, το οποίο είχε ως σκοπό την προστασία του Χριστιανισμού και την υπεράσπιση της Αυτοκρατορίας εναντίον των Οθωμανών Τούρκων. Ο πατέρας του πρωταγωνιστή μας εντάχθηκε στο τάγμα λόγω της ανδρείας που έδειξε στον αγώνα κατά των εχθρών και έλαβε το όνομα Ντράκουλ που στα ρουμανικά σημαίνει δράκος ή διάβολος. Έτσι, με τη σειρά του ο γιος του, Βλαντ Γ Τέπες, ονομάστηκε Δράκουλας, δηλαδή γιος του δράκου.
Έμεινε στην ιστορία ως αδίστακτος και διψασμένος για αίμα. Ο Δράκουλας σκότωσε περίπου 40.000 ομοεθνείς του και 100.000 Τούρκους. Στην πιάτσα ήταν γνωστός ως παλουκωτής, εξαιτίας της συγκεκριμένης εκδικητικής τακτικής που εφάρμοζε στους αντιπάλους του. Επιπρόσθετα έδιωξε τους Τούρκους από την Τρανσυλβανία θανατώνοντας αρκετούς από αυτούς με τη συγκεκριμένη μέθοδο.
Στη φήμη που δημιουργήθηκε γύρω από το όνομά του, σίγουρα οφείλονται και οι αναφορές Τρανσυλβανικών θρύλων και πεποιθήσεων για φαντάσματα και βρικόλακες, φαινόμενο που χαρακτηρίζει έντονα την ιστορία της περιοχής.
 |
| Από το εσωτερικό του Πύργου |
Η σφραγίδα του τρόμου
Σε όλο το έργο κυριαρχεί ο τρόμος και η ταραχή. Πρόκειται για ένα αίσθημα πρωτόγονου φόβου και ενσώρκωσης τρόμου σε όλα τα πεδία.
Μυθιστόρημα αρχέτυπο που φέρνει τη σφραγίδα του τρόμου και της φρίκης που εμπνέει το αλλόκοτο και η μεταφυσική, ενέπνευσε δεκάδες συγγραφείς, σεναριογράφους, σκηνοθέτες και ζωγράφους, μεταφράστηκε στις κυριότερες γλώσσες του κόσμου, και αποτελεί αναμφίβολα το σημαντικότερο λογοτέχνημα του είδους του με εκατομμύρια φανατικούς αναγνώστες σε όλη τη γη…
To ενδιαφέρον, ακόμη, του Stoker για τον αποκρυφισμό και τη μεταφυσική, καθώς και η μελέτη θρύλων και μυθολογιών διαφόρων χωρών θα μπορούσαν να θεωρηθούν αφετηρίες για τη συγγραφή του πλέον αναγνωρισμένου έργου του, του Dracula (1897).
Αξίζει ακόμη να πούμε ότι παραδοσιακά, ο Κόμης Δράκουλας υπνωτίζει τα υποψήφια θύματά του. Λογικό: την εποχή που γράφεται το βιβλίο του Στόκερ, είναι πια διάσημος στην Αγγλία ο μεσμερισμός, δηλαδή η τέχνη του υπνωτισμού που εισήγαγε στις αρχές του 19ου αιώνα ο Γερμανός Φρανκ Μέσμερ.
 |
| Ο Πύργος του Κόμη Δράκουλα |
Η σύνδεση του έργου με τη Βικτωριανή εποχή
Ο Στόκερ μέσα από το συγκεκριμένο έργο αποτυπώνει όψεις από τη βικτωριανή εποχή. Οι αλλαγές στην οικονομία, η εξέλιξη της τεχνολογίας και των επιστημών, η αστικοποίηση και η βιομηχανική επανάσταση είναι θέματα που γίνονται αντιληπτά στο έργο.
Κατά τη βικτωριανή εποχή παράλληλα με την επιστημονική πρόοδο αναπτύχθηκε και μία ισχυρή τάση προς το μεταφυσικό και τον ανορθολογισμό Αυτή η τάση μεταφέρθηκε και στην Ελλάδα, στα διάφορα σαλόνια όπου γίνονταν συγκεντρώσεις συγγραφέων και γενικότερα ανθρώπων του πνεύματος, στις συγκεντρώσεις αυτές οι συμμετέχοντες επιδίδονταν σε επικλήσεις πνευμάτων.
Ο Δράκουλας γενικότερα εκφράζει τους φόβους της βικτωριανής κοινωνίας μέσω του φαντασιακού. Ο φόβος της ατομικής και εθνικής μόλυνσης, της τρέλας, της κοινωνικής ανατροπής, της αντιστροφής της αποικιοποίησης (φόβοι διάσπασης της φυλετικής καθαρότητας) θα συντάραξαν το υποσυνείδητο των Βρετανών εκείνης της εποχής. Ο Δράκουλας είναι μια μορφή του Αντιχρίστου που υπόσχεται αθανασία όχι με τη μορφή της αιώνιας ζωής αλλά της καταδίκης.
Γενικότερα όμως ο Δράκουλας δεν αποτέλεσε ποτέ αντικείμενο βαθύτερης μελέτης παρά το γεγονός ότι το έργο παραθέτει ενδιαφέροντα στοιχεία (ηθογραφικά κ.α.).Ορισμένες μελέτες για τον Δράκουλα, ειδικά μετά το 1950 επικεντρώνονται σε ζητήματα του είδους (φανταστικό) και της άνθησής του την εποχή των νέων επιστημονικών ανακαλύψεων (Δαρβίνος, ψυχανάλυση), της τάξης (αριστοκρατία και κυρίως αστική τάξη: γιατροί, δικηγόρος), της φυλετικής και εθνικής καθαρότητας (Βρετανοί και άλλοι) και της σχέσης επιστήμης και θρησκείας και των μεθόδων τους.
Ο Δράκουλας στην μεγάλη οθόνη
Ο «Δράκουλας» του Μπραμ Στόκερ φάνηκε τεράστιος πόλος έλξης για την βιομηχανία του κινηματογράφου. Είναι μια ιστορία που αποδόθηκε σε πάνω από 160 ταινίες και πολλές σειρές, με διαφοροποιημένη την ιστορία κάθε φορά ή με κωμικό και ρομαντικό ύφος, ανάλογα την παραγωγή.
Πολλοί έπαιξαν τον Κόμη Δράκουλα, λίγοι όμως μπόρεσαν να μεταφέρουν την ευγένεια, την έλξη μαζί με την ανατριχίλα που περιέγραφε ο συγγραφέας, ενώ άλλοι… δεν τα κατάφεραν τόσο καλά.
Ο «επιχειρηματίας» Κόμης Δράκουλας
Οι ηγετικές δεξιότητες του Κόμη, το Branding (η ταύτιση των επιτυχημένων εταιρειών με τους ανθρώπους που τις δημιούργησαν- η Τρανσυλβανία θεωρείται σήμερα γενέτειρα για όλους τους βρυκόλακες), η μεταδοτικότητα (μέσω της μετατροπής άλλων ανθρώπων σε βαμπίρ), η αφοσοίωση του στον αρχικό στόχο και η επιτυχημένη δικτύωση θα μπορούσαν σίγουρα να αναδείξουν το Δράκουλα σε παράδειγμα επιτυχημένου επιχειρηματία!
Θρύλοι, βρυκόλακες, ευγενικοί χαρακτήρες, περιγραφές όμορφων τοπίων, αγωνία, περιπέτεια, συναίσθημα κλπ κάνουν το έργο άκρως ενδιαφέρον! Θα κλείσουμε το άρθρο λέγοντας πως η ανάγνωση του μυθιστορήματος, η ακρόαση ή η παρακολούθηση ενός θεατρικού ή μίας πετυχημένης ταινίας, του Κόμη Δράκουλα κάθε άλλο από χαμένος χρόνος μπορεί να θεωρηθεί…
Μετάφραση: Αννέτα Καπόν
Μουσική επιμέλεια: Δανάη Ευαγγελίου
Επιμέλεια ήχων: Φανή Σιώρη
Ηχογράφηση: Θοδωρής Ασημάκης
Παραγωγή: Νέλλα Δουλτσίνου
Ραδιοσκηνοθεσία: Διαγόρας Χρονόπουλος
 |
| Ο Νικήτας Τσακίρογλου στο ρόλο του Δράκουλα |
 |
| Ο Άλκης Κούρκουλος στο ρόλο του Τζόναθαν Χάρκερ |
 |
| Ο Σταύρος Ξενίδης καθηλώνει τους ακροατές ερμηνεύοντας το ρόλο του καθηγητή Βαν Χέλσινγκ |
Η μεταφόρτωση έγινε από το κανάλι Ραδιοφωνικό Θέατρο:
Πηγές:
Bram Stoker, Dracula Μτφρ. Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, «Ο Πύργος του Δράκουλα» Αντιβολή: Αντιβολή: Ανδρέας Κόκκινος και Απόστολος Τζώτζης
Θεώρηση της αντιβολής και εισαγωγή: Απόστολος Τζώτζης & Γ. Φαρίνου‐Μαλαματάρη.
(Συλλογικό), Ιστορία της Ευρωπαϊκής Λογοτεχνίας, τόμος ΄Β, εκδ Ε.Α.Π., Πάτρα 2000
«Δράκουλας» του Μπραμ Στόκερ (εκδόσεις Λιβάνη)
«Δράκουλας: Μύθος και ιστορική αλήθεια» του Νικολάε Στοϊτσέσκου (εκδ. Σύγχρονη Εποχή)
«Ο κόμης Δράκουλας στην οθόνη» του Δημήτρη Κολιοδήμου (εκδ. Οξύ)
https://www.kathimerini.gr/culture/books/998715/otan-i-epithymia-chtypaei-kokkino/
https://aiesec.gr/δράκουλας-και-επιχειρηματικότητα/
https://www.politeianet.gr/books/9789603030225-stoker-bram-stochastis-drakoulas-184556
https://www.politeianet.gr/books/9789603030225-stoker-bram-stochastis-drakoulas-184556
https://www.monopoli.gr/2020/11/08/istories/san-simera/427760/mpram-stoker-o-syggrafeas-piso-apo-ton-emvlimatiko-thrylo-tou-komi-drakoula-pou-…
https://www.offlinepost.gr/2021/02/09/o-komhs-drakoulas-yphrkse/
https://www.klik.gr/gr/el/stories/komis-drakoulas-muthos-i-pragmatikotita/
http://www.bl.uk/romantics‐and‐victorians/articles/the‐victorian‐supernatural
