Ο Θεολόγος Κελέσογλου ήταν “προύχοντας” στη Φιλαδέλφεια της Μικράς Ασίας (σημερινό Αλασεχίρ): Μορφωμένος κι ευκατάστατος έμπορος ξυλείας, ιδιοκτήτης του πρώτου εργοστασίου ηλεκτροφωτισμού στην πόλη, μέλος της δημογεροντίας και της σχολικής εφορίας και ιδρυτής του τοπικού μουσικού συλλόγου. Όταν το 1919 ήρθε ο ελληνικός στρατός στη Φιλαδέλφεια, είχε άμεση συμμετοχή στην οργάνωση του στρατού της άμυνας. Τις ημέρες του χαλασμού, μετά την υποχώρηση του ελληνικού στρατού, πήρε την οικογένειά του και υπό συνθήκες τρόμου αναζήτησε σωτηρία στη Σμύρνη.
Γράφει ανάμεσα σε πολλά άλλα η εγγονή του Κατερίνα: «Θυμόταν ο πατέρας μου πως ήταν στοιβαγμένοι κατά οικογένειες σε ένα μεγάλο χώρο -ίσως κάποια αποθήκη- όταν μπήκε μια ομάδα από τσέτες με επικεφαλής τον μπέη της Φιλαδέλφειας. Αναγνώρισε τον παππού μου και τον συνέλαβαν. Ήταν η τελευταία φορά που θα έβλεπε τον πατέρα του.
Σ’ αυτό το σημείο της διήγησης συχνά μου έδειχνε συγκινημένος το κύπελλο που είχε ευλαβικά φυλαγμένο, μιας και ήταν το μοναδικό κειμήλιο από τον πατέρα του. Ένα πλακέ αλουμινένιο κύπελλο χαραγμένο με καρφί από τον ίδιο τον παππού. Όταν το στρατοδικείο καταδίκασε τον παππού μου σε θάνατο δι’ απαγχονισμού κι ορίστηκε η ημερομηνία, το έστειλε με ένα συγκρατούμενό του στους δικούς του. Στη μια πλευρά γράφει: “Εκρεμάσθην στας 16 Ιανουαρίου 1923 εν Φιλαδελφεία. Θεολ. Κελέσογλου” Στην άλλη σημειώνει τα ονόματα τριών ασφαλειών ζωής που είχε, ελπίζοντας ότι έτσι θα μπορούσε έστω και με το θάνατό του να βοηθήσει την οικογένειά του! (ο μπαμπάς μου είπε ότι μόνο μια από αυτές τους έδωσε χρήματα)».
Το κύπελλο επανήλθε πρόσφατα στα χέρια της Katerina Kelesoglou (μέλους του Δ.Σ. του Συλλόγου μας, του Χορευτικού, της Χορωδίας) και από εκεί βρήκε τη θέση του στο “Μουσείο Προσφυγικού Ελληνισμού” της Καβάλας
Ο ΕΛΛΗΝΑΣ ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΜΑΚΕΔΟΝΩΝ , ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΚΑΙ Ο ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΤΗΣ ΑΙΓΥΠΤΟΥ ΦΑΡΟΥΚ Α’, ΜΑΖΙ ΣΤΟ ΜΕΤΑΛΛΙΟ ΕΓΚΑΙΝΙΩΝ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ ΤΟ 1942
Πολλοί βλέποντας την παραπάνω εικόνα θεωρούν ότι πρόκειται για παλιό νόμισμα της Αιγύπτου. Η αλήθεια όμως είναι διαφορετική. Μια συνήθης πρακτική του 20ου αιώνα ήταν η έκδοση αναμνηστικών μεταλλίων με αφορμή μια μεγάλη επέτειο, επίσημη επίσκεψη, εγκαίνια, αγώνες ή διεθνείς διοργανώσεις, όπως γίνεται στις μέρες μας με την έκδοση ειδικών αναμνηστικών σειρών νομισμάτων.
Ένα τέτοιο αναμνηστικό μετάλλιο εκδόθηκε για τα εγκαίνια του Πανεπιστημίου Farouk I ,(σημερινό Πανεπιστήμιο Αλεξάνδρειας) στις 2 Αυγούστου 1942, σε τρεις εκδόσεις, από μπρούτζο, επαργυρωμένο μπρούτζο, αλλά και ολόχρυσο, το οποίο δόθηκε στον Βασιλιά Φαρουκ και φυλάσσεται στο Εθνικό Μουσείο της Αλεξάνδρειας.
Στην πρώτη του όψη, όπως βλέπεται στην εικόνα, βρίσκονται οι βασιλικές κεφαλές, του Μεγάλου Αλέξανδρου , του Έλληνα ιδρυτή της πόλης και του βασιλιά της Αιγύπτου Φαρούκ , ενω στο κάτω μέρος ένα φοινικικό πλοίο που πλησιάζει τον Φάρο της Αλεξάνδρειας, πιθανόν ως σύμβολο ναυτικής δύναμης. Με αυτά τα σύμβολα προσπάθησε ο καλλιτέχνης που το σχεδίασε να δείξει την Αλεξάνδρεια μέσα από τους αιώνες της ιστορίας και να συνδέσει το τότε παρόν της με το ένδοξο παρελθόν της.
Η συγκεκριμένη απεικόνιση του Μεγάλου Αλεξάνδρου είναι εμπνευσμένη από Αργυρά τετράδραχμα των Πτολεμαίων με κεφαλή Μ. Αλεξάνδρου του 3ου π.Χ. αιώνα.
Στο μετάλλιο αναφερονται στα ελληνικά ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΒΑΣΙΛΕΥΣ και στα Αραβικά Φαρουκ Α’ Βασιλευς της Αιγύπτου Ο παλαιότερος και ο σύγχρονος βασιλιάς, δίπλα δίπλα.
Στην πίσω όψη αναφέρονται περίπλοκοι αραβικοί θρύλοι και ημερομηνίες που είναι αδύνατον να διαβαστούν γιατί λείπουν , όπως λένε οι πηγές, βασικά σημεία στίξης της Αραβικής γλώσσας.
Το Πανεπιστήμιο της Αλεξάνδρειας είναι ένα δημόσιο ερευνητικό πανεπιστήμιο της Αιγυπτιακής συμπρωτεύουσας, που ιδρύθηκε το 1938 ως δορυφόρος του Πανεπιστημίου Fuad (το όνομα του οποίου αργότερα άλλαξε σε Πανεπιστήμιο του Καΐρου). Έγινε ανεξάρτητο το 1942. Ήταν γνωστό ως Πανεπιστήμιο Farouk μέχρι την Αιγυπτιακή Επανάσταση του 1952, όταν το όνομά του άλλαξε σε Πανεπιστήμιο Αλεξάνδρειας. Ο μεγάλος φιλέλληνας φιλόλογος και συγγραφέας, Taha Hussein ήταν ο ιδρυτής και ο πρώτος πρύτανης του Πανεπιστημίου της Αλεξάνδρειας. Είναι πλέον το δεύτερο μεγαλύτερο πανεπιστήμιο στην Αίγυπτο και έχει πολλές συνεργασίες με διάφορα πανεπιστήμια σε διάφορα ερευνητικά πεδία.
*Διευθυντής του Ελληνικού Πολιτιστικού Κέντρου Καΐρου
Το Δοξάτο βρέθηκε στο στόχαστρο το 1913. Το μαρτυρικό χωριό της Δράμας
«Σταματά ο νους . Τραγικωτέρας σκηνάς δεν δύναται να φαντασθή ο νους του ανθρώπου».
Με αυτά τα λόγια περιέγραψε ο Κύπριος εθελοντής, Μιχαλάκης Γεωργιάδης στην επιστολή που έστειλε στον αδερφό του, τη σφαγή στο χωριό Δοξάτο της Δράμας....
1.500 γυναικόπαιδα εσφάγησαν∙ όπου επεράσαμεν, δεν εβλέπαμεν τίποτε άλλο παρά κεφαλάς και πόδια παιδιών, γυναικών και ανδρών. Εις την οικίαν του ιερέως όταν εισήλθομεν, ευρέθην προ φρικώδους θεάματος∙ ο ιερεύς κομμένος εις δύο και κρεμασμένος εις τον τοίχον! Επίσης και η σύζυγός του με βγαλμένα τα μάτια και όλα τα παιδιά του κατακρεουργημένα κατά τον πλέον φρικώδη τρόπον. Πλην των άλλων απήγαγον και 150 κορίτσια του χωριού. Αφού εισήλθομεν εις το χωρίον, όσοι ήσαν ζωντανοί, χωσμένοι εις υπόγεια ή άλλα μέρη εξήρχοντο γυμνοί και τρελλοί φωνάζοντες εκδίκησιν κατά των εντοπίων Τούρκων και Βουλγάρων»....
Με αυτά τα λόγια περιέγραψε ο Κύπριος εθελοντής, Μιχαλάκης Γεωργιάδης στην επιστολή που έστειλε στον αδερφό του, τη σφαγή στο χωριό Δοξάτο της Δράμας. Ήταν 30 Ιουνίου 1913 όταν τα βουλγαρικά στρατεύματα μπήκαν στο χωριό Δοξάτο και έσφαξαν συνολικά 650 κατοίκους. Μετά τις θηριωδίες σε βάρος του άμαχου πληθυσμού έλουσαν με πετρέλαιο τα σπίτια και πυρπόλησαν το χωριό. Συνολικά έκαψαν 250 σπίτια και 80 καταστήματα και το όμορφο Δοξάτο της Δράμας που φημιζόταν για τα πλούτη του μετατράπηκε σε κολαστήριο....
Κατά τη διάρκεια του Α’ Βαλκανικού Πολέμου το 1912 το χωριό Δοξάτο και η περιοχή της Ανατολικής Μακεδονίας καταλήφθηκε από τους Βούλγαρους, οι οποίοι έδιωξαν τους Έλληνες διοικητές του χωριού. Την επόμενη χρονιά διεξήχθη ο Β’ Βαλκανικός πόλεμος και ο ελληνικός στρατός με αρχιστράτηγο τον Βασιλιά Κωνσταντίνο Α’ ανέλαβε να ελευθερώσει τις περιοχές της Μακεδονίας που ήταν υπό βουλγαρική κατοχή. Αφού κατέλαβε αρχικά την Καβάλα και τις Σέρρες συνέχισε με επιτυχία την προέλαση του προς τη Δράμα. Τα ελληνικά στρατεύματα ανάγκασαν τους Βούλγαρους σε υποχώρηση. Πριν εγκαταλείψουν την περιοχή της Δράμας, πραγματοποιήθηκε ανταλλαγή πυρών μεταξύ Ελλήνων ανταρτών και των Βουλγάρων στρατιωτών. Τότε οι δεύτεροι προφασιζόμενοι τους πυροβολισμούς επιτέθηκαν στο χωριό Δοξάτο. 30 Ιουνίου 1913. Εκείνο το πρωί πολλοί κάτοικοι είχαν πάει στην εκκλησία για να προσευχηθούν για την γιορτή των Αγίων Αποστόλων. Οι Βούλγαροι κύκλωσαν έφιπποι το χωριό και όρμησαν στους ανυπεράσπιστους κατοίκους. Ανάμεσα στους αμάχους ήταν γέροι, γυναίκες και παιδιά. Η δολοφονική τους δράση δεν είχε όρια....
Για ώρες έσφαζαν τους κατοίκους και τους αποκεφάλιζαν. Αφού πρώτα βίασαν τις γυναίκες μετά τις κατακρεούργησαν με τα σπαθιά τους. Όσοι κάτοικοι έτρεχαν στον κάμπο να ξεφύγουν τους εκτελούσαν. Το ίδιο συνέβη και σε όσους είχαν κρυφτεί μέσα σε σπίτια. Τις πρώτες απογευματινές ώρες, τελείωσαν τις θηριωδίες σε βάρος των κατοίκων, έβαλαν φωτιά στο χωριό και το εγκατέλειψαν. Ανάμεσα στους Βούλγαρους ήταν και πολλοί Τούρκοι, οι οποίοι θεωρώντας ότι η Τουρκία είχε συμμαχήσει μαζί τους δεν αρνήθηκαν να επιτεθούν στους Έλληνες συγχωριανούς τους. Λίγες ώρες μετά την αποχώρησή τους προσπάθησαν να επιστρέψουν για να θάψουν μερικά πτώματα για να κρύψουν τη σφαγή, αλλά ο ελληνικός στρατός πλησίαζε στη Δράμα και υποχώρησαν γρήγορα...
Οι Έλληνες στρατιώτες έγιναν δεκτοί ως σωτήρες από τους εναπομείναντες κατοίκους. Μόλις αντίκρισαν τις φρικαλεότητες ένιωσαν αποτροπιασμό. Ανάμεσα στους Έλληνες στρατιώτες ήταν και ένας Πλοίαρχος του Βρετανικού ναυτικού Cardale, ο οποίος περιέγραψε όσα αντίκρισε στο Δοξάτο ως εξής: «Κατά την είσοδον εις την πόλιν, το πρώτο όπερ προσέπεσεν εις τους οφθαλμούς μου, ήσαν αι αγέλαι κυνών καταβροχθιζόντων ανθρωπίνους σάρκας. Η πόλις τελείως κατεστραμμένη εφαίνετο έρημος, ως εκ τούτου δε ηναγκάσθην να φωνάξω επανειλημμένως δια να εμφανισθώσι γραίαι τινές εκ των ερειπίων. Όλα τα πτώματα ήσαν διάτρητα υπό τον λογχών και έφερον ίχνη απίστευτων ακρωτηριασμών. Οι τοίχοι των οικιών είχον ρυπανθεί από αίματα, εις το ύψος έξι ποδών από τους εδάφους, τουθ’ όπερ εξηγείται, κατά το λέγειν των επιζώντων εκ του ότι τα δυστυχή θύματα δεν είχον σφαγεί αμέσως, αλλά εθανατούντο δια λογχισμών»...
Τα επόμενα χρόνια έγιναν προσπάθειες ανοικοδόμησης του χωριού, αλλά οι Βούλγαροι χτύπησαν ξανά το 1917, αυτή τη φορά ως σύμμαχοι των Γερμανών. Τότε εισέβαλαν το μαρτυρικό Δοξάτο και πήραν ομήρους αρκετούς άντρες και τους έστειλαν στη Βουλγαρία. Τον Σεπτέμβριο του 1941 η ιστορία επαναλήφθηκε. Βουλγαρικά αποσπάσματα εκτέλεσαν ξανά 350 κατοίκους του Δοξάτου έπειτα από επίθεση ανταρτών εναντίον τους....
Αγαπητοί φίλοι, απόψε, πρόκειται να σας παρουσιάσω
ένα αριστούργημα της Παγκόσμιας θεατρικής λογοτεχνίας, τον Πατέρα του
Αυγούστου Στρίμπεργκ. Το έργο είναι ένα Νατουραλιστικό θεατρικό δράμα σε άμεση
συνάρτηση με την Αρχαία Τραγωδία.
Ο Σουηδός συγγραφέας έγραψε το έργο το 1887 και το
παρουσιάζει να εκτυλίσσεται στην εποχή του (στα τέλη του 19ου αιώνα)
μέσα σε μια οικογένεια που αποτελείται από τον πατέρα- Λοχαγό Λάσεν, τη
μητέρα-Λάουρα, τη μητέρα της Λάουρας-γιαγιά, την παραμάνα του Λοχαγού, ενώ
συμμετέχουν ακόμη ο αδελφός της Λάουρα (ο πάστορας) και ο γιατρός που
ενοικιάζει κάποιο μέρος του σπιτιού.
Ο Στρίμπεργκ ως γνήσιος εκφραστής του
Νατουραλιστικού θεάτρου του 19ου αιώνα βλέπει με απέχθεια το γάμο
και τις επιταγές του οικογενειακού βίου.
Τα δράματα του
σουηδού δραματουργού ως μοντέρνες κοινωνικές τραγωδίες, οικονομημένης και
σφιχτοδεμένης πλοκής, διακρίνονται για τον πλούτο της φαντασίας, τη δύναμη της
σύλληψης, την περιπαθή εξομολόγηση του προσωπικού του μαρτυρίου (οικονομική
δυσπραγία, ταξική διφυία, αντιφεμινισμός [έντονη έλξη για το αντίθετο φύλο,
ταραγμένες σχέσεις με τη σύζυγό του Σίρι φον Έσσεν], «κόλαση» [περίοδος
ψυχονευρικής κρίσης και στροφή προς τον μυστικισμό και την αλχημεία])
Δυο
λόγια για την υπόθεση:
Στον «Πατέρα», ο Στρίντμπεργκ παρακολουθεί τον
έγγαμο βίο του Λοχαγού Αδόλφου Λάσσεν με τη γυναίκα του Λάουρα. Τους συναντάμε
όταν οι δυο τους διαφωνούν για την ανατροφή και μόρφωση της κόρης τους Βέρθας.
Πίσω από την επιμονή του λοχαγού να ορίσει το μέλλον της κόρης του κρύβεται η
άποψη του πως πρέπει να μεταγγίζει και τη ψυχή του στο παιδί του. Η κατάσταση
στο σπίτι εκτραχύνεται όταν η Λάουρα αφήνει να εννοηθεί πως ο λοχαγός δεν είναι
ο φυσικός πατέρας της κόρης τους, την ώρα που υπονομεύει με κάθε τρόπο την επιστημονική
έρευνα την οποία διεξάγει ο σύζυγός της. (monopoli.gr)
Η
διαμάχη:
Το έργο είναι μία αρένα συναισθημάτων και
επιχειρημάτων με θέμα την αβυσσαλέα αντιπαράθεση θηλυκού-αρσενικού μέσα από τη
διαμάχη δύο συζύγων ιδωμένη όμως από την ανδρική σκοπιά.
Ο αναγνώστης ή ο θεατής συνήθως υιοθετεί, ασχέτως
φύλλου, την οπτική του Στρίμπεργκ επειδή ο πατέρας αντιπροσωπεύει το λογικό,
την ευθύνη, την ευθύτητα, την πνευματικότητα και τη γνώση, ενώ το θηλυκό (η
μητέρα εν προκειμένω) εκφράζει το παράλογο, τη επιθυμία και την προκατάληψη.
Σε όλο το έργο, λοιπόν, διαδραματίζεται μία διαμάχη. Ας τη δούμε προσεκτικά:
Σε πρώτο πλάνο η
σύγκρουση διαδραματίζεται ανάμεσα στον πατέρα και την μητέρα με
αντικείμενο την ανατροφή του παιδιού τους. Ο πατέρας θέλει να στείλει την κόρη τους
στην πόλη για να σπουδάσει δασκάλα, η μητέρα από την άλλη θέλει να την κρατήσει
κοντά της ώστε να την κάνει δασκάλα.Η αναπτυξιακή
πορεία της κόρης φέρνει φοβερούς
τριγμούς σα θεμέλια της οικογένειας. Ποιος θα έχει τον τελευταίο καθοριστικό
λόγο; Σε ποιον ανήκουν τα παιδιά; Στον πατέρα ή στη μητέρα;
Στη διαμάχη η μητέρα προκειμένου να εμποδίσει τον
πατέρα να επιβάλλει τη δική του απόφαση παίζει με τον ισχυρότερο φόβο
επικαλούμενη το ίστατο, αλλά ψευδές, επιχείρημα ότι το παιδί δεν είναι δικό
του. Ο ήδη κλονισμένος σύζυγος απομονωμένος λόγω των χειρισμών της χάνει την
κυριαρχία του στην τύχη του παιδιού, με αποτέλεσμα να οδηγηθεί στην τρέλα και
την καταστροφή.
Σε δεύτερο πλάνο εξελίσσεται ένας αδυσώπητος
αγώνας ανάμεσα στα δύο φύλλα: άνδρας εναντίον γυναίκας. Επαναλαμβανόμενο θέμα
σύγκρουσης μεταξύ τους η ψυχολογική ανωτερότητα.
Σε ένα τρίτο πλάνο λαμβάνει χώρα η αντίσταση και η
πάλη ενάντια στην κοινωνική αλλαγή που προμηνύεται: αλλαγή θέσης της γυναίκας,
αμφισβήτηση του θεσμού του γάμου, της οικογένειας, της εκκλησίας, αλλά και η άνοδος
της επιστημονικής σκέψης και έρευνας. Πρόκειται για αλλαγές που ο συγγραφέας
έχει συλλάβει.
Η
οικογένεια
Η οικογένεια είναι ο ενδιάμεσος κρίκος ανάμεσα στο
άτομο και την κοινωνία, είναι ένα μικρό σύνολο ατόμων που μπορεί να νοηθεί και
ως σύστημα. Λειτουργεί σε συγκεκριμένα κοινωνικά πλαίσια με τη δική του δομή
που μετασχηματίζεται και προσαρμόζεται στην αναπτυξιακή πορεία των μελών της
και στις μεταβαλλόμενες καταστάσεις της κοινωνίας. Ο στόχος της είναι η
διατήρηση της συνέχειας της και η προαγωγή της ψυχοκοινωνικής ανάπτυξης κάθε
μέλους της.
Η
γυναικεία χειραφέτηση
Ο λυσσαλέος αγώνας για επικράτηση ανάμεσα στη
γυναίκα του και το λοχαγό διαλύει κάθε ψευδαίσθηση για τη σχέση του ζευγαριού
και αναδεικνύει την καχυποψία, την υπονόμευση και την ανταγωνιστικότητα ανάμεσα
στα δύο φύλλα, αποτέλεσμα χρόνιας προηγούμενης καταπίεσης και καταναγκασμού. Η
χειραφετημένη γυναίκα από θύμα γίνεται θύτης, ενώ ο λοχαγός θα χάσει ότι
πολυτιμότερο έχει: την κηδεμονία της κόρης του και οδηγείται στην τρέλα.
Το νόημα της χειραφέτησης της γυναίκας, λοιπόν,
αμφισβητείται έντονα, σύμφωνα με το Αύγουστο Στρίμπεργκ είναι επικίνδυνη επειδή
θίγει το κυριότερο διακύβευμα της ανδρικής ταυτότητας και κυριαρχίας, την πατρότητα.
Οι γυναικείοι χαρακτήρες σ’ ολόκληρο το έργο το
Στρίμπεργκ είναι τυπικές διαβολικές σφετερίστριες
το κυρίαρχου ρόλου των ανδρών στην κοινωνία και το επιτυγχάνουν με δόλο,
πονηριά και σκληρότητα. Οι γυναίκες έτσι θρυμματίζουν την ανώτερη ψυχοσύνθεση
των ανδρών και εξαντλούν τις διανοητικές τους δυνάμεις.
Νατουραλισμός:
Το έργο όπως προαναφέρθηκε κατατάσσεται στα Νατουραλιστικά δράματα του συγγραφέα,
εντούτοις εμπίπτει και σε άλλα καλλιτεχνικά ρεύματα (ωμός ρεαλισμός). Ο
Νατουραλισμός του Στρίμπεργκ ξεπέρασε τα πρότυπα του γαλλικού Νατουραλισμού και
στόχευε στην ανάλυση του ψυχισμού των ηρώων και των αοράτων μεταξύ τους σχέσεων
όπως θα αποκαλύπτονται κάθε φορά στις συγκρούσεις.
Πρόκειται για την προ-Ινφέρνο (περίοδος διατάραξης της ψυχική και πνευματικής του υγείας) περίοδο λογοτεχνικής
παραγωγής του Στρίμπεργκ. Η αίσθηση ότι η επίγεια ζωή είναι μια κόλαση στην
οποία άνδρες και γυναίκες είναι αναγκασμένοι να αντέξουν είναι κυρίαρχη. Οι
ήρωες ζουν έναν εφιάλτη στον οποίον υποφέρουν για αμαρτίες που διαπράχθηκαν
στην προηγούμενη φάση της ύπαρξης τους
Το
τραγικό στοιχείο
Στο έργο πραγματώνεται μία συνειδητή αναγωγή σε
πρόσωπα και μορφές της Αρχαίας Τραγωδίας. Η αναβίωση παλιών θεοτήτων και η αναγωγή
των πρωταγωνιστών σε πρόσωπα και καταστάσεις της Αρχαίας Ελληνικής Τραγωδίας,
όπως Αγαμέμνονας-Κλυταιμνήστρα, ευνουχισμός Ουρανού από τη Γη κλπ, είναι
ολοφάνερη. Εδώ όμως στη θέση της αρχαίας μοίρας και των θεόσταλτων χρησμών
τοποθετούνται βιολογικές σφραγίδες, και έτσι συγκροτείται μία μοντέρνα τραγωδία
με κεντρική ιδέα την πάλη ανάμεσα στη Μητριαρχία και την Πατριαρχία.
Η αρχέγονη πάλη ανδρών και γυναικών εγγράφεται
μέσα στην αστική ζωή και στην ηθική του προτεσταντικού βορρά. Ο άνδρας, πατέρας
της αστικής τάξης, οδηγείται στην τρέλα όταν του αμφισβητείται η βεβαιότητα της
φυσικής νομοτέλειας. Η γυναίκα δεν είναι αστή κυρία αλλά η φύση και η έκφραση
της γονιμότητας. Την ώρα που ο άνδρας χτίζει τον κόσμο μέσα από αξιώματα και
επιχειρήματα η γυναίκα πράττει το ίδιο μέσω του σώματός της.
Ο Στρίμπεργκ απορρίπτει εν τέλει τη γυναίκα εκδικητή
και ιεροποιεί τη γυναίκα μητέρα. Στη σύγκρουση ανδρικής λογικής και γυναικείου
ενστίκτου προσπαθεί να συμβιβάσει τη γυναίκα ως σκεύος ηδονής και τέμενος
οδυνών. Τη γνωστή από τη μυθολογία γυναίκα Ομφιάλη (κόρη του Ιαρδάνου, του
βασιλιά της Λυδίας, γνωστή από τις περιπέτειες της με τον Ηρακλή) και τον
ομφάλιο λώρο.
Κλείνοντας
θα πρέπει να αναφέρουμε ότι ο Στρίμπεργκ στον Πατέρα θα μεταφέρει (όπως στον Πελεκάνο) μία ακόμη προσωπική του
τραυματική εμπειρία, όταν η πρώτη του αριστοκρατικής καταγωγής Φιλανδή σύζυγος
του θα υποστηρίξει ότι δεν είναι ο βιολογικός πατέρας των παιδιών του. Ύστερα
από αυτήν την τραυματική εμπειρία ο Στρίμπεργκ θα πάρει διαζύγιο και θα γράψει
τον Πατέρα. Γραμμένο το 1887, δέκα
χρόνια σχεδόν μετά το Κουκλόσπιτο του Ίψεν, όπου πρώτη φορά θα εκφραζόταν τόσο
τολμηρά στο σύγχρονο θέατρο η διεκδίκηση της γυναικείας ταυτότητας, πρωτίστως
ως καθήκον χειραφέτησης από τα δεσμά του παραδοσιακού της ρόλου, ο Πατέρας
(ακόμα και η επιλογή του τίτλου είναι ενδεικτική της θέσης που υιοθετεί ο
συγγραφέας) αμφισβητεί ξεκάθαρα το νόημα μιας τέτοιας χειραφέτησης και προκαλεί
ανάμεικτες αντιδράσεις.
Πετράκου Κ.’ Οδηγός μελέτης: Ο Πατέρας του Στρίμπεργκ, εκδ. Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου,
Λευκωσία 2020.
Ιστορία
της Ευρωπαϊκής Λογοτεχνίας από τις αρχές του 18ου αιώνα έως τον 20ο
αιώνα, εκδ Ε.Α.Π., Πάτρα 2000.
-Ο Παύλος Παπαδόπουλος γεννήθηκε το 1978 στη Δράμα,
μεγάλωσε στις Σέρρες και έζησε στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Από το 1996
εργάζεται στο δημόσιο σε διάφορες διοικητικές θέσεις. Είναι απόφοιτος της
Σχολής Αξιωματικών της Ελληνικής Αστυνομίας, της Σχολής Αστυφυλάκων της
Αστυνομικής Ακαδημίας, της Σχολής Επιμόρφωσης και μετεκπαίδευσης ΕΛ.ΑΣ., και
της Σχολής Ελληνικού Πολιτισμού, του Τμήματος Ανθρωπιστικών. Σπουδών του
Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Μιλάει Αγγλικά και Γερμανικά.
Αφού οι Ρώσοι σκότωσαν τον Μαγιστρο Ιωάννη Κουρκουα, έμπηξαν το κεφάλι του σε ένα κοντάρι και το έστησαν πάνω στους Πύργους ,κοροϊδεύοντας τους Ρωμαίους.
Ξιπασμένοι λοιπόν οι Ρώσοι από ένα τέτοιο τρόπαιο βγήκαν την επόμενη από την πόλη και παρατάχθηκαν στο πεδίο της Μάχης .
Παράλληλα και οι Ρωμαίοι αναπτυγμένοι σε διάταξη Βαθείας φάλαγγας απλώθηκαν απέναντι τους. Τοτε ακριβώς ο Ανεμας (ο γιος του Κουρουπα του πρώην εμίρη της Κρήτης )ένας από τους Σωματοφύλακες του Βασιλέως είδε το Ικμορα τον μετά των Σφενδοσλαβο διοικητή των Σκυθικων στρατευμάτων και δεύτερο μετά από κεινον στην ιεραρχία ,άνδρα γίγαντα και παράτολμο ,να ορμά με μένος και να σκοτώνει αμέτρητους Ρωμαίους ,φλεγόμενος από την φυσική του ρωμη, τράβηξε το σπαθί από την ζώνη του και επιτέθηκε κατά του Ικμορα χτυπώντας τον μόλις τον συνάντησε πάνω στον σβέρκο .Το κεφάλι του Σκυθη κομμένο μαζί με το δεξί του χέρι σωριάστηκε στο έδαφος. Μολις σκοτώθηκε ο Ικμορας ένας μαζικός θρήνος ακούστηκε να βγαίνει από τους Σκυθες.
Στις 14 του μηνός Ιουλίου λίγες μέρες αργότερα και ενώ η μάχη μαίνονταν οι Ταυροσκυθες αντιστέκονταν με σθένος στους Ρωμαίους .
Τότε ακριβώς ο Ανεμας διέκρινε τον Σφενδοσλαβο που πολεμούσε με μένος κατά των Ρωμαίων και εμψύχωνε τις φάλαγγες του ,κέντρισε το άλογο του και τραβώντας το από τα χαλινάρια χίμηξε εναντίον του ,κατορθώνοντας να τον χτυπήσει με το ξίφος πάνω στο στέρνο του ,σωριάζοντας τον μπρούμυτα στη γη ,αλλά όχι και να τον σκοτώσει .Κατοπιν ο Ανεμας έχοντας κυκλώθει από αμέτρητους Σκυθες και με πληγωμένο το άλογο του ,έχοντας σκοτώσει αμέτρητους Σκυθες ,σκοτώθηκε από τα πολλαπλά χτυπήματα δορατων .
Το Άγαλμα της Προμάχου Αθηνάς (Πρόμαχος = που μάχεται στη πρώτη γραμμή) ήταν κολοσσιαίο έργο γλυπτικής στην Αρχαία Αθήνα. Τοποθετημένο στην Ακρόπολη μεταξύ των Προπυλαίων και του Ερεχθείου, ήταν ορατό από μεγάλη απόσταση, ακόμα και από τα πλοία που έπλεαν ανοιχτά του Σουνίου. Ο Παυσανίας αναφέρεται για το άγαλμα ως «η μεγάλη χαλκή Αθηνά» στην Ακρόπολη,σύμφωνα με την γραπτή του μαρτυρία η αιχμή του δόρατος (θα πρέπει το δόρυ να είχε μήκος 9-16μ.) και το λοφίο του κράνους της θεάς ήταν ήδη ορατά όταν πλησίαζε κανείς (στον Πειραιά) πλέοντας από το Σούνιο.
Χρηματοδοτήθηκε από τα λάφυρα των Μήδων του Μαραθώνα και ήταν έργο του Φειδία. Στο άγαλμα αυτό η Αθηνά παρουσιάζονταν όρθια, και πάνοπλη όπως στην μάχη. Το δόρυ της ήταν τόσο μεγάλο που το ύψος του υπερέβαλε τον Παρθενώνα.
Κατά μία παράδοση, ο ηγέτης των Βησιγότθων Αλάριχος (370-410 μ.Χ.), τον καιρό που διενεργούσε επιδρομές κατά των ελληνικών κτήσεων του Βυζαντίου, είδε την Αθηνά Πρόμαχο επάνω στην Ακρόπολη να κινείται και από φόβο αποφάσισε να μην εισβάλει στην Αθήνα.
Το όλο καλλιτέχνημα ήταν επιβλητικό και αξιοθαύμαστο, αλλά ακόμα πιο θαυμαστή ήταν η ασπίδα, στην οποία ο καλλιτέχνης παρίστανε την μάχη των Λαπιθών με τους Κενταύρους. Η ύπαρξη του αγάλματος της Αθηνάς Προμάχου ίσως να ταυτοποιείται σε ορισμένα Αττικά νομίσματα που κόπηκαν κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο, κατά τον 1ο και 2ο αιώνα μ.Χ., παρέχοντας ενδείξεις για τον εντοπισμό εκδόσεων σωζώμενων γλυπτών. Ίσως το άγαλμα αυτό να αποτέλεσε το πρότυπο για την κατασκευή αργότερα του αγάλματος της Αθηνάς Παρθένου.
Η Πρόμαχος περιστοιχιζόταν από διάφορα λάφυρα και άλλα μικρότερα αναθήματα και παίρνουμε έτσι μια ιδέα της μορφής των Ιερών κατά την αρχαιότητα. Η Αθηνά Πρόμαχος μεταφέρθηκε τον 7ο αιώνα μ.Χ. στην Κωνσταντινούπολη και καταστράφηκε το 1204 μ.Χ. κατά την διάρκεια της πρώτης καταστροφικής άλωσης από τους "σταυροφόρους".
Αγαπητοί φίλοι του Ραδιοφωνικού Θεάτρου απόψε θα σας παρουσιάσω ένα αριστούργημα της παγκόσμιας αστυνομικής λογοτεχνίας, το έργο του Αμερικανού συγγραφέα αστυνομικών μυθιστορημάτων Ρέιμοντ Τσάντλερ Αντίο γλυκιά μου.
Πρόκειται για ένα από τα ωραιότερα μυθιστορήματα του Τσάντλερ. Το έργο δημοσιεύθηκε το 1940, παίχτηκε σε τρεις διαφορετικές εκδοχές στον κινηματογράφο, ενώ ανέβηκε ως θεατρική παράσταση και διασκευάστηκε για το ραδιόφωνο. Υπήρξε το δεύτερο μυθιστόρημα του Τσάντλερ, πρωταγωνιστής είναι ο κατασκευασμένος από τον Τσάντλερ, ντεντέκτιβ Φίλιπ Μάρλοου. Ο Τσάντλερ ως συγγραφέας είναι συνυφασμένος με τον Φίλιπ Μάρλοου.
Για να γράψει το Αντίο γλυκιά μου ο Τσάντλερ χρησιμοποίησε αποσπάσματα από δύο διηγήματα λιγότερο γνωστά, καθώς και από το επίσης διήγημα του Ο άνθρωπος που λάτρευε τα σκυλιά.
Η υπόθεση:
Στο Αντίο, γλυκιά μου ένας γιγαντόσωμος τύπος που έχει μόλις βγεί από την φυλακή, ο Μούζ Μαλλόυ, ψάχνει απεγνωσμένα την αγαπημένη του Βέλμα, σε κάποιο κακόφημο μπαρ. Εκεί όμως βρίσκεται και ο Μάρλοου, τακτικός θαμώνας τέτοιων μαγαζιών εξάλλου, ο οποίος χωρίς να το επιδιώκει, θα γίνει μάρτυρας στο φόνο ενός μαύρου που θα ακολουθήσει και θα βρεθεί έτσι μπλεγμένος για άλλη μια φορά, σε μια σκοτεινή και μυστηριώδη υπόθεση στην πόλη του Λος Άντζελες.
«Ήταν μια μέρα ζεστή προς τα τέλη του Μάρτη. Στεκόμουν έξω από το κουρείο και κοίταζα τη φωτεινή επιγραφή ενός κέντρου, στο δεύτερο πάτωμα, που λεγόταν ”Φλόριαν”. Πλάι μου κάποιος κοιτούσε την ίδια επιγραφή. Κοιτούσε τα σκονισμένα παράθυρα με μια έκφραση έκστασης, σα μετανάστης που πρωτοαντικρίζει το Άγαλμα της Ελευθερίας. Ήταν, θα έλεγα, μεγαλόσωμος, πάντως όχι ψηλότερος από 1,96 κι όχι φαρδύτερος από ένα φορτηγό μπίρας».
Επιπλέον στοιχεία για το έργο:
Το πρώτο που αντιλαμβάνεσαι στη γραφή του Τσάντλερ, αυτό που σε συνεπαίρνει, είναι η υποβλητική σκοτεινή νουαρ ατμόσφαιρα που δημιουργεί με την απαράμιλλη τεχνική του, μέσα σε λίγες μόνο λέξεις.
Μέσα απ` τους ρυθμούς της jazz και του swing ξετυλίγεται η ιστορία του γκάνγκστερ Μουζ Μαλόϋ που ψάχνει την Βέλμα του. Μια αναζήτηση που θα βάλει τον Μάρλοου σε μεγάλους μπελάδες. Για άλλη μια φορά θα έρθει αντιμέτωπος με την αστυνομία και την διαφθορά. Είναι ένας μοναχικός αντιήρωας με καυστικό πνεύμα, αποτυχημένος, αντιφατικός και ασυμβίβαστος.
Το χιούμορ του Μάρλοου είναι κυνικό, εύστοχο και οι διάλογοι του απολαυστικοί. Είναι η ασπίδα του για να κρύβει όμως μια ρομαντική αθέατη πλευρά. Λάτρης του τσιγάρου του αλκοόλ και των ωραίων γυναικών, μπορεί να αγνοήσει οποιονδήποτε νόμο προκειμένου να φτάσει στη λύση της υπόθεσης αλλά ποτέ να καταπατήσει τον δικό του άγραφο κώδικα ηθικής. Οι ήρωες που τον ενσάρκωσαν στη μεγάλη οθόνη (κυρίως ο Μπόγκαρτ αλλά και ο Μίτσαμ) βοήθησαν τον Μάρλοου να αποκτήσει έναν σχεδόν εμβληματικό χαρακτήρα.. Οι ήρωες που τον ενσάρκωσαν στη μεγάλη οθόνη (κυρίως ο Μπόγκαρτ αλλά και ο Μίτσαμ) βοήθησαν τον Μάρλοου να αποκτήσει έναν σχεδόν εμβληματικό χαρακτήρα.
Ένα από τα κύρια θέματα του έργου είναι η απληστία, αυτή η ψυχολογική ανθρώπινη διαταραχή είναι γενικότερα διάχυτη στο έργο του Τσάντλερ. Πιστεύει πως «Δεν υπάρχει κανένας τρόπος να αποκτήσεις αφθονία ανέσεων χωρίς να συμβιβαστείς με το ψυχρό ολοφάνερο γεγονός πως η επιτυχία είναι παντού και πάντοτε συνυφασμένη με την απάτη»
Ας δούμε τι γράφει η Κατερίνα Μαλακατέ για το συγγραφέα και το έργο:
Ο Ρέημοντ Τσάντλερ είναι τόσο στενά συνυφασμένος με τον Φίλιπ Μάρλοου που δεν μπορείς να σκεφτείς τον έναν δίχως τον άλλο. Ο Μάρλοου είναι αρχετυπικός ιδιωτικός ντετέκτιβ, με το καπέλο, το ποτό, το τσιγάρο, την ακραία μοναχικότητα, την αντοχή στις κακουχίες και τις μπουνιές και φυσικά την έξη του από τα ωραία κορίτσια, που συχνά τον κάνει προς στιγμήν «τυφλό» στην φαυλότητά τους.
Το «Αντίο γλυκιά μου» είναι ένα χαρακτηριστικό βιβλίο του είδους, ξέρεις καλά πως στο τέλος το καλό θα νικήσει κι ας έχει φάει πολλές κλωτσιές και μπουνιές στην πορεία. Ίσως να έχει αφήσει κι έναν δυο νεκρούς πίσω του, αλλά συνήθως θα είναι παράπλευρες απώλειες δευτερεύοντων χαρακτήρων.
Σε αυτό το βιβλίο ο Μάρλοου γίνεται, παρά τη θέλησή του, αυτόπτης μάρτυρας της δολοφονίας ενός νέγρου από έναν θηριώδη τύπο που μόλις βγήκε από την φυλακή και ψάχνει την πρώην κοπέλα του την Βέλμα. Όπως καταλαβαίνετε θα μπλέξει, θα συνεργαστεί αγαστά με την αστυνομία, θα φάει τις ψιλές του, θα γνωρίσει ωραίες γυναίκες, τελικά θα δώσει λύση εντυπωσιακά.
Η αλήθεια είναι πως ήταν τόσοι οι μιμητές του Τσάντλερ που κάποιες στιγμές μοιάζει παρωχημένος. Έχει όμως τόσο γλυκιά και ανεμπόδιστη πένα, μπορεί παρ' όλους τους περιορισμούς του χαρακτήρα και της πλοκής, να σου δώσει σελίδες απαράμιλλης αφηγηματικής δεινότητας. Δεν θα διαβάσω Τσάντλερ για κάποιο καιρό- αντίθετα με τους περισσότερους με κάνουν να βαριέμαι τα αστυνομικά που αφορούν τον ίδιο ήρωα. Όταν όμως τύχει μετά από χρόνια να πέσει πάλι ένας Μάρλοου στα χέρια μου, θα τον απολαύσω.
Ο Ρέιμοντ Τσάντλερ
Πίσω από τον αντιφατικό, σκληρό, ρομαντικό ιδιωτικό ντετέκτιβ Φίλιπ Μάρλοου, έναν από τους γνωστότερους χαρακτήρες της σύγχρονης αστυνομικής φιλολογίας, που εμφανίζεται σαν η προσωποποίηση του "σύγχρονου συναισθήματος" της ζωής στη μεγαλούπολη και μετατρέπεται από σύμβολο του επαγγελματισμού στη σύγχρονη μυθολογία σ' ένα πρόσωπο τραγικό χωρίς παρελθόν και μέλλον, σ' ένα πρόσωπο δίχως ταυτότητα, βρίσκεται συγκαλυμμένη η κρυφή γοητεία του Τσάντλερ: η μοναχικότητα, η αγωνία, ο ερωτισμός του συγγραφέα.
Το έργο έχει και ορισμένες σοβαρές κοινωνικές προεκτάσεις, καθώς στο στυλ γραφής του Τσάντλερ αναπτύσσονται η κοινωνική διαφθορά, η παρακμή και ο κυνισμός. Η φανταστική πόλη που δημιούργησε (Μπέι Σίτι) παραπέμπει στη Σάντα Μόνικα του Λος Άντζελες, που ήταν γνωστή για την εκτεταμένη διαφθορά των επίσημων κρατικών αρχών κατά τη διάρκεια της οικονομικής ύφεσης που ακολούθησε την οικονομική κρίση του 1929.
Ενδεικτικό τέλος της μεγάλης αξίας του συγγραφέα αποτελεί το γεγονός ότι υπήρξαν αρκετοί επίδοξοι μιμητές του, κανείς όμως δεν μπόρεσε να τον αντιγράψει με επιτυχία...
-Ο Παύλος Παπαδόπουλος γεννήθηκε το 1978 στη Δράμα,
μεγάλωσε στις Σέρρες και έζησε στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Από το 1996
εργάζεται στο δημόσιο σε διάφορες διοικητικές θέσεις. Είναι απόφοιτος της
Σχολής Αξιωματικών της Ελληνικής Αστυνομίας, της Σχολής Αστυφυλάκων της
Αστυνομικής Ακαδημίας, της Σχολής Επιμόρφωσης και μετεκπαίδευσης ΕΛ.ΑΣ., και
της Σχολής Ελληνικού Πολιτισμού, του Τμήματος Ανθρωπιστικών. Σπουδών του Ελληνικού
Ανοικτού Πανεπιστημίου. Μιλάει Αγγλικά και Γερμανικά.
Φωτογραφία του 1944 κατά την περίοδο των ‘’Δεκεμβριανών’’ από την ανταρσία των κομμουνιστών στην Αθήνα, που εμφανίζει οπλίτες της Ελληνικής Χωροφυλακής να μάχονται κατά των ΕΛΑΣιτών και της ΟΠΛΑ ανάμεσα στα ερείπια της πόλης.
Αρχαία πόλη στην ομώνυμη όαση της συριακής ερήμου. Το εμπόριο των καραβανιών δημιούργησε τον πλούτο της πόλης, η οποία τον 3o αι. μ.Χ. έπαιξε σημαντικότατο ρόλο εξαιτίας της πρόθεσης των Ρωμαίων αυτοκρατόρων να καταλάβουν το έδαφος των Πάρθων για να προφυλαχθούν από το βασίλειο των Σασανιδών.
Η Π. ιδρύθηκε κατά την Παλαιά Διαθήκη από τον Σολομώντα, μερικοί όμως αμφισβηστούν το γεγονός. Η πρώτη μνεία της πόλης γίνεται σε επιγραφή του 1115 – 1100 π.Χ., όπου ονομάζεται, κατά την τοπική διάλεκτο, Ταντμάρ. Στους πρώτους αι. π.Χ. οι κάτοικοί της ήταν Άραβες, που μιλούσαν την αραμαϊκή. Στα χρόνια των Σελευκιδών ήταν τμήμα της αυτοκρατορίας τους. Mετά έγινε ανεξάρτητη, και ήδη το 42 π.Χ. αποτελούσε με τις γύρω περιοχές πλουσιότατο μικρό κράτος με πληθυσμό αραβικό, ρωμαϊκό και ελληνικό. Στα χρόνια εκείνα η Π. έγινε εμπορικός σύνδεσμος του ρωμαϊκού με το παρθικό κράτος και αποτελούσε σημαντικό πέρασμα προς την Πέτρα και γενικά την Αραβία. Οι Ρωμαίοι άρχισαν να ανησυχούν για την ακμή της Π. αλλά η εκστρατεία του Μάρκου Αντώνιου εναντίον της δεν πέτυχε.
Μερικά χρόνια αργότερα έχουμε αυθεντικά στοιχεία για την Π. από αραμαϊκές επιγραφές. Πληροφορούμαστε μάλιστα από αυτές, ότι οι επιδρομές ληστρικών φυλών εναντίον της, ανάγκασαν τους ηγεμόνες της να εξοπλίσουν στρατό ώστε να προασπίσουν την ανεξαρτησία της. Η περίοδος της ακμής της Π. συμπίπτει με τα έτη 130-270 μ.X. Η πόλη γνώρισε καταστροφές στα χρόνια της εκστρατείας του Τραϊανού εναντίον των Περσών αλλά ο Αδριανός που την επισκέφτηκε αργότερα την ανοικοδόμησε, δίνοντάς της το όνομα Αδριανή Πόλη. Η Π. πέρασε τελικά στην επικυριαρχία της Ρώμης, που χρησιμοποίησε μάλιστα στον ρωμαϊκό στρατό τους περίφημους μισθοφόρους τοξότες της.
Στις αρχές του 3ου αι. μ.Χ. της δόθηκαν μερικά προνόμια και οι κάτοικοί της υιοθέτησαν ρωμαϊκά επώνυμα. Τότε άρχισε να εδραιώνεται και η θέση της οικογένειας των Σεπτίμιων, που έπαιξε σπουδαίο ρόλο στην ιστορία της πόλης. Ο Σεπτίμιος Οντενάτ πήρε τον τίτλο του συγκλητικού με εντολή του Αλέξανδρου Σεβίρου (230 – 231 μ.Χ.) και ο γιος του Σεπτίμιος Χαϊράν, του πρίγκιπα της Π. (ρας Ταντμόρ). Ο γιος του τελευταίου Σεπτίμιος Οντενάτ, ο Οδαίναθος ή Οδέναθος των αρχαίων Ελλήνων, ήταν ο σύζυγος της Ζηνοβίας. Ο Ουαλεριανός τον ανακήρυξε ύπατο (258) και του παραχώρησε δικαιώματα που καλλιέργησαν το φιλόδοξο σχέδιό του να καταστήσει την Π. διάδοχο των κτήσεων της Ρώμης στην Ανατολή. Μετά την ήττα του Ουαλεριανού στην Έδεσσα (260), ο Οδαίναθος άρχισε να ενοχλεί τον Πέρση βασιλιά Σαπώρ A» με επιδρομές. Οι Ρωμαίοι, που ήταν αντίπαλοι των Περσών, τον ενίσχυσαν και τον αναγόρευσαν αντιβασιλιά της Ανατολής (262). Ο Οδαίναθος νίκησε τότε σε αρκετές μάχες τους Πέρσες και κατόρθωσε να εδραιώσει την παλμυρική κυριαρχία στη Συρία του Ευφράτη και στην Αραβία.
Το 266 όμως (ή 267) δολοφονήθηκε μαζί με τον γιο του Ηρώδη στην Έμεσσα, το σημερινό Χομς, και τον διαδέχτηκε η Ζηνοβία, ως επίτροπος του άλλου γιου τους Βαχμπαλάτ ή Αθηνόδωρου. Η Ζηνοβία προσάρτησε στο κράτος της Π. την Αίγυπτο, ανακήρυξε το γιο της βασιλιά, η ίδια αυτοανακηρύχθηκε βασίλισσα (270 – 271). Σύντομα όμως οι Ρωμαίοι κυρίευσαν την Π. (άνοιξη του 272). Λίγο αργότερα οι Παλμυρηνοί επαναστάτησαν και οι Ρωμαίοι, για αντίποινα, ξεθεμελίωσαν την πόλη. Το 274 η Ζηνοβία κόσμησε τον θρίαμβο του Αυρηλιανού. Παρά τις προσπάθειες των Ρωμαίων να ξαναφέρουν την πόλη στην παλιά της ακμή, η Π. βρισκόταν πλέον σε κατάσταση μαρασμού. Το 400 ήταν σταθμός της A» Ιλλυρικής λεγεώνας. Ο Ιουστινιανός έχτισε εκεί υδραγωγείο, κυρίως για στρατιωτικούς σκοπούς.
Μετά την κατάκτηση της πόλης από τους Άραβες αποικίστηκε και πάλι και συνέχισε τη διαδρομή της ως αραβική πόλη πια, μέχρι το 1089, όταν καταστράφηκε από σεισμούς. Ανοικοδομήθηκε και πάλι για να καταστραφεί εκ νέου από τον Ταμερλάνο και να περάσει στην αφάνεια, ως μικρός αραβικός οικισμός. Στα χρόνια ωστόσο της γαλλικής κατοχής της Συρίας, το ενδιαφέρον που παρουσιάζουν τα ερείπια της πόλης, στάθηκε αφορμή να χτιστούν εκεί τουριστικά ξενοδοχεία και να δημιουργηθεί ένας νέος οικισμός.
Το αρχαιολογικό και καλλιτεχνικό ενδιαφέρον των αρχαιοτήτων της Π. είναι μεγάλο. Χώρια από τις πολυάριθμες επιγραφές, οι περισσότερες από τις οποίες είναι στην ελληνική, τα μνημεία της Π. μαρτυρούν ότι η τέχνη της αποτελεί κρίκο της αρχαίας ελληνικής και της ανατολικής χριστιανικής, με διασταύρωση ρωμαϊκών και άλλων τεχνοτροπιών. Ιδιαίτερα αξιόλογο μνημείο είναι ο ναός του Ήλιου, που αποτελεί το επίκεντρο πολλών άλλων μνημειακών οικοδομών. Υπάρχει ακόμα και μικρός ναός αφιερωμένος στην Άρτεμη. Η αρχαία πόλη είχε τρεις υπόγειες νεκροπόλεις και πολυάριθμους επίγειους τάφους, που βρίσκονται κατάσπαρτοι στην περιοχή.
Από τα χριστιανικά μνημεία διασώθηκαν τα θεμέλια δύο εκκλησιών και από τα νεότερα το φρούριο του Φαχρεντίν του 16ου αι. Τέλος, τα παλμυρηνά νομίσματα με την ελληνική επιγραφή ΠΑΛΜΥΡΑ, παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον για την ποικιλία των τύπων τους. Στην Π., καλλιτεχνικό κέντρο όπου συναντήθηκαν η κλασική τέχνη με τις ανατολικές επιδράσεις, αναπτύχθηκαν ιδιαίτερα στη γλυπτική, πρωτοποριακές τάσεις των μοτίβων της τέχνης της όψιμης αρχαιότητας, όπως είναι η ανάμειξη ρεαλιστικών και συμβολικών στοιχείων, η αδιαφορία για τη δήλωση χώρου και τοπίου, η μετωπικότητα και οι ιεραρχικές αναλογίες των προσώπων. Κατάλοιπο Μεγαλοπρεπούς κτίσματος της αρχαίας πόλης Παλμύρας.
