Η Απάτη στην ελληνική μυθολογία ήταν η προσωποποίηση ή πνεύμα της εξαπάτησης, παραπλάνησης, πονηριάς και της απάτης. Ο Ησίοδος αναφέρει στην Θεογονία την Απάτη ως κόρη (από παρθενογένεση) της Νυκτός, τέκνα της οποίας ήταν ο Μόρος, η Κυρ, ο Θάνατος, ο Ύπνος, τα Όνειρα, ο Μώμος, η Οϊζύς, οι Εσπερίδες, οι Μοίρες, οι Κήρες, η Νέμεσις, η Φιλότης, το Γήρας και η Έρις.
Απάτη
Προσωποποίηση της απάτης, του δόλου, της πανουργίας και του ψέματος.
Τα 85α γενέθλια του γιορτάζει σήμερα ο "Νίντζα" Λάζαρ Λέτσιτς...
Ο εικονιζόμενος είναι μία προσωπικότητα που σηκώνει μεγάλη συζήτηση για το αν ήταν καλός προπονητής (αξιοσέβαστος στην πρώην Γιουγκοσλαβία και θρύλος για το μπάσκετ των Σκοπίων) ή "ταβερνιάρης" όπως τον βάφτισε η δημοσιογραφική μασονία στην χώρα μας.
Ο Λάζαρ Λέτσιτς έχει στην πλάτη του μία μακρά ιστορία στους πάγκους και θεωρείται δικαίως ο άνθρωπος που έβαλε τη Ραμποντνίσκι στον μπασκετικό χάρτη. Μαζί του η ομάδα της γείτονος χώρας έζησε τις μεγαλύτερες στιγμές της ιστορίας της με άνοδο και καθιέρωση στα μεγάλα σαλόνια, συμμετοχές σε δύο τελικούς Κυπέλλου και παρουσία στα ημιτελικά του Κυπελλούχων το 1976.
Στη Γιουγκοσλαβία ο Λέτσιτς απολάμβανε μεγάλης εκτίμησης και αυτό που λίγοι γνωρίζουν, είναι πως ήταν ένας από τους βοηθούς του Ράνκο Ζεράβιτσα στον δρόμο για τον παγκόσμιο τίτλο του 1970 και του Μίρκο Νόβοσελ στο Ευρωμπάσκετ 1973. Μετά την καριέρα στην πατρίδα του, ο δρόμος τον έφερε το 1982 στην Θεσσαλονίκη και τον Φίλιππο και λίγα χρόνια αργότερα το 1990, στον Άρη αρχικά ως βοηθό του Ιωαννίδη και όταν ο Ξανθός αποχώρησε προβιβάστηκε σε πρώτο προπονητή.
Οι δημοσιογράφοι έσφαξαν με το βαμβάκι τον Λέτσιτς, ρίχνοντας του το ανάθεμα για το υποτιθέμενο φάγωμα του Ιωαννίδη και θεωρώντας τον ουσιαστικά ανίκανο να αναλάβει τον παραπαίοντα "Αυτοκράτορα". Ο Λάζαρ τους διέψευσε, κράτησε όρθια την ομάδα και έχασε την πρόκριση στο Φάιναλ Φορ των Παρισίων από ένα σουτ του 17χρονου Κάνιγκχαμ στο Λονδίνο εναντίον της Κίνγκστον.
Στην Ελλάδα διατήρησε τον Άρη στην πρώτη θέση της κανονικής περιόδου αλλά πριν από τα πλέι οφ η διοίκηση τον υποβίβασε ξανά σε θέση βοηθού, προσλαμβάνοντας τον Μιχάλη Κυρίτση ο οποίος πιστώθηκε την κατάκτηση του πρωταθλήματος. Σε ένα γαϊτανάκι ακατανόητων κινήσεων, ο Λέτσιτς επανήλθε στον ρόλο του οδηγού την επόμενη χρονιά για να αποπεμφθεί ξανά με άκομψο τρόπο πριν από τον τελικό του Κυπέλλου το 1992.
Ο Λάζαρ επέστρεψε στην πατρίδα του όπου απολάμβανε τον σεβασμό (όταν ο Άρης πήγε στο Σπλίτ για να αντιμετωπίσει την πρωταθλήτρια Ευρώπης Γιουγκοπλάστικα, οι άνθρωποι του είχαν εντυπωσιαστεί απο τον τρόπο που τον πλησίασαν και του μιλούσαν ο Κούκοτς και ο Ράτζα) και αποσύρθηκε από τους πάγκους το 2000.
Η ιστορία ακόμα δεν έχει αποφασίσει για την τελική κρίση του Λάζαρ Λέτσιτς. Αυτοί που αποφάσισαν όμως ήταν οι πρώην συμπατριώτες του, προπονητές και παίχτες, αντίπαλοι και συνεργάτες που τον Μάϊο του 2019 βρέθηκαν στα Σκόπια για να τιμήσουν τον τότε 80χρονο θεωρητικό του αθλήματος.
Μαριονέτα ή παρεξηγημένος, ο Λέτσιτς σημάδεψε με την πληθωρική παρουσία του το μπάσκετ της χώρας του και με τη μετριοπαθή συμπεριφορά του κατάφερε να έχει μόνο συμπάθειες στην Ελλάδα...
Antreas Tsemperlidis
Αγαπητοί φίλοι του Ραδιοφωνικού Θεάτρου απόψε θα σας παρουσιάσω ένα ακόμη επεισόδιο της σειράς ¨Κλέφτες και Αστυνόμοι" του 902 Αριστερά. Πρόκειται για τον Τελευταίο πελάτη της Έλλης Πετρίδη.
Η σειρά Κλέφτες και Αστυνόμοι αντλεί τη θεματολογία της από τη σύγχρονη αστυνομική λογοτεχνία.
Η υπόθεση:
Μία πόρνη αυτοκτονεί στο κτίριο της αστυνομίας, είχε συλληφθεί το προηγούμενο βράδυ κοντά σε ένα πτώμα, σε ένα κακόφημο ξενοδοχείο, στο Μεταξουργείο ως ύποπτη "τέλεσης φόνου". Οι υποψίες βαραίνουν αυτή και πηδά από το παράθυρο...
Με τα λίγα στοιχεία που διαθέτει ο Αστυνόμος αρχίζει να ερευνά την υπόθεση, η υπόθεση της πόρνης σταδιακά κολλάει στο μυαλό του Αστυνόμου, καθώς αισθάνεται ότι κάτι δεν ταιριάζει σ' αυτή. Πηγαίνει στο ξενοδοχείο, που ήταν κανονικό μπουρδέλο να βρει στοιχεία, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Στην κουβέντα του όμως, με τον απρόθυμο να συνεργαστεί ξενοδόχο θα προκύψει μία πληροφορία που θα αρχίσει να ξετυλίγει το κουβάρι.\
Η έρευνα συνεχίζεται σε ένα άθλιο μπουρδέλο της περιοχής. Η συζήτηση του Αστυνόμου με τη ¨Μαντάμ¨ και μια άλλη πόρνη του δίνει σημαντικά στοιχεία για την υπόθεση.
Σιγά σιγά από μια απλή υπόθεση αποκαλύπτεται μια τρομαχτική οικογενειακή τραγωδία...
Αφηγητής ο Δημήτρης Πουλικάκος.
Η μεταφορά έγινε από το Glob TV:
8:00 Έφτιαξα χιονάνθρωπο.
8:10 Ήρθε η γειτόνισσα φεμινίστρια και με ρώτησε γιατί δεν έφτιαξα και μια χιονογυναίκα.
8:15 Έφτιαξα και γυναίκα από χιόνι.
8:17 Ο άλλος γείτονας παραπονέθηκε πως η χιονογυναίκα έχει πολυ μεγάλα στήθη και προβάλει λάθος πρότυπο.
8:20 Γκεϊ-ζευγάρι από απέναντι φωναζαν πως οι χιονάνθρωποι θα έπρεπε να είναι δυο άνδρες διότι νιώθουν μειονεκτικά.
8:22 Τρανς που μένει στο τέλος του δρόμου με ρώτησε γιατί δεν έφτιαξα δυο χιονοσώματα με αφαιρούμενα μέλη.
8:25 Οι βίγκανς από άλλο τέλος του δρόμου είπαν πως το καρότο είναι η διατροφή τους και δεν επιτρέπουν να χρησιμοποιείται σαν μέρος του
χιονάνθρωπου.
8:28 Μαύροι με αποκαλούν ρατσιστή διότι ο χιονάνθρωπος είναι λευκός.
8:31 Ο μουσουλμάνος από απέναντι απαιτεί να καλύψω την χιονογυναίκα με σεντόνι.
8:40 Ήρθε αστυνομία και είπαν πως κάποιος ένιωσε προσβεβλημένος και με κατήγγειλε.
8:42 Ήρθε πάλι η φεμινίστρια και απαίτησε να αφαιρέσω την σκούπα από την χιονογυναίκα διότι συμβολίζει την αστική οικογενειακή της σκλαβιά.
8:43 Ήρθε ο πρόεδρος του συλλόγου για την ισότητα και με απείλησε με μηνύσεις.
8:45 Με δείχνουν σε όλες τις τοπικές ειδήσεις όπου με ρώτησαν αν ξέρω διαφορά μεταξύ χιονανθρώπου και χιονογυναίκας. Απάντησα «Χιονόμπαλες».
Με αποκαλούν «καταραμένος φασίστας και σεξιστής».
9:00 Είμαι πρώτη είδηση σε όλα τα κανάλια σαν τρομοκράτης, ρατσιστής, ομοφοβικός, εγκληματίας και με κατηγορούν για δημιουργία επικίνδυνων καταστάσεων με αφορμή την κακοκαιρία.
9:10 Με ανακρίνουν για να ανακαλύψουν αν λειτουργούσα μόνος μου η αν έχω συνεργάτες. Κοινωνικοί λειτουργοί πήραν τα παιδιά μου.
9:29 Στον δρόμο περνάει όχλος με πυρσούς από εκείνους που έχω προσβάλλει. Απαιτούν τον αποκεφαλισμό μου.
Νόημα - αυτή ιστορία δεν έχει νόημα. Είναι ο κόσμος στον οποιον ζούμε τώρα.
Αγαπητοί φίλοι του ραδιοφωνικού θεάτρου απόψε θα σας παρουσιάσω μια περίεργη και ενδιαφέρουσα αστυνομική ιστορία. Το έργο του Μπέρναρντ Το πτώμα πήδησε από το παράθυρο.
Υπόθεση: Ο Χάρυ Φέντον δικηγόρος που ενεργεί σαν τον καλύτερο ντετέκτιβ για να προστατέψει τα συμφέροντα των πελατών του, αναλαμβάνει να επέμβει για λογαριασμό της κ. Νίβεν αν και όταν ο κ. Νίβεν πεθάνει. Υπάρχει όμως και ένα γράμμα που ο κ. Νίβεν έχει αφήσει εντολή να παραδοθεί στην αστυνομία μετά το θάνατο του...
Περίπλοκη και ενδιαφέρουσα υπόθεση που κρατάει το ενδιαφέρον του ακροατή μέχρι τέλος, με πολλές ανατροπές και εκπλήξεις...
Παίζουν οι ηθοποιοί: Γιώργος Παπάς, Θάλεια Καλλιγά, Γιάννης Αποστολίδης, Δέσπω Διαμαντίδου, Μιχάλης Μπούκλης, Δημήτρης Νικολαϊδης, Βύρων Πάλλης, Ελλη Ξανθάκη, Βάσω Μαριδιώτου, Γιώργος Πλούτης.
 |
| Ο Γιώργος Παπάς |
Η μεταφορά έγινε από το Panos Coach:
Πηγή:http://radio-theatre.blogspot.com/2013/12/blog-post_19.html?m=1#
Σύζυγος του αυτοκράτορα του Βυζαντίου Ιουστινιανού. Γεννήθηκε περίπου το 500 μ.Χ. από ταπεινή οικογένεια. Ο πατέρας της, Ακάκιος, με καταγωγή από την Κύπρο, ήταν αρκουδιάρης σε τσίρκο και η μητέρα της πιθανότατα ηθοποιός.
Η Θεοδώρα ξεκίνησε ως κωμική ηθοποιός διασκεδάζοντας τα πλήθη στον Ιππόδρομο της Κωνσταντινούπολης και συνέχισε ως πόρνη πολυτελείας, εκμεταλλευόμενη την ομορφιά της.
Ζώντας μία μάλλον φτωχική ζωή, θα γνωρίσει τον κατά δεκαπέντε χρόνια μεγαλύτερό της Ιουστινιανό, συγκλητικό και ανιψιό του αυτοκράτορα Ιουστίνου, ο οποίος θαμπωμένος από την ομορφιά της θα την παντρευτεί το 523, παρά τις αντιδράσεις της κοινωνικής του τάξης και της θείας του αυτοκράτειρας Ευφημίας.
Γυναίκα με ισχυρή θέληση και ηγετικές ικανότητες, «υπερίσχυε σε ευφυΐα από οποιονδήποτε άνδρα στην Αυλή», σύμφωνα με τον αυλικό Ιωάννη Λυδό. Θα παίξει αποφασιστικό ρόλο στη Στάση του Νίκα, όταν θα πείσει τον άβουλο Ιουστινιανό να χρησιμοποιήσει τον στρατό για την καταστολή της λαϊκής εξέγερσης.
Πέθανε στις 28 Ιουνίου 548, σε ηλικία 48 ετών, από καρκίνο του μαστού και τάφηκε στο Ναό των Αγίων Αποστόλων στην Κωνσταντινούπολη.
H φωτογραφία είναι πίνακας ζωγραφικής, του σύγχρονου Γάλλου ζωγράφου Antoine Helbert
Αγαπητοί φίλοι και φίλες του θεάτρου απόψε πρόκειται να σας παρουσιάσω ένα έργο σύγχρονο επίκαιρο και πάντοτε παντοτινό: Την Έξωση του Χρήστου Δοξαρά. Ήταν το πρώτο ελπιδοφόρο έργο ενός υποψιασμένου συγγραφέα που δίδαξε πολλά.
Βρισκόμαστε στην εποχή (τέλη δεκαετίας του ΄70)
που το Εθνικό Θέατρο κατέχεται από ένα κόμπλεξ απέναντι στο Νεοελληνικό Θέατρο
(κυρίως μετά το 1974) και έτσι αυτό θα βρει καταφυγή στο ιδιωτικό θέατρο.
Παρόλαυτα το έργο κέρδισε το τρίτο κρατικά βραβείο το 1977 από την επιτροπή του
Κρατικού (εκείνη τη χρονιά δεν είχε δοθεί πρώτο (!)). Η Έξωση βρήκε θεατρική στέγη μόλις στις 5/1/1980 σε σκηνοθεσία
Γιώργου Μεσάλα με πρωταγωνιστές τους Ζ.
Τσαπέλη, Ν Τσακίρογλου, Τα Βουλάλα και Θ. Ιωαννίδου.
Ο
συγγραφέας.
Γεννημένος το 1935 ο Χρήστος Δοξαράς είναι
γενικότερα γνωστός από τη συμμετοχή του στις ταινίες του παλιού ελληνικού
κινηματογράφου με πάνω από τριάντα συμμετοχές. Τη δεκαετία του ΄70, με
εικοσαετή εώς τότε καλλιτεχνική εμπειρία, ασχολήθηκε με τη συγγραφή θεατρικών
έργων, επιδεικνύοντας την άλλη από αυτή του ηθοποιού, πλευρά του ταλέντου του.
Υπήρξε ακόμη σεναριογράφος τηλεοπτικών σειρών, με μεγαλύτερη επιτυχία την πιστή
απόδοση στη μικρή οθόνη του μυθιστορήματος της Μαρίας Ιορδανίδου Λωξάντρα. Ο Χρήστος Δοξαράς έφυγε από τη
ζωή στις 3 Ιανουαρίου 2018.
 |
| Ο Χρήστος Δοξαράς |
Η
πλοκή.
Η πλοκή εξελίσσεται κατά μήκος μιας καθημερινής
διαδικασίας μιας έξωσης και περιγράφει τις αντιδράσεις των θυμάτων της, Τρείς
φτωχούληδες νοικάρηδες και μια εξωλέστατη νοικοκυρά, που τους πετάει στο δρόμο
καθώς δεν έχουν να πληρώσουν την αύξηση του ενοικίου. Τα τρία αυτά έρμαια
βρίσκονται μπροστά σε μια γυναίκα-είδωλο γιαυτούς , τη μισούν, τη θαυμάζουν,
την πιστεύουν και την ποθούν.
Πρωταγωνιστές είναι ένας μορφωμένος ονειροπόλος
υπάλληλος, ο Κίμων Προκοπίου, ο ιδεολόγος που τον αγαπούν αλλά δεν μπορούν να
τον καταλάβουν. Ο Κοσμάς, ένας ρακοσυλλέκτης ανήμπορος να βρει άλλη δουλειά και
ο Στάθης Γιάβης που είναι ένας ανεπρόκοπος μπαλωματής. Η ιδιοκτήτρια ( η ¨Κυρά¨
όπως την αποκαλούν) είναι μια ανάλγητη, πορνική και σκληρά υποκριτική πωρωμένη
γυναίκα. Τέλος ο ¨αγαπητικός της Κυράς¨ είναι ένας αδίστακτος κυνικός της
άποψης ότι ¨η συνείδηση είναι μια καραμέλα που χαλάει τα δόντια¨.
Η έξωση των τριών φίλων από το σπίτι που ζούνε θα
δώσει αλληγορικά την αληθινή και παντοτινή έξωση από τη χαμοζωή που ζήσανε. Τη ζωή
γενικά που θα θέλανε να φτιάξουν γεμάτη όνειρα και ελπίδες, στην οποία πάντα
υπάρχει ένα εμπόδιο.
Περαιτέρω
στοιχεία για το έργο.
Έχουμε καταρχήν να κάνουμε με ένα έργο που θα το χαρακτηρίσει
η πρωτότυπη σύλληψη του υπαρξιακού προβλήματος. Ο Δοξαράς δεν έχει σκοπό να
κοινωνιολογήσει, ή να γράψει μια ηθογραφική αλητογραφία.
Το έργο αποτελεί μια νατουραλιστική της αθλιότητας
με ποιητικορομαντικά όμως εμβόλια. Ο Νατουραλισμός του όμως μερικές φορές
γίνεται αφόρητος, ενώ σύμφωνα με την άποψη του Κώστα Γεωργουσόπουλου η
παράσταση αφήνει τη δράση να αναπτυχθεί οριζόντια και αγνοεί το βάθος,
σταθμεύοντας στο επιφανειακό νατουραλιστικό φάσμα στερούμενη αποχρώσεων. Θέλει
σίγουρα να δείξει τα επίπεδα της ζωής κάποιων περιθωριακών ανθρώπων που να
θυμίζουν την ύπαρξη της άλλης πραγματικότητας, την απαράδεκτη ανισότητα της
καταναλωτικής ευζωίας και τον αντίποδα της.
Ο Δοξαράς στο τέλος του έργου αλλάζει το σκηνικό
από το ρεαλιστικό στο αλληγορικό, απλοποιεί τα πράγματα στην περιοχή της
ιδεολογίας αλλά σχηματοποιεί και τη μίμηση της πράξης. Εύστοχα η παράσταση
κρατήθηκε στο χαμηλό τόνο της καταπιεσμένης διαμαρτυρίας του ¨χαμένου δίκιου¨
δίνοντας συνάμα σπαρακτικούς τόνους της χαμένης ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Η
σύλληψη του μύθου είναι επιτυχής με χαρακτήρες που τον συνθέτουν και διατηρούν
ως το τέλος ένα έντονο σκηνικό ενδιαφέρον.
Οι τύποι του Χρήστου Δοξαρά είναι περισσότερο
σκουπίδια παρά ναυάγια. Όσοι δεν ταξίδεψαν ποτέ δε ναυαγούν, το μόνο ταξίδι των
τριών είναι τα ξυπνητά τους όνειρα. Είναι μοιραίοι τύποι του τίποτα. Η Έξωση είναι ένα ψυχογράφημα με
ψυχολογημένη διαγραφή του χαρακτήρα των ηρώων, με ταυτόχρονη με έμφαση στο
λόγο.
Σε πρώτη όψη διακρίνεται ο μικρός φαύλος κύκλος
ενός καθημερινού επεισοδίου που μπορεί να ενδιαφέρει ακόμη και σαν
επικαιρότητα. Οι ήρωες του είναι φορτωμένοι με τη βιοτική στέρηση και την
αθλιότητα. Η δεύτερη και αθέατη όψη είναι η έξωση από το δικαίωμα της ζωής.
Σύμφωνα με την αυστηρή κριτική της Εστίας ο συγγραφέας παρασύρθηκε από την
ανεπιτυχή μίμηση ξένων προτύπων (Τσέχωφ, Ντίκενς, Ουγκό κλπ), κυριαρχεί η
στατικότητα και οι φλύαροι διάλογοι χαμηλής στάθμης. Το αποτέλεσμα είναι μια
χαμηλόφωνη τσεχοφική εξομολόγηση.
Θα κλείσουμε λέγοντας ότι η παράσταση έχει
αναμφισβήτητα θεατρικότητα, σκηνική γλώσσα, οικεία λέξη και ελεγχόμενη ανάπτυξη.
Η γραφή όμως πάσχει από μερικές επαναλήψεις. Και σύμφωνα με την τοποθέτηση του
Τάσου Λιγνάδη (πατέρα του γνωστού παιδόφιλου): Η Έξωση είναι ένα επεισόδιο βυθού με καθημερινούς ανθρώπους…
Πρωταγωνιστούν: ΡΗΓΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΣΤΑΣ ΤΣΑΓΚΛΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ ΣΠΥΡΟΣ ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΥ ΜΙΡΑΝΤΑ
 |
| Η Μιράντα Ζαφειροπούλου |
 |
| Ο Κώστας Ρηγόπουλος |
Το έργο μπορείτε να δείτε εδω:
https://www.dailymotion.com/video/x13mp39
Το υλικό αντλήθηκε από την αρθρογραφία
που αναπτύχθηκε στην αρθρογραφία των θεατρικών στηλών του ημερήσιου τύπου της
εποχής που έλαβε χώρα η παράσταση, και διατίθεται στο ηλεκτρονικά αρχείο του
Εθνικού Θεάτρου και μπορείτε να τη δείτε εδώ:
http://www.nt-archive.gr/playMaterial.aspx?playID=136
Στὴν ταβέρνα τοῦ Πατσοπούλου, ἐνῷ ὁ βορρᾶς ἐφύσα, καὶ ὑψηλὰ εἰς τὰ βουνὰ ἐχιόνιζεν, ἕνα πρωί, ἐμβῆκε νὰ πίῃ ἕνα ρώμι νὰ ζεσταθῇ ὁ μαστρο-Παῦλος ὁ Πισκολέτος, διωγμένος ἀπὸ τὴν γυναῖκά του, ὑβρισμένος ἀπὸ τὴν πενθεράν του, δαρμένος ἀπὸ τὸν κουνιάδον του, ξωρκισμένος ἀπὸ τὴν κυρα-Στρατίναν τὴν σπιτονοικοκυράν του, καὶ φασκελωμένος ἀπὸ τὸν μικρὸν τριετῆ υἱόν του, τὸν ὁποῖον ὁ προκομμένος ὁ θεῖός του ἐδίδασκεν ἐπιμελῶς, ὅπως καὶ γονεῖς ἀκόμη πράττουν εἰς τὰ «κατώτερα στρώματα», πῶς νὰ μουντζώνῃ, νὰ βρίζῃ, νὰ βλασφημῇ καὶ νὰ κατεβάζῃ κάτω Σταυρούς, Παναγιές, κανδήλια, θυμιατὰ καὶ κόλλυβα. Κ᾽ ἔπειτα, γράψε ἀθηναϊκὰ διηγήματα!
Ὁ προβλεπτικὸς ὁ κάπηλος, διὰ νὰ ἔρχωνται ἀσκανδαλίστως νὰ ψωνίζουν αἱ καλαὶ οἰκοκυράδες, αἱ γειτόνισσαι, εἶχε σιμὰ εἰς τὰ βαρέλια καὶ τὰς φιάλας, πρὸς ἐπίδειξιν μᾶλλον, ὀλίγον σάπωνα, κόλλαν, ὀρύζιον καὶ ζάχαριν, εἶχε δὲ καὶ μύλον διὰ νὰ κόπτῃ καφέν. Ἀλλ᾽ ἔβλεπες πρωὶ καὶ βράδυ νὰ ἐξέρχωνται, ἀτημέλητοι καὶ μισοκτενισμέναι, γυναῖκες φέρουσαι τὴν μίαν χεῖρα ὑπὸ τὴν πτυχὴν τῆς ἐσθῆτος, παρὰ τὸ ἰσχίον, καὶ τοῦτο ἐσήμαινεν, ὅτι τὸ ὀψώνιον δὲν ἦτο σάπων, οὔτε ὀρύζιον ἢ ζάχαρις.
Ἤρχετο πολλάκις τῆς ἡμέρας ἡ γρια-Βασίλω, πτωχή, ἔρημη καὶ ξένη στὰ ξένα, ἥτις δὲν εἶχε προλήψεις, κ᾽ ἔπινε φανερὰ τὸ ρούμι της. Ἤρχετο καὶ ἡ κυρα-Κώσταινα ἡ Κλησιάρισσα, ἥτις ἐβοηθοῦσε τὸ κατὰ δύναμιν εἰς τὴν ἐκκλησίαν, ἱσταμένη πλησίον τοῦ μανουαλίου, διὰ νὰ κολλᾷ τὰ κηρία, καὶ ὅσας πεντάρας ἔπαιρνε τὴν Κυριακήν, ὅλας τὰς ἔπινε, μετ᾽ εὐσυνειδήτου ἀκριβείας, τὴν Δευτέραν, Τρίτην καὶ Τετάρτην.
Ἤρχετο κ᾽ ἡ Στρατίνα, νοικοκυρὰ μὲ δύο σπίτια, ὁποὺ ἐφώναζεν εἰς τὴν αὐλόπορταν, εἰς τὸν δρόμον καὶ εἰς τὸ καπηλεῖον ὅλα τὰ μυστικά της, δηλ. τὰ μυστικὰ τῶν ἄλλων, καὶ μέρος μὲν αὐτῶν ἔμενον εἰς τὴν αὐλήν, μέρος δὲ ἔπιπτον εἰς τὸ καπηλεῖον, καὶ τὰ περισσότερα ἐχύνοντο εἰς τὸν δρόμον· κ᾽ ἐξωνομάτιζε* τὸν κόσμον, ποία νοικάρισσα τῆς καθυστερεῖ δύο νοίκια, ποῖος ὀφειλέτης τῆς χρεωστεῖ τὸν τόκον, ποία γειτόνισσα τῆς ἐπῆρεν ἕνα εἶδος, δανεικὸν κι ἀγύριστον. Ὁ μαστρο-Δημήτρης ὁ φραγκορράφτης τῆς ἐχρωστοῦσε τρία νοίκια, ὁ μαστρο-Παῦλος ὁ Πισκολέτος πέντε, καὶ τὸν μῆνα ποὺ ἔτρεχεν, ἕξ. Ἡ Λενιὼ ἡ κουμπάρα της τῆς πέρασε δευτέραν ὑποθήκην μὲ δόλον εἰς τὸ σπίτι, καὶ τώρα ἦτον ἀνάγκη νὰ τρέχῃ εἰς δικηγόρους καὶ συμβολαιογράφους διὰ νὰ ἐξασφαλίσῃ τὰ δίκαιά της. Ἡ Κατίνα, ἡ ἀνεψιά της ἀπ᾽ τὸν πρῶτον ἄνδρα της, τῆς εἶχεν ἀφήσει ἕνα ἀμανάτι διὰ νὰ τὴν δανείσῃ δέκα δραχμάς, καὶ τώρα κατὰ τὴν ἐκτίμησιν δύο χρυσοχόων ἀπεδείχθη ὅτι τὸ ἀσημικὸν ἦτο κάλπικον καὶ δὲν ἤξιζεν οὔτε ὅσον ἤξιζαν τὰ δύο φυσέκια μὲ τὲς σκουριασμένες μπακίρες ― τὰς ὁποίας, ἀφοῦ, κατὰ τὴν συνήθειάν της (αὐτὸ δὲν τὸ ἔλεγεν, ἀλλ᾽ ἦτο γνωστόν), ἔβγαλεν ἔξω τὸν γερο-Στρατήν, τὸν ἄνδρα της, τὴν κόρην της, τὴν Μαργαρίταν, καὶ τὴν ἐγγονήν της, τὴν Λενούλαν, ἤνοιξε τὴν κρύπτην, ἀπέθεσεν ἐκεῖ τὸ ἐνέχυρον, ἔβγαλε τὸ κομπόδεμα, ἔλαβε τὰ φυσέκια, καὶ τὰ ἐνεχείρισε μὲ τρόπον, ὁποὺ ἐσήμαινε νὰ τὰ δώσῃ καὶ νὰ μὴν τὰ δώσῃ, κ᾽ ἐφαίνοντο ὡς νὰ ἐκολλοῦσαν στὰ χέρια της, εἰς τὴν πτωχὴν τὴν Κατίναν.
Ἡ Ἀσημίνα, ἡ παλαιὰ νοικάρισσά της, τραγουδίστρα τὸ ἐπάγγελμα, ὅταν ἐξεκουμπίσθη κ᾽ ἔφυγε, τῆς ἐχρωστοῦσε τρία μηνιάτικα κ᾽ ἐννέα ἡμέρας. Καὶ τὰ μὲν ἔπιπλα, ὁποὺ ἔπρεπε κατὰ δίκαιον τρόπον νὰ τὰ ἐκχωρήσῃ εἰς τὴν σπιτονοικοκυράν, τὰ παρέδωκεν εἰς τὸν καῦκόν* της, τὸν τελευταῖον ἀγαπητικόν της, ποὺ νὰ τσάκιζε τὸ πόδι της, νὰ μὴν εἶχε σώσει ποτέ… καὶ εἰς αὐτὴν δὲν ἔδωκεν ἄλλο τίποτε, παρὰ ἕνα παλιοφυλαχτὸν ἐκεῖ, λιγδιασμένον, καὶ τῆς εἶπε μυστηριωδῶς ὅτι αὐτὸ περιεῖχε τίμιον ξύλον… Σὰν ἐγκρεμοτσακίσθη κ᾽ ἔφυγε, τὸ ἀνοίγει καὶ αὐτὴ ἐκ περιεργείας, καὶ ἀντὶ τιμίου ξύλου, τί βλέπει;… κάτι κουρέλια, τρίχας, τούρκικα γράμματα, σκοντάμματα, μαγικά, χαμένα πράματα… Τ᾽ ἀκοῦτε σεῖς αὐτά;
*
* *
Εἰσῆλθε ριγῶν ὁ μαστρο-Παυλάκης καὶ ἐζήτησεν ἕνα ρώμι. Τὸ παιδὶ τοῦ καπηλείου, ὁποὺ τὸν ἤξευρε καλά, τοῦ εἶπεν·
―Ἔχεις πεντάρα;
Ὁ ἄνθρωπος ἔσεισε τοὺς ὤμους μὲ τρόπον διφορούμενον.
― Βάλε σὺ τὸ ρούμι, εἶπεν.
Πῶς νὰ ἔχῃ πεντάρα; Καλὰ καὶ τὰ λεπτά, καλὴ κ᾽ ἡ δουλειά, καλὸ καὶ τὸ κρασί, καλὴ κ᾽ ἡ κουβέντα, ὅλα καλά. Καλύτερον ἀπ᾽ ὅλα ἡ ρᾳστώνη, τὸ δόλτσε φὰρ νιέντε* τῶν ἀδελφῶν Ἰταλῶν. Ἂν εἰς αὐτὸν ἀνετίθετο νὰ συντάξῃ τὸν κανονισμὸν τῆς ἑβδομάδος, θὰ ὥριζε τὴν Κυριακὴν διὰ σχόλην, τὴν Δευτέραν διὰ χουζούρι, τὴν Τρίτην διὰ σουλάτσο, τὴν Τετάρτην, Πέμπτην καὶ Παρασκευὴν δι᾽ ἐργασίαν, καὶ τὸ Σάββατον διὰ ξεκούρασμα. Ποῖος λέγει ὅτι αἱ ἑορταὶ εἶναι παραπολλαὶ διὰ τοὺς ὀρθοδόξους Ἕλληνας, καὶ αἱ ἐργάσιμοι εἶναι πολὺ ὀλίγαι; Αὐτὰ τὰ λέγουν ὅσοι δὲν ἔκαμαν ποτὲ σωματικὴν ἐργασίαν καὶ ἠξεύρουν μόνον διὰ τοὺς ἄλλους νὰ θεσμοθετοῦν.
Ἀκριβῶς τὴν ὥραν ταύτην ἦλθεν ἀπ᾽ ἀντικρὺ ὁ Δημήτρης ὁ φραγκορράφτης, διὰ νὰ πίῃ τὸ πρωινόν του. Μόνην παρηγορίαν εἶχε νὰ κάμνῃ αὐτὰ τὰ συχνὰ ταξιδάκια, καθὼς τὰ ὠνόμαζε. Διέκοπτεν ἐπὶ πέντε λεπτὰ τὴν ἐργασίαν του δέκα φορὰς τὴν ἡμέραν, καὶ ἤρχετο νὰ πίῃ ἕνα κρασί. Ἔπαιρνεν ἐργασίαν ἀπὸ τὰ μαγαζειὰ κ᾽ ἐδούλευεν ὡς κάλφας εἰς τὸ δωμάτιόν του. Εἰσῆλθε καὶ παρήγγειλεν ἕνα κρασί. Εἶτα ἰδὼν τὸν Παῦλον:
― Βάλε καὶ τοῦ μαστρο-Παυλάκη ἕνα ρούμι, εἶπεν.
Ὡς ἀπὸ Θεοῦ σταλμένος διὰ νὰ λύσῃ τὸ ζήτημα τῆς πεντάρας μεταξὺ τοῦ πελάτου καὶ τοῦ ὑπηρέτου, ἐκάθισε πλησίον τοῦ Παύλου καὶ ἤρχισε τοιαύτην ὁμιλίαν, ἡ ὁποία ἦτο μὲν συνέχεια τῶν ἰδίων λογισμῶν του, εἰς δὲ τὸν Παῦλον ἐφάνη ὡς συνηγορία ὑπὲρ τῶν ἰδικῶν του παραπόνων.
― Ποῦ σκόλη καὶ γιορτή, μαστρο-Παυλέτο, φίλε μου, εἶπεν· οὔτε καθισιό, οὔτε χουζούρι. Τ᾽ Ἁι-Νικολάου δουλέψαμε, τ᾽ Ἁι-Σπυρίδωνα δουλέψαμε, τὴν Κυριακὴ προχθὲς δουλέψαμε. Ἔρχουνται Χριστούγεννα, καὶ θαρρῶ πὼς θὰ δουλεύουμε χρονιάρα μέρα.
Ὁ Παῦλος ἔσεισε τὴν κεφαλήν.
― Θέλω κάτι νὰ πῶ, ἀλλὰ δὲν ξέρω γιὰ νὰ τὰ σταμπάρω περὶ γραμμάτου, μαστρο-Δημήτρη μου, εἶπε. Μοῦ φαίνεται πὼς αὐτοὶ οἱ μαστόροι, αὐτοὶ οἱ ἀρχόντοι, αὐτὴ ἡ κοινωνία πολὺ κακὰ ἔχουν διωρισμένα τὰ πράγματα. Ἀντὶ νὰ εἶναι ἡ δουλειὰ μοιρασμένη ἴσα στὶς καθημερινές, πέφτει μονομιᾶς καὶ μονομπάντα. Δουλεύουμε βιαστικὰ τὶς γιορτάδες, καὶ ὕστερα χασομεροῦμε βδομάδες καὶ μῆνες τὶς καθημερινές.
― Εἶναι κ᾽ ἡ τεμπελιὰ στὸ μέσο, εἶπε μετὰ πονηρᾶς αὐθαδείας τὸ παιδὶ τοῦ καπηλείου, ὠφεληθὲν ἀπὸ μίαν στιγμὴν καθ᾽ ἣν ὁ ἀφέντης του εἶχεν ὁμιλίαν εἰς τὸ κατώφλιον τῆς θύρας καὶ δὲν ἠδύνατο ν᾽ ἀκούσῃ.
― Ἂς εἶναι, τί νὰ σοῦ κάμῃ ἡ προκομμάδα κ᾽ ἡ τεμπελιά; εἶπεν ὁ Δημήτρης. Τὸ σωστὸ εἶναι, πολλὰ κεσάτια κι ὀλίγη μαζωμένη δουλειά. Καλὰ λέει ὁ μαστρο-Παῦλος. Ἄλλο ἂν εἶμαι ἀκαμάτης ἐγώ, ἂς ποῦμε, ἢ ὁ Παῦλος, ἢ ὁ Πέτρος, ἢ ὁ Κώστας, ἢ ὁ Γκίκας. Ἐμένα ἡ φαμίλια* μου δουλεύει, ἐγὼ δουλεύω, ὁ γυιός μου δουλεύει, τὸ κορίτσι πάει στὴν μοδίστρα. Καὶ μ᾽ ὅλα αὐτά, δὲν μποροῦμε ἀκόμα νὰ βγάλουμε τὰ νοίκια τῆς κυρα-Στρατίνας. Δουλεύουμε γιὰ τὴ σπιτονοικοκυρά, δουλεύουμε γιὰ τὸν μπακάλη, γιὰ τὸ μανάβη, γιὰ τὸν τσαγκάρη, γιὰ τὸν ἔμπορο. Ἡ κόρη θέλει τὸ λοῦσό της, ὁ νέος θέλει τὸ καφενεῖό του, τὸ ροῦχό του, τὸ γλέντι του. Ὕστερα, κάμε προκοπή.
―Ὑγρασία μεγάλη, μαστρο-Δημήτρη μου, εἶπεν ὁ Παυλέτος, ἀποκρινόμενος εἰς τοὺς ἰδίους στοχασμούς του. Ὑγρασία κάτω στὰ μαγαζειά, χαμηλὸ τὸ μέρος, ἡ δουλειὰ βαριά, ρεματισμοί, κρυώματα. Ὕστερα κόπιασε, ἂν ἀγαπᾷς, νὰ ἀργάζῃς τομάρια. Τὸ δικό μας τὸ τομάρι ἄργασε πιά, ἄργασε…
― Καλὰ ἀργασμένο τὸ δικό σου, μαστρο-Παῦλε, αὐθαδίασε πάλιν ὁ ὑπηρέτης, αἰνιττόμενος ἴσως τὰς μεταξὺ τοῦ Παύλου καὶ τοῦ γυναικαδέλφου του σκηνάς.
Εἶτα εἰσῆλθεν ὁ κάπηλος. Ὁ μαστρο-Δημήτρης ἀπῆλθε 〈διὰ〉 νὰ ἐπαναλάβῃ τὴν ἐργασίαν του καὶ ἡ ὁμιλία ἔπαυσεν.
*
* *
Ὁ μαστρο-Παῦλος ἀφέθη εἰς τὰς φαντασίας του. Σάββατον σήμερον, μεθαύριον παραμονή, τὴν ἄλλην Χριστούγεννα. Νὰ εἶχε τουλάχιστον λεπτὰ διὰ νὰ ἀγοράσῃ ἕνα γαλόπουλο, νὰ κάμῃ κι αὐτὸς Χριστούγεννα στὸ σπίτι του, καθὼς ὅλοι. Μετενόει τώρα πικρῶς, διότι δὲν ἐπῆγε τὰς τελευταίας ἡμέρας εἰς τὰ βυρσοδεψεῖα νὰ δουλέψῃ, νὰ βγάλῃ ὀλίγα λεπτά, διὰ νὰ περάσῃ πτωχικὰ τὰς ἑορτάς. «Ὑγρασία μεγάλη, χαμηλὸ τὸ μέρος, ἡ δουλειὰ βαριά. Κόπιασε νὰ ἀργάζῃς τομάρια! Τὸ δικό μας τὸ τομάρι θέλει ἄργασμα.»
Εἶχεν ἀκούσει τὸν λαϊκὸν μῦθον διὰ τὸν τεμπέλην, ὁποὺ ἐπήγαιναν νὰ τὸν κρεμάσουν, καὶ ὅστις συγκατένευε νὰ ζήσῃ ὑπὸ τὸν ὅρον νὰ εἶναι «βρεμένο τὸ παξιμάδι». Ἐγνώριζε καὶ τὴν ἄλλην διήγησιν διὰ τὸ τεμπελχανειό, τὸ ὁποῖον ἵδρυσε, λέγουν, ὁ Μεχμεταλὴς εἰς τὴν πατρίδα του Καβάλαν. Ἐκεῖ, ἐπειδὴ τὸ κακὸν εἶχε παραγίνει, ὁ ἐπιστάτης ἐσοφίσθη νὰ στρώνῃ μίαν ψάθαν, ἐπὶ τῆς ὁποίας ἠνάγκαζε τοὺς ἀέργους νὰ ἐξαπλώνωνται. Εἶτα ἔβαλλε φωτιὰν εἰς τὴν ψάθαν. Ὅποιος ἐπροτίμα νὰ καῇ, παρὰ νὰ σηκωθῇ ἀπὸ τὴν θέσιν του, ἦτο σωστὸς τεμπέλης κ᾽ ἐδικαιοῦτο νὰ φάγῃ δωρεὰν τὸ πιλάφι. Ὅποιος ἐσηκώνετο κ᾽ ἔφευγε τὸ πῦρ, δὲν ἦτον σωστὸς τεμπέλης κ᾽ ἔχανε τὰ δικαιώματα. Τόσοι Βαλλιᾶνοι, τόσοι Ἀβέρωφ καὶ Συγγροί, ἐσκέπτετο ὁ μαστρο-Παῦλος, καὶ κανεὶς ἐξ αὐτῶν νὰ μὴν ἱδρύσῃ παραπλήσιόν τι εἰς τὰς Ἀθήνας!
Ὁ μαστρο-Παυλάκης ἐπεριδιάβασεν ἀκόμη δύο ἡμέρας, καὶ τὴν ἄλλην ἦτο Παραμονή. Τὸ γαλόπουλον δὲν ἔπαυσε νὰ τὸ ὀνειροπολῇ καὶ νὰ τὸ ὀρέγεται. Πῶς νὰ τὸ προμηθευθῇ;
Ἀφοῦ ἐνύκτωσε, διωγμένος καθὼς ἦτον ἀπὸ τὸ σπίτι, ἀπετόλμησε καὶ ἦλθεν ἀπὸ ἕνα πλάγιον δρομίσκον καὶ ἦτον ἕτοιμος νὰ χωθῇ εἰς τὸ καπηλεῖον. Ὁ νοῦς του ἦτο ἀναποσπάστως προσηλωμένος εἰς τὸ γαλόπουλο. Θὰ ἐχρησίμευε τοῦτο, ἐὰν τὸ εἶχε, καὶ ὡς μέσον συνδιαλλαγῆς μὲ τὴν γυναῖκά του.
Ἐκεῖ, καθὼς ἐστράφη νὰ ἐμβῇ εἰς τὸ καπηλεῖον, βλέπει ἓν παιδίον τῆς ἀγορᾶς μὲ μίαν κοφίναν ἐπ᾽ ὤμων, ἤτις ἐφαίνετο ἀκριβῶς νὰ περικλείῃ ἕνα γάλον, ἀγριολάχανα, πορτοκάλια, ἴσως καὶ βούτυρον καὶ ἄλλα καλὰ πράγματα. Τὸ παιδίον ἐκοίταζε δεξιὰ καὶ ἀριστερὰ κ᾽ ἐφαίνετο νὰ ἀναζητῇ οἰκίαν τινά. Ἦτο ἕτοιμον νὰ εἰσέλθῃ εἰς τὸ καπηλεῖον διὰ νὰ ἐρωτήσῃ. Ἔπειτα εἶδε τὸν Παῦλον κ᾽ ἐστράφη πρὸς αὐτόν:
― Ξέρεις, πατριώτη, τουλόγου σου, ποῦ εἶναι δῶ χάμω τὸ σπίτι τοῦ κὺρ Θανάση τοῦ Μπελιοπούλου;
― Τοῦ κὺρ Θανάση τοῦ Μπε…
Ἀστραπὴ ὡς ἰδέα ἔλαμψεν εἰς τὸ πνεῦμα τοῦ Παύλου.
― Μοῦ ᾽πε τὸν ἀριθμὸ καὶ τὸν ἐξέχασα… τώρα γλήγορα ἔπιασε σπίτι δῶ χάμω, σ᾽ αὐτὸ τὸ δρόμο… τὸν εἶχα μουστερὴ ἀπὸ πρῶτα… μπροστύτερα καθότανε παραπέρα, στὸ Γεράνι.
― Τοῦ κὺρ Θανάση τοῦ Μπελιοπούλου! ηὐτοσχεδίασεν ὁ μαστρο-Παῦλος· νά, ἐδῶ εἶναι τὸ σπίτι του. Νὰ φωνάξῃς τὴν κυρα-Παύλαινα, μέσα, στὴν κάτω κάμαρα, στὸ ἰσόγειο… αὐτὴ εἶναι ἡ νοικοκυρά του… πῶς νὰ πῶ; εἶναι γενιά* του… τὴν ἔχει λῦσε-δέσε, σ᾽ ὅλα τὰ πάντα… οἰκονόμισσα στὸ νοικοκυριό του… εἶναι κουνιάδα του… μαθές, θέλω νὰ πῶ, ἀνιψιά του… ἐφώναξέ την καὶ δῶσέ της τὰ ψώνια.
Καὶ βαδίσας ὁ ἴδιος πέντε βήματα, κατὰ τὴν θύραν τῆς αὐλῆς, ἔκαμε πὼς φώναξε:
― Κυρα-Παύλαινα, κόπιασ᾽ ἐδῶ νὰ πάρῃς τὰ ψώνια ποὺ σοῦ στέλνει ὁ κύριος… ὁ ἀφέντης σου.
Καλὰ ἦλθαν τὰ πράγματα ἕως τώρα. Ὁ μαστρο-Παυλάκης ἔτριβε τὰς χεῖρας καὶ ᾐσθάνετο εἰς τὴν ρῖνά του τὴν κνῖσαν τοῦ ψητοῦ κούρκου. Καὶ δὲν τὸν ἔμελε τόσον διὰ τὸν κοῦρκον, ἀλλὰ θὰ ἐφιλιώνετο μὲ τὴν γυναῖκά του. Τὴν νύκτα ἐπέρασεν εἰς ἓν ὁλονύκτιον καφενεῖον καὶ τὸ πρωὶ ἐπῆγεν εἰς τὴν ἐκκλησίαν.
Ὅλην τὴν ἡμέραν προσεκολλήθη εἰς μίαν συντροφιάν, ἔπειτα εἰς μίαν ἄλλην παλαιῶν γνωρίμων του, εἰς τὸ καπηλεῖον, ὁποὺ ἔμεινε τὰς περισσοτέρας ὥρας ἀνοικτὸν μὲ τὰ παράθυρα κλεισμένα, κ᾽ ἐπέρασε μὲ ὀλίγους μεζέδες καὶ μὲ ἀρκετὰ κεράσματα.
Τὸ βράδυ, ἀφοῦ ἐνύκτωσεν, ἐπῆγε μὲ τόλμην, ἀπὸ τὰς πολλὰς σπονδὰς καὶ ἀπὸ τὴν ἐνθύμησιν τοῦ κούρκου, κ᾽ ἔκρουσε τὴν θύραν τῆς οἰκογενείας του. Ἡ θύρα ἦτο κλεισμένη ἔσωθεν.
― Καλησπέρα, κυρα-Παύλαινα, ἐφώναξεν ἀπ᾽ ἔξω. Χρόνους πολλούς. Πῶς πῆγε ὁ γάλος; Βλέπεις, ἐγὼ πάλε;
Οὐκ ἦν φωνὴ οὐδὲ ἀκρόασις. Ὅλη ἡ αὐλὴ ἦτο ἥσυχος. Τὰ ἰσόγεια, αἱ τρῶγλαι, τὰ κοτέτσια τῆς κυρα-Στρατίνας, ὅλα ἐκοιμῶντο. Ὁ σκύλος μόνον ἐγνώρισε τὸν μαστρο-Παῦλον, ἔγρυξεν ὀλίγον καὶ πάλιν ἡσύχασε.
Ὑπῆρχον ἐκεῖ ἐκτὸς ἀπὸ τὸ ψυχομέτρι τριῶν ἢ τεσσάρων οἰκογενειῶν, ὁποὺ ἐκατοικοῦσαν εἰς τ᾽ ἀνήλια δωμάτια, δύο γίδες, δώδεκα ὄρνιθες, τέσσαρες γάττοι, δύο ἰνδιάνοι καὶ πολλὰ ζεύγη περιστερῶν. Αἱ δύο γίδες ἀνεχάραζαν βαθιὰ εἰς τὸ σκεπασμένον μανδράκι τους, αἱ ὄρνιθες ἔκλωζον ὑποκώφως εἰς τὰ κοτέτσια τους, τὰ περιστέρια εἶχαν μαζωχθῆ εἰς τοὺς περιστερῶνας περίτρομα ἀπὸ τὸ κυνήγι, ὁποὺ ἤρχιζον τὴν νύκτα ἐναντίον των οἱ γάττοι. Ὅλοι αὐτοὶ οἱ μικροὶ θόρυβοι ἦσαν τὸ ρογχάλισμα τῆς αὐλῆς κοιμωμένης.
Πάραυτα ἠκούσθη κρότος βημάτων εἰς τὸ σπίτι.
―Ἔ, μαστρο-Παῦλε, εἶπε πλησιάσασα ἡ κυρα-Στρατίνα, νά ᾽χουμε καὶ καλὸ ρώτημα… Τί γάλος καὶ γαλίζεις καὶ γυαλίζεις καὶ καλὸ νὰ μὄχῃς, ἀσίκη μου; Εἴδαμε κ᾽ ἐπάθαμε νὰ σκεπάσουμε τὸ πρᾶμα, νὰ μὴ προσβαλθῇ τὸ σπίτι… Ἐκεῖνος ποὺ ἦτον δικός του ὁ γάλος, ἦρθε μεσάνυχτα κ᾽ ἐφώναζε, ἔκανε τὸ κακό, καὶ μᾶς φοβέριζε ὅλους, κ᾽ ἡ φαμίλια σου, ἐπειδὴς τὸν εἶχε κόψει τὸ γάλο, μαθές, καὶ τὸν εἶχε βάλει στὸ τσουκάλι, βρέθηκε στὰ στενά.. κλειδώθηκε μὲς στὴν κάμερα, καὶ δὲν ἤξερε τί νὰ κάμῃ… Εἶπε καὶ ὁ κουνιάδος σου… καλὸ κελεπούρι ἦτον κι αὐτό, μαθές… καὶ ἐπέρασεν ἡ φαμίλια σου ὅλην τὴν ἡμέρα κλειδομανταλωμένη μέσα, ἀπὸ φόβο μὴ ξαναέλθῃ κεῖνος πού ᾽χε τὸ γάλο καὶ μᾶς φέρῃ καὶ τὴν ἀστυνομία… ἦτον φόβος νὰ μὴν προσβαλθῇ κ᾽ ἐμένα τὸ σπίτι μου. Ἄλλη φορά, τέτοια ἀστεῖα νὰ μὴν τὰ κάνῃς, μαστρο-Παυλάκη. Τέτοια προσβολὴ νὰ λείπῃ ἀπὸ τὸ σπίτι μου ἐμένα! Τ᾽ ἄκουσες;
Ὁ μαστρο-Παῦλος ἠρώτησε δειλά:
― Τώρα… εἶναι μέσα ἡ φαμίλια μου;
― Εἶναι μέσα ὅλοι τους, κ᾽ ἔχουνε κλειδωμένα καλά, καὶ τὸ φῶς κατεβασμένο, διὰ τὸν φόβο τῶν Ἰουδαίωνε. Κοίταξε μὴ σὲ νοιώσῃ ἀπὸ πουθενὰ κεῖνος ὁ σκιάς*, ὁ κουνιάδος σου, πάλε…
― Εἶναι μέσα;
―Ἢ μέσα εἶναι ἢ ὅπου εἶναι ἔφτασε… νά, κάπου ἀκούω τὴ φωνή του.
Ἠκούσθη τῷ ὄντι μία φωνὴ ἐκεῖ πλησίον, ἥτις δὲν ὑπέσχετο καλὰ διὰ τὸν νυκτερινὸν ἐπισκέπτην.
―Ἔ, μαστρο-Παυλῖνε, ἔλεγε, καλὸς ἦτον ὁ γάλος;
Ποῖος ἦτον ὁ ὁμιλήσας, ἄδηλον. Ἴσως νὰ ἦτον ὁ μαστρο-Δημήτρης, ὁ γείτων. Δυνατὸν νὰ ἦτο καὶ ὁ φοβερὸς γυναικάδελφος τοῦ μαστρο-Παύλου.
― Καὶ νὰ μὴν πάρω κ᾽ ἐγὼ ἕνα μεζέ; παρεπονέθη ὣς τόσον ὁ ἄνθρωπός μας.
― Τί σοῦ χρειάζεται ὁ μεζές, μαστρο-Παυλάκη μου; ἐπανέλαβεν ἡ Στρατίνα. Τὰ πράματα εἶναι πολὺ σκοῦρα, ἄφ᾽σε τ᾽ αὐτά! Δουλειά, δουλειά! Ἡ δουλειὰ βγάζει παλληκάρια. Ὅ,τι ἔγινε ἔγινε, νὰ πᾷς νὰ δουλέψῃς, νὰ μοῦ φέρῃς 〈κ᾽〉 ἐμένα τὰ νοίκια μου. Τ᾽ ἀκοῦς;
― Τ᾽ ἀκούω.
― Φέρε μου ἐσὺ τὸν παρά, κ᾽ ἐγώ, μὲ ὅλη τὴ φτώχεια, τὴν θυσιάζω μιὰ γαλοπούλα καὶ τρῶμε.
Ἠκούσθη ἀπὸ μέσα βραχνὸς μορμυρισμός, εἶτα φωνὴ μικροῦ παιδίου εἶπε:
― ᾽Τὴν ὑγειά σου, ματο-Πάλο, τεμπελόκυλο, κακὲ πατέλα. Τόνε φάαμε τὸ λάλο. Νά πάλε καὶ σὺ πέντε, κ᾽ ἄλλα πέντε, δέκα.
Προφανῶς ἦτον μέσα ὁ φοβερὸς ὁ γυναικάδελφος, καὶ εἶχε δασκαλέψει τὸ παιδὶ νὰ τὰ φωνάξῃ αὐτά.
― Μὴ στέκεσαι στιγμή, μαστρο-Παυλέτο μου, εἶπεν ἡ Στρατίνα· τὸ καλὸ ποὺ σοῦ θέλω! Δρόμο τώρα, καὶ μεθαύριο δουλειά, δουλειά!
Ἠκούσθη κρότος, ὡς νὰ ἐσηκώθη τις ἀπὸ μέσα, καὶ νὰ ἐπλησίαζε μὲ βαρὺ βῆμα πρὸς τὴν θύραν…
― Δρόμο, ἐπανέλαβε μηχανικῶς ὁ Παῦλος, συμμορφούμενος ἐμπράκτως μὲ τὴν λέξιν… δρόμο καὶ δουλειά!
(1896)
Νίνα Μιχαήλοβνα Ζαρέτσναγια
Η Νίνα είναι μια νεαρή κοπέλα, κόρη ενός πλούσιου κτηματία που γεννήθηκε και μεγάλωσε στην επαρχία της Ρωσίας. Ζει στο πατρικό της, μετά το θάνατο της μητέρας της, μαζί με τον πατέρα και τη μητριά της. Πρόκειται για ένα καταπιεσμένο και φοβισμένο πλάσμα, αφού δεν μπορεί εξαιτίας του πατέρα της να πραγματοποιήσει το μεγαλύτερο όνειρο της ζωής της. Θέλει απεγνωσμένα να γίνει μια καταξιωμένη θεατρίνα, να γευτεί τη δόξα και το χειροκρότημα του κοινού. Τίποτε άλλο δε τη συγκινεί παρά μόνο η τέχνη και η μεγάλη της αγάπη, το θέατρο. Παρά τον φόβο μην την ανακαλύψει ο πατέρας της αναλαμβάνει να ενσαρκώσει τον πρώτο της ρόλο μπροστά σε άγνωστους ανθρώπους γεγονός που δείχνει πως ήταν μια τολμηρή και αθώα κοπέλα, γοητευμένη από τη μαγεία της σκηνής.
Σέβεται και εκτιμάει την Αρκάντινα, διότι είναι μια διάσημη και καταξιωμένη ηθοποιός. Προσδοκά πως κάποια στιγμή θα της μοιάσει και θα ακολουθήσει το δρόμο της. Βλέπει την επιτυχία μέσα από τα μάτια της νιότης και της αθωότητας, χωρίς να αντιλαμβάνεται τους κινδύνους που ελλοχεύουν. Πάνω από όλα και από όλους τοποθετεί τη δόξα καθώς, συνδέει την ευτυχία με τη διασημότητα. Παρασύρεται και δεν κατανοεί ότι μια μεγάλη ηθοποιός ζει μέσα στη φθορά. Διακατέχεται από ευαισθησία, ενθουσιασμό, τόλμη, φιλοδοξία και πείσμα θέλοντας να εξελιχθεί σε μια καλή ηθοποιό. Παθιάζεται με το θέατρο και την ίδια τη ζωή, τολμάει να κάνει τα όνειρα της πραγματικότητα και στο τέλος βιώνει τον πόνο και τη θλίψη. Η Νίνα είναι ο αντίποδας της Αρκάντινα, η αγνότητα και η αθωότητα απέναντι στην ωριμότητα της ζωής.
Τρελά ερωτευμένος με τη Νίνα είναι ο Τρέπλιεβ, ο οποίος δεν μπορεί να φανταστεί τη ζωή του χωρίς αυτή. Εκείνη όμως από την αρχή εκφράζει τον έρωτα της για την ηθοποιία και όχι τόσο για τον ίδιο. Η σχέση μεταξύ τους αρχίζει να παγώνει, όταν η Νίνα κατακρίνει το έργο του αγαπημένου της. Συνάμα, αφήνεται να γοητευτεί από τον συγγραφέα Τριγκόριν, διότι είναι το μόνο στήριγμα της για να φύγει από την επαρχία και να πάει στη Μόσχα. Θέλει να γίνει και αυτή διάσημη, όπως αυτός και ίσως να τον βλέπει σαν τη μόνη της ελπίδα για να πραγματοποιήσει αυτό που επιθυμεί. Τελικά εκμυστηρεύεται στον Τριγκόριν τον έρωτα της, λέγοντάς του τα εξής: «Αν ποτέ η ζωή μου μπορεί να σου χρειαστεί, έλα και παρ’ τηνε». Εκείνος είναι βέβαιος πια πως την έχει κερδίσει.
Τα λόγια του Τριγκόριν όταν αντίκρισε το γλάρο, ίσως ήταν προφητικά για το τι θα επακολουθούσε στη ζωή της Νίνας. Ταυτίζει μια νέα και όμορφη κοπέλα που ζει ευτυχισμένη στη λίμνη με ένα γλάρο που κάποιος περαστικός μη έχοντας τι να κάνει την κατέστρεψε, όπως και τον γλάρο. Επίσης το τραγούδι του γιατρού Ντορν «Μιλήστε της λουλούδια μου εσείς…» στη δεύτερη πράξη, στίχος από μια άρια του Φάουστ του Γκουνό, που αναφέρεται στην αποπλάνηση της Μαργαρίτας από τον Φάουστ αποτελεί έναν υπαινιγμό για την αποπλάνηση της Νίνας από τον Τριγκόριν75
Στο τέλος η ζωή και τα όνειρά της καταστρέφονται. Ο Τριγκόριν την παράτησε, το παιδί τους πέθανε, ενώ η ίδια δεν μπορούσε να αποδώσει στους θεατρικούς της ρόλους. Γίνεται ηθοποιός του ίδιου τύπου με την Αρκάντινα και μεθυσμένη από την ηδονή της υποκριτικής του θεάτρου καταλήγει θύμα της.
Πρόκειται για ένα τραγικό πρόσωπο, για μία άλλη Οφηλία που τριγυρνάει αλλοπαρμένη σε μια ζωή χωρίς νόημα και ουσία. Δέχεται το σκληρό πρόσωπο της ζωής, αφού ούτε οι δικοί της δεν θέλουν πια να την ξέρουν. Ωριμάζει απότομα και αποκτά πλέον γνώση και επίγνωση της πραγματικότητας. Ο μόνος που τη θέλει στη ζωή του είναι ο Τρέπλιεβ, καθώς στην τελευταία πράξη της εξομολογείται πως ακόμη την αγαπά. Εκείνη νιώθει σαν ένας γλάρος και επαναλαμβάνει τα λόγια από το ρόλο της που παρουσιάστηκε στην πρώτη πράξη. Σύμφωνα με τον Ραίηφηλντ ανοίγεται έτσι ο δρόμος για μια ώριμη τσεχωφική δραματουργία, όπου η τέταρτη πράξη αποτελεί μια κατοπτρική ανακεφαλαίωση της πρώτης. Ωστόσο, δεν πρέπει να δούμετη Νίνα σαν μια γυναίκα που απορρίφθηκε από έναν άνδρα, γιατί οι τσεχωφικές γυναίκες ήταν πιο σκληρές και από την Οφηλία. Η τελική της απόφαση να συνεχίσει τη μίζερη ζωή της επαρχιακής θεατρίνας, δείχνει ότι ακόμη επιθυμεί να παλέψει για να φτάσει από την αφάνεια στη δόξα. Η εξομολόγηση της πως αγαπάει ακόμη τον Τριγκόριν μάλιστα πιο πολύ από ποτέ, γίνεται μοιραία η σκανδάλη για τον Τρέπλιεβ
Τα λεγόμενα της Νίνας, ότι δηλαδή αγαπάει πιο πολύ από ποτέ τον Τριγκόριν, οφείλονται στο γεγονός πως αυτός είναι η αιτία που ωρίμασε, κατανόησε τη σκληρή πραγματικότητα της ζωής, το σκληρό πρόσωπο των ανθρώπων και τώρα είναι έτοιμη να παλέψει με νέα δεδομένα για να γίνει ένας ελεύθερος και δυνατός «γλάρος».
Πηγή: Φιλία Συμεωνίδου, Γυναικείες μορφές στη δραματουργία του Άντον Τσέχωφ, ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Αλεξανδρούπολη 2017.
Ο Βύρων Πάλλης υπήρξε ένας από τους σπουδαιότερους ηθοποιούς της παλιάς γενιάς. Πόσοι δεν τον θυμούνται ως Θανασάκη στο Θανασάκη τον Πολιτε...
