1922, Ξεριζωμός. Σε σκηνοθεσία Νέλλυς Δελλή. Γράφει ο Παύλος Παπαδόπουλος

    Δύο χρόνια συμπληρώθηκαν από την εντυπωσιακή μουσικοχορευτική παράσταση «Ξεριζωμός», που σκηνοθέτησε η σπουδαία σκηνοθέτιδα και ηθοποιός Ελένη (Νέλλυ) Δελλή.

   Πιο συγκεκριμένα, στις 1 Οκτώβρη 2022 σε ένα ασφυκτικά γεμάτο, με πάνω από 1.500 θεατές, Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης είχαμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε ένα υπερ-θέαμα που μόνο γνώστες του χώρου του θεάτρου (όπως η Δελλή) μπορούν να εγγυηθούν. Όλοι φύγαμε καλύτεροι μετά από αυτήν την παράσταση. (Είχε προηγηθεί η πρεμιέρα στο Ανοιχτό Θέατρο Χαλκηδόνας την 24 Σεπτεμβρίου 2022.)

  Ο Δήμος Χαλκηδόνας σε συνεργασία με Πολιτιστικούς Συλλόγους αλλά και θεατρικές ομάδες της περιοχής, συνετέλεσαν σε αυτή την ηχηρή παράσταση. Περισσότεροι από 250 μουσικοί, χορευτές και ηθοποιοί έδωσαν τον καλύτερο τους εαυτό. Όλα αυτά υπό την καθοδήγηση φυσικά της κυρίας Δελλή.

  Στο μήνυμα του ο Δήμαρχος Χαλκηδόνος, Σταύρος Αναγνωστόπουλος αναφέρει μεταξύ άλλων ότι “η φετινή επέτειος των 100 χρόνων είναι μια ευκαιρία να κοιτάξουμε πίσω στο χρόνο και να τιμήσουμε τη γενιά της προσφυγιάς, που με μοναδικό σθένος έχτισε μια νέα ζωή, πρόκοψε και φέροντας μαζί τα ιδιαίτερα πολιτιστικά στοιχεία της, διαμόρφωσε τη σύγχρονη Ελλάδα”. “Έχουμε υποχρέωση να διατηρήσουμε άσβεστη τη φλόγα της ιστορικής μνήμης και να τη μεταδώσουμε στη νέα γενιά και σε όλο τον κόσμο. Κανείς δεν πρέπει να ξεχνάει και κανείς δεν πρέπει να μην γνωρίζει. Έχουμε υποχρέωση να μην επιτρέψουμε την ιστορική λήθη και να αποκαταστήσουμε την ιστορική αλήθεια. Γιατί η ιστορία μας, με τα διδάγματα, τις καταστροφές και τους θριάμβους της αποτελεί τον οδηγό για ένα πιο αισιόδοξο και ελπιδοφόρο μέλλον”, τονίζει ο Δήμαρχος Χαλκηδόνος.

Το μυθιστόρημα:

   Η εξέλιξη βασίστηκε πάνω στο πασίγνωστο μυθιστόρημα της Διδώς Σωτηρίου «Ματωμένα Χώματα»:

   Η ζωή του Μικρασιάτη Μανώλη Αξιώτη, που αφηγείται τις δοκιμασίες του στα Ματωμένα Χώματα, μεταφέρεται στις σελίδες του βιβλίου της Σωτηρίου. Με έντονο το στοιχείο της μνήμης, και μέσα από μία έντονη αλληλουχία αφηγήσεων και σκηνών, ο θεατής παρακολουθεί τη ζωή του ήρωα από την ήρεμη αγροτική ζωή στο χωριό Κιρκιντζέ, στα απάνθρωπα τάγματα εργασίας Αμελέ Ταμπουρού, το σκληρό μέτωπο του Αφιόν Καραχισάρ και το προσφυγικό ταξίδι στην Ελλάδα. «Θηρίο είν’ ο άνθρωπος», μονολογεί ο ήρωας, για να περιγράψει όχι μόνο το πόσα μπορεί να αντέξει, αλλά και το πόσα φριχτά μπορεί να πράξει.

 

Όταν η Νέλλυ μεγαλουργεί…

  Η Δελλή ετοίμασε μια παράσταση-μνημόσυνο για τους προγόνους μας, με αφορμή την επέτειο των 100 χρόνων από τη συντριβή του ελληνικού στρατού και πληθυσμού στη Μικρά Ασία.

   Η γνωστή σκηνοθέτιδα είχε να αντιμετωπίσει μια μεγάλη πρόκληση: Να φέρει εις πέρας μια τεράστια θεατρική παραγωγή. Ηθοποιοί, κομπάρσοι, χορευτές μουσικοί κλπ έπρεπε να συντονιστούν απόλυτα και παρουσιάσουν αποτέλεσμα. Αυτό απαιτούσε σκληρή και δουλεία. Η Δελλή εργάστηκε σκληρά και μεθοδικά για περίπου εννέα μήνες (από τον προηγούμενο Δεκέμβρη), με τη συνεργασία όλων των συντελεστών.

   Έχουμε αναφερθεί και σε άλλα άρθρα για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει ένας σκηνοθέτης όταν καλείται να εργαστεί με μη επαγγελματίες ηθοποιούς. Οι άνθρωποι αυτοί αφήνουν τη δουλειά τους και αφιερώνουν τον πολύτιμο ελεύθερο τους χρόνο στις πρόβες. Στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν είχαμε να κάνουμε με μια ολιγομελή θεατρική ομάδα αλλά με ένα σύνολο ομάδων, απαρτιζόμενων από εκατοντάδες μέλη. Το αποτέλεσμα που είδαμε και θαυμάσαμε ήταν σε απόλυτο βαθμό επαγγελματικό. Αν δηλαδή κάποιος δεν είχε στο χέρι του το σημείωμα της παράστασης θα ήταν βέβαιος ότι την συνετέλεσαν επαγγελματίες χορευτές και ηθοποιοί. Όλα αυτά ήταν βουνό για τη σκηνοθέτιδα, πλην όμως με το μεθοδικό χαρακτήρα που διακρίνει το έργο της κατάφερε να ετοιμάσει τους δρώντες ώστε να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις.

   Θα σταθώ επίσης στην ¨πρόκληση¨ του Μεγάρου Μουσικής.  Ο στόχος που τέθηκε για την κατασκευή του Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης ήταν αυτός ενός σύγχρονου, διεθνών προδιαγραφών πολιτιστικού και συνεδριακού κέντρου, το οποίο να έχει τη δυνατότητα να φιλοξενεί ένα μεγάλο εύρος εκδηλώσεων, από συναυλίες, παραστάσεις θεάτρου και όπερας, μπαλέτα, καλλιτεχνικές και πολιτιστικές εκθέσεις, μέχρι και συνεδριακές εκδηλώσεις. Σχεδιάστηκε έτσι ένα κτίριο που αφενός πληροί όλες τις προϋποθέσεις για το σκοπό αυτό, αφετέρου αποτελεί ένα κτίριο ορόσημο (κτίριο Μ1), ένα κόσμημα για την πόλη, στο οποίο συνυπάρχουν τα στοιχεία μιας μεγάλης αίθουσας συναυλιών (Αίθουσα Φίλων της Μουσικής), ενός χώρου υποδοχής του κοινού (φουαγιέ), γραφείων για τις διοικητικές και τεχνικές υπηρεσίες, καθώς και όλων των απαραίτητων εγκαταστάσεων για την υποστήριξη των εκδηλώσεων (καμαρίνια, αίθουσες δοκιμών, αποθήκες οργάνων κ.α.). Παράλληλα, έχει ληφθεί μέριμνα για τους πολίτες με αναπηρίες, με την κατασκευή κατάλληλων θέσεων και ανελκυστήρων. Η εξωτερική εμφάνιση του κτιρίου βρίσκεται σε απόλυτη αρμονία με την ιστορία της πόλης, συνδυάζοντας στοιχεία τόσο από το λαμπρό βυζαντινό παρελθόν όσο και από το μετέπειτα κοσμοπολίτικο ρόλο της. (Από τον επίσημο ιστότοπο του Μεγάρου)

   Κάποιες φορές έχει τύχει να να παρακολουθήσω παράσταση ή συναυλία στο Μέγαρο και να χάσω ¨επεισόδια¨ από αυτή εξαιτίας της εντυπωσιακότητας του κτιρίου, η οποία μου απέσπασε την προσοχή. Η παράσταση όμως ξεπέρασε την ομορφιά του Μεγάρου και έπεισε το θεατή να επικεντρωθεί στη δράση παραβλέποντας την ομολογουμένως εντυπωσιακή δομή.

   Σε κάθε περίπτωση οι επιμέρους δομές των σκηνών του «Ξεριζωμού» στήριξαν την τελική δομή του έργου Η διάρθρωση της τρίωρης παράστασης ήταν εξαιρετική. Ακολουθώντας χρονικά τα βασικά κεφάλαια του μυθιστορήματος, η Δελλή επέλεξε τους ποιο hot διαλόγους και περιβάλλοντας τους με παραδοσιακά χορευτικά περικαλύμματα από όλες τις  περιοχές της Μικράς Ασίας, συνέθεσε μια παράσταση που θα συζητιέται για χρόνια. Μικρασιάτες, Πόντιοι, Καππαδόκες, Θρακιώτες κλπ συναντήθηκαν επί σκηνής και μας μετέφεραν στα πιο δραματικά χρόνια της νέας ελληνικής ιστορίας.

  Η επιλογή των σκηνικών αλλά και των ενδυμάτων ήταν αυτή που έπρεπε να είναι. Τα κοστούμια προσαρμόστηκαν άριστα στην εποχή, την οποία μας ταξίδεψε το έργο. Η Δελλή αναμφίβολα σχεδίασε χώρο και σκηνικά με το σκηνοθετικό γνώμονα της αποτύπωσης μιας συγκεκριμένης εποχής.

  Προσωπικά θα σταθώ στη σκηνή της απελευθέρωσης της Σμύρνης. Ο θεατής για αρκετή ώρα πριν βυθιζόταν στην άβυσσο της τουρκικής βαρβαρότητας. Μέσα σε μία στιγμή η Δελλή παρουσιάζοντας την άφιξη του στρατού στη Σμύρνη, τράβηξε το θεατή από το σκοτάδι και τον έβγαλε στο φως όπου ανέπνευσε ανακουφισμένος καθαρό αέρα…

  Κλείνοντας θα πούμε για τη (Νέλλυ) Δελλή:  Ότι η διακεκριμένη ηθοποιός και σκηνοθέτιδα Νέλλυ ΔελΛή τιμήθηκε για την πολύχρονη προσφορά της στα πολιτιστικά δρώμενα του Δήμου Ωραιοκάστρου, στα πλαίσια των εγκαινίων της Αίθουσας Πολιτισμού, στο κτίριο “Παύλος Μελάς”, στο Ωραιόκαστρο, στις 3 Ιουλίου. Ενώ πριν λίγο καιρό το η συγκεκριμένη αίθουσα έλαβε το όνομα της ύστερα από απόφαση του κοινοτικού συμβουλίου της Δημοτικής Κοινότητας Ωραιοκάστρου. Επιπρόσθετα η κα Δελλή θα είναι υποψήφια στις επικείμενες αυτοδιοικητικές εκλογές με το συνδιασμό του περιφεριάρχη κου Απόστολου Τζιτζικώστα…

Ολόκληρη την παράσταση μπορείτε να παρακολουθήσετε εδώ:

https://www.facebook.com/100010793856805/videos/3015381665420171/ 

-Ο Παύλος Παπαδόπουλος γεννήθηκε το 1978 στη Δράμα, μεγάλωσε στις Σέρρες και έζησε στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Από το 1996 εργάζεται στο δημόσιο σε διάφορες διοικητικές θέσεις. Είναι απόφοιτος της Σχολής Αξιωματικών της Ελληνικής Αστυνομίας, της Σχολής Αστυφυλάκων της Αστυνομικής Ακαδημίας, της Σχολής Επιμόρφωσης και μετεκπαίδευσης ΕΛ.ΑΣ., και της Σχολής Ελληνικού Πολιτισμού, του Τμήματος Ανθρωπιστικών. Σπουδών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Μιλάει Αγγλικά και Γερμανικά.

 

Μια φορά κι έναν καιρό...Γιατί οι ιστορίες και τα παραμύθια είναι σημαντικά. Γράφει η Βιολέττα-Ειρήνη Κουτσομπού

 Πολλοί άνθρωποι γυρίζουν πίσω στα παιδικά τους χρόνια με ευχαρίστηση ανακαλώντας τις αγαπημένες τους ιστορίες και παραμύθια από την παιδική ηλικία. Ο χρόνος που θα διαθέσετε  για να διαβάσετε μια ιστοριούλα με τα παιδιά σας μπορεί να αποτελέσει είναι μια ιδιαίτερη στιγμή για την τωρινή χρονική περίοδο αλλά και μια ανάμνηση που θα θυμούνται για όλη τους τη ζωή.

Είτε θέλετε να διηγηθείτε ή να διαβάσετε τις ιστορίες από τα βιβλία, οι ιστορίες είναι ένας από τους τρόπους που τα παιδιά μαθαίνουν να απολαμβάνουν την ανάγνωση. Τα βιβλία, οι άνθρωποι που υπάρχουν μέσα σ’αυτά και αυτοί που «μπαίνουν» στην ιστορία μπορούν για να γίνουν κάτι σαν φίλοι. Το να διαβάζετε δυνατά στα μωρά και τα παιδιά αποτελεί μια σημαντική διαδικασία στα πρώτα χρόνια τους και μπορεί να έχει θετικές επιπτώσεις στην ανάπτυξή τους και τη μελλοντική τους μάθηση. Οι ιστορίες μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να αντιμετωπίσουν πολλά συναισθήματα, προβλήματα καθώς επίσης να μάθουν πράγματα για τον κόσμο και όλα αυτά απολαμβάνοντας απλώς την ιστορία.

Γιατί να διαβάσετε με τα παιδιά σας;

Η ανάγνωση της ιστορίας και του χρόνου που περνάμε μαζί της είναι μια ιδιαίτερη στιγμή για τους γονείς και τα παιδιά. Αν είναι χαλαρή και χαρούμενη χτίζει τη σχέση σας και βοηθά τα παιδιά να χτίσουν την αίσθηση της ασφάλειας και της αυτοεκτίμησης. Η γλώσσα βοηθά να κατανοήσει το παιδί τον εαυτό του αλλά και τον κόσμο γύρω του. Τα βιβλία και τα παραμύθια βοηθούν τα παιδιά να αναπτύξουν τη γλώσσα και τη σκέψη.

Τα παιδιά που απολαμβάνουν την ανάγνωση είναι πιθανό να γίνουν μαθητές με αυτοπεποίθηση. Μπορεί να γίνει ένα από τα αγαπημένα τους χόμπι και να το απολαμβάνουν σε όλη τους τη ζωή. Οι ιστορίες μπορεί να βοηθήσουν τα παιδιά να ασχολούνται με τα προβλήματα και τους φόβους που αντιμετωπίζουν στην καθημερινή τους ζωή. Αν δεν απολαμβάνετε την ανάγνωση ή θεωρείτε ότι κάνετε αγώνα, θα πρέπει να προσπαθήσετε να δείξετε στα παιδιά ότι η ανάγνωση είναι σημαντική. Θα μπορούσατε να πείτε ιστορίες, να έχετε κάποια βιβλία στο σπίτι και να πείτε στα παιδιά σας ότι θα ήταν ωραία να είχατε την ευκαιρία να μάθετε να σας  αρέσει να διαβάζετε.

Πώς τα βιβλία και οι ιστορίες βοηθούν τα παιδιά; 

Τα μικρά παιδιά μπορούν να μάθουν για τον κόσμο από τα βιβλία. Με απλές εικόνες και ονομάζοντας αυτό που βλέπουν βοηθάτε τα μικρά παιδιά να μάθουν πως λέγονται κάποια πράγματα.Τα παιδιά μπορούν να μάθουν για τους ανθρώπους, τη ζωή τους και τα πράγματα όπως είναι το μέγεθος, το χρώμα, το σχήμα καθώς και ποια πράγματα μοιάζουν. Από κάποια παραμύθια τα παιδιά μπορούν να μάθουν σχετικά με τους αριθμούς και το διάστημα, για την οικογένεια και τη φύση. Μαθαίνουν για μεγάλα και μικρά και μέσα και έξω. Οι ιστορίες βοηθούν τα παιδιά να αναπτύξουν τη φαντασία τους.

Πάνω απ’ όλα η αγάπη της ανάγνωσης είναι ένα από τα καλύτερα και πιο διαρκή δώρα που μπορείτε να δώσετε στα παιδιά σας.

Οι ιστοριούλες βοηθούν τα παιδιά να αντιμετωπίζουν και να αναγνωρίσουν τα συναισθήματά τους

Όταν διαβάζετε ή λέτε μια ιστορία που περιέχει συναισθήματα βοηθάτε το παιδί σας να αποδεχθεί τα συναισθήματά του καθώς επίσης να κατανοήσουν το πώς αισθάνονται οι άλλοι. Μαθαίνουν ότι δεν είναι μόνα και ότι οι άλλοι μπορεί να αισθάνονται το ίδιο, αυτό τα βοηθά να γνωρίζουν τα συναισθήματά τους και να αντιλαμβάνονται ότι είναι εντάξει. Μπορείτε επίσης να μάθετε πώς το παιδί σας αισθάνεται όταν βλέπετε τον τρόπο που ανταποκρίνεται στα συναισθήματα της ιστορίας. Αν τους αρέσει ένα βιβλίο μπορεί να είναι επειδή έχει ιδιαίτερη σημασία γι 'αυτά και είναι βοηθώντας τα με τα συναισθήματά τους.

Όταν διαβάζετε μια ιστορία στο παιδί σας μπορείτε να καταλάβετε πώς νιώθει. Αν διαβάζετε για ένα άλλο παιδί (ή ζωάκι) που φοβάται το σκοτάδι ή οτιδήποτε άλλο, βοηθάτε το παιδί σας να ξέρει ότι καταλαβαίνετε και ότι είναι εύκολο να φοβηθεί κανείς το σκοτάδι όταν είσαι μικρός. Ακούγοντας ή διαβάζοντας ιστορίες πολλές φορές μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά να διαχειρίζονται τα συναισθήματά, τους φόβους τους, τους προβληματισμούς τους.

Οι ιστορίες βοηθούν στην ανάπτυξη εμπιστοσύνης

Μέρος της οικοδόμησης της αυτοεκτίμησης και της εμπιστοσύνης είναι να γνωρίζει κανείς πού ταιριάζει μέσα στον κόσμο. Οι διηγήσεις των γονιών και των παππούδων για την οικογενειακή ιστορία βοηθούν το παιδί σας να αναπτύξει την αίσθηση του ανήκειν. Αυτό είναι ακόμη πιο σημαντικό εάν έχετε έρθει από άλλη χώρα ή αν η οικογένειά σας είναι διαφορετική (π.χ. χωρισμένοι γονείς, νέοι γάμοι, νέα μέλη στην οικογένεια). Επιπλέον, μια ειδική ιστορία του χρόνου, όσον αφορά την ώρα του ύπνου μπορεί να βοηθήσει το παιδί σας, να απολαύσει το ότι είστε κοντά του και να χαλαρώσει ώστε να είναι έτοιμο για ύπνο.

Τα βιβλία μπορούν να βοηθήσουν το παιδί σας να ξεφύγει για λίγο από το άγχος και τις πιέσεις του κόσμου του, όπως η ιστορία με οδηγό τη φαντασία μπορεί να «μεταφέρει» το παιδάκι σας σε άλλες θαυμάσιες τοποθεσίες, σε μαγικούς κόσμους, με απίστευτα πλάσματα και άλλους κανόνες. Η ανάγνωση ιστοριών μπορεί να γίνει μια ιδιαίτερη στιγμή επιμερισμού. Βοηθά τα παιδιά να μάθουν να αγαπούν τα βιβλία και να αναπτύξουν μια αίσθηση ότι είναι αξιαγάπητα άτομα. Πολλές φορές τα παιδιά θυμούνται την ιστορία τους για το υπόλοιπο της ζωής τους. Το πιο σημαντικό είναι ότι θα έχετε περάσει όμορφο, «ζεστό» χρόνο μαζί, και αυτή είναι μια ανάμνηση ανεκτίμητης αξίας.

Συμβουλές για παραμυθάδες

Είτε διαβάζετε ή διηγείστε ιστορίες/παραμυθάκια στα παιδιά σας θα τα βοηθήσετε με πολλούς τρόπους. Είναι καλύτερα αν μπορείτε να κάνετε και από τα δύο. Κάντε ό, τι είναι καλύτερο και πιο ευχάριστο για εσάς και το παιδί σας άλλωστε το να απολαμβάνετε την ανάγνωση και τις ιστορίες είναι αυτό που έχει σημασία.

Να καθοδηγείστε από ό, τι αρέσει στο παιδί σας, αλλά δοκιμάζετε διάφορες σειρές βιβλίων ή ιστορίων, έτσι ώστε να υπάρχει δυνατότητα επιλογής.

Αφήνετε το παιδί σας να παρεμβαίνει όταν διαβάζετε ή να λέτε ιστορίες, έτσι ώστε να μπορεί να είναι ένας εταίρος στο χρόνο ανάγνωσης - διαβάστε τα κομμάτια που πραγματικά ήθελε ξανά και ξανά. Σταματήστε όταν θέλει και παραλείψτε τα κομμάτια που θέλετε να παραλείψετε.

Όταν χρησιμοποιείτε εικονογραφημένα βιβλία που δεν έχουν οποιεσδήποτε λέξεις, συνθέστε την ιστορία με τις εικόνες για το παιδί σας.

Στις Σκιές του έρωτα: τα μάτια που με κοίταξαν
Μια υπαρξιακή προσέγγιση για τις σχέσεις, τον έρωτα, την αγάπη, τον σεξουαλικό πόθο.
Συγγραφέας: Πέτρος Θεοδώρου, Εκδόσεις: PSYCHOLOGY.GR

Μπορείτε να επισκεφτείτε το σχολείο ή την τοπική βιβλιοθήκη για να δείτε πως είναι μια βιβλιοθήκη, δείτε το σαν βόλτα και σαν εμπειρία για το παιδί σας. Ρωτήστε τον βιβλιοθηκονόμο για να σας βοηθήσει να βρείτε πράγματα που το παιδί σας μπορεί να απολαύσει. Δανειστείτε ένα αριθμό βιβλίων κάθε φορά που θα πάτε. Εάν το παιδί σας θέλει πραγματικά ένα και το θέλει ξανά και ξανά, αυτό είναι το ένα για να το αγοράσετε και να είναι δικό του.

Ρίξτε μια ματιά σε βιβλιοπωλεία με μεταχειρισμένα βιβλία. Συχνά τα πραγματικά καλά βιβλία μπορούν να αγοραστούν φθηνά. Αυτός είναι ένας καλός τρόπος να βοηθήσουμε τα παιδιά να έχουν κάποια βιβλία δικά τους και μπορείτε να φτιάξετε μια μικρή βιβλιοθήκη που το παιδί μπορεί να διακοσμήσει όπως επιθυμεί!

Αν είναι εφικτό πάρτε τα παιδιά να δουν τα παιχνίδια όπου οι ιστορίες διαδραματίζονται - πάτε μόνο για την διασκέδαση.

Τα βιβλία είναι μεγάλα δώρα, μπορείτε να τους χαρίσετε στα γενέθλια, τα Χριστούγεννα ή σε μια άλλη ιδιαίτερη περίσταση.

Τα μωρά, τα βιβλία, οι ιστορίες

Τα μωρά μπορούν να αρχίσουν να μάθουν να απολαμβάνουν τα βιβλία λίγο μετά τη γέννησή του. Δείξτε τους τα έντονα χρώματα, τις εικόνες και κατονομάστε τα αντικείμενα ή τραγουδήστε για την εικόνα. Θα απολαύσουν αυτή τη ζεστασιά, τον ήχο και το ρυθμό της φωνής σας πολύ πριν να μπορούν να κατανοήσουν τις λέξεις. Τα μωράκια μαθαίνουν ότι τα βιβλία σημαίνουν ευτυχισμένες στιγμές μαζί σας. Η χρήση βιβλίων συγκεντρώνει τα πράγματα που τα μωρά χρειάζονται περισσότερο για να μεγαλώσουν και να αναπτυχθούν - την εγγύτητα, την ασφάλεια, την αφή, όραση, την ακοή και τη μάθηση σχετικά με τους ήχους και τη σταδιακή εκμάθηση του τι σημαίνουν.

Τα νήπια και οι ιστορίες

Μπορείτε να κάνετε την ιστορία μέρος της ρουτίνας της ώρας του ύπνου του παιδιού σας. Οι ιστορίες πρέπει να είναι απλές και σύντομες, γιατί τα μικρά παιδιά έχουν μικρές απώλειες προσοχής. Τα νήπια απολαμβάνουν βιβλία με πολύχρωμες εικόνες, με απλές ρίμες και ιστορίες για πράγματα που ξέρουν. Τα πολύ μικρά παιδιά συχνά θέλουν την αγαπημένη τους ιστορία/παραμύθι ξανά και ξανά, αυτή η διαδικασία μπορεί να είναι πολύ σημαντική για εκείνα καθώς μεγαλώνουν και μαθαίνουν. Τα δύο ετών παιδάκια θα απολαμβάνουν συχνά τις ιστοριούλες, επαναλαμβάνοντας μερικά από τα λόγια και έτσι ξέρετε πως αγαπούν τις ιστορίες τους. Μπορούν να σας διορθώσουν, ακόμα και αν αφήσετε έξω μια λέξούλα.

Παιδιά προσχολικής ηλικίας και βιβλία

Αφήστε το παιδί σας να επιλέξετε τα βιβλία ή τις ιστορίες. Οι ιστορίες που δεν πρέπει να είναι υπερβολικά μεγάλες- βρείτε βιβλία που μπορείτε να ξεκινήσετε και να τελειώσετε με μία κίνηση. Οι ιστορίες μπορούν να σας κάνουν να παίξετε ρόλους, εσείς και το παιδί σας.

Τα παιδιά μπορούν να κάνουν φωτογραφίες ή μοντέλα των ιστοριών.

Πείτε στα παιδιά σας να σας πουν μια δική τους ιστορία - και ακούστε τα. Δείξτε ότι σας ενδιαφέρει.

Πάρτε το παιδί σας στη βιβλιοθήκη και αφήστε το να επιλέξετε κάποια βιβλία για να διαβάσει από το τμήμα για την ηλικία του. Μπορεί να μην του αρέσουν όλα, αλλά θα ήθελε πιθανώς κάποια και επίσης μαθαίνει να χρησιμοποιεί μια βιβλιοθήκη και ότι τα βιβλία είναι κάτι που μπορεί να επιλέξει για τον εαυτό του.

Τα παιδιά πρώτης σχολικής ηλικίας

Μην κάνετε το χρόνο για την ιστορία, ένα μάθημα - είναι μια ευκαιρία για κουβέντα, χαλάρωση και διασκέδαση.Οι αρχάριοι πρέπει να έχουν βιβλία με απλά λόγια για να τα απολαμβάνουν. Τα βιβλία που είναι πάρα πολύ δύσκολα μπορεί να τα αποθαρρύνουν.

Μην περιμένετε ότι σε υπερβολικά σύντομο χρονικό διάστημα τα παιδιά σας θα μάθουν να διαβάζουν. Παίρνει ένα μεγάλο χρονικό διάστημα πριν διαβάζουν αρκετά καλά για να απολαμβάνουν πραγματικά τις ιστορίες. Θα πρέπει να τους διαβάζετε τις ιστορίες για πολύ καιρό αργότερα θα μπορούν να σας διαβάσουν εκείνα και σε αυτό υπάρχει κάτι το ιδιαίτερο και για τους δυο σας.

Αφήστε τα παιδιά σας να επιλέξουν τα βιβλία που τους αρέσει να διαβάζουν, ακόμη και αν δεν είναι η επιλογή σας.

Βοηθήστε τα παιδιά να βρουν βιβλία σχετικά με τα ενδιαφέροντα τους, π.χ. αν αγαπούν τα σκυλιά, τα αυτοκίνητα ή τους δεινόσαυρους, αναζητήστε τα βιβλία για τα θέματα αυτά. Να θυμάστε ότι όλα τα παιδιά δεν είναι ίδια. Ένα παιδί μπορεί να μην απολαμβάνει τα ίδια βιβλία ή να είναι στο ίδιο επίπεδο ανάγνωσης με ένα άλλο παιδί, ή με τον αδελφό ή αδελφή του στην ίδια ηλικία.

Μην ανησυχήσετε αν τα παιδιά σας καθώς μεγαλώνουν προτιμούν τα κόμικς- είναι όλα μέρος της ανάγνωσης. Μόλις διαμορφωθούν σε σίγουρους αναγνώστες είναι πιθανό να θέλουν να προχωρήσουν στην ανάγνωση σε διαφορετικά πράγματα. Πολλά παιδιά (και ενήλικες) επιθυμούν να επιστρέφουν στα παλιά αγαπημένα τους βιβλία από καιρό σε καιρό, ακόμα και όταν μπορούν να διαβάσουν πολύ πιο δύσκολες ιστορίες. Αυτό μπορεί να συμβεί αν τα παιδιά είναι δεν αισθάνονται καλά ή είναι δυσαρεστημένοι έτσι ανατρέχουν σε αγαπημένες ιστορίες επειδή γνωρίζουν ότι μπορούν να τα βοηθήσουν να ανακτήσουν την αίσθηση της ασφάλειας και της ευημερίας που τους λείπει εκείνη τη χρονική στιγμή.

Οι ιστορίες «χτίζουν» καλές σχέσεις και δεν θα έπρεπε να χρησιμοποιούνται ως «τιμωρία»

Τι θα έπρεπε να ψάξετε;

Ψάξτε για:

• βιβλία στα οποία ποικίλλουν και εναλλάσονται οι σημαντικοί ρόλοι - μερικά όπου ο πρίγκιπας σώζει την πριγκίπισσα και ορισμένα που η πριγκίπισσα σώζει τον πρίγκιπα
• βιβλία που δεν «υποθέτουν» ότι οι άνθρωποι θα ενεργήσει με έναν ορισμένο τρόπο, π.χ. ο άντρας δεν πρέπει πάντα να κάνει το πλύσιμο του αυτοκινήτου, η γυναίκα δεν πρέπει να είναι πάντα στην κουζίνα και οι άνθρωποι με αξιώματα δεν χρειάζεται να είναι πάντα «κακοί»
• βιβλία όπου ό, τι συμβαίνει στην ιστορία να ταιριάζει με το τέλος. Τα παιδιά απολαμβάνουν συχνά μια κατάληξη που έχουν σκεφτεί παρά για καταλήξη-έκπληξη
• ένα κομμάτι της ιστορίας μπορεί να περιλαμβάνει πονηριές, χιούμορ, μπερδεμένες λέξεις, ή άνθρωπους που να μπλέκονται σε προβλήματα - τα παιδιά απολαμβάνουν την αίσθηση του φόβου και των αταξιών
• οι ενδιαφέρουσες λέξεις και ρίμες και ιδιαίτερα καθώς τα παιδιά μπαίνουν στο νηπιαγωγείο απολαμβάνουν τις λέξεις και τις ιστορίες με «μεγάλα» λόγια που έχουν ως βάση τη διασκέδαση
• ιστορίες για τις δικές τους ελπίδες και τις επιθυμίες ή τα πράγματα που γνωρίζουν, π.χ. για ένα παιδί αρχίζει το σχολείο ή έχουν γενέθλια
• βιβλία που εξερευνούν τα δυσάρεστα και θυμωμένα συναισθήματα, καθώς και τα θετικά συναισθήματα, π.χ. βιβλία για τη μετακόμιση ή για μια νέα περιπέτεια της οικογένειας
• βιβλία για μικρά παιδιά με χαρούμενο τέλος 

Παραμύθια και μύθοι

Είναι σημαντικά για τα παιδιά γι’ αυτό υπάρχουν τόσους αιώνες! Συνήθως δεν είναι πάρα πολύ τρομακτικά, επειδή είναι σχετικά «εδώ και πολύ καιρό και πολύ μακριά». Ασχολούνται με ορισμένα σημαντικά προβλήματα της ζωής, π.χ. κινούνται μακριά από το σπίτι και την οικογένεια, οι άνθρωποι πεθαίνουν, αισθάνονται σίγουροι για τον εαυτό σας.

Μετά από ένα τρομακτικό κομμάτι σε μια ιστορία, σταματήστε και αφήστε το παιδί σας να μιλήσει γι 'αυτό. Μην διαβάζετε τις ιστορίες που δεν αρέσουν στο παιδί σας. Ακολουθήστε το παράδειγμά του παιδιού σας για τις ιστορίες που θέλει. Τα παιδιά που μπορούν να διαβάσουν από μόνα τους θα θέλουν να διαβάσουν περισσότερα, ας τα αφήσουμε να επιλέξουν ότι τους αρέσει να διαβάζουν, ακόμη και αν δεν είναι «καλή λογοτεχνία». Μπορούν να έχουν πάντα κάποια αίσθηση καλής λογοτεχνίας μέσα από τις ιστορίες που τους έχετε διαβάσει εσείς. Τα παιδιά που μαθαίνουν να αγαπουν τις ιστορίες  και την ανάγνωση συνήθως θέλουν να διαβάσουν διαφορετικά είδη βιβλίων καθώς μεγαλώνουν.

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς

• Βρείτε λίγο χρόνο να διαβάζετε στο παιδί σας κάθε μέρα, ακόμη και για λίγα λεπτά.
• Αν έχετε περισσότερα από ένα παιδιά, να διαβάσετε ή διηγηθείτε τις ιστορίες που όλοι θέλουν και απολαμβάνουν ακόμα και ιστοριούλες για την δική σας παιδική ηλικία
• Ενθαρρύνετε τους παππούδες να διηγούνται ιστορίες για όταν ήταν νέοι.
• Κάντε ένα βιβλίο ιστορίας ζωής για κάθε ένα από τα παιδιά σας για να τους δείξετε τι έχουν γίνει, ό, τι έχουν επιτύχει και σημαντικά ορόσημα. Μπορείτε να βάλετε πράγματα όπως φωτογραφίες των ειδικών εκδηλώσεων, μια κλειδαριά από το πρώτο κούρεμα, η πρώτη λέξη, η πρώτη μέρα στο σχολείο.
• Αφήστε τα παιδιά σας να βλέπουν να διαβάζετε πολλά διαφορετικά πράγματα, όπως βιβλία, περιοδικά, επιστολές, κάρτες, συνταγές και ενημερωτικά δελτία. Μπορείτε να έχετε πολλά βιβλία γύρω από το σπίτι. Μιλήστε στα παιδιά σας για τα πράγματα που μπορείτε να διαβάσετε, ώστε να μπορούν να δουν ότι η ανάγνωση είναι σημαντικό κομμάτι για εσάς.
• Επισκεφθείτε την τοπική βιβλιοθήκη για συνεδρίες αφήγησης.
• Βρείτε παιχνίδια ή κούκλες που είναι σαν τους ανθρώπους στην αγαπημένη ιστορία του παιδιού σας και ενθαρρύνετέ το να παίξει την ιστορία.
• Αφήστε τα παιδιά σας γνωρίζουν αν είστε υπερήφανοι που διαβάζουν.
• Διαβάστε δυνατά! Απενεργοποιήστε την τηλεόραση, όταν διαβάζετε.

 

Πηγή: https://www.psychology.gr/psychologia-paidiou/1455-mia-fora-kai-enan-kairo.html 

Παραμύθια και Ψυχανάλυση. Γράφει ο Νικόλαος Τριμανδήλης

 Ο εσωτερικός κόσμος ενός παιδιού σε μεγάλο βαθμό δεν διαφέρει από αυτόν των ενηλίκων. Κατοικείται και αυτός, μεταξύ άλλων και από βίαια συναισθήματα όπως εκδίκηση, φθόνο, ζήλια, χαιρεκακία κ.α.

Τα παιδιά ζουν σε μια κατάσταση συνεχούς εξάρτησης, επίμονων αναγκών και έντονων συναισθημάτων. Φοβούνται ότι οι ανάγκες τους θα μείνουν ανικανοποίητες.

Καλούνται από το περιβάλλον τους να μετριάσουν αυτά τα συναισθήματα, αν και απολύτως φυσιολογικά, κάτι που τους προκαλεί όχι μόνο άγχος και ενοχή αλλά, σε κάποιες περιπτώσεις επιτείνει τα συναισθήματα μίσους και οργής.

Τα παραμύθια βοηθούν ως εκφραστές των συναισθημάτων του παιδιού. Πολλά από τα παραμύθια είναι σκληρά, όπως η Κοκκινισκουφίτσα, ο Κοντορεβυθούλης, η Χιονάτη. Πρωταγωνιστές είναι μάγισσες, κακές μητριές, γίγαντες, λύκοι, δράκοι κ.ο.κ. Όμως, μέσα από αυτούς τους χαρακτήρες επιτρέπεται στο παιδί να αναπαριστά τους πιο τρομακτικούς και κρυμμένους φόβους του.

Το παραμύθι δίνει τη δυνατότητα στο παιδί να ταυτιστεί με τα πρόσωπα, να δει οικείους συμβολισμούς τόσο στους ήρωες όσο και στους αντιήρωες και να βιώσει την ιστορία από μέσα. Αυτό του επιτρέπει να μεταβολίσει τα πιο τρομακτικά συναισθήματα και να μειώσει το άγχος, που νιώθει από αυτά.

Ένα παιδί δεν αντέχει να σκεφτεί ότι η μάγισσα ή μητριά και ο δράκος ή ο κακός γίγαντας είναι επίσης τρόποι με τους οποίους βλέπει τη μητέρα του και τον πατέρα του αντίστοιχα, τους οποίους χρειάζεται τόσο πολύ.

Ο παιδοψυχολόγος και ψυχαναλυτής Μπρούνο Μπέτελχαϊμ θεωρεί ότι τα παραμύθια βγάζουν τα παιδιά από δύσκολες συναισθηματικές καταστάσεις, διότι αποτελούν συμβολικές αποδόσεις των εμπειριών της ζωής.

Ένα σημαντικό στοιχείο επίσης είναι ότι τα παραμύθια διαδραματίζονται σε απροσδιόριστο χρόνο («Μια φορά και έναν καιρό…») αλλά και σε χώρο. Συχνά μάλιστα, σε μυθικά μέρη, όπως για παράδειγμα τα σικελικά παραμύθια, τα οποία συχνά αναφέρονται στο «Μικρό Πριγκιπάτο της Πορτογαλίας».

Αυτή η απόσταση επιτρέπει στο παιδί να βιώσει τα συναισθήματα, που προέρχονται από τη σύγκρουση με τα αγαπημένα του πρόσωπα, κρατώντας ταυτόχρονα μια απόσταση χωροχρονική. Στο τέλος δε, έρχεται και η επιστροφή στην πραγματικότητα με το «…και έζησαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα.».

Ο Freud ερεύνησε το βαθύτερο νόημα των παραμυθιών και είδε στα παραμύθια παρόμοιες εικόνες με αυτές των ονείρων. Για τον ίδιο τα παραμύθια εκφράζουν εσωτερικές συγκρούσεις, άγχη, κρυφούς φόβους και επιθυμίες τα οποία βρίσκονται παγιδευμένα στο ασυνείδητο του ατόμου.

Ωστόσο, ο πιο γνωστός ερευνητής υπήρξε ο Jung, ο οποίος έδωσε μια άλλη διάσταση. Έλεγε ότι «στα παραμύθια η ψυχή διηγείται την ιστορία της» και πίστευε πως ο συμβολισμός των παραμυθιών θα πρέπει να βασίζεται σε κάτι πιο γενικό και όχι απλά στις ιδιαίτερες ατομικές συγκρούσεις μεμονωμένων ατόμων.

Για τον Jung είναι δυνατόν, να αποκαλύπτουν και αρχέτυπα του «συλλογικού ασυνείδητου». Με τον όρο αυτόν αναφέρεται στις αρχέτυπες ιδέες που έχουν αποτυπωθεί από γενιά σε γενιά ως ένα πανανθρώπινο φαινόμενο και ο καθένας από εμάς τις κουβαλά μέσα του, ανεξάρτητα από την κοινωνία που προερχόμαστε. Τέτοιες αρχέτυπες ιδέες είναι για παράδειγμα, η τροφοδότης μητέρα-φύση, ο κύκλος της ζωής, το σκοτεινό και μαύρο άγνωστο ή το νερό σαν έκφραση αναγέννησης.

Κρυφοί συμβολισμοί στα παραμύθια

Αρκετά συχνά οι ήρωες των παραμυθιών πέφτουν σε βαθύ ύπνο ή πεθαίνουν πρόσκαιρα και ξαναγεννιούνται, όπως και η Ωραία Κοιμωμένη, η Χιονάτη και η Κοκκινοσκουφίτσα. Κάθε αφύπνιση ή αναγέννηση οδηγεί σε ένα υψηλότερο στάδιο ωριμότητας. Πιο συγκεκριμένα όμως, παρατηρούμε πολλούς κρυφούς συμβολισμούς στα πιο δημοφιλή παραμύθια:

Η ωραία κοιμωμένη

Η ωραία κοιμωμένη γεννήθηκε με την κατάρα στο 15ο έτος της ηλικίας της να τρυπηθεί στο δάχτυλο από ένα αδράχτι και να πέσει σε έναν βαθύ ύπνο για εκατό χρόνια. Για αυτό ο Βασιλιάς πατέρας της την έκλεισε σε έναν ψηλό πύργο, για να την προστατεύσει, αλλά τελικά η ηρωίδα τρυπιέται από ένα αδράχτι. Ο γοητευτικός πρίγκιπας έρχεται και με ένα φιλί ξυπνάει την ωραία Κοιμωμένη.

Οι συμβολισμοί είναι αρκετά εμφανείς όπως και το διδακτικό νόημα. Η ωραία κοιμωμένη βίωσε ως έφηβη την έμμηνο ρήση (τρύπημα δαχτύλου, αιμορραγία, ηλικιακό ορόσημο). Ο Βασιλιάς (ως βασιλιάς βιώνεται για κάθε κορίτσι ο πατέρας της) την κλείνει σε ένα ψηλό πύργο (οιδιπόδειο σύμπλεγμα, φαλλικός συμβολισμός). Όταν πλέον είναι ώριμη η πριγκίπισσα, ο γοητευτικός πρίγκιπας την ξυπνάει με ένα φιλί (ψυχοσεξουαλική ωριμότητα). Έτσι βλέπουμε πως απαιτείται ένα χρονικό διάστημα (συμβολικά 100 χρόνια ύπνου) ως αναγκαία προϋπόθεση για την διαμόρφωση μιας  ώριμης σεξουαλικής ενέργειας (libido).

Η Κοκκινοσκουφίτσα

Ένα μικρό κορίτσι, που φοράει ένα παλτό με κόκκινη κουκούλα, πηγαίνοντας προς το σπίτι της γιαγιάς της στο δάσος, παρασύρεται από τον κακό λύκο. Αυτός υποδύεται τη γιαγιά της, αφού προηγουμένως την είχε φάει, με σκοπό να φάει και το μικρό κορίτσι, γεγονός που συμβαίνει. Την τελευταία στιγμή, ένας καλός χωρικός σώζει τη κοκκινοσκουφίτσα, σκοτώνοντας τον λύκο.

Συνοψίζοντας το γνωστό παραμύθι, ο Μπρούνο Μπέτελχαϊμ, έγραψε πως «η Κοκκινοσκουφίτσα έχασε την παιδική της αθωότητα, συνάντησε τους κινδύνους που βρίσκονται μέσα της και στον κόσμο και την αντάλλαξε με τη σοφία που μπορούν να κατέχουν μονάχα όσοι «γεννήθηκαν δύο φορές»: εκείνοι που όχι μόνο υπερνίκησαν μια υπαρξιακή κρίση, αλλά και συνειδητοποίησαν ότι η ίδια τους η φύση τούς έσπρωξε σε αυτήν. Η παιδική αθωότητα της Κοκκινοσκουφίτσας πεθαίνει καθώς αποκαλύπτεται ο λύκος ως αυτό, που είναι και την καταπίνει. Όταν βγαίνει από την κοιλιά του λύκου, ξαναγεννιέται συνειδητοποιημένη πια».

Η Χιονάτη και οι επτά νάνοι

Το παραμύθι αναφέρεται σε ένα νεαρό κορίτσι, που χάνει τον πατέρα της και αναθρέφεται από την ζηλόφθονη μητριά της, ο οποία την εγκαταλείπει στο δάσος. Εκείνη βρίσκει καταφύγιο στο σπίτι επτά νάνων που τη συμπονούν και την περιθάλπουν, αλλά η μητριά της καταφέρνει να τη δηλητηριάσει με ένα μήλο. Η Χιονάτη μπαίνει σε ένα γυάλινο φέρετρο, ώσπου την σώζει ένας πρίγκιπας.

Η παραμονή της Χιονάτης (λευκή σαν το χιόνι - αγνότητα), στο σπίτι των νάνων, συμβολίζει την προσπάθεια των παιδιών να αποφύγουν το δύσκολο έργο της ενηλικίωσης. Η απουσία αλλαγής στη ζωή τους είναι ανάλογη με τη ζωή του παιδιού πριν από την εφηβική ηλικία. Έτσι οι νάνοι, καθηλωμένοι στη συνθήκη του αιώνιου παιδιού, δεν θα γευτούν ποτέ τη χαρά του έρωτα. Το μήλο συμβολίζει τον σεξουαλικό πειρασμό. Τρώγοντας το κόκκινο μέρος του μήλου, η Χιονάτη θέτει το τέλος της αθωότητάς της. Το παιδί μέσα της πεθαίνει και θάβεται σ’ ένα διαφανές φέρετρο. Ο ύπνος της Χιονάτης στο φέρετρο, που μοιάζει με τον θάνατο, είναι μια περίοδος κυοφορίας, η τελική φάση της προετοιμασίας δηλαδή της για την ωριμότητα. 

Η Σταχτοπούτα

Οι ρίζες του παραμυθιού βρίσκονται στην Αίγυπτο του 3ου αιώνα μ.Χ., όμως για πρώτη φορά καταγράφτηκε στην Κίνα τον 9ο αιώνα μ.Χ., πριν διαδοθεί στην Ευρώπη ως ένα λαϊκό παραμύθι από τη συλλογή των αδελφών Γκριμ.

Ένα ορφανό από μητέρα κορίτσι εξαναγκάζεται από την φθονερή μητριά και τις ζηλόφθονες αδελφές της να καθαρίζει τις στάχτες από το τζάκι. Όμως, μια καλή νεράιδα τη βοηθά να πάει στο χορό του βασιλιά. Το γοβάκι, που θα χάσει στη βιασύνη της, θα αλλάξει τη μοίρα της και θα οδηγήσει τον πρίγκιπα στο να την αναζητήσει και να την παντρευτεί.

Το παραμύθι αποκαλύπτει συμβολισμούς, όπως των προηγούμενων παραμυθιών. Ξεχωρίζει όμως για τα διδάγματά του, όπως η νίκη της απλότητας έναντι του ναρκισσισμού, ο μόχθος και οι πρωτοβουλίες που τελικά αποδίδουν, η πίστη στον εαυτό μας και πολλά άλλα.

Σημαντικότερο όλων είναι η υγιής ψυχική ανάπτυξη της ηρωίδας, η οποία χωρίς μνησικακία προς την μητριά της και τις θετές αδερφές της, καταφέρνει να ξεπεράσει τα εμπόδια που της έβαζαν και να εξελιχθεί. Όλα αυτά τα κατάφερε επειδή έλαβε αγάπη από την μητέρα της, πριν αυτή αποβιώσει.

Με τον τρόπο αυτόν το παραμύθι παρουσιάζει τα βήματα ανάπτυξης της προσωπικότητας και λειτουργεί παραδειγματικά και για τους γονείς υποδεικνύοντάς τους ότι για να ανεξαρτητοποιηθεί το παιδί τους πρέπει να του επιτρέψουν να αντιμετωπίσει μόνο του τα προβλήματα, διαφορετικά δεν θα αυτονομηθούν ως υπάρξεις, όπως ακριβώς οι θετές αδελφές της Σταχτοπούτας μένουν κακέκτυπα της μητριάς τους.

Συνοψίζοντας συμπεραίνουμε ότι η ψυχανάλυση μας καταδεικνύει, ότι τα παραμύθια μας γοητεύουν, διότι συμβολίζουν τις βασικές συγκρούσεις, τα συναισθήματα και τις επιθυμίες που είναι καθολικά βιώματα στην πορεία της ανθρώπινης ανάπτυξης.

Ωστόσο, η αξία του παραμυθιού καταστρέφεται όταν επεξηγείται διδακτικά, όταν δηλαδή εκπίπτει σε ηθικοπλαστική ιστορία όπως σημειώνει ο Μπρούνο Μπέτελχαϊμ. Το παραμύθι αποκτά την πλήρη σημασία του μόνο όταν το παιδί ή ο ενήλικας ανακαλύπτει διαισθητικά τα κρυμμένα νοήματά του, όταν το αναδημιουργεί ανάλογα με τις δικές του ανάγκες.

Πηγή: https://www.psychology.gr/psychologia-paidiou/6935-paramythia-kai-psyxanalysi.html

Η φωτιά της σωτηρίας, του Φιλίπ Λεβίν. Ραδιοφωνικό θέατρο

Απόψε η Διαδρομή θα σας παρουσιάσει ένα ακόμη επεισόδιο της σειράς αστυνομικών υποθέσεων, τη " Φωτιά της σωτηρίας" του Φιλίπ Λεβίν.

Το έργο αποτελεί παραγωγή της Κυπριακής Κρατικής Κρατικής Ραδιοφωνίας

Υπόθεση: 

Το τμήμα ελέγχων μιας μεγάλης ασφαλιστικής εταιρείας κατά την διάρκεια ελέγχου των συμβάσεων που υπογράφονται στα περιφερειακά της καταστήματα εντοπίζει την τροποποίηση ενός συμβολαίου η οποία δημιουργεί ανησυχία. Σύμφωνα με την τροποποίηση διπλασιάζεται το ποσό αποζημίωσης που θα λάβει ο ιδιοκτήτης μιας επιχείρησης κατασκευής ενδυμάτων σε περίπτωση φωτιάς. Ο βιομήχανος επικαλέστηκε το γεγονός ότι την εποχή αυτή στο εργοστάσιο υπάρχει διπλάσια ποσότητα ενδυμάτων απ΄οτι συνήθως. 

Οι φήμες λένε ότι η εταιρεία έχει στοκάρει μεγάλη ποσότητα καλοκαιρινών ενδυμάτων τα οποία δεν μπορεί να προωθήσει στην αγορά και με δεδομένο ότι η καλοκαιρινή σεζόν πλησιάζει στο τέλος της πιθανότατα η εταιρεία να οδηγηθεί σε οικονομική καταστροφή.

Η ασφαλιστική εταιρεία στέλνει τον ειδικό ντετέκτιβ Barnabie να επιβεβαιώσει για το αν στο εργοστάσιο τηρούνται οι κανόνες πυρασφάλειας που ορίζει το συμβόλαιο. (Greekradiotheater)

Παίζουν οι ηθοποιοί: Αντώνης Κατσαρίδης, Μαρούσα Αβραμίδου, Κώστας Τύμβιος, Χρήστος Παπαδόπουλος, Ανδρέας Μούστρας, Βούλα Πελεκάνου, Τάσος Τετελές, Ευτύχιος Πουλαΐδης.

Λίγα λόγια για τον συγγραφέα:

Ο Λεβίν γεννήθηκε το 1928 στο Ντιτρόιτ και πέθανε το 2015 στην Καλιφόρνια, ενώ παντρεύτηκε δύο φορές και απόκτησε τρία παιδιά. Το 1995 βραβεύτηκε με το Πούλιτζερ καλύτερου ποιητικού βιβλίου. Διακρίθηκε πολλές φορές κερδίζοντας πλήθος βραβείων. Υπήρξε τέλος μεταξύ άλλων και στιχουργός αρκετών γνωστών τραγουδιών.

Η μεταφόρτωση πραγματοποιήθηκε από το κανάλι "Ισοβιτης"

http://isobitis.com/theatro1/?p=2305

Όνειρα και Νεκρομαντεία στις τραγωδίες του Αισχύλου. Γράφει ο Παύλος Παπαδόπουλος.

  Στο παρόν άρθρο θα αναλύσουμε ορισμένες απόψεις των ανθρώπων της αρχαιότητας για τα όνειρα και τη Νεκρομαντεία. Θα αντλήσουμε υλικό από τις τραγωδίες Πέρσες και Χοηφόροι  του Αισχύλου. Σκοπός μας θα είναι να καταδείξουμε πως λειτουργούν τα όνειρα και οι πρακτικές της Νεκρομαντείας στη δραματουργική παραγωγή του Αισχύλου.

Ο Άδης αναφερόταν και ως Άιδης, Αιδωνεύς, Εύβουλος, Ευρύπυλος, Κλυμενος, Αγησίλαος, Κρατερός. και ήταν αόρατος χάρη στο κράνος που φορούσε. Η Αχερουσία λίμνη αποστραγγίστηκε το 1960...

 Για τα όνειρα οι αρχαίοι Έλληνες είχαν καταρχήν την άποψη ότι είχαν θεραπευτικές ιδιότητες. Οι αρχαίοι πίστευαν ότι κοιμώμενοι στο ναό, όντας άρρωστοι θα τους αποκαλύπτονταν η θεραπεία μέσω κάποιου ονείρου (εγκοίμηση). Η εγκοίμηση γινόταν σε ειδικούς τόπους (σπήλαια, χάσματα της γης, ιερά) όπου ήταν δυνατή η επικοινωνία με τους νεκρούς, τα χθόνια πνεύματα ή τους θεούς, μιας και τα χάσματα της γης αποτελούν για την αρχαϊκή αντίληψη μια πύλη για τον Κάτω Κόσμο. Πέρα από τα φαντάσματα και τα είδωλα, το όνειρο κατά τις αντιλήψεις των αρχαίων παρουσίαζε και αλήθειες.

  Η Νεκρομαντεία είχε πανάρχαιες ρίζες στην αρχαιοελληνική παράδοση. Μέσω αυτής επικαλούνταν τους νεκρούς για μαντικούς σκοπούς, η συσχέτιση της Νεκρομαντείας με τη μαντική είναι αδιαμφισβήτητη. Η μαντική εμπειρία οδήγησε στην τεχνική αναζήτηση πληροφοριών μέσω των ονείρων. Το σύστημα των ονειροκριτικών, κάνει καίριες όμως διακρίσεις στην αποκρυπτογράφηση των ονειρικών συμβόλων, ανάλογα με μεταβλητές όπως το επάγγελμα και η κοινωνική θέση ή τα έθιμα της πόλης του ονειρευόμενου.

  Η πίστη των αρχαίων Ελλήνων στην αθανασία της ψυχής σχετίζονταν με τη Νεκρομαντεία. Βασίζεται στην πεποίθηση ότι η επικοινωνία με τα μέλη που δεν ανήκουν πλέον στη σφαίρα του φυσικού κόσμου μπορεί να προσφέρει στους θνητούς πληροφορίες που δε θα μπορούσαν να αποκτήσουν διαφορετικά, για το λόγο αυτό οι ψυχές ανακαλούνται από τον Κάτω Κόσμο. Η Νεκρομαντεία συνδέεται επίσης ξεκάθαρα και με την αρχαία ελληνική μαγεία. Η σύνδεση της Νεκρομαντείας με τη μαγεία προκύπτει από το γεγονός ότι ο νεκρός εξαναγκάζεται να εμφανιστεί, για να δώσει τους χρησμούς, ακριβώς όπως στη μαγεία οι θεότητες και οι φυσικές δυνάμεις εξαναγκάζονται να πράξουν τα όσα τους ζητούν οι μάγοι.

Η Εριχθώ

  Τα όνειρα στον Αισχύλο θα θεωρηθούν μηνύματα των νεκρών. Οι νεκροί θα δώσουν, κατά βάση, τη σοφία τους για το παρόν, ενώ δε θα είναι ξεκάθαρη η γνώση που κατέχουν οι νεκροί. Στους Πέρσες περιγράφεται διεξοδικά (στίχ. 176-200) το εφιαλτικό όνειρο της βασίλισσας Ατόσας. Η βασίλισσα, με την εμφάνιση της θα πει: «Πάντα πολλά όνειρα νυχτερινά βλέπω, αφότου ο γιος μου ετοίμασε στρατό και για των Ιώνων τη γη τράβηξε να την κουρσέψει θέλοντας· ωστόσο ως τώρα δεν είδα τόσο φανερό όνειρο όσο της νύχτας που μας πέρασε και θα σου το πω». Έτσι η Ατόσα, γυναίκα του Δαρείου και μητέρα του Ξέρξη διηγείται το εφιαλτικό όνειρο που είδε και την τάραξε και αποφασίζει να εξευμενίσει τους θεούς με προσφορές.  Το όνειρο της βασίλισσας αποτελεί πρόρρηση της καταστροφής εξαιτίας, κυρίως της αλαζονείας του Ξέρξη, και ειδικότερα της προσπάθειας ζεύξης Ασίας Ευρώπης από αυτόν.

  Ο Αισχύλος θα χρησιμοποιήσει έντεχνα τις προειδοποιήσεις των ονείρων. Η Ατόσα στους Πέρσες θα ζητήσει συμβουλή από τους γέροντες του Χορού για το κακό όνειρο που έχει δει το προηγούμενο βράδυ. «Σ’ αυτά μια που είναι έτσι, του λόγου μου σύμβουλοι γίνετε για χάρη μου, Πέρσες, έμπιστοι μου γέροντες· γιατί όλες οι καλές συμβουλές για μένα είναι από εσάς». Στο πρώτο στάσιμο των Περσών, θα έρθουν στο προσκήνιο τα ανησυχητικά όνειρα που φέρνουν την καταστροφή. Έτσι ο Χορός θα μιλήσει με επιφυλάξεις στη βασίλισσα, ως εξής: «Μητέρα δε θέλουμε με λόγια ούτε να σε φοβίσουμε πολύ ούτε θάρρος να σου δώσουμε. Στους θεούς παρακαλώντας πάνε αν είδες όνειρο κακό· ζήτησε τους αυτό να το ξορκίσουν, και να γίνει το καλό, για σένα και για τα δικά σου παιδιά, για τη χώρα, για όλους τους αγαπημένους».

  Στις Χοηφόρους το όνειρο της Κλυταιμνήστρας με το φίδι θα ερμηνευτεί από τον Ορέστη ότι αυτός είναι το φίδι και τη σκοτώνει. Ο Ορέστης λέει: «με βία θα χαθεί κι αυτή· κι εγώ θα γίνω φίδι κι αυτή θα τη σκοτώσω όπως λέει το όνειρο αυτό». Ο Ορέστης, λοιπόν, συνδιαλέγεται με την κορυφαία του Χορού με αντικείμενο την εξήγηση του ονείρου της Κλυταιμνήστρας, και εκεί αποκαλύπτει το σχέδιο του ερμηνεύοντας το όνειρο. Στον Αισχύλο οι χρησμοί ή το όνειρο φαίνονται απλώς να ενισχύουν το φόβο ή τις προσδοκίες των σκηνικών προσώπων.

Χοηφόροι, σε σκηνοθεσία Λίλλυ Μέλεμε

  Αργότερα, στο ίδιο έργο, έρχεται η επιβεβαίωση από την Κλυταιμνήστρα τη στιγμή που τη σκοτώνει ο Ορέστης: «Αλήθεια, πολύ μάντης ήταν ο φόβος από το όνειρο». Ο Χορός επιβραβεύει τον Ορέστη ότι ελευθέρωσε το Άργος, με έμμεση αναφορά στο όνειρο της Κλυταιμνήστρας και έτσι μπορεί κανείς να συμπεράνει ότι οι ψυχές των νεκρών, εν προκειμένω του Αγαμέμνονα, έχουν δύναμη να στείλουν μηνύματα ή να ζητήσουν εκδίκηση μέσω των ονείρων: «Την πόλη ολόκληρη των Άργειων ελευθέρωσες κόβοντας εύκολα το κεφάλι των δύο φιδιών». Ενώ ο Ορέστης βλέπει τις Ερυνίες: «Α,α! Γυναίκες υπηρέτριες αυτές εδώ σαν τις γοργόνες σταχτόμαυρα ντυμένες και πλακομαζωσμένες με πλήθος από φίδια· δε μπορώ να μείνω άλλο εδώ». Στην πραγματικότητα η γλώσσα των ονείρων και του χρησμού, η ερμηνεία και η επίτευξη του σκοπού διαμορφώνει πολλές τραγωδίες του Αισχύλου.

  Η νεκρομαντεία σχετίζονταν με την ηρωολατρεία, ήταν η επικοινωνία με τους ένδοξους νεκρούς. Η αντίληψη περί επικοινωνίας με τους νεκρούς υπήρχε ήδη σταθεροποιημένη από τον 8^ο αιώνα (Νεκυία, Οδύσσεια). Ο Όμηρος κάνει την πρώτη φιλολογική αναφορά πριν από τον 8^ο αιώνα. Στη σκηνή της ανάδυσης του φαντάσματος του Δαρείου στους Πέρσες είναι έντονο το ύφος της Νεκυομαντείας.

  Σε γενικές γραμμές η μαγεία κατακρίνεται στην τραγωδία της κλασικής περιόδου. Ο Οιδίποδας απευθύνεται στον Τειρεσία: «Με ύπουλη ενέργεια ζητάει να μου στερήσει, στέλνοντας μου έναν τέτοιο πανούργο απατεώνα». Ενώ στον Ορέστη του Ευριπίδη η απορία του Φρυγά σκλάβου είναι αν η εξαφάνιση της Ελένης οφείλεται ή απατεώνα σκλάβο: «Δεν ξέρω πώς - με τίποτα αλοιφές που φτιάχνουνε οι μάγισσες, με ξόρκια ή με θέλημα θεού... πάντως στο σπίτι δεν ήτανε... Καπνός! »

  Η βασίλισσα Ατόσα ζητά, στους Πέρσες από το Χορό να φέρει στον πάνω κόσμο το Δαρείο. Στο σημείο αυτό λαμβάνει χώρα μια σκηνή νεκρομαντείας. Ο Χορός αφήνεται σε μια παράξενη μιμική, βίαιη, λέγοντας συγχρόνως παράξενα λόγια και ονοματοτοπίες. Αυτή η μαγική δύναμη του άγριου τραγουδιού κάνει το Δαρείο να βγει από τον τάφο. «Βασιλιά μου παλιέ έλα, φτάσε· έλα στην κορυφή του τάφου σου σηκώνοντας του ποδιού σου το κροκόβαφο σαντάλι και της βασιλικής τιάρας σου το φαλακρό φανερώνοντας». Η μαγική επίκληση του Χορού θα έχει ως αποτέλεσμα την ανάδυση του Δαρείου από τον τάφο.

Πέρσες του Αισχύλου

  Για το κάλεσμα της ψυχής του Δαρείου από τον τάφο προσφέρονται χοές από την Ατόσα, και γίνεται παράκληση για την καλοσύνη των χθόνιων θεών. Λαμβάνει χώρα η σκηνή της νεκρομαντείας. Η μετάβαση στον άνω κόσμο όπως λέει και ο ίδιος ο Δαρείος δεν είναι εύκολη. Ο Δαρείος θα πει μόλις εμφανιστεί στον κόσμο: «Κι εσείς θρηνείτε, καθώς στέκεστε δίπλα στον τάφο μου, με θρήνους τρανούς που τις ψυχές σηκώνουν απ' τον Άδη, πονετικά με κράζετε όμως δεν είναι εύκολο να βγεις από κει οπωσδήποτε κι οι θεοί του κάτω κόσμου να παίρνουν είναι πιο καλοί παρά πίσω να δίνουν».

  Ο Δαρείος θα μιλήσει για τα μελλούμενα εξαιτίας κάποιων χρησμών που κατείχε ενώ ζούσε. Ο νεκρός βασιλιάς επιβεβαιώνει ότι πραγματοποιήθηκαν οι προβλέψεις των θεών: «Αλίμονο, ήρθε των χρησμών η επαλήθευση στου παιδιού μου την κεφαλή έριξε ο Δίας το τέλος των  χρησμών κι εγώ βέβαια έλεγα πως ύστερα από καιρό πολύ θα τελειώσουν οι θεοί αυτά». Σε καμία περίπτωση δεν προφητεύει αλλά συμπεραίνει και δίνει πολλές συμβουλές. Σύμφωνα με τις αντιλήψεις οι νεκροί κατέχουν γνώσεις που κατείχαν ως ζωντανοί. Ενώ γενικά οι νεκροί απαιτούν κανονικές κηδείες. Αν τιμηθούν σωστά οι νεκροί θα βοηθήσουν τους ζωντανούς, σε περίπτωση που αυτό χρειαστεί. Έτσι γίνεται αντιληπτό και ότι υφίστανται κατά τις αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων και δοσοληψίες μεταξύ ζωντανών και νεκρών.

   Η εμφάνιση του Δαρείου επί σκηνή συμβολίζει την ανάκληση της συλλογικής μνήμης ενός λαού (στίχ. 769-786), δηλαδή την ιστορική μνήμη. Αυτό ενέτεινε ακόμη περισσότερο τη βασική λειτουργία του έργου που είναι η συστηματοποιημένη δραστηριοποίηση όχι θρησκευτικών ή παραθρησκευτικών αντιλήψεων όπως η επικοινωνία με τους νεκρούς, αλλά πνευματικών και ηθικών αξιών όπως η Ύβρις και η Δίκη. Δίνοντας έτσι μια έντονη αστική διάσταση, όπως η ιστορική συνείδηση.

 

Οδυσσέας και Τειρεσίας στον Άδη

  Συμπερασματικά, τα όνειρα κατά την κλασική εποχή αλλά και γενικά στην αρχαιότητα θεωρούνταν ότι είχαν θεραπευτικές ιδιότητες. Η Νεκρομαντεία, που απασχόλησε και τους τρεις τραγικούς ποιητές,  συνδέθηκε με τη μαντική και τη μαγεία. Στους Πέρσες, ο Αισχύλος θα μας διδάξει ότι τα μηνύματα των νεκρών περιλαμβάνουν προειδοποιήσεις, καθώς επίσης και ότι οι νεκροί κατέχουν γνώσεις που είχαν ως ζωντανοί. Στις Χοηφόρους, τέλος, το όνειρο της Κλυταιμνήστρας θα έχει σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της υπόθεσης της τραγωδίας.

-Ο Παύλος Παπαδόπουλος γεννήθηκε το 1978 στη Δράμα, μεγάλωσε στις Σέρρες και έζησε στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Από το 1996 εργάζεται στο δημόσιο σε διάφορες διοικητικές θέσεις. Είναι απόφοιτος της Σχολής Αξιωματικών της Ελληνικής Αστυνομίας, της Σχολής Αστυφυλάκων της Αστυνομικής Ακαδημίας, της Σχολής Επιμόρφωσης και μετεκπαίδευσης ΕΛ.ΑΣ., και της Σχολής Ελληνικού Πολιτισμού, του Τμήματος Ανθρωπιστικών. Σπουδών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Μιλάει Αγγλικά και Γερμανικά.

Η τέχνη της μαντικής στη συγγραφή του Αισχύλου. Γράφει ο Παύλος Παπαδόπουλος.

   Η μαντική και τα μαντεία κατείχαν σπουδαία θέση στην καθημερινότητα των αρχαίων Ελλήνων, σε όλη τη διάρκεια της αρχαιότητας. Ο Αισχύλος στο έργο του  παραθέτει αρκετές πληροφορίες για τη χρήση και την προέλευση της μαντικής τέχνης. Θα χρησιμοποιήσουμε χωρία από τα έργα Προμηθέας Δεσμώτης και Αγαμέμνων, προκειμένου να αντλήσουμε πληροφορίες σχετικές με τη μαντική.

  Οι άνθρωποι στην αρχαιότητα είχαν την πεποίθηση ότι γεγονότα της ζωής τους καθορίζονταν από τη θέληση των θεών. Η ανάγκη για την πρόβλεψη του μέλλοντος καλύπτονταν από τη μαντική και τα μαντεία, ιερούς, δηλαδή τόπους υπό την προστασία των θεών οπού εκεί κυρίως φανέρωναν τη θέληση τους. Οι μάντεις είχαν μεγάλη υπόληψη και τους συμβουλεύονταν τακτικά. Η αμφισβήτηση της μαντικής τέχνης από τον οποιοδήποτε θα κινούσε υποψίες για αθεΐα.

  Ένας μεγάλος αριθμός χρησμών μας είναι γνωστός στη σημερινή εποχή. Οι χρησμοί που έδιναν οι μάντεις, θεωρούνταν αυθεντικοί και παρουσιάζονταν σε απλή μορφή, δεν είχαν κανενός είδους αμφισημία, δεν περιείχαν προγνώσεις ούτε προφητείες, αλλά επρόκειτο κυρίως για θρησκευτικούς κανονισμούς. Η καταφυγή στη μαντική τέχνη στην αρχαία Ελλάδα ήταν μια διαδεδομένη πρακτική, τόσο σε επίπεδο ατόμων όσο και σε επίπεδο πόλεων. Οι μαντικές τεχνικές, αν και εξαιρετικά πολυποίκιλες, διακρίνονται ουσιαστικά σε δύο ομάδες, εξαιρετικά άνισες μεταξύ τους αφενός οι διαφορετικοί χειρισμοί και η παρατήρηση οιωνών. Οι χρησμοί υπήρξαν τελικά θεϊκές επιταγές που δεν υπόκειντο σε επεξεργασία από το μάντη ή τα μαντεία.

Ο πίνακας αναπαριστά διαδικασία Καπνομαντείας: Ως μέθοδος μαντικής, η καπνομαντεία εξέταζε το καπνό που έβγαινε από τα φλεγόμενα αντικείμενα. Επιπλέον, υπήρχε και η μαντεία δι’ εμπύρων, κατά την οποία εξεταζόταν η συμπεριφορά της φωτιάς αλλά και η συμπεριφορά του αντικειμένου που δεχόταν την ενέργεια της φωτιάς.

  Ο θεός Απόλλων ήταν συνδεδεμένος με τη μαντική τέχνη. Σε όποιο μέρος εμφανίστηκε ο Απόλλωνας ήταν συνδεδεμένος με την προφητεία. Υπήρξαν πάρα πολλά προφητικά ιερά. Στην κλασική περίοδο η φήμη των Δελφών έτεινε να επισκιάσει όλα τα άλλα κέντρα τόσο όμως κατά την αρχαϊκή περίοδο, όσο μακριά φτάνουν οι ενδείξεις μας, όσο και κατά τους ελληνιστικούς χρόνους, που η επίδραση των Δελφών ελαττώθηκε και προσέλαβε τοπικό χαρακτήρα, άλλα μαντεία υπήρχαν και ανθούσαν.  Οι ιερείς του Απόλλωνα απαιτούσαν παρθενία από τις Πυθίες ιέρειες των Δελφών που εκλαμβάνονταν ως σύζυγοι του Απόλλωνα· αλλά ένας πιστός αποπλάνησε μία από αυτές και δημιουργήθηκε σκάνδαλο, και ύστερα απ’ αυτό οι ιέρειες έπρεπε να είναι τουλάχιστον πενήντα ετών κατά την εγκατάσταση τους, αν και εξακολουθούσαν να ντύνονται σαν νύφες. Στο έργο του Αισχύλου Ικέτιδες, πραγματοποιείται από μία ιέρεια επισκόπηση της ιστορίας του μαντείου των Δελφών (θα αναφερθούμε σε επόμενο κεφάλαιο).

  Στον Προμηθέα Δεσμώτη, ο Αισχύλος αναφέρει ότι την τέχνη της μαντικής έδωσε ο Τιτάνας Προμηθέας στους ανθρώπους: «και τους ποικίλους τρόπους της μαντικής διευθέτησα και έκρινα πρώτος ποια εκ των ονείρων επαληθεύονται· και τους δυσδιάκριτους οιωνούς των λόγων εδίδαξα εις αυτούς· και τα εν οδώ συναπαντήματα». Ο Προμηθέας γενικά προφητεύει το μέλλον της Ιούς, την απαλλαγή της από το μαρτύριο, την περιπλάνηση της και τη γέννηση του σωτήρα του από αυτή.

  Στο επεισόδιο της Ιούς (στίχ. 609-876) θα προβληθεί, επομένως, η άλλη πλευρά του πολύμορφου δώρου του Προμηθέα: η μαντική του τέχνη και η διαγνωστική του ικανότητα. Και πάλι ο λόγος του Προμηθέα γίνεται δημιουργός συνείδησης ιστορικού χρόνου· γεφυρώνει το παρελθόν, παρόν και απώτερο μέλλον. Θα αναφερθεί μια σειρά από όνειρα και χρησμούς. Η Ιώ θα πει στον Προμηθέα αναφερόμενη στο διωγμό που υπέστη: «Εις αυτά του Λοξίου τα μαντεύματα με εξεδίωξε και με απέκλεισε της οικίας, δίχως να θέλω, δίχως να το θέλει· αλλά εξηνάγκαζε αυτόν του Διός ο χάλινος, να πράττη ταύτα».

  Η Κασσάνδρα στον Αγαμέμνονα ιστορεί πως ο Απόλλωνας την ενέπνευσε στη μαντική τέχνη: «Στην τέχνη μ’ έβαλε ο μάντης Απόλλων», θα πει μα σαφήνεια. Η Κασσάνδρα είναι καταδικασμένη να γνωρίζει το τέλος της. Έτσι θα απευθυνθεί στον Απόλλωνα λέγοντας τα εξής: «Απόλλωνα, Απόλλωνα, οδηγέ και αποτελειωτή μου! Μ’ αποτελείωσες όχι με κόπο δεύτερη φορά!». Η μάντισσα αρχίζει να μιλάει με μια κραυγή οδύνης προς τον Απόλλωνα, του οποίου το σύμβολο βλέπει μπροστά στην πόρτα του παλατιού. Με τη μαντική της όραση βλέπει ξεκάθαρα το προσχεδιασμένο έγκλημα. Το λουτρό το δίχτυ το θανάσιμο πλήγμα.

  Ο σιγανός θρήνος της Κασσάνδρας, στον Αγαμέμνονα αποτελεί μια επίκληση της μάντισσας στον Απόλλωνα. Σε ένα παραληρηματικό κύμα προφητείας τραγουδά για τα από καιρό σφαγμένα παιδιά, βλέπει το φόνο που γίνεται μες το παλάτι, ακούει τις Ερινύες να τραγουδάνε από χαρά και τις βλέπει να χορεύουν στη σκεπή και, τέλος με στυφή θλίψη θρηνεί το χαμό της και το ξεκλήρισμα του Ατρέα. Η Κασσάνδρα θα πει σχετικά με τα σφαγμένα παιδιά: «Αυτά τα βρέφη που κλαιν για τη σφαγή τους, σάρκες ψημένες και απ’ τον πατέρα φαγωμένες». Για το φόνο που πρόκειται να γίνει στο παλάτι από την Κλυταιμνήστρα θα πει: «Αλίμονο τρισάθλια, αυτό λοιπόν θα κάνεις; Το σύντροφο της κλίνης σου τον άντρα σου! Λούζοντας τον σε λουτρό- πώς να το πω στο τέλος;». Ενώ για την επερχόμενη παρουσία των ερινυών η Κασσάνδρα θα πει: «Έχοντας πιει, έτσι που να αποθρασυνθεί πιο πολύ ο αχόρταγος όμιλος των Ερινυών, που δύσκολα έξω πετιέται. Στρογγυλοκαθισμένες αυτές μέσα στο σπίτι υμνούν τον ύμνο που αρχή έκανε των συμφορών».

  Έτσι, λοιπόν, η Κασσάνδρα ξεσπάει σε μια πλημμύρα προφητείας. Βλέπει καθαρά και ξάστερα όλα τα εγκλήματα που έγιναν στο καταραμένο τούτο παλάτι, τα περασμένα, τα τωρινά και τα μελλούμενα. Βλέπει τις Ερινύες να χορεύουν στη στέγη του και ακούει όλους τους ολολυγμούς, που εκφράζουν τη χαρά τους. Και τέλος μπαίνει μέσα η ίδια για να αντικρούσει το πεπρωμένο της. Λίγο πριν αποχωρήσει από τη σκηνή η Κασσάνδρα θα αναφωνήσει προς το Χορό: «Όμως θα μπω μες το παλάτι, για να θρηνήσω τη δική μου και του Αγαμέμνονα τη μοίρα. Μου αρκεί όσο έζησα! αχ ξένοι μου!»

  Στην Αυλίδα εμφανίστηκαν δύο αετοί που κατασπάραξαν μια έγκυο λαγίνα, μαζί με το ζωντανό καρπό της. Ο Κάλχας συσχετίζει το σημάδι με την άλωση της Τροίας, ταυτόχρονα όμως  -ξανά η αισχύλεια διπλή όψη- μήπως η Άρτεμη (εδώ τόσο ταιριαστή η πότνια θηρίων) αγανακτισμένη για την εξόντωση του φτωχού ζώου, απαιτήσει μια άλλη προσφορά που θα προκαλέσει φοβερό μίσος. «Μοίρα βαριά, αν δεν υπακούσω βαριά πάλι, αν σφάξω το τέκνο μου, τη χάρη του σπιτιού μου, ολύνοντας με αίμα παρθενικό τα πατρικά χέρια μου δίπλα στο βωμό». Εμφανίζονται δύο αετοί –κατάμαυρος ο ένας, με λευκή ουρά ο άλλος- που κατασπαράζουν μια λαγουδίνα ετοιμόγεννη. Ο μάντης Κάλχας ερμηνεύει τον οιωνό: οι αετοί είναι οι γιοι του Ατρέα, ο Αγαμέμνονας και ο Μενέλαος, ενώ η λαγουδίνα είναι η Τροία. Οι αετοί θα νικήσουν στον πόλεμο και θα κατακτήσουν την Τροία.  Η Άρτεμις στο ξεκίνημα της τρωικής εκστρατείας οργίζεται και απαιτεί τη θυσία της Ιφιγένειας. Θυσία που ξυπνά όμως το πνεύμα εκδίκησης στο παλάτι.

  Αξίζει, επίσης, να αναφερθεί και ένα απόσπασμα, που αφορά τη μαντική. από ένα χαμένο έργο του Αισχύλου, τον Γλαύκο Ποτνιέα. Στο έργο αναφέρεται ότι ο ψαράς Γλαύκος έφαγε ένα μαγικό βοτάνι και έγινε μάντης, ενώ μετατράπηκε σε θαλάσσια θεότητα. Την πληροφόρηση αυτή τη δίνει ο Στράβων, στα Γεωγραφικά.

  Οι άνθρωποι της αρχαιότητας ήταν πεπεισμένοι ότι η ζωή τους καθορίζονταν από τη θέληση των θεών. Μέσα από το έργο του Προμηθέα Δεσμώτη πληροφορούμαστε ότι ο Τιτάνας ήταν αυτός που δίδαξε τη μαντική τέχνη. Στον Αγαμέμνονα τέλος, η παρουσία της Κασσάνδρας μας παρέχει στοιχεία για τη λειτουργία της μαντικής.

 

 Πηγές:

1)    Αισχύλος, Αγαμέμνων, μετάφρ. Γ. Μαυρόπουλος, εκδ. Ζήτρος, Θεσσαλονίκη 2007.

2)    Αισχύλος, Προμηθέας Δεσμώτης, μετάφρ. Α. Τζιροπούλου-Ευσταθίου, εκδ. Γεωργιάδη, Αθήνα 2001.

3)    ΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ Α., Προμηθεύς Δεσμώτης  και Λυόμενος του Αισχύλου, εκδ. Παπαδήμα, Αθήνα 1973.

4)    ΚΟΓΙΑ Λ., Φόνοι συγγενικών προσώπων στην αρχαία ελληνική τραγωδία, Μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία, Ρόδος 2019

5)    Μήλιος Α., Μπιργαλιάς Ν., Παπαευθιμίου Ε., Πετροπούλου Α., Δημόσιος και ιδιωτικός βίος στην Ελλάδα, τ.1: Από την αρχαιότητα εώς και τα μεταβυζαντινά χρόνια, εκδ. Ε.Α.Π., Πάτρα 2000.

6)    Lesky A., Η τραγική ποίηση των αρχαίων Ελλήνων τ.1, από τη γέννηση του είδους μέχρι το Σοφοκλή, μετάφρ. Ν. Χουρμουζιάδη, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα 1987.

7)    PARKE H. W., Τα ελληνικά μαντεία, μετάφρ. Α. Βόσκος, εκδ. Καρδαμίτσα, Αθήνα 2000.

8)    THOMSON G., Το αειθαλές δέντρο, μετάφρ. Χ. Αλεξίου, εκδ. Κέδρος, Αθήνα 2002.

9)    Zaidman L.B., Pantel P.S., Η θρησκεία στις ελληνικές πόλεις της κλασικής εποχής, μεταφρ. Κ. Μπούρας, εκδ. Πατάκη, Αθήνα 2009.

10) GRAVES R., Οι ελληνικοί μύθοι, τ. 1, εκδ. Πλειάς-Ρούγκας, μετάφρ. Λ. Ζενάκος Αθήνα 1979, σελ. 206.

 

-Ο Παύλος Παπαδόπουλος γεννήθηκε το 1978 στη Δράμα, μεγάλωσε στις Σέρρες και έζησε στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Από το 1996 εργάζεται στο δημόσιο σε διάφορες διοικητικές θέσεις. Είναι απόφοιτος της Σχολής Αξιωματικών της Ελληνικής Αστυνομίας, της Σχολής Αστυφυλάκων της Αστυνομικής Ακαδημίας, της Σχολής Επιμόρφωσης και μετεκπαίδευσης ΕΛ.ΑΣ., και της Σχολής Ελληνικού Πολιτισμού, του Τμήματος Ανθρωπιστικών. Σπουδών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Μιλάει Αγγλικά και Γερμανικά.