Η Μάχη του Κουρσκ

Τον Φεβρουάριο του 1943 ο Μάνσταϊν πρότεινε στον Χίτλερ να αφήσουν στον Κόκκινο Στρατό την πρωτοβουλία επιθέσεων κατά της ελαστικής γερμανικής άμυνας ώστε να μπορέσουν οι Γερμανοί διοικητές να εκμεταλλευτούν την υπεροχή τους σε ευελιξία, οργάνωση και τακτική σε μάχες υπό συνθήκες ευμετάβλητες. 

Ο Χίτλερ προτίμησε να εξαπολύσει άλλη μια επίθεση: επέλεξε, για άλλη μια φορά, μια μεγάλη κυκλωτική κίνηση, αυτή τη φορά για να περικυκλώσει τις ισχυρές σοβιετικές δυνάμεις που βρίσκονταν στην εξέχουσα του Κουρσκ. Η γερμανική διοίκηση καθόρισε μια ημερομηνία στις αρχές του Μαΐου.

 Όμως ο Χίτλερ καθυστέρησε την επίθεση επί δύο μήνες, για να συγκεντρώσει περισσότερα νέα άρματα μάχης, τύπου V ή "Panther" και τύπου VI ή "Tiger", και το θωρακισμένο αυτοκινούμενο πυροβόλο "Ferdinand". Το "Panther" διέθετε πυροβόλο 75 χιλιοστών και αποτελεσματική μετωπική θωράκιση, αλλά και ευάλωτα πλευρά· το "Tiger" ήταν απρόσβλητο μετωπικά και διέθετε το τρομερό πυροβόλο των 88 χιλιοστών. 

Το "Ferdinand" (που πήρε το όνομά του από τον Φέρντιναντ Πόρσε) ήταν ένα πυροβόλο 88 χιλιοστών τοποθετημένο σε αμάξωμα Tiger. Η πλήρης απουσία δευτερεύοντος οπλισμού το καθιστούσε ευάλωτο στο πεζικό. Ακόμη και μέχρι τον Ιούλιο, οι δοκιμές αυτών των όπλων δεν είχαν ολοκληρωθεί. Μέσω του εξαίρετου δικτύου πληροφοριών που διέθεταν -κάποιεςπληροφορίες προέρχονταν από τους Βρετανούς, κάποιες άλλες από τις υπηρεσίες υποκλοπής σημάτων που είχαν αναπτύξει οι Σοβιετικοί ειδικοί- οι Ρώσοι γνώριζαν τις δυνάμεις και τις προθέσεις του εχθρού. Οι Γερμανοί, από την πλευρά τους, παρατήρησαν την αυξανόμενη συγκέντρωση ρωσικών δυνάμεων στον απειλούμενο τομέα. Οι σύμβουλοι του Στάλιν τον έπεισαν να περιμένει τη γερμανική επίθεση. Οι Ρώσοι κατασκεύασαν

καλοσχεδιασμένες αμυντικές θέσεις και σε μεγάλο βάθος. Και οι δύο πλευρές ενίσχυσαν

πλήρως τις μονάδες τους, τις εφοδίασαν με καινούργιο εξοπλισμό και συσσώρευσαν

αποθέματα εφοδίων.

Στις 4 Ιουλίου 1943 εξαπολύθηκε η γερμανική επίθεση από τον νότο και την επομένη

ακολούθησε επίθεση από βορρά. Οι Γερμανοί διοικητές σκόπευαν με τις δύο διεισδύσεις

τους να συναντηθούν γύρω από το Κουρσκ, έναν οδικό και σιδηροδρομικό κόμβο, και να

αποκόψουν έτσι τουλάχιστον πέντε ρωσικές στρατιές. Η προηγούμενη μακρά καθυστέρηση,

όμως, είχε επιτρέψει τεράστιες συγκεντρώσεις στρατευμάτων. Συνολικά ο Κόκκινος Στρατός

αριθμούσε πάνω από έξι εκατομμύρια αξιωματικούς και άνδρες, από τα οποία τεσσεράμισι

εκατομμύρια άνδρες στα θέατρα του πολέμου· οι Γερμανοί είχαν γύρω στα τρία

εκατομμύρια άνδρες στο ανατολικό μέτωπο.

 Στην εξέχουσα του Κουρσκ, και στις εφεδρείες που είχε συγκεντρώσει η σοβιετική Ανώτερη Διοίκηση, υπήρχαν περίπου 1.300.000 άνδρες, συμπεριλαμβανομένων και όλων σχεδόν των ρωσικών θωρακισμένων μονάδων. Σε επιθέσεις κατά περιορισμένων τομέων, οι Γερμανοί απασχολούσαν περίπου 600.000 άνδρες, με 18 μεραρχίες πάντσερ ή μεραρχίες πάντσερ-γρεναδιέρων (η νέα ονομασία των μηχανοκίνητων μεραρχιών πεζικού) και 15 μεραρχίες πεζικού, όλες με πλήρη δύναμη για

τις επιθέσεις-τανάλια από βορρά και νότο. Οι Γερμανοί χρησιμοποίησαν πάνω από 2.500

άρματα και πυροβόλα και οι Ρώσοι 3.000 ή περισσότερα (συμπεριλαμβανομένων και

μερικών από τα νέα βαριά KV-85). Στον αέρα οι Ρώσοι είχαν περισσότερα από τα 1.800

αεροσκάφη των Γερμανών, και με ποιότητα σαφώς βελτιωμένη. Τα φορτηγά οχήματα που

είχαν στείλει οι δυτικοί Σύμμαχοι συνέβαλαν -αποφασιστικά, ίσως- στη ευελιξία των

ρωσικών δυνάμεων: πάνω από 100.000 καμιόνια είχαν παραλάβει οι Ρώσοι πριν από το

Κουρσκ. Τα αξιόπιστα και γερά αμερικανικά φορτηγά ήταν ό,τι έπρεπε για τις συνθήκες στη

Ρωσία, και χάρη σ' αυτά ο Κόκκινος Στρατός μπορούσε να ρίχνει στη μάχη περισσότερες

δυνάμεις και να επιχειρεί με μεγαλύτερη ευελιξία. Το γεγονός ότι ο συνολικός αριθμός

φορτηγών που  παρήγαγε η Γερμανία μ έσα σ το 1 943 ή ταν μ όνο 8 2.000, δείχνει πόσο

σημαντική ήταν η συμμαχική βοήθεια.

Η γερμανική περικύκλωση απέτυχε - η τανάλια δεν έκλεισε. Οι επιθέσεις από βορρά και

από νότο επιβραδύνθηκαν και η επιδιωκόμενη συντριβή των Σοβιετικών μετατράπηκε σε

πόλεμο αμοιβαίας φθοράς μεγάλης κλίμακας. Στις 12 Ιουλίου τέσσερις ρωσικές στρατιές

εξαπολύουν μια επίθεση αντιπερισπασμού κατά του Μπριάνσκ και του Ορέλ, βορείως της

εξέχουσας του Κουρσκ. Στις 13 Ιουλίου, ο Χίτλερ συγκέντρωσε τους διοικητές των δύο

γερμανικών Ομάδων Στρατιών στο αρχηγείο του, και τους διέταξε να διακόψουν την

επίθεση για να απελευθερώσουν μεραρχίες για τη δύση (μεταξύ των οποίων και μερικές

από τις άριστες μηχανοκίνητες μεραρχίες Ες-Ες). Τρεις μέρες πριν, οι Αμερικανοβρετανοί

είχαν αποβιβαστεί στη Σικελία, και ο Χίτλερ φοβόταν πως οι Ιταλοί σύντομα θα

εγκατέλειπαν τον πόλεμο και θα άφηναν την Ιταλία και -ακόμη χειρότερα- τα Βαλκάνια,

εκτεθειμένα σε συμμαχική εισβολή. Άλλωστε, ο αγώνας στο Κουρσκ είχε ήδη κριθεί. Τις

μέρες εκείνες των μαχών, τα γερμανικά στρατεύματα σ το ρωσικό μέτωπο ή ταν δυόμισι

φορές περισσότερα από εκείνα της δύσης (που στην πλειονότητά τους αποτελούνταν από

μονάδες κάτω του μετρίου, ή στρατεύματα που αναπαύονταν μετά τη θητεία στο ρωσικό

μέτωπο). Δύο θωρακισμένες μεραρχίες γρεναδιέρων αναγκάστηκαν από τους δυτικούς

Συμμάχους να παραμείνουν στην Ιταλία, άλλη μία στη Γαλλία και μια μεραρχία πάντσερ στα

Βαλκάνια.

Ωστόσο, οι δυτικοί Σύμμαχοι δεν είχαν έρθει ακόμη σε σύγκρουση με γερμανικά

στρατεύματα όταν άρχιζε η αναμέτρηση στο Κουρσκ. και δεν δέσμευσαν γερμανικές

δυνάμεις περισσότερες απ' ό,τι στην περίοδο του Στάλινγκραντ. Η απόκρουση της

τελευταίας μεγάλης γερμανικής επίθεσης στην ανατολή ήταν μια καθαρά ρωσική νίκη.

Πηγή Α. Πάρκερ