Οι Έλληνες αστυνομικοί ήρωες – η είσοδος πια των ελληνικών ονομάτων στη δίωξη του εγκλήματος.

Τα  πρώτα  λαϊκά  φυλλάδια  φυλλοξενούσαν  περιλήψεις  ή  διασκευές  μεγάλων μυθιστορημάτων  με  ήρωες  όπως  ο  Ροκαμβόλ,  ο  Σέρλοκ  Χομς,  ο  Νατ  Πίκερτον. 



Ο  πρώτος Έλληνας  ήρωας  που  εμφανίζεται  στις  αστυνομικές  σειρές  των  λαϊκών  φυλλαδίων  φαίνεται να   είναι   ο   Φον   Κολοκοτρώνης,   ένα   πρόσωπο   υπαρκτό,   εγγονός   του   Θεόδωρου Κολοκοτρώνη.   Τις   περιπέτειες   του   ήρωα   αυτού   έγραφε   ο   Αριστείδης   Κυριακός επηρεασμένος  από τις  ιστορίες  του  Χολμς.

Ο  σπουδαιότερος  ίσως  και  γνωστότερος  όλων  των  Ελλήνων  αστυνομικών  που έχει  στο  ενεργητικό  του  πολυάριθμες  λύσεις  μυστηρίων  και  εξιχνιάσεις  φόνων  ακούει  στο όνομα  αστυνόμος  Μπέκας  και  αποτελεί  ένα  δημιούργημα  του  πολυγραφότατου  Γιάννη Μαρή,  δημοσιογράφου  και  συγγραφέα,  το  όνομα  του  οποίου  εμφανίζεται  σε  πολλά  λαϊκά περιοδικά  και  αστυνομικά  μυθιστορήματα  τις  δεκαετίες  του  50  και  του  60  στην  Ελλάδα.Ο Μαρής  σκιαγραφεί  τον  κεντρικό  του  ήρωα  επηρεασμένος  από  τον  Γάλλο  συνάδελφό  του αστυνόμο  Μεγκρέ,  ήρωα  του  Ζ.  Σιμενόν,  προσαρμοσμένο  στην  ελληνική  νοοτροπία  και κοινωνία. 

 Οι   πρώτες   προσπάθειες   του   αστυνόμου   Μπέκα   πάταξης   του   εγκλήματος χρονολογούνται  το  καλοκαίρι  του  1953  στις  σελίδες  του  μυθιστορήματος   Έγκλημα  στο Κολωνάκι∙  το  βιβλίο  αυτό  θα  αποτελέσει  την  αρχή  μιας  σειράς  ιστοριών  με  κεντρικό  ήρωα τον  αστυνόμο  Μπέκα  ή  το  δημοσιογράφο  Μακρή  τους  οποίους  δέχτηκαν  θερμά  οι  οπαδοί του  αστυνομικού  είδους  μέχρι  και  σήμερα.

 Ο  δρόμος  ανοίγει  πλέον  και  για  άλλους  Έλληνες συγγραφείς    να  πλάσουν  τους  δικούς  τους  ήρωες  πια  απαλλαγμένους  από  το  ευρωπαικό  ή αμερικανικό   περιβάλλον  και  ενταγμένων  πια  πιο  κοντά  στο  ελληνικό  κοινωνικό  και ιστορικό  γίγνεσθαι.


 Λίγο  πριν  την  είσοδο  του  αστυνόμου  Μπέκα  εμφανίζονται  στη μετεμφυλιακή   Μάσκα  με  την  υπογραφή  του  Π.  Πετρίτη,  ψευδώνυμο  του  γνωστότατου συγγραφέα  Νίκου  Μαράκη,  ιστορίες  με  κεντρική  ηρωίδα  την  Μις  Γκοστ  ή  Φροιλάιν  Γκοστ, κατά   κόσμον  Αγγέλα  Μαρκάτου,  μια  πατριώτισσα  που  πολεμούσε  τους  Γερμανούς, εργαζόμενη  για  λογαριασμό  του  Ελληνικού  Στρατηγείου  της  Μέσης  Ανατολής  που  έδρευε στο  Κάιρο.  Από  τις  ιστορίες  αυτές  εμπνεύστηκε  αργότερα  ο  Στέλιος  Ανεμοδούρας  και έγραψε  τις  ανάλογες  περιπέτειες  του  Γιώργου  Θαλάσση,  ή  Παιδί  –  Φάντασμα,  γνωστός  ως Μικρός  Ήρωας.

Το  1966  ο  Ανδρόνικος  Μαρκάκης  δημιουργεί  έναν  ακόμα  Έλληνα  ήρωα,  τον δικηγόρο  Ορέστη  Λαμπίρη,  που  πρωταγωνιστεί  στη  ραδιοφωνική  σειρά   Το  σπίτι  των ανέμων.  Αστυνομικά  μυθιστορήματα  με  φόντο  την  Κατοχή  έγραφε  και  ο  Γιάννης  Β. Ιωαννίδης  με  τίτλους  Θάνατος  στο  Σούνιο  και  Ο  χορός  του  θανάτου.  Τη  περίοδο  εκείνη  η μοναδική  γυναίκα  που  γράφει  αστυνομικές  ιστορίες  είναι  η  Αθηνά  Κακούρη  που  δημοσιεύει τις  ιστορίες  της  στο  περιοδικό  Ταχυδρόμος,  με  κεντρικούς  ήρωες  αστυνομικούς  ή  απλές νοικοκυρές.   Δικαίως   θεωρούμε   ότι   η  Κακούρη  δικαιωματικά   κερδίζει   το  τίτλο  της Ελληνίδας  Αγκάθα  Κρίστι

Ο θάνατος του Γιάννη Μαρή τη  χρυσή  αυτή  εποχή  για  το αστυνομικό  μυθιστόρημα  που  ξεκίνησε  δειλά  από  τη  δεκαετία  του  30  και  κορυφώθηκε  το 50 και  το  60.  Από  κει  και  πέρα  και  κυρίως  τα  χρόνια  της  δικτατορίας  το  ελληνικό  αναγνωστικό κοινό  στρέφεται  σε  πιο  εύπεπτες  αισθηματικές  ιστορίες  τύπου  Άρλεκιν. 

Με  την  επανέκδοση του   περιοδικού   Μάσκα  από   το   Δημήτρη   Χανό   αρκετοί   εκδοτικοί   οίκοι   εκδίδουν καλοδουλεμένες  αστυνομικές  σειρές  και  Έλληνες  συγγραφείς,  λίγοι  βέβαια  αρχικά,  κάνουν τα  πρώτα  τους  βήματα  στην  αστυνομική  λογοτεχνία  ακολουθώντας  τα  χνάρια  του  Μαρή.

Δημιουργοί  και  τίτλοι  που  εμφανίζονται  τα  πρώτα  χρόνια  του  80  είναι  το  μυθιστόρημα  του Στυλιανού  Μωυσίδη   Ο  θάνατος  στην  Ολυμπία  το  1981,   το  έργο  του  Δημήτρη  Χανού Ανατομία  ενός  εγκλήματος  το  1982  και  το  Ένα  κι  ένα  κάνουν  όσο  θες  των  Τιτίνα  Δανέλλη και  Μάνου  Κοντολέοντα.  Τα  βιβλία  αυτά  ανοίγουν  την  αυλαία  για  μια  νέα  φάση  του αστυνομικού   μυθιστορήματος   με  εντελώς   διαφορετικούς   όρους  από  τα  προηγούμενα χρόνια. 

Ένα  από  τα  πρώτα  κείμενα  με  τα  οποία  εισερχόμαστε  στη  νέα  αυτή  περίοδο  για το  αστυνομικό,  που  από  δω  και  πέρα    μέχρι  τις  μέρες  μας  ολοένα  και  θα  κορυφώνεται,  είναι το  μυθιστόρημα  του  Φώντα  Λάδη  Άνθρωποι  και  κούκλες  το  1982,  με  πρωταγωνιστή  μιας σειράς  ιστοριών  τον  ιδιωτικό  αστυνομικό  Φοίβο  Μαύρο.  Στην  συνέχεια  ακολουθεί  ο συγγραφέας  Φίλιππος  Φιλίππου  με  δύο  μυθιστορήματα  με  αστυνομική  πλοκή  χωρίς  την παρουσία  όμως  αστυνομικών  και  ντετέκτιβ  σε  πρωταγωνιστικούς  ρόλους.  Πρόκειται  για  το Κύκλος  θανάτου  το  1987  και   Το  χαμόγελο  της  Τζοκόντας  το  1988. 

Από  κει  και  πέρα εμφανίζεται  συχνά  σε  αστυνομικά  μυθιστορήματα  ο  πρωταγωνιστής  της  ιστορίας  να  είναι ένας  ερασιτέχνης  ντετέκτιβ  είτε  γιατί  βρισκόταν  σε  μεγάλη  συναισθηματική  σχέση  με  το θύμα  και  θεωρούσε  χρέος  του  να  αποκαταστήσει  τη  μνήμη  του  τιμωρώντας  τον  ένοχο,  είτε γιατί  βρισκόταν  ο  ίδιος  σε  θέση  βασικού  υπόπτου  και  ήθελε  να  αποδείξει  την  αθωότητά  του. Σε   αυτές   τις   περιπτώσεις   δε   παρακάμπτεται   μια   βασική   αρχή   του   αστυνομικού μυθιστορήματος  που  είναι  η  δεδομένη  αθωότητα  του  ντετέκτιβ  εξαρχής  γιατί  παρόλο  που αυτός  που  ερευνά  δεν  έχει  ορισμένες  δικαιοδοσίες  έχει  με  το  μέρος  του  τον  αναγνώστη. 

Σε αυτήν  την  περίπτωση  ανήκουν  τα  πρώτα  μυθιστορήματα  του  Φιλίππου,  για  παράδειγμα  στο Κύκλο  θανάτου,  όπου  ο  πρώην  ναυτικός  Νικηφόρος  Νικηφορίδης  επιχειρώντας  να  αποδείξει την  αθωότητά  του   ερευνά  το  οικείο  περιβάλλον  του  θύματος. Την  ίδια  εποχή  εμφανίζεται  ο  Πάρις  Αριστείδης  με  το  μυθιστόρημα  Η  αγάπη  της γάτας  το  1988  με  ήρωα  τον  ιδιωτικό  ντετέκτιβ  Χ.  Ζάρα  και  στη  συνέχεια  ο  Στυλιανός Χαράτσης  με  το  Οι  κώδικες  της  Σίνδου  το  1989,  ο  Στάθης  Βαλούκος  με  το  Να  σκοτώνεις  το διάβολο  το    1989  και  ο  Στέλιος  Κούλογλου  με  το  έργο  Έγκλημα  στο  προεδρικό  μέγαρο  το 1988.

  Εκτός  από  τα  νέα  αυτά  ονόματα  εκδίδεται  εκείνη  την  περίοδο  και  το  βιβλίο  του παλιότερου  συγγραφέα  και  γνώριμου  ονόματος  από  την  εποχή  των  περιοδικών  Μάσκας  και του  Μυστηρίου  Τζίμη  Κορίνη  Οι  δολοφόνοι  κάνουν  λάθη  το  199098. Όπως  και  σε  όλα  τα  λογοτεχνικά  είδη,  άλλοτε  λίγο  και  άλλοτε  περισσότερο,  οι αλλαγές  συντελούνται  ανάλογα  με  τις  κοινωνικές  ή  πολιτικές  μεταβολές,  έτσι  και  στο αστυνομικό,  ίσως  περισσότερο  από  άλλα    είδη,  συχνά  τα  δεδομένα  αλλάζουν.  Αυτό  γίνεται γιατί   το  αστυνομικό  μυθιστόρημα  περιγράφει,  αναλύει,  ανήκει  στην  πραγματικότητα, επόμενο  λοιπόν  είναι  να  επηρεάζεται  από  τις  αλλαγές  της.

 Στη  δεκαετία  του  90  πολλά  είναι τα  νέα  στοιχεία  που  αλλάζουν  τα  δεδομένα,  ένα  απ’  τα  μεγαλύτερα  είναι  η  αλλαγή  στη σύσταση   των  πόλεων  εξαιτίας   της   εισόδου   των  μεταναστών   και  των  οικονομικών προσφύγων,  η  αστυφιλία  που  ήδη  είχε  κάνει  την  εμφάνισή  της  και  καθιερωθεί  στα  ελληνικά πράγματα,   έκαναν   πιο   έντονη   την   ανάγκη   για   μια   καθαρά   αστική   λογοτεχνία.   Ο συνωστισμός,   η   τσιμεντοποίηση,   η   ανεργία,   η   εισροή   του   ξένου   στοιχείου   και  το οργανωμένο  έγκλημα  που  αναπτύσσεται  με  γοργότερους  ρυθμούς  ακολουθώντας  τα  ξένα πρότυπα  των  μεγαλουπόλεων,  γεμίζουν  τις  δημοσιογραφικές  σελίδες  και  δίνουν  τροφή  στη μυθοπλασία.

Οι  κοινωνικές  μεταβολές  οπλίζουν  το  χέρι  των  συγγραφέων  να  καταγράψουν ουσιαστικά   καταστάσεις   της  σύγχρονης  πραγματικότητας  των  οποίων  οι  αναγνώστες αποτελούσαν  πλέον  κοινωνοί  και  θεατές.  Ένας  από  τους  πρώτους  συγγραφείς  της  νέας αυτής  περιόδου    υπήρξε  ο  Ανδρέας  Αποστολίδης,  πολύ  γνωστός  και  για  τις  μεταφράσεις έργων  ξένων  λογοτεχνών  για  τις  εκδόσεις  Άγρα.  Τα  βιβλία  του   Χαμένο  παιχνίδι   και Φάντασμα  του  μετρό,  1995  και  1996,  έχουν  φόντο  το  κέντρο  της  Αθήνας  και  πρωταγωνιστές αστυνομικούς  και  δικηγόρους.  Στη  συνέχεια  ο  Πέτρος  Μάρκαρης  παρουσίασε  το  βιβλίο  του Νυχτερινό  δελτίο  το  1995,  πρώτο  από  μια  σειρά  μυθιστορημάτων  με  πρωταγωνιστή  τον αστυνόμο  Χαρίτο,  απόγονο  του  αστυνόμου  Μπέκα  και  κατ’  επέκταση  του  Σιμενικού Μεγκρέ.

 Το  1996  δημοσιεύεται  το  τρίτο  μυθιστόρημα  του  Φίλιππου  Φιλίππου    με  τίτλο  Το μαύρο  γεράκι,  πάλι  με  κέντρο  τον  υπόκοσμο  του  κέντρου  της  πρωτεύουσας  και  την  ίδια χρονιά  η  Μπαλάντα  του λύκου  του  Πάρη  Αριστείδη  και  το  1997 το  Έγκλημα  στο Παρατηρητή του  Αργύρη  Παυλιώτη99. Εκτός  από  το  περιβάλλον  της  πρωτεύουσας,  αστυνομικά  μυστήρια  και    επίδοξοι ερευνητές  εμφανίζονται  και  στον  ελληνικό  βορρά. 

Ο  Πέτρος  Μαρτινίδης  τοποθετεί  το  δικό του  αίνιγμα  στο  πανεπιστημιακό  χώρο  της  Θεσσαλονίκης  με  πρωταγωνιστές  απ’  τον ακαδημαικό  κύκλο.  Το  πρώτο  του  μυθιστόρημα  έχει  τίτλο  Κατά  συρροήν  και  εμφανίζεται στα  βιβλιοπωλεία  το  1998.  Ο  ίδιος  ο  Μαρτινίδης,  αρχιτέκτων  και  ακαδημαϊκός  φαίνεται  να αισθάνεται  πιο  οικεία  στο  χώρο  του  campus  novel  χωρίς  να  αφαιρεί  από  το  έργο  του αστυνομικές  αξιώσεις.  Το  αστυνομικό  μυθιστόρημα  και  κατ’  επέκταση  το  λαϊκό  ανάγνωσμα φαίνεται  να  τον  απασχολεί  εκδίδοντας  μια  σημαντική  μελέτη  με  τίτλο   Συνηγορία  της παραλογοτεχνίας.

Πηγή:

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Ο Βύρων Πάλλης. Μια σπουδαία μορφή του ραδιοφωνικού θεάτρου.

 Ο Βύρων Πάλλης υπήρξε ένας από τους σπουδαιότερους ηθοποιούς της παλιάς γενιάς. Πόσοι δεν τον θυμούνται ως Θανασάκη στο Θανασάκη τον Πολιτε...