Πολιτισμική Διαδρομή

Η Θεσσαλονίκη μέσα από τα μάτια του Βρετανού περιηγητή ταγματάρχη Lake...

Ο Βρετανός Αξιωματικός στις αρχές του 19ου αιώνα μας δίνει μία εικόνα της Θεσσαλονίκης...
Αρκετές πληροφορίες μπορεί ο αναγνώστης να αντλήσει σχετικά με την οικονομία και τις τιμές των προϊόντων από το κείμενο που ακολουθεί:

Σαλόνικα ονομάστηκε η πόλη από Ιταλούς και Άγγλους, από τους Τούρκους Σελανίκ, από τους Έλληνες Σαλονίκη και από τους μορφωμένους Θεσσαλονίκη. Ήταν τοποθετημένη στην κατηφοριά ενός λόφου που πρόβαλε από την άκρη του υψηλότερου σημείου του λιμανιού στην κορυφή του Θερμαϊκού κόλπου που συμπεριλαμβάνονται με τον Βαρδάρη και το Καραμπουρνάκι. Περικλείονταν από ψηλούς, λευκούς τοίχους, των οποίων το εξωτερικό περίβλημα όπως και αυτό της πόλεως έχει θέα στη θάλασσα, ενώ υπάρχει μια πιο επιβλητική εμφάνιση στην προσέγγιση αυτής της πλευράς. Το σχέδιο της πόλης ομοιάζει με ημικύκλιο, του οποίου η διάμετρος διαγράφεται από ένα ψηλό τοίχο με πλευρικούς πύργους με έκταση ενός μιλίου σε μάκρος, κατά μήκος της παραθαλάσσιας ακτής, και φυλάσσεται από τρεις μεγάλους πύργους, έναν σε κάθε άκρο, και ο τρίτος να έχει θέα προς τη σκάλα ή την αποβάθρα, όπου και υπάρχει ένα μικρό προάστιο ανάμεσα στον πύργο και στην ακτή. Από την εφεύρεση της πυρίτιδος και εξής, πυροβολαρχίες προστέθηκαν στις ναυτιλιακές αμυντικές δυνάμεις στα πιο σπουδαία σημεία και ένα κάστρο κατασκευάστηκε στη δυτική γωνία της πόλης. Οι ανατολικοί και δυτικοί τοίχοι ακολουθούν τις άκρες του υψώματος όπου βρίσκεται σε κάθε πλευρά προς μια μικρή κοιλάδα που βρέχεται από ένα ποταμάκι και τερματίζει πάνω από τους τοίχους του κάστρου, το οποίο έχει διπλό περίβλημα προς την πόλη πλαισιωμένο με τετράγωνους πύργους. Ο πληθυσμός της Θεσσαλονίκης υπολογίζεται σε 80.000, αλλά πιθανότατα δεν υπερβαίνει τις 65.000, εκ των οποίων 35.000 είναι Τούρκοι, 15.000 είναι Έλληνες και 13.000 είναι Εβραίοι, ενώ οι υπόλοιποι είναι Φράγκοι και Αθίγγανοι. Οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης προέρχονται από την Ισπανία και βρέθηκαν στη Θεσσαλονίκη την εποχή της εκδίωξής τους στα τέλη του 15ου αιώνα. Όμως ένα σημαντικό τμήμα τους έγιναν Μουσουλμάνοι από εκείνη την εποχή, χωρίς να αγνοηθούν από τους Οσμανλήδες, και διαμόρφωσαν μια ξεχωριστή τάξη υπό την αίρεση των Μαμίνων.

Κληρονομώντας το εβραϊκό πνεύμα της φιλαργυρίας και της εργατικότητας, είναι εύποροι
και ανάμεσά τους είναι οι πιο πλούσιοι Τούρκοι της Θεσσαλονίκης. Ο Χασάν Ατζίκ, ένας
υπουργός στην Κωνσταντινούπολη και ο αδερφός του, φοροσυλλέκτης στη Σαλονίκη είναι
Μαμίνοι. Είναι συνήθως άνθρωποι με έντονη απέχθεια στους αδρανείς, φτωχούς και
σπάταλους Γενίτσαρους της κατώτερης τάξης. Πηγαίνουν τακτικά στο τζαμί και
συμμορφώνονται με την θρησκεία στα εξωτερικά στοιχεία, αλλά επικρίνονται από τους
άλλους Τούρκους πως έχουν μυστικές συναντήσεις και τελετές με άλλους ιδιόρρυθμους, των οποίων η καλύτερη απόδειξη είναι η γνώση της ισπανικής γλώσσας. Λέγεται ότι
διαχωρίζονται σε τρεις κατηγορίες, δύο εκ των οποίων δεν εμπλέκονται με την τρίτη, αλλά
ούτε και η τρίτη δίνει τις κόρες της για γάμο με Οσμανλήδες. Η Πολιτεία, η ελληνική κοινωνία, κυβερνάται από την μητροπολιτική επισκοπή, που μαζί με τους άρχοντες καθορίζει όλες τις πολιτικές διαμάχες για τις οποίες οι Τούρκοι δεν ενδιαφέρονται, εκτός εάν οι Χριστιανοί το θεωρούν σωστό να προσφύγουν στο δικαστήριo .

«Οι υπηρέτες των τουρκικών οικογενειών στη Θεσσαλονίκη, όπως οι kahuedji (καφετζήδες),
οι tutunji (καπνοπώλες), οι akhdji (μάγειρες), έπαιρναν περίπου 10 πιάστρες (12 αγγλικά
στερλίνια) το μήνα. Ο yazji ή γραφέας έπαιρνε 30 πιάστρες. Οι Ελληνίδες υπηρέτριες στις
οικογένειες των Φράγκων έπαιρναν περίπου 50 πιάστρες το χρόνο μαζί με το ρουχισμό και
την διατροφή τους. Η καλύτερη ποιότητα ψωμιού κόστιζε 15 παράδες η οκά για 2 και 3/4
λίβρες, και το πρόβειο κρέας 18 ή 20 παράδες η οκά. Το βοδινό μόνο 8 ή 10, αφού καταναλώνονταν μόνο από τους Εβραίους και τους Φράγκους. Η μέση τιμή του μεταξιού
ήταν 50 πιάστρες η οκά και σχεδόν όλες οι οικογένειες εξέτρεφαν μεταξοσκώληκες.
Συνηθισμένα βαμβακερά και μάλλινα είδη για το ρουχισμό των απλών ανθρώπων υφαίνονταν τόσο σε ιδιωτικούς χώρους όσο και στα γύρω χωριά. Μια αξιόλογη ποσότητα από βαμβακερές πετσέτες κατασκευάζονταν εδώ, μερικές φορές κεντημένες με χρυσό ρέλι, για το νίψιμο, ή για το πλύσιμο. Η τέχνη δε αυτή ήταν διαδεδομένη σε κάθε μέρος της Ελλάδος όπως στην Ομηρική εποχή. Άλλο ένα εργοστάσιο της πόλης κατασκευάζει μεταξωτές γάζες για πουκάμισα και κουνουπιέρες, αλλά η κύρια βιομηχανική παραγωγή της πόλης είναι η βυρσοδεψία και το βάψιμο των δερμάτων, η οποία βρίσκεται εξολοκλήρου στα χέρια των Γενίτσαρων.

Το εμπόριο της Θεσσαλονίκης παρήκμασε σημαντικά κατά τη διάρκεια του πολέμου, φαίνεται άλλωστε και από τις περιγραφές του Beaujour ήδη από το 1797. Ο καπνός αποστέλλεται μακριά με αυτοκρατορικά πλοία και αποτελεί τώρα τη μόνη αξιόλογη εξαγωγή. Κανένα αγγλικό πλοίο δεν έχει φορτωθεί εδώ για 12 χρόνια. Οι μπέηδες έχουν τις δικές τους αποθήκες με σιτηρά, οι οποίοι με φιρμάνι της Πύλης, το οποίο δημοσιεύτηκε την περασμένη χρονιά και ανανεώθηκε φέτος, απαγορεύεται να το αποστέλλουν στη Χριστιανοσύνη.

Εν τω μεταξύ η Πύλη απαιτούσε σε χαμηλή τιμή μια συγκεκριμένη αναλογία από όλες τις πιο παραγωγικές σε σιτηρά χώρες της αυτοκρατορίας. Η Μακεδονία ήταν εξαίρεση, καθώς απέφυγε αυτό το πλαφόν, έχοντας ως πρόσχημα τον εξοπλισμό του στρατού και του στόλου. Τρείς ή τέσσερις χιλιάδες (Stabul) κιλά σιταριού παράγονταν εδώ μέσα σ' ένα μήνα, και βοοειδή σε κάθε αριθμό που θα μπορούσε να

απαιτηθεί. Ο Μπέης της Θεσσαλονίκης υποφέρει περισσότερο και από τους πιο απομακρυσμένους ιδιοκτήτες, επειδή το λαθρεμπόριο του σίτου μπορούσε να διεξαχθεί πολύ πιο εύκολα από οποιοιδήποτε άλλο μέρος της ακτή.

Φυσικά τα νούμερα και τα στατιστικά των κειμένων των περιηγητών υπόκεινται σε έλεγχο καθώς παρατίθενται εμπειρικά ή από ακούσματα του συντάκτη κατά την επίσκεψη του στο εκάστοτε μέρος. Η γενικότερη εικόνα όμως δεν απέχει από την πραγματικότητα.

ΜΕΤΑΞΑΣ ΚΑΙ ΘΕΜΑΤΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

Το καθεστώς της 4ης Αυγούστου 1936 έδωσε ιδιαίτερη έμφαση σε ζητήματα εσωτερικής ασφάλειας του κράτους. Ένα από τα ζητήματα που απασχόλησαν έντονα τις υπηρεσίες ασφαλείας του καθεστώτος ήταν η ολοένα αυξανόμενη δράση του παράνομου τότε μηχανισμού του ΚΚΕ.

Μεγαλύτερα επιτεύγματα για το καθεστώς θεωρήθηκαν τότε η πλήρης αποσάθρωση του κομματικού μηχανισμού του ΚΚΕ και η σύλληψη του Νίκου Ζαχαριάδη.

Υφυπουργός δημόσιας ασφάλειας είχε οριστεί ο Μανιαδάκης και υπάγονταν στο υπουργείο εσωτερικών.

Τα σώματα ασφαλείας ήταν τα εξής:
1)Η Βασιλική χωροφυλακή (η ορανική της δύναμη αυξήθηκε κατά 20 τοις εκατό).
2)Η Αστυνομία πόλεων (επαγγελματοποιήθηκε σε τεράστιο βαθμό)
3)Η πυροσβεστική
4)Και η Διεύθυνση μετανάστευσης και διαβατηρίων που μεταξύ άλλων είχε επιφορτιστεί και με την καταπολέμηση των κουμουνιστών καθώς και την και την αποκάλυψη ξένων κατασκόπων.

Η ειδική ασφάλεια της χώρας από 190 άνδρες αυξήθηκε σε 445 αξιωματικούς και 1200 πράκτορες και διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην όλη δραστηριότητα

ΠΑΡΕΛΑΣΗ ΣΤΟ ΝΕΟ ΠΕΤΡΙΤΣΙ (Βιντεοσκοπικό υλικό)

Την 25-03-2019 πραγματοποιήθηκε η καθιερωμένη μαθητική παρέλαση στο Νέο Πετρίτσι Σερρών.

Οι μαθητές παρέλασαν με καμάρι και περηφάνια. Εκτός από τους μαθητές παρέλασαν και πολιτιστικοί φορείς. Ο κόσμος επευφήμησε ενθουσιασμένος...

Η φιλαρμονική του Πετριτσίου ήταν υποδειγματική...

Το Μακεδονία Ξακουστή προκάλεσε την συγκίνηση του κόσμου εξαιτίας των πρόσφατων εξελίξεων...

Παρά τον παλμό όμως η παρέλαση δεν είχε την αίγλη του παρελθόντος καθώς απουσίαζε η εξέδρα των επισήμων, οι ομιλίες, οι καταθέσεις στεφάνων κλπ. Όλα αυτά κυριαρχούσαν στην εποχή που υφίστατο οι κοινότητες πριν τους Καλλικρατικούς και Καποδιστριακούς Δήμους ...

ΤΑ ΓΚΟΛ ΠΟΣΤ

Ένα ποίημα του Εγγονόπουλου σχετικό με το ποδόσφαιρο μίας άλλης εποχής.....

ΤΑ ΓΚΟΛ-ΠΟΣΤ

άκουγε τις καμπάνες που βαρούν
και τ′ ορείχαλκου τις δονήσεις
όπου τρυπάν τον καθαρό
-του κυριακάτικου πρωινού αγέρα
άραγες οι καμπάνες τι να μηνούν;
θα τις ακολουθήσουν μήπως
ύμνοι τραγούδια χαρές
ή πολυβόλα θ’αντηχήσουνε
απαίσια
να σπείρουνε
τον όλεθρο ολούθε;
ένα σας λέω:
όλοι να τρέξουμε αμέσως
στα γκωλ-πόστ
παιδιά!
στα γκωλ-πόστ
στα γκωλ-πόστ
άγρυπνοι
-ακοίμητοι φρουροί πανέτοιμοι
το μάτι εδώ κι εκεί να γρηγορούμε
μην αρχινίσουνε να πέφτουνε
τα τέρματα
βροχή
και
ηττηθούμε.

(«Στην κοιλάδα με τους ροδώνες», 1978)

Ραδιοφωνικό Θέατρο. Ο φεγγάροφερμένος, του Μαρσέλ Ασάρ

Ένα ακόμη έργο του ρεπερτορίου του ραδιοφωνικού θεάτρου σας παραθέτει η Πολιτισμική Διαδρομή...

Πρόκειται για τον Φεγγάροφερμένο του Ασάρ...

Με ποιητικό ύφος παρατίθενται διάφορες παραλλαγές του έρωτα σε μια κομεντί με πολλά δραματικά στοιχεία...

Ενδιαφέρον θα παρουσιάσει ο χαρακτήρας του Τζεφ (τον ερμηνεύει ο ηθοποιός Χρήστος Δοξαράς) Πρόκειται για τον άνθρωπο που ερωτεύεται και αγαπάει χωρίς κανόνες και περιορισμούς, δέχεται τα πάντα και στο τέλος με όπλο την μεγάλη του καρδιά κερδίζει το παιχνίδι καταφέρνοντας τελικά να ¨σκλαβώσει" μία σύντροφο με την οποία ο ακροατής απορεί αν τελικά αξίζει έστω και στο ελάχιστο ενός τέτοιου μεγαλείου ψυχής...

Ο Χρήστος Δοξαράς

Το έργο θα μεταφορτωθεί από το κανάλι Glob tv

Μεταξύ Ηράκλειας Σερρών και Μπλαβγκόεγκραντ (Άνω και Κάτω Τζουμαγιάς) λίγο πριν την έκρηξη των βαλκανικών πολέμων.

Το παρόν άρθρο θα επιχειρήσει να αναπτύξει την κατάσταση που επικρατούσε σε γενικές γραμμές κυρίως από πληθυσμιακής άποψης σε μία πολύ ευαίσθητη και διαφιλονικούμενη περιοχή από Έλληνες και Βουλγάρους κατά την τελευταία περίοδο της Οθωμανικής κυριαρχίας και λίγο πριν την έκρηξη των βαλκανικών πολέμων. Πρόκειται για την περιοχή μεταξύ Κάτω και Άνω Τζουμαγιάς δηλαδή μεταξύ Ηράκλειας Σερρών και Μπλαβγκόεγκραντ Βουλγαρίας.

Ο Ελληνικός Στρατός απελευθέρωσε όλη την περιοχή κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων του Β Βαλκανικού πολέμου το θέρος του 1913 με αστραπιαίες επιθετικές ενέργειες κατατροπώνοντας πλήρως τον βουλγάρικο στρατό. Μετά την συνθήκη του Βουκουρεστίου και την αποχώρηση του Ελληνικού στρατού από τα βουγάρικά εδάφη πραγματοποιήθηκαν ανταλλαγές πληθυσμών ενώ ο Ελληνικός Στρατός αποχώρησε πλήρως από την περιοχή βόρεια της σημερινής συνοριακής ζώνης.

Η περιοχή που θα εξεταστεί αποτέλεσε τμήμα του Σαντζακίου (νομός) των Σερρών, ο οποίος με τη σειρά του ήταν την εποχή εκείνη τμήμα του Βιλαετίου (περιφέρειας) της Θεσσαλονίκης. Πιο συγκεκριμένα οι Καζάδες (επαρχίες) Μελενίκου, Πετριτσίου (Βουλγαρίας) και Δεμίρ Ισάρ (Σιδηροκάστρου) θα είναι αυτοί που θα μας απασχολήσουν.

Το Βιλαέτι της Θεσσαλονίκης

Οι έννοιες Βούλγαρος και βουλγαρίζων ήταν πολύ ρευστές και σχετικές. Η προσδιορισμός κάποιου κατοίκου της περιοχής ως Βούλγαρου ή Έλληνα ήταν εξαρτημένος από την προσχώρηση του στην βουλγάρικη εκκλησία (εξαρχικός) ή στο Πατριαρχείο (πατριαρχικός) Έτσι πολλοί Έλληνες για διάφορους λόγους (ο πιο βασικός ήταν η κυρίαρχη βουλγάρικη προπαγάνδα και τρομοκρατία καθώς οι Βούλγαροι είχαν το πάνω χέρι στην περιοχή) γίνονταν εξαρχικοί και βουλγαροποιούνταν.

Η διδακτορική διατριβή του κου Τζημάκα Χριστόφορου για το Μελένικο αποτέλεσε την πηγή από την οποία αντλήθηκε το υλικό.

ΜΕΛΕΝΙΚΟ-ΚΑΖΑΣ ΜΕΛΕΝΙΚΟΥ

Η πόλη Μέλνικ (πρώην Μελένικο) είναι από τις πιο όμορφες πόλεις στην νότια Βουλγαρία. Ο επισκέπτης μπορεί ακόμη και σήμερα να διαπιστώσει τον έντονα ελληνικό χαρακτήρα της παρά το γεγονός ότι έχουν περάσει 106 χρόνια από την μαζική αποχώρηση των Ελλήνων από την περιοχή.

Το Μελένικο ανήκε διοικητικά στο σαντζάκι των Σερρων και ήταν πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας (Καζάς) . Στον Καζά Μελενίκου προστέθηκε ο καζάς Άνω Τζουμαγιάς (προστέθηκε στον Καζά Μελενίκου το 1881 και πλειοψηφούσαν οι βουλγαρόφρονες και αποτέλεσε κομβικό σημείο καθώς έσπασε η μέχρι τότε έστω και οριακή ελληνική πληθυσμιακή κυριαρχία). Ο καζάς του Μελενίκου περιλάμβανε 54 χριστιανικά χωριά και 2 Μουσουλμανικά χωριά.

Πριν από τη συνθήκη του Βουκουρεστίου (υπογράφηκε το 1913 και αποδόθηκε η βόρεια πλευρά του όρου Μπέλες στη Βουλγαρία καίτοι κατέχονταν σε μεγάλο βάθος από τον ελληνικό στρατό ως απόρροια των στρατιωτικών επιτυχιών του Ε.Σ. κατά τη διάρκεια των μαχών του ΄Β Βαλκανικού πολέμου) στο Μελένικο ζούσαν 3.800 Έλληνες, 360 Βούλγαροι και 450 Τούρκοι. Το Μελένικο υπήρχαν αρρενγωγείο και πολλοί διδάσκαλοι, ενώ ακόμη και αξιόλογη βιβλιοθήκη (μεταφέρθηκε σημαντικό τμήμα της στο Σιδηρόκαστρο). Επισημαίνεται ότι ο Πολυζωίδης (δικαστής του Κολοκοτρώνη) έμαθε τα πρώτα του γράμματα στο Μελένικο.

ΟΙ βαθιές ρεματιές, οι λόφοι και οι εκτεταμένοι αμπελώνες χαρακτηρίζουν την περιοχή. Επρόκειτο για στενή και όχι υγιεινή θέση. Ο Ζώτος Μολοσσός θα την χαρακτηρίσει ως την ωραιοτέρα Μακεδονική πόλη. Όσον αφορά την αρχιτεκτονική τα σπίτια ήταν λιθόκτιστα, ενώ στο ισόγειο τοποθετούσαν όλοι τα βαρέλια (βαγιόνια) των κρασιών (στο Μελένικο θα δεσπόσει το μεγάλο βυζαντινό αρχοντικό του Μπάμπουρα ή Φλάμπουρα).

Το Μέλνικ ήταν από τις πρώτες πόλεις του υπόδουλου Ελληνισμού πόλεις του υπόδουλου. Τις υποθέσεις της πόλης ρύθμιζε μία γενική συνέλευση (το κοινό) 20 πολιτών, ανεξαρτήτως οικονομικής κατάστασης, ενώ ο τρόπος διοίκησης και διαχείρισης των κοινών ήταν δημοκρατικός.

Η οικονομία στηρίζονταν κυρίως στον εκλεκτό οίνο της περιοχής. Από το Μελένικο εξάγωνταν περίπου 1.500.000 οκάδες κρασιού. Ταυτόχρονα υπήρχε και βιοτεχνία παραγωγής βαρελιών. Οι παραγωγοί διέθεταν ένα γρόσι στο κοινό για κάθε οκκά κρασιού. Η ετήσια παραγωγή κρασιού αποκλειστικά στην πόλη του Μελένικου θα φτάσει τα 15-20 χιλιάδες φορτία των εκατό οκάδων. Με τον τρόπο αυτό θα εξασφαλίσουν το εισόδημα τους και τα κατώτερα στρώματα του πληθυσμού.

Οι Μελενικιώτες θα παράξουν επίσης ρύζι, βαμβάκι, σουσάμι, κουκούλια και γλυκανισο. Μετά το 1880 όμως θα στραφούν αποκλειστικά στην παραγωγή κρασιού. Από το 1877 θα σημειωθεί έξαρση της ληστείας και συνεχή αύξηση της φορολογίας. Το σημαντικότερο όμως πρόβλημα θα είναι ο βουλγάρικος εθνικισμός που ολοένα και περισσότερο θα αποστρέφει τους Βούλγαρους χωρικούς από το να εργάζονται στα ελληνικά κτήματα, γεγονός το οποίο θα προκαλεί ολοένα και μεγαλύτερο οικονομικό μαρασμό. Ενώ ακόμη θα παρατηρηθεί μία παράξενη αυξομείωση πληθυσμού εξαιτίας εσωτερικής και εξωτερικής μετανάστευσης.

ΚΑΖΑΣ ΠΕΤΡΙΤΣΙΟΥ (Νότια Βουλγαρία)

Ο καζάς Περιτσιου περιελάμβανε 40 χριστιανικά, 11 Μουσουλμανικά και 15 μεικτά χωριά. Στο Πετρίτσι ( το Βουλγάρικο) ζούσαν 5000 κάτοικοι εκ των οποίων 1000 Έλληνες, 1000 Βούλγαροι και 3000 Τούρκοι.

Αξίζει εδώ να αναφερθεί η περίπτωση του Στάρτσοβου το οποίο ο Γ. Χατζηκυριάκου θα το χαρακτηρίσει ως χωριό άξιο μνείας και θαυμασμού για την εμμονή του στον Ελληνισμό. Για το Στάρτσοβο θα αναφερθούμε σχετικά σε άλλο άρθρο εν ευθέτω χρόνω εκτενώς, προς το παρόν αξίζει να πούμε ότι 600 Σταρτσοβίτσες εγκατέλειψαν το χωριό το 1913 ακολουθώντας τον Ελληνικό στρατό παίρνοντας μαζί τους την περίφημη εικόνα του Αγίου Μηνά, κατευθυνόμενοι κυρίως προς το Νέο Πετρίτσι όπου και έχτισαν τον Ναΐσκο του Αγιού Μηνά τοποθετώντας εκεί την εικόνα-σύμβολο τους.

Η Άνω Τζουμαγιά

(Το βορειότερο σημείο της υπό εξέτασης περιοχής)

Το 1879 κατελήφθει προσωρινά από τα ρωσικά στρατεύματα. Το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα άλλαξε δραματικά η κατάσταση εις βάρος των Ελλήνων και σ’ αυτό σίγουρα ευθύνεται και η ρωσική κατασκοπεία.Ο ρωσικός παράγοντας θα επιχειρεί συνεχώς να αφυπνίσει τους Βούλγαρους εθνικά στο πλαίσιο του Πανσλαβισμού προκειμένου να τους αποσπάσει από την πνευματική εξάρτηση του πατριαρχείου.

Η σύνθεση του πληθυσμού στην πόλη το 1905 είναι η εξής: 4000 Τούρκοι, 300 ρουμανίζοντες Βλάχοι, 1250 Βούλγαροι 200 Εβραίοι και 350 Έλληνες. Πέντε χρόνια αργότερα το 1910 η σύνθεση του πληθυσμού θα διαμορφωθεί ως εξής σε σύνολο 6180 κατοίκων: 4500 Τούρκοι, 1000 Βούλγαροι, 480 Έλληνες και 200 Βλαχορουμανίζοντες.

Το 1890 οι Έλληνες Ορθόδοξοι της Άνω Τζουμαγιάς αιτήθηκαν στον Μητροπολίτη Μελένικου Προκόπιο την αποστολή ορθόδοξου ιερέα, εκείνος αδιαφόρησε ως προς το αίτημα τους παρά το γεγονός ότι δόθηκαν εγγυήσεις σχετικά με τον τόπο κατοικίας του και την τέλεση των θρησκευτικών αναγκών σε ιδιωτική κατοικία προσωρινά. Ο Προκόπιος δεν απάντησε στο αίτημα και οι Έλληνες αρνήθηκαν να εκκλησιαστούν σε ναούς των Σχισματικών το Πάσχα του 1891. Πολλά παιδιά έμειναν αβάπτιστα, ενώ ζητήθηκε συμπαράσταση από την κοινότητα του Μελένικου στο αίτημα τους για την αποστολή ιερέα.

Μονή Ρίλα, Μπλαβγκόεγκραντ

Τα Χριστούγεννα του 1893 σημειώθηκαν έντονα επεισόδια από ενέργειες σχισματικών σε βάρος ορθοδόξων. Το πατριαρχείο ζήτησε από τον Μητροπολίτη Μελένικου Αλέξανδρο να συστήσει στους Έλληνες να κάνουν υπομονή.

Έως το 1895 οι Έλληνες στερούμενοι ακολουθιών επίμονα δεν γίνονταν εξαρχικοί. Αντί ναού έκαναν ένα ξύλινο παράπηγμα ενώ στις αρχές του 20ου αιώνα απέκτησαν επιτέλους ένα μικρό ναό.

ΚΑΖΑΣ ΔΕΜΙΡ ΙΣΑΡ (ΣΙΔΗΡΟΚΑΣΤΡΟΥ)

Σύμφωνα με την τουρκική στατιστική σ ’αυτόν διαβιούσαν 14000 Έλληνες, 14000 Τούρκοι και 7000 Βούλγαροι. Το Σιδηρόκαστρο (Δεμίρ Ισάρ τουρκιστί) ήταν η πρωτεύουσα της υποδιοίκησης, ενώ στις αρχές του 19ου αιώνα ο τουρκικός πληθυσμός ήταν φανερά υπέρτερος (υπήρχαν μόνο 5-10 οικογένειες Ελλήνων). Πλην όμως αποδεκατίστηκε από επιδημία πανώλης που όλος περιέργος χτύπησε μόνο Τούρκους (1000 Τούρκοι νεκροι και μόνο 5-10 Ελληνες) μεταξύ 1816-1820 ή 1836-1840. Έκτοτε και έως το 1913 μετανάστευσαν προς το Δεμίρ Ισάρ μαζικά Έλληνες από το Μελένικο όπως και σε άλλα μέρη εκτός από το Δεμίρ Ισάρ. Μέρος της μετανάστευσης οφείλονταν στο ”πολυγύναικο” του Μελένικου καθώς οι γυναίκες της πόλης ζητούνταν παντού ως νύφες ενω ταυτόχρονα θα συμβάλουν και στο γλωσσικό εξελληνισμό της πόλης του Σιδηροκάστρου.

Α. ΠΟΡΟΪΑ

Ανήκαν στην υποδιοίκηση του Σιδηροκάστρου και ζούσαν Βλαχόφωνοι Ελληνόφωνοι καθώς και λίγοι Σλαβόφωνοι. Οι Έλληνες αποτελούσαν την μεγαλύτερη κοινότητα με δύο μεγάλους μαχαλάδες τον Βάροση και την Πελοπόννησο.

Τα Πορόια χωρίστηκαν σε Άνω και Κάτω το 1883. Στα Άνω κυριαρχούσαν οι Έλληνες ενώ στα Κάτω οι Βουλγαρίζοντες και οι Βούλγαροι. Επηρεαζόμενοι από την έντονη βουλγαρική προπαγάνδα ο Σερραίος εξαρχικός Λελεγιάννης και ο ελληνοδιδάσκαλος Στογιάννης Γκαϊγκάρωφ και με τη βοήθεια του Ηγουμένου της Μονής Προδρόμου Διόνυσου (;;) στις Σέρρες πέτυχαν τη λειτουργία βουλγάρικης σχολής και ναού.

Η ρουμάνικη κοινότητα ιδρύθηκε επίσημα μετά το 1908 με το Σύνταγμα των Νεοτούρκων από τον ρουμανίζοντα Μπάρτζο Ηλία.

Αξίζει να ειπωθεί ότι στα Άνω Πορόια υπήρχαν τέσσερις εκκλησίες ο Αγ. Δημήτριος, ο Αγ. Γεώργιος, Η Κοίμηση της Θεοτόκου (Πυρπολήθηκε την Κυριακή του Θωμά του 1907 από ρουμανίζοντες του χωριού με τη βοήθεια Κομιτατζήδων πλην όμως ανοικοδομήθηκε με την βοήθεια του Μητροπολίτη Αιμιλιανού καθώς και από τις προσπάθειες διμελούς ερανικής επιτροπής απαρτιζόμενης από τον Στέφανο Αθανασίου και τον Δημήτριο Μίχο που πήγαν στην Θεσσαλονίκη και συγκέντρωσαν αρκετές συνδρομές για την παλινόρθωση του Ναού, ενώ βοήθησε και το Πατριαρχείο) και τον Αγ. Νικόλαο (κοιμητηριακός)

ΚΑΤΩ ΤΖΟΥΜΑΓΙΑ (ΗΡΑΚΛΕΙΑ ΣΕΡΡΩΝ)

Στην Κάτω Τζουμαγιά τέλος διαβιούσαν το 1912 4.500 Έλληνες, 150 Βούλγαροι και 1300 Μουσουλμάνοι, ενώ μετά το 1913 και τη συνθήκη του Βουκουρεστίου ο πληθυσμός αναδιατάχτηκε ως εξής 8000 Έλληνες, 1200 Μουσουλμάνοι και 800 γύφτοι καθώς αποχώρησαν οι βουλγαρίζοντες και εισέρευσε πλήθος Ελλήνων προσφύγων από τη Νότια Βουλγαρία.

Εν κατακλείδι καθώς εξετάζουμε την περιοχή από βορρά προς νότο παρατηρούμε ότι το ελληνικό στοιχείο ισχυροποιούνταν. Η περιοχή βόρεια των ελληνοβουλγαρικών συνόρων είχε πολυπληθείς ελληνικούς πληθυσμούς και δέχθηκε ισχυρή πίεση από τους βουλγάρικους μηχανισμούς προκειμένου να αφομοιωθεί από αυτούς. Οι Βούλγαροι εν μέρη πέτυχαν με τρομοκρατικές κυρίως μεθόδους να εκβουλγαρίσουν σημαντικό πληθυσμιακό τμήμα της περιοχής και να το αποσπάσουν έτσι από τον Ελληνισμό μαζί με τα εδάφη. Νότια όμως της μεθοριακής γραμμής ο Ελληνισμός επικράτησε και κατάφερε να ενταχθεί στο ελληνικό κράτος.