Απόψε θα σας ταξιδέψω σε μία πολύ σκοτεινή εποχή... Πρόκειται να σας παρουσιάσω το έργο του γνωστού Αμερικάνου θεατρικού συγγραφέα Άρθουρ Μίλερ Οι μάγισσες του Σάλεμ.
Το έργο αυτό περιείχε
στοιχεία πολιτικής αλληγορίας όπως για παράδειγμα, η μάχη της ανθρώπινης
βούλησης και της ελεύθερης προσωπικότητας κάθε ατόμου ενάντια στη μισαλλοδοξία,
τον δογματισμό και τις πολιτικές πιέσεις. Στον Μίλερ άλλωστε αποδίδεται η έκφραση κυνήγι
μαγισσών για την εποχή του Μακαρθισμού.
Επρόκειτο λοιπόν για το πιο γνωστό κυνήγι
μαγισσών...
Η αυστηρή άκαμπτη και απάνθρωπη ηθική του Προτεσταντισμού οδήγησε σε τέτοιες
ακρότητες. Μία τέτοια ηθική απέχει έτη φωτός από την ορθόδοξη
ανατολική θεώρηση των πραγμάτων.
Στην Ευρώπη οι δίκες εναντίων των
μαγισσών ξεκίνησαν το 1492 και στοίχησαν τη ζωή σε 200.000 περίπου
ανθρώπους. Πραγματοποιήθηκαν από την καθολική και την προτεσταντική εκκλησία.
Το 1692 οπότε και ξεκίνησε στο Σάλεμ της Αμερικής στην Ευρώπη το κυνήγι
μαγισσών είχε ήδη ατονήσει.
Ας
υπενθυμιστεί ότι στις δίκες εναντίον των
μάγων και των αιρετικών οι υπόδικοι ή οι συγγενείς τους πλήρωναν όλα τα έξοδα:
τους δικαστές, τους ενόρκους, το κόστος της φυλακής, αυτούς που κατασκεύαζαν το
ικρίωμα και την αγχόνη ή έστηναν την
πυρά, εκείνους που έκοβαν τα ξύλα για τη φωτιά, τον δήμιο, τους ιερείς και τους
γραμματείς των
δικαστηρίων.
Επιπλέον, η περιουσία του καταδικασθέντος κατασχόταν από τις τοπικές αρχές, τον
επίσκοπο, τον βασιλιά ή την Ιερά Εξέταση. Όταν μάλιστα η περιουσία ήταν μεγάλη,
οι κοσμικές τη μοιράζονταν εξ ημισείας με τις εκκλησιαστικές αρχές.
Την εποχή εκείνη η περιοχή της
Μασαχουσέτης ανήκε στο βρετανικό στέμμα. Η περιοχή ταλανίζονταν από πολιτικά
και κοινωνικά προβλήματα. Η πουριτανική νοοτροπία τους ωθούσε στον ακραίο
συντηρητισμό. Η πρόσφατη επιδημία ευλογίας και ο φόβος επιθέσεων από τους
ιθαγενείς δημιούργησε φόβο, καχυποψία και δεισιδαιμονία. Σταδιακά επικράτησε
μαζική υστερία.
Στο έργο, ακόμη, θα αποτυπωθεί με εύστοχο τρόπο
η πίεση που ασκήθηκε από τις αρχές ώστε να κατονομαστούν άνθρωποι που καταπιάστηκαν
με τα έργα του διαβόλου. Το αποτέλεσμα σ' αυτές τις περιπτώσεις είναι πάντοτε
το ίδιο, πλάι σε κακοποιά στοιχεία σέρνονται και ευσεβείς πιστοί.
Η υπόθεση:
Τον κρύο χειμώνα του 1692, στο Σάλεμ της
Μασαχουσέτης, δύο κορίτσια, η κόρη του αιδεσιμότατου Σάμιουελ Πάρις, Μπέτι, και
η κηδεμονευομένη του, Άμπιγκειλ Ουίλιαμς, άρχισαν να παρουσιάζουν περίεργη
συμπεριφορά. Μιλούσαν παράξενα, κρύβονταν κάτω από πράγματα και σέρνονταν στο
πάτωμα. Κανένας γιατρός δεν μπορούσε να εξηγήσει τα συμπτώματα, μέχρι που ένας
εξ αυτών απεφάνθη στις 8 Φεβρουαρίου ότι τα κορίτσια ήταν δαιμονισμένα.
Έτσι ο πάτερ Σάμιουελ και άλλοι ευλαβείς συμπολίτες του άρχισαν να πιέζουν
τα δύο κορίτσια -και άλλα παιδιά που αργότερα παρουσίασαν ανάλογη συμπεριφορά-
να κατονομάσουν τους ανθρώπους που τους οδήγησαν στα μονοπάτια του διαβόλου.
Οι τρεις πρώτες γυναίκες που κατηγορήθηκαν ήταν η Σάρα Γκουντ, η Σάρα
Όσμπορν και η Τιτούμπα. Η Σάρα Γκουντ ήταν επαίτης, κόρη ενός Γάλλου ξενοδόχου,
που αυτοκτόνησε όταν η ίδια ήταν έφηβη ακόμα. Η Σάρα Όσμπορν ήταν μία κατάκοιτη
ηλικιωμένη γυναίκα, που άρπαξε την περιουσία του πρώτου συζύγου της από τα
παιδιά του και την έδωσε στον δεύτερο σύζυγό της. Η Τιτούμπα ήταν η ινδιάνα
σκλάβα του αιδεσιμότατου Σάμιουελ Πάρις. Οι τρεις αυτές γυναίκες κατηγορήθηκαν για
μαγεία και την 1η Μαρτίου οδηγήθηκαν στη φυλακή.
Ακολούθησαν δεκάδες ακόμα, και καθώς οι φυλακές του Σάλεμ, της Βοστόνης και
των γύρω περιοχών γέμιζαν σιγά - σιγά, προέκυψε ένα νέο πρόβλημα: Λόγω της
έλλειψης νομοθετικού πλαισίου, όλοι αυτοί οι κρατούμενοι δεν ήταν δυνατόν να
δικαστούν. Τη λύση έδωσε στα τέλη Μαΐου ο βασιλικός κυβερνήτης της
Μασαχουσέτης, σερ Ουίλιαμ Φιπς, αποφασίζοντας τη συγκρότηση ενός ειδικού
δικαστηρίου για την περίπτωση. Στο μεταξύ, η Σάρα Όσμπορν είχε πεθάνει, η Σάρα
Γκουντ είχε γεννήσει ένα κοριτσάκι, ενώ ο αριθμός των υπόδικων είχε φτάσει τους
80, πολλοί από τους οποίους είχαν αρρωστήσει.
Με συνοπτικές διαδικασίες, όλοι οι
κατηγορούμενοι κρίθηκαν ένοχοι και καταδικάστηκαν σε θάνατο. Μόνο όσοι
παραδέχτηκαν την ενοχή τους και κατέδωσαν άλλους, γλίτωσαν την εκτέλεση. Κατά
τη διάρκεια του καλοκαιριού απαγχονίστηκαν συνολικά 19 άτομα, μεταξύ των οποίων
ένας σεβαστός υπουργός κι ένας πρώην αστυνομικός που αρνήθηκε να συνεχίσει τις
συλλήψεις υποτιθέμενων μαγισσών. Από αυτούς, μόνον οι έξι ήταν άνδρες.
Οι δίκες μαγισσών είχαν σημαντικές επιπτώσεις σ'
όλη την περιοχή. Οι σοδειές αφέθηκαν στα χωράφια και τα ζώα χωρίς φροντίδα,
όσοι φοβούνταν μήπως συλληφθούν εγκατέλειψαν την περιοχή με τα υπάρχοντά τους
και κατέφυγαν στη Νέα Υόρκη, το εμπόριο οπισθοδρόμησε, ενώ υπήρχαν και
πληροφορίες ότι οι Ινδιάνοι ετοιμάζονταν να εξεγερθούν.
Οι δίκες σταμάτησαν στις 3 Οκτωβρίου του 1692,
με απόφαση του κυβερνήτη της Μασαχουσέτης, μετά από έφεση ομάδας κληρικών από
τη Βοστόνη. Ωστόσο, όσοι είχαν ήδη φυλακιστεί δεν αφέθηκαν ελεύθεροι.
Όπως φάνηκε στην περίπτωση του Σάλεμ, ο
συνήθης τρόπος για την εκτέλεση των μαγισσών ήταν ο απαγχονισμός. Στη Βρετανία
η μαγεία θεωρούταν «έγκλημα ενάντια στην κυβέρνηση» και κακούργημα, που
τιμωρούταν με κρέμασμα...
Δικάστηκαν περίπου 200 άνθρωποι και εκτελέστηκαν
περίπου 20.
Οι απαγχονισμοί έγιναν στο Λόφο της Κρεμάλας κοντά
στο Σάλεμ.
Οι μάγισσες όμως
αποτεφρώνονταν μετά τον θάνατό τους, ώστε να μην στοιχειωθεί η πόλη, και έτσι
έμεινε ο μύθος για το κάψιμο των μαγισσών....
Έτσι, στις 29 Αυγούστου του 1957, με απόφαση της
Βουλής της Μασαχουσέτης, που είχε υπογραφεί από τον Κυβερνήτη της,
αποκαταστάθηκε πλήρως η μνήμη των αδικοχαμένων φερόμενων μαγισσών Ann Pudeator,
Bridget Bishop, Susannah Martin, Alice Parker, Margaret Scott και Wilmot Redd.
Η μνήμη τους αποκαταστάθηκε πλήρως πλην όμως δεν δόθηκαν περαιτέρω
αποζημιώσεις.
Οι γυναίκες αυτές είχαν απαγχονιστεί το 1692,
ενώ αργότερα κηρύχτηκαν αθώες και οι οικογένειες τους αποκαταστάθηκαν υλικά
(1711) αφού πρώτα το γενικό δικαστήριο έκρινε παράνομα τα βασανιστήρια στις
μάγισσες το 1702. Εκτελέστηκε ακόμη και
ένας αστυνομικός που αρνήθηκε να προβεί σε συλλήψεις.
Τέλος αξίζει να σημειωθεί ότι η σύγχρονη επιστημονική έρευνα
επιχείρησε να δώσει πειστικές απαντήσεις για τα συμπτώματα (σωματικά
και ψυχικά) που θεωρήθηκαν ως δαιμονικές επιρροές.
 |
| Το κτίριο όπου δικάστηκαν οι μάγισσες του Σάλεμ. |
 |
| Ο Νίκος Τζόγιας |
στιχ. 189 – 190
Ο Βύρων Πάλλης υπήρξε ένας από τους σπουδαιότερους ηθοποιούς της παλιάς γενιάς. Πόσοι δεν τον θυμούνται ως Θανασάκη στο Θανασάκη τον Πολιτε...
