Η
Πολιτισμική Διαδρομή, αγαπητοί φίλοι απόψε θα κλείσει τον πρώτο κύκλο παρουσίασης του έργου του
Ηλία Βενέζη, με την ανάλυση του έργου
"Γαλήνη". Μετά την παρουσίαση της "Αιολικής Γης" του "Νούμερου 31.328" η "Γαλήνη" κλείνει τον πρώτο κύκλο της παρουσίασης του μεγάλου Έλληνα λογοτέχνη.
Η "Γαλήνη" εκδόθηκε το 1939 και βραβεύθηκε το ίδιο έτος από την
Ακαδημία Αθηνών. Έκτοτε έχουν πραγματοποιηθεί
35 εκδόσεις του έργου έως σήμερα.
Το έργο περιγράφει την άφιξη των Φωκιανών προσφύγων στην Ανάβυσσο το 1923, σαν εξαθλιωμένο κοπάδι. Οι πρόσφυγες προσήλθαν όχι πεζή (όπως αναφέρει ο συγγραφέας στο μυθιστόρημα, ίσως τον μπέρδεψε μία ομάδα προσφύγων που ήρθαν να εργαστούν ως εργάτες) αλλά με καΐκια μεταξύ τέλη Οκτωβρίου και Νοεμβρίου 1924.
Το Υπουργείο Πρόνοιας τους είχε δώσει από 800 δραχμές σε κάθε οικογένεια για να πληρώσουν τα καίκια, τους είχε δώσει σκηνές, τους εφοδίαζε με τρόφιμα και άλλα αναγκαία . Όλες οι μαρτυρίες συγκλίνουν στο ότι ήρθαν με καΐκια. (Δαλάκογλου)
Η υπόθεση:
Το μυθιστόρημα αποτελεί το χρονικό της εγκατάστασης των προσφύγων στην περιοχή της Αναβύσσου. Τα γεγονότα είναι σχεδόν όλα αληθινά. Τα πρόσωπα έχουν τις ιδιότητες υπαρκτών ανθρώπων. Για λόγους οικονομίας της αφήγησης και του μύθου, τα πραγματικά γεγονότα και οι χαρακτήρες κεντήθηκαν μαστορικά από το συγγραφέα πάνω στον καμβά του μυθιστορήματος.
Τα πάθη της προσφυγιάς μέσα από τις ιστορίες δύο οικογενειών. Το έργο αφηγείται τις περιπέτειες των οικογενειών του γιατρού Δημήτρη Βένη, και του απλού αγρότη Φώτη Γλάρου,
προσφύγων από την Παλαιά Φώκαια της Μικράς Ασίας, που εγκαταστάθηκαν μαζί με άλλους Φωκιανούς το Φθινόπωρο του 1924 στην παραλία της Αναβύσσου.
Οι φωκιανοί έρχονται στη γη της Αναβύσσου. Οι βοσκοί που έχουν τα χειμαδιά τους στην περιοχή τους απειλούν για να τους διώξουν.
Οι αρχαιοκάπηλοι που δρουν στην περιοχή τους βλέπουν με μισό μάτι. Οι πρόσφυγες αρχίζουν να ξεχερσώνουν τον τόπο. Ο Φώτης Γλάρος, σκάβοντας στο χωράφι του, βρίσκει ένα άγαλμα κούρου. Οι αρχαιοκάπηλοι του το κλέβουν. Το νερό της μεγάλης πλημμύρας παίρνει την γυναίκα του. Αυτός όμως δεν το βάζει κάτω, ξαναπαντρεύεται μια γυναίκα από το πάνω χωριό, όπου έχουν εγκατασταθεί κυρίως πρόσφυγες από την Καππαδοκία, φτιάχνει μια βάρκα, κλέβει αλάτι από τις αλυκές
που λειτουργούν στην Ανάβυσσο, και αρχίζει εμπόριο με την Αίγινα.
Ο γιατρός Δημήτρης Βένης δεν θέλει να παραδοθεί στην σκληρή μοίρα του ξεριζωμού και της προσφυγιάς, φυτεύει τριανταφυλλιές, φροντίζει και συμβουλεύει τους πρόσφυγες. Πιστεύει βαθιά μέσα του, ότι μόνο κυνηγώντας χίμαιρες, μπορεί ο άνθρωπος να ξεφύγει από την σκληρή πραγματικότητα που τον πνίγει.
Η γυναίκα του Ειρήνη αρνείται να δεχθεί την μοίρα της, κλείνεται στον εαυτό της και βασανίζει τον γιατρό, βγάζοντας επάνω του όλη την κακία που σώρευσαν μέσα της οι κακοτυχίες της οικογένειας της και της πατρίδας της.
Ο γιατρός, φυτεύει τριαντάφυλλα στο άγονο χώμα της Αναβύσσου. Η Ειρήνη τα ξεριζώνει. Η πάλη των δύο αυτών ανθρώπων, η πάλη της χίμαιρας με την σκληρή πραγματικότητα είναι το θέμα του βιβλίου. Τα άλλα, οι πλημμύρα, η αρχαιοκαπηλία, ακόμα και η δολοφονία της μονάκριβης κόρης τους, είναι μόνο το σκηνικό του δράματος.
Πρωταγωνιστής είναι ο αγώνας και η αγωνία του γιατρού, του Έλληνα, του ανθρώπου, να φτάσει στην Γαλήνη κυνηγώντας χίμαιρες.
Υπήρξε όμως πραγματικά ο Φώτης Γλάρος, ο Δημήτρης Βένης, ο Πράσινος ο αρχαιοκάπηλος; Έγινε η αρπαγή του κούρου, η πλημμύρα, η δολοφονία;
Η έρευνα έδειξε ότι και η παραμικρή λεπτομέρεια του μυθιστορήματος είναι αληθινή. Τα πρόσωπα με αυτές τις ιδιότητες υπήρξαν.
Μόνο που για λόγους οικονομίας της αφήγησης, είναι μυθιστόρημα δεν είναι χρονικό, τα γεγονότα συμπυκνώθηκαν στις πράξεις των ηρώων του μυθιστορήματος.
Επιπλέον στοιχεία για το έργο
Το δράμα θα παρουσιάσει σε μορφή μυθιστορήματος το δράμα των Ελλήνων μικρασιατών προσφύγων και τις δυσκολίες της προσαρμογής στην καινούρια πατρίδα. Ταυτόχρονα τη νοσταλγία της χαμένης πατρίδας θα τη διαπιστώσει ο αναγνώστης διάχυτη σε όλο το έργο. Το δράμα των μεμονωμένων προσφύγων θα λάβει ομαδική διάσταση.
Ο αφανισμός των Ελλήνων της μικρασιατικής ενδοχώρας δεν είχε προηγούμενο στην παγκόσμια ιστορία. Άνθρωποι από όλα τα κοινωνικά στρώματα, ευκατάστατοι αλλά και υποδεέστεροι οικονομικά θα σφαχτούν ανηλεώς και θα ξεριζωθούν αδιακρίτως.
Ο Βενέζης πήγαινε συχνά στην Ανάβυσσο, ειδικά την εποχή κατά την οποία έγραφε το έργο, ενώ στην παλαιά Φώκαια (ήξερε καλά τη Φώκαια και τους Φωκιανούς) παραθέριζε τα καλοκαίρια. Ο Αδερφός του Θάνος Μέλλος είχε παντρευτεί την Ελένη Νικολαΐδη και είχε εγκατασταθεί στην Ανάβυσσο (κατά πάσα πιθανότητα ο βίος του ζευγαριού υπήρξε η βασική πηγή έμπνευσης του Βενέζη).
Εν κατακλείδι το έργο θα χαρακτηρισθεί από
συμβολισμό, υποβλητική λυρική διάθεση και βαθιά αγάπη για τον άνθρωπο, στοιχεία που θα αφήσουν ανεξήτιλα σημάδια σε όλο το έργο του Βενέζη.
Ο μεγάλος λογοτέχνης ζήτησε να αναγραφεί στον τάφο του η λέξη
"Γαλήνη"...
Το έργο είναι ευκολοδιάβαστο και γεμάτο εμπειρίες (αρνητικές και θετικές) μίας ολόκληρης γενιάς ανθρώπων και μπορείτε να το αντλήσετε από τον κάτωθι σύνδεσμο:
https://kupdf.net/download/-pdf_597432f2dc0d601420727651_pdf
Η "Γαλήνη" επίσης γυρίστηκε και σε σήριαλ απόν την
κρατική τηλεόραση και προβλήθηκε το 1979.
Στοιχεία για τη ζωή και το έργο του Βενέζη θα βρείτε εδώ:
https://politismikidiadromi.blogspot.com/2020/01/blog-post_24.html?m=1
Πηγές: filologos.gr,φιλολογική εστία,Δαλάκογλου Θόδωρος, Ιστορία της Ελληνικής Λογοτεχνίας-Λίνος Πολίτης
