Τα Σκιροφόρια

 ΣΚΙΡΟΦΟΡΙΑ.  Τα Σκιροφόρια ή Σκιραφόρια ή Σκίρα ήταν μια γιορτή στην αρχαία Αθήνα προς τιμήν της Αθηνάς Σκιράδος, του Φυταλμίου Ποσειδώνα, καθώς και των Ελευσινίων Δήμητρας και Κόρης. Πραγματοποιούνταν στο τέλος του έτους κατά το αττικό ημερολόγιο, τη δωδέκατη μέρα του μήνα Σκιροφοριώνα, δυο μέρες πριν από τα Διιπόλεια (Μάιος-Ιούνιος). Επρόκειτο για μια γιορτή με αρχαίες ρίζες και ήταν καθαρά γυναικεία, όπως φαίνεται από τις Θεσμοφοριάζουσες του Αριστοφάνη,  αλλά και στις Εκκλησιάζουσες το σχέδιο των γυναικών για την επανάστασή τους απεικονίζεται με φόντο τη γιορτή αυτή. [ ἀνθ᾽ ὧν συνείσει καὶ τὰ νῦν βουλεύματα ὅσα Σκίροις ἔδοξε ταῖς ἐμαῖς φίλαις. Αριστοφάνη Εκκλησιάζουσαι, στ.17-18 ]. Υπήρχαν  διαφορετικές θεωρίες για την ετυμολογία του ονόματος της γιορτής. Σκίρον αποκαλούνταν το "σκιάδειον" της Αθηνάς, μεγάλη λευκή υφασμάτινη ασπίδα-ήλιος, το οποίο μεταφερόταν σε μεγάλη πομπή από την Ακρόπολη στην τοποθεσία Σκίρον, στο ιερό της Αθηνάς Σκιράδος, κοντά στην Ιερά Οδό, στην αριστερή όχθη του ποταμού Κηφισού.

Ωστόσο, ο Παυσανίας αναφέρει ότι η τοποθεσία πήρε το όνομά της από τον Σκίρο, μάντη της Δωδώνης, ο οποίος σκοτώθηκε στη μάχη μεταξύ Αθηναίων και Ελευσινίων επί του Ερεχθέα και τάφηκε σε εκείνη την περιοχή. Ο ίδιος είχε ιδρύσει και το ιερό της Αθηνάς Σκιράδος στο Φάληρο, όπου γιορτάζονταν τα Οσχοφόρια. [Ἐλευσινίοις πολεμοῦσι πρὸς Ἐρεχθέα ἀνὴρ μάντις ἦλθεν ἐκ Δωδώνης ὄνομα Σκῖρος, ὃς καὶ τῆς Σκιράδος ἱδρύσατο Ἀθηνᾶς ἐπὶ Φαληρῷ τὸ ἀρχαῖον ἱερόν· πεσόντα δὲ αὐτὸν ἐν τῇ μάχῃ θάπτουσιν Ἐλευσίνιοι πλησίον ποταμοῦ χειμάῤῥου, καὶ τῷ τε χωρίῳ τὸ ὄνομα ἀπὸ τοῦ ἥρωός ἐστι καὶ τῷ ποταμῷ. Παυσανία Ελλάδος Περιήγησις, Βιβλίο Α', κεφ.36,4]  Η άλλη ερμηνεία βασίζεται στην ερμηνεία της λέξης σκίρον στην αρχαία ελληνική γλώσσα, που σημαίνει σκληρή λευκή γη. Σύμφωνα με έναν αθηναϊκό μύθο, όταν ο ήρωας Θησέας επέστρεψε νικηφόρος από την Κρήτη, κατασκεύασε είδωλο της θεάς Αθηνάς από λευκή γη και το περιέφερε σε μεγαλοπρεπή πομπή.

Η γιορτή διαρκούσε μια ημέρα, κατά την οποία οι γυναίκες έφευγαν από τις οικίες τους και κατασκήνωναν κοντά στο ιερό. Απαγορευόταν η σεξουαλική επαφή, γιατί πίστευαν ότι ενισχύει τη μετέπειτα γονιμότητα, γι' αυτό και οι γυναίκες έτρωγαν σκόρδο για να απομακρύνουν τους συζύγους τους.

Την πομπή από την Ακρόπολη ως το ιερό της Αθηνάς οδηγούσε η πρωθιέρεια της θεάς και ο ιερέας του Ποσειδώνα, οι οποίοι προέρχονταν από το ιερατικό γένος των Ετεοβουτάδων. Μεταφερόταν το σκιάδειον, το οποίο προστάτευε τους αγρούς και την πόλη από το θερινό καύσωνα και εξασφάλιζε έτσι την ευφορία της γης τους επόμενους μήνες, καθώς επίσης και το κώδιον, δέρμα μαύρου προβάτου που είχε θυσιαστεί στο Μειλίχιο Δία. Στο Σκίρον εκτός από το ιερό της Σκιράδος Αθηνάς υπήρχε και ένα προς τιμήν της Δήμητρας και της Περσεφόνης.

Λεπτομέρειες για την τελετή που γινόταν στο ιερό δεν έχουν διασωθεί. Ωστόσο, καθώς αναφέρεται από πηγές ότι τελούνταν όργωμα εκεί, τα Σκιροφόρια σχετίζονταν μάλλον με τη συγκομιδή και τη γονιμότητα της γης, και κατ' επέκτασιν των γυναικών. Κατά τη διάρκεια της γιορτής λάμβανε χώρα αγώνας δρόμου, κατά τον οποίο οι νέοι της πόλης έφεραν κλαδιά από αμπέλια από το ιερό του Διονύσου στο ιερό της Αθηνάς Σκιράδος. Το έπαθλο για το νικητή ήταν ο πεντάπλοας, [ποτό που φτιαχνόταν από κρασί, μέλι, τυρί, αλεύρι και ελαιόλαδο] από το οποίο γίνονταν σπονδές προς τιμήν της Αθηνάς.


Πηγή Αρχαία Ελληνική θρησκεία

Ο μεγάλος Έντι Τζόνσον.

Στο μακρινό 1994 η ενημέρωση μέσω του διαδικτύου ήταν κάτι εντελώς ουτοπικό. Μόνο οι βαθιά μυημένοι μπορούσαν να φανταστούν ότι κάποια στιγμή με ένα κλικ στον υπολογιστή τους θα είχαν άμεση πρόσβαση στην πληροφόρηση. Τον προηγούμενο αιώνα όμως η αναμετάδοση της είδησης ήταν αποκλειστικά υπόθεση των εφημερίδων και των εξειδικευμένων περιοδικών και κάπως έτσι εκείνο το καλοκαίρι μάθαμε για την νέα μεταγραφή του Ολυμπιακού. 



Οι Ερυθρόλευκοι αναζητούσαν στην αγορά τους αντικαταστάτες του διδύμου των ξένων τους. Ο Τάρπλεϊ ήθελε να επιστρέψει στο ΝΒΑ και σε συνδυασμό με την προβληματική συμπεριφορά του στο Τελ Αβίβ έκαναν τον Ολυμπιακό να σκεφτεί πιο εύκολα την αποχώρηση του. Το σοκ - τουλάχιστον για τους φιλάθλους - ήρθε απο την κοινή απόφαση Κόκκαλη και Ιωαννίδη για την μη ανανέωση του συμβολαίου του Πάσπαλι και έγινε ακόμα μεγαλύτερο την ημέρα που ο Ζάρκο ανακοινώθηκε απου τον Παναθηναϊκό.


Οι Πειραιώτες θέλοντας να κάνουν τη ρελάνς θα σπεύσουν να αποκτήσουν τον Βολκόφ - τον τρόπο τον έχω αναφέρει στο αφιέρωμα για τον Σάσα - αλλά ψάχνουν και τον αντικαταστάτη του Μαυροβούνιου πρώην ηγέτη τους. 


Τα χαρακτηριστικά του δεύτερου ξένου τους θα είναι εντελώς διαφορετικά απου αυτά του Πάσπαλι. Η αδυναμία στο μακρινό σουτ ήταν δεδομένη όπως και η ειλημμένη απόφαση για την απόκτηση ενός παίχτη που θα έχει ως κύριο συστατικό στο παιχνίδι του την ευχέρεια από το τρίποντο. Τα ονόματα που θα ακουστούν πολλά με αυτά των Ντανίλοβιτς, Ντέιλ Έλις, Ρίτσαρντ Ντούμας, Γκρέγκ Χότζες μεταξύ άλλων. 


Κανείς όμως από αυτούς δεν έπιασε λιμάνι. Αυτός που αφίχθηκε ήταν ένα εξίσου σπουδαίο όνομα, ο  Έντι Τζόνσον που σήμερα κλείνει τα 63 του χρόνια. Ο κορυφαίος ξένος σουτέρ και σίγουρα μέσα στην εν γένει καλύτερη τριάδα που είδαμε ποτέ στα ελληνικά γήπεδα.


Ο Αμερικανός ήταν πραγματικά μεγάλος παίχτης και αυτό το αποδεικνύει όχι μόνο η χρονιά που τον απολαύσαμε στην Ελλάδα αλλά κυρίως η μακρόχρονη και άκρως επιτυχημένη καριέρα του στο ΝΒΑ. Με 19.202 πόντους και το βραβείο του καλύτερου 6ου παίχτη το 1989 μπορεί να υπερηφανεύεται για τα επιτεύγματα του αλλά ταυτόχρονα μπορεί να παραπονιέται ότι ενώ οι αριθμοί του θα δικαιολογούσαν την κλήση του σε ένα All Star Game, αυτή δεν ήρθε ποτέ.


Γέννημα θρέμμα του Σικάγο, ο Τζόνσον θα παίξει κολεγιακό μπάσκετ στην πόλη του για το πανεπιστήμιο του Ιλινόις του Λου Χένσον. Τη χρονιά της αποφοίτησης του ήταν ο πρώτος σκόρερ στην ιστορία των Fighting Illini με 1692 πόντους την εποχή που το τρίποντο δεν είχε ακόμα εισαχθεί στο ΝCAA και πρωταγωνιστής σε μία από τις πιο εμβληματικές στιγμές στην ιστορία του, όταν την Πρωτοχρονιά του 1979 με δικό του σουτ από τη γωνία το ταπεινό Ιλινόις θα νικήσει το μεγάλο φαβορί για το πρωτάθλημα, το Μίσιγκαν Στέιτ του Μάτζικ Τζόνσον.  Στο ντραφτ του 1981 θα ακούσει το όνομα του από τα χείλη του κομισσάριου Λάρι Ο' Μπράιεν ως επιλογή των Κάνσας Σίτι Κινγκς στο νούμερο 29. Ιδανικός προορισμός για τον νεαρό Έντι μιας και η ομάδα ήταν μέτρια και μπόρεσε να βρει αγωνιστικά λεπτά. H ρούκι σεζόν του ήταν πολύ καλή με σχεδόν 10 πόντους ανά παιχνίδι και για τα επόμενα 5 χρόνια θα λογίζεται ως ο βασικός small forward των Κινγκς με μέσους όρους κοντά στους 20 πόντους. 


Οι κακές πορείες όμως της ομάδας θα οδηγήσουν τους ιθύνοντες στην επιλογή της ανταλλαγής μετά το τέλος της σεζόν 86-87. H κίνηση τους αυτή επικρίθηκε αφού ο Τζόνσον ήταν από τα αγαπημένα πρόσωπα των φιλάθλων και αναμφίβολα ο καλύτερος παίχτης. Ο Έντι δεν θα μετακινηθεί από την Άγρια Δύση και το νέο του σπίτι θα είναι το ηλιόλουστο Φοίνιξ. Ο Τζόνσον σκοράρει με τη γνωστή του συχνότητα αλλά οι Σάνς αποτυγχάνουν να περάσουν στην post season. Η άφιξη του Τομ Τσέϊμπερς, του Άρμον Γκίλιαμ και του ρούκι Νταν Μάρλι θα δυναμώσει τους Ήλιους μετατρέποντας τους σε διεκδικητές του πρωταθλήματος. Θα φτάσουν μέχρι τους τελικούς της Δύσης το 1989 όπου θα τους "σκουπίσουν" οι Λέϊκερς. 


Ο Έντι θα τιμηθεί για την εξαιρετική σεζόν με το βραβείο του καλύτερου 6ου παίχτη. Ερχόμενος από τον πάγκο θα πετυχαίνει 22 πόντους με 41% στα σουτ τριών πόντων. Ανάλογη πορεία το Φοίνιξ θα έχει και την επόμενη αγωνιστική περίοδο με το ίδιο αποτέλεσμα. Αποκλεισμός στους Δυτικούς τελικούς από το Πόρτλαντ και  Τζόνσον θα είναι μέλος της ομάδας μέχρι τις 7 Δεκεμβρίου του 1990. Εκείνη την ημέρα θα εμπλακεί για άλλη μία φορά σε ανταλλαγή μεταξύ των Σάνς και των Σόνικς. Ο X-Man θα γίνει κάτοικος Αριζόνα και ο Έντι θα ακολουθήσει το αντίθετο δρομολόγιο αφού το σουτ και η εμπειρία του ήταν περιζήτητα στην ανταγωνιστική Pacific.


Ανταποκρινόμενος άριστα στον ρόλο του 6ου παίχτη ο Τζόνσον θα είναι από τους βασικούς συντελεστές της ανοδικής πορείας του Σιάτλ μέχρι τους τελικούς της Δυτικής περιφέρειας το 1993 και τον αποκλεισμό από την πρώην ομάδα του. Οι Σόνικς θα προτιμήσουν τον νεότερο του Κένταλ Γκίλ από τους Χόρνετς και οι "Σφήκες" χωρίς ενδοιασμό θα προσφέρουν μονοετές συμβόλαιο στον Έντι. Στη νεανική Σάρλοτ θα προσφέρει την εμπειρία του και το περιζήτητο μακρινό σουτ με την ομάδα των Λάρι Τζόνσον και Αλόνζο Μόρνινγκ να χάνει στο νήμα την πρόκριση για τα play off. 


Τελειώνοντας την 13η πλήρη σεζόν στο ΝΒΑ, ο Έντι βρίσκεται σε δίλημμα. Τα αγωνιστικά του χαρακτηριστικά είναι ακόμα ικανά να του βρουν καλά συμβόλαια στην Αμερική αλλά η ηλικία του είναι αλήθεια ότι προβληματίζει τους GM. Το φημολογούμενο ενδιαφέρον των Ρόκετς δεν θα μετουσιωθεί σε πρόταση και έτσι ο Τζόνσον αποφασίζει για πρώτη φορά στην καριέρα του να περάσει τον Ατλαντικό και να παίξει μπάσκετ στο καλύτερο πρωτάθλημα της Ευρώπης.


Θα αφιχθεί στο παλιό αεροδρόμιο του Ελληνικού στις 12 Σεπτεμβρίου του 1994 και θα αντιμετωπίσει με χιούμορ τις ερωτήσεις των δημοσιογράφων για τη "σκληρότητα" του Ιωαννίδη και την κακή συνήθεια να πετάει μπουκάλια στους παίχτες του. Η απάντηση του Έντι; "Μπουκάλια ας πετάει, δεν έχω πρόβλημα. Καρέκλες μην πετάξει και πάθουμε καμία ζημιά ". Προφανώς και ο Ξανθός δεν πέταξε κανένα μπουκάλι στον Αμερικανό σούπερ σταρ. Ήταν πολύ έξυπνος ώστε να αντιληφθεί τη φλέβα χρυσού που εντάχθηκε στην ομάδα του. Ακόμα και αν το ντεμπούτο του δεν ήταν αυτό ακριβώς που θα ονομάζαμε ονειρεμένο. 


Το ματς Κυπέλλου με τον Παναθηναϊκό στους τσίγκους του κλειστού γυμναστηρίου του Σπόρτιγκ έμεινε στην ιστορία για πολλούς λόγους. Ήταν το τελευταίο ντέρμπι του Γκάλη, η εμφάνιση του Ζάρκο απέναντι στον Ολυμπιακό και η βίαιη κακοποίηση του αθλήματος από τις δύο κορυφαίες ομάδες της χώρας. Ο Τζόνσον επηρεασμένος απο το κλίμα θα κάνει ένα κακό παιχνίδι θρέφοντας στο μυαλό των οπαδών το σαράκι της αμφιβολίας. Μέχρι την πρεμιέρα του πρωταθλήματος και τον αγώνα με τον Άρη στο Αλεξάνδρειο. Εκείνο το βράδυ οι Έλληνες φίλαθλοι είδαν για τα καλά από τι πάστα ήταν φτιαγμένος ο σπουδαίος αυτός μπασκετμπολίστας.


Σε ένα γήπεδο που έβραζε ο Αμερικανός θα βγει για προθέρμανση μαζί με την υπόλοιπη ομάδα. Ανυποψίαστος για τα κα(ω)λόπαιδα των ελληνικών κερκίδων θα βρεθεί μπροστά στον κίνδυνο να χάσει το μάτι του από έναν "έξυπνο" που τον σημάδεψε με κέρμα. Θα φύγει άρον άρον για τα αποδυτήρια και οι άνθρωποι του Ολυμπιακού πιστεύουν ότι θα πάρει το πρώτο αεροπλάνο για την Αμερική. Ο Έντι φροντίζει να τους καθησυχάσει υπενθυμίζοντάς τους ότι έχει μεγαλώσει στο Σικάγο. Θα παίξει κανονικά στον αγώνα σημειώνοντας 25 πόντους στη νίκη των Ερυθρόλευκων με 63-87.


Ο Τζόνσον θα προσαρμοστεί άμεσα στον ευρωπαϊκό τρόπο παιχνιδιού και θα είναι το πρώτο βιολί το Ολυμπιακού στον προσπάθεια για πρόκριση στο Φάιναλ Φορ της Σαραγόσα και την παραμονή του πρωταθλήματος στον Πειραιά. Οι Ερυθρόλευκοι θα πηγαίνουν όλη τη χρονιά χέρι χέρι με τον αιώνιο αντίπαλο προσπαθώντας να εξασφαλίσουν το πλεονέκτημα έδρας. Ο "Έντι το πιστόλι" θα βάλει 28 πόντους στον πρώτο γύρο και ο Ολυμπιακός θα αλώσει τη Γλυφάδα με δύο πόντους διαφορά. Θα αποδειχθούν αρκετοί για τη ρεβάνς στο ΣΕΦ αφού ναι μεν ο Ζάρκο ο "κα&%#ης" θα πετύχει το νικητήριο καλάθι αλλά θα χάσει την επιπλέον βολή στερώντας από τον Παναθηναϊκό το πλεονέκτημα στους διαφαινόμενους τελικούς (οι Ερυθρόλευκοι είχαν καλύτερη συνολική διαφορά πόντων). 


Πριν όμως από το ελληνικό πρωτάθλημα προηγείται το ραντεβού των δύο στη Σαραγόσα. Ο Ολυμπιακός θα πάρει σχετικά άνετα τη δεύτερη θέση στον όμιλο του παρόλη τη σοκαριστική ήττα με 35 διαφορά μέσα στην έδρα του από την Έφες Πίλσεν. Ο αντίπαλος του στην προημιτελική φάση του είναι η CSKA των Καράσεφ, Κουντέλιν και Κισούριν. Στο πρώτο ματς στην παγωμένη Μόσχα ο Τζόνσον θα βρεθεί εγκλωβισμένος στη ζώνη 3-2 του Ερέμιν και οι Ερυθρόλευκοι θα γνωρίσουν τη συντριβή με 95-65.


Η σειρά μεταφέρεται στο ΣΕΦ και ο Ολυμπιακός θέλει δύο νίκες για να είναι αυτός που θα ταξιδέψει στην Ισπανία. Η πρώτη θα έρθει με το αγχωτικό 86-77, τα  πάντα θα κρίνονταν στο τρίτο και καθοριστικό παιχνίδι. Είναι ο αγώνας με την πασίγνωστη δηλητηρίαση των παικτών της ρωσικής ομάδας. 


Το πρωινό της 16ης Μαρτίου εφτά Ρώσοι μπασκετμπολιστές θα μεταφερθούν στο νοσοκομείο με συμπτώματα τροφικής δηλητηρίασης. Η FIBA θα αρνηθεί τη μη διεξαγωγή του αγώνα και έτσι η CSKA θα παραταχθεί με πέντε μόνο ετοιμοπόλεμους παίχτες στο παρκέ. Παρόλα αυτά, έδωσαν σκληρή μάχη και στο ημίχρονο βρίσκονταν πίσω στο σκορ μόνο 5 πόντους. Στη επανάληψη όπως ήταν αναμενόμενο κατέρρευσαν από την φθορά των φάουλ και τον τραυματισμό του Σπιριντόνοφ. Ο Ιωαννίδης θα αποσύρει με τη σειρά του - αφού πρώτα εξασφάλισε τη διαφορά- δύο παίχτες και στα τελευταία λεπτά ο αγώνας θα μετατραπεί σε 3on3. Εν τέλει ο Ολυμπιακός θα πάρει τη νίκη και την πρόκριση (28 πόντους ο Έντι) που αλίμονο όμως θα σκιάζεται για πάντα από το φημολογούμενο σκάνδαλο των νερών που ποτέ όμως δεν αποδείχθηκε κάτι μεμπτό για τους Ερυθρόλευκους.


Αυτό όμως είναι πρόβλημα των αξιωματούχων και άλλωστε ο Παναθηναϊκός περιμένει στη Σαραγόσα. Το βράδυ της 11ης Απριλίου 1995, Βράνκοβιτς και Φασούλας πήραν θέση για το τζαμπολ του ημιτελικού. Οι Πράσινοι ήταν το φαβορί και το επιβεβαίωνουν στο πρώτο ημίχρονο όταν και προηγούνται με 27-29. Ο Τζόνσον δεν μπορεί να βρει ρυθμό και η καλή άμυνα του Αλβέρτη τον έχει αποσυντονίσει. 


Ο Παναθηναϊκός βλέπει τον τελικό μέχρι τη στιγμή που ο Γιαννάκης τραυματίζεται και ο Έντι παίρνει το όπλο του. Από τα 0/4 τρίποντα του πρώτου μέρους, θα πετύχει 4/4 στο δεύτερο με το χέρι του Φραγκίσκου μέσα στο πρόσωπο του. Θα κατεβάσει και δέκα ριμπάουντ και παρότι η άμυνα δεν ήταν το φόρτε του θα κυνηγήσει τον Πάσπαλι εκμηδενίζοντας τον. Ο Τόμιτς θα κλειδώσει την ανατροπή με το τρίποντο στα 58" αλλά ο Τζόνσον έχει βάλει φαρδιά πλατιά την υπογραφή του με 27 πόντους στη μεγάλη νίκη. 


Τελικός λοιπόν για τον Ολυμπιακό στην πρωτεύουσα της Αραγωνίας. Ένας τελικός με ονοματεπώνυμο, αυτό του Άρβιντας Σαμπόνις. Ο μεγάλος Λιθουανός ήθελε να αφήσει τη Γηραιά Ήπειρο για το ΝΒΑ ως πρωταθλητής και δεν θα άφηνε το τρόπαιο να του ξεφύγει. Η Ρεάλ ήταν καλύτερη σε όλη τη διάρκεια και κατέκτησε απόλυτα δίκαια τον τίτλο. Όσο για τον ήρωα μας; Δεν μπόρεσε να συνεχίσει το σερί του ημιτελικού πέφτοντας στις τανάλιες του Ισπανού Σιγάλα, του αμυντικού πολύεργαλείου Ισμαέλ Σάντος. 

Ο Ομπράντοβιτς έστειλε από την αρχή πάνω του τον νεαρό Μαδριλένο με την εντολή να τον μαρκάρει μέχρι και στην τουαλέτα. Ο Έντι εκνευρίστηκε, έχασε κάποια εύκολα σουτ και δεν μπήκε ποτέ στο ματς, μόλις 9 πόντοι η συγκομιδή του και φυσιολογική ήττα του Ολυμπιακού με 73-61.


Πίσω στην Ελλάδα όμως ο Παναθηναϊκός περιμένει στη γωνία για να αρπάξει τα σκήπτρα του βασιλιά της Α1. Και οι δύο ομάδες θα είναι πιστές στο ραντεβού τους για τη μάχη. Ως συνήθως εκείνα τα χρόνια, η σειρά θα φτάσει στον 5ο τελικό του ΣΕΦ και σε  έναν αγώνα ακατάλληλο για καρδιακούς και επίσης κάκιστο από πλευράς θεάματος, ο Έντι θα σπάσει με τρίποντα τη ζώνη του Κιουμουρτζόγλου βοηθώντας την ομάδα του να κερδίσει με 45-44 και τον ίδιο να στέφεται πρωταθλητής για πρώτη φορά στα 36 του χρόνια. Ήταν το τελευταίο δείγμα που μας έδωσε αυτός ο πολύ μεγάλος αθλητής.


Το καλοκαίρι μας αποχαιρέτησε για να επιστρέψει μετά το διάλειμμα στην Ελλάδα στο φυσικό του περιβάλλον, τον μαγικό κόσμο του ΝΒΑ. Θα γράψει μερικές σελίδες ακόμα στο βιβλίο της τεράστιας καριέρας του, με δύο από αυτές να ξεχωρίζουν. 


Στις 20 Απριλίου 1996 φορώντας τη φανέλα των Ιντιάνα Πέϊσερς παίζει στο Σικάγο με αντίπαλο τους Μπούλς του Τζόρνταν. Οι "Ταύροι" έχουν σπάσει το ρεκόρ νικών με 71 μέχρι εκείνη τη στιγμή ενώ έχουν ηττηθεί μόλις 9 φορές. Το παιχνίδι έχει χαρακτήρα ντέρμπι και επιβεβαιώνεται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Σε νεκρό χρόνο ο Έντι θα κερδίσει το φάουλ από τον Μάικλ και ευστοχώντας στις βολές, υποχρεώνει το Σικάγο σε διψήφιο αριθμό ηττών.


Η τελευταία έκλαμψη για τον Τζόνσον θα έρθει την επόμενη χρονιά στους τελικούς της Δύσης. Η νέα του ομάδα, οι Χιούστον Ρόκετς είναι ισόπαλοι 92-92 με τη Γιούτα στον 4ο αγώνα. Ο Έντι έχει πετύχει 31 πόντους ερχόμενος από τον πάγκο και ένα δευτερόλεπτο πριν από τη λήξη θα πάρει τη μπάλα στην κορυφή των 7.25 οπλίζοντας και πυροβολώντας μπροστά στα απλωμένα χέρια του Τζέφ Χόρνασεκ. Nothing but net και η νίκη στους Ρόκετς, δώρο του "χρυσοδάκτυλου" βετεράνου. 


Θα αγωνιστεί για μία ακόμα πλήρη σεζόν και στην αρχή της περιόδου 98-99 θα κρεμάσει τη φανέλα του σχεδόν σε ηλικία 40 ετών, ξεκινώντας μία νέα καριέρα ως τηλεσχολιαστής ενώ το 2006 το όνομα του θα εμπλακεί ατυχώς σε υπόθεση ασέλγειας ανηλίκου, εν τέλει ο ένοχος ήταν ο εντελώς συμπτωματικά επίσης πρώην μπασκετμπολίστας των Ατλάντα Χώκς, "Fast Eddie" Johnson. 


Θα ήταν πραγματικά κρίμα για τον δικό μας Έντι το όνομα του να διασύρεται κατά αυτόν τον τρόπο. Αν κάποτε έπρεπε να συλληφθεί, το σωστό θα ήταν την εποχή που "βομβάρδιζε" μέσα στις τέσσερις γραμμές. Είχε τη γρηγορότερη εκτέλεση που έχω δει ποτέ αφού κυριολεκτικά σημάδευε την ώρα που βρισκόταν στον αέρα. Φέρνοντας τη μπάλα αρκετά χαμηλά και γέρνοντας ελαφρά το σώμα του προς τα πίσω ήταν πολύ δύσκολο να κοπεί. Το σουτ του ήταν αυτό που του έδινε δουλειά όλα αυτά τα χρόνια γιατί τελικά ο Έντι Τζόνσον ήταν και γρήγορος και θανάσιμος...


Antreas Tsemperlidis

ΚΑΣΣΑΝΔΡΑ Μια καταραμένη μάγισσα

 Δεν υπάρχει τίποτε σκληρότερο από το να λες την αλήθεια και να μη σε πιστεύει κανείς... Αυτό ήταν το δράμα της Κασσάνδρας.



Κόρη του βασιλιά της Τροίας Πριάμου και της Εκάβης, αναφέρεται και ως Αλεξάνδρα. Μια όμορφη κοπέλα, «καλλίστη πασών» κατά τον Όμηρο, που την ερωτεύθηκε κεραυνοβόλα ο θεός Απόλλωνας. Κι αυτός ο έρωτας στάθηκε μοιραίος για την Κασσάνδρα.

Βάζει όρο για να δεχθεί τον έρωτα του θεού, ζητώντας του να την μετατρέψει σε αλάνθαστη μάντισσα. Εκείνος δέχεται και την προικίζει με το χάρισμα της μαντείας. Η Κασσάνδρα νομίζει ότι τώρα, έχοντας αποκτήσει ό,τι ήθελε, μπορεί να αποφύγει τον Απόλλωνα. Δεν τιμά την υπόσχεσή της και αρνείται να του δοθεί.

Ο Απόλλωνας θυμώνει, αδυνατώντας να πάρει πίσω το δώρο του. Ζητεί από την πονηρή Κασσάνδρα να του δώσει μόνον ένα φιλί. Εκείνη δέχεται και ο Απόλλων φτύνει στο στόμα της το σάλιο του, αφαιρώντας τη δύναμη της πειθούς: ό,τι και να λέει η νεαρή μάντισσα, δεν θα γίνεται πιστευτό...

Πρώτη αναφορά για τα παραπάνω γίνεται από τον Αισχύλο, στο έργο του Λυκόφρων. Στο έργο, η Κασσάνδρα παρουσιάζεται φυλακισμένη από τον Πρίαμο, επειδή κανείς δεν άντεχε να ακούει τις γεμάτες αίμα, συμφορές και θανάτους προφητείες της, έχοντας, ωστόσο, δώσει εντολή στον δεσμοφύλακά της να καταγράφει τα λεγόμενά της.


Σύμφωνα με άλλη παράδοση, η Εκάβη γέννησε δίδυμα: την Κασσάνδρα και τον Έλενο. Κάποια χρονιά που οι γονείς τους γιόρταζαν τα γενέθλιά τους στον ναό του Θυμβραίου Απόλλωνα, έξω από τις πύλες της Τροίας, τα παιδιά αποκοιμήθηκαν μέσα στο ιερό, ξεχασμένα από τους γονείς τους, που, μεθυσμένοι, επέστρεψαν στο παλάτι χωρίς τα παιδιά τους.

Εκεί, στο ιερό, τα κοιμισμένα παιδιά δέχτηκαν επισκέψεις φιδιών-συμβόλων του Απόλλωνα- που έγλειψαν τα αυτιά τους και καθάρισαν τα αισθητήριά τους. Έτσι, τα παιδιά θα άκουγαν μυστικές φωνές, ασύλληπτες από τους κοινούς ανθρώπους.

Όταν ο Πρίαμος και η Εκάβη ξύπνησαν, τα αναζήτησαν. Κάποιες υπηρέτριες τα βρήκαν μέσα στον ναό, κυκλωμένα από τα ιερά φίδια. Τρομαγμένες, έβαλαν τις φωνές και τα φίδια απομακρύνθηκαν.

Τα δίδυμα, επομένως, είχαν πάρει το χάρισμα της μαντικής από τα παιδικά τους χρόνια. Ο θεός είχε αποφασίσει η Κασσάνδρα να προλέγει το μέλλον, μετά από τη δική του παρέμβαση, όπως έκαναν και οι Πυθίες, και ο Έλενος θα ερμήνευε τις κινήσεις των πουλιών (οιωνοσκοπία).

(Σ’ αυτή την εκδοχή, βέβαια, δεν έχουμε εξήγηση για την κατάρα που συνοδεύει την Κασάνδρα).


Το δράμα της Κασσάνδρας είναι φοβερό. Κάθε τόσο προβλέπει καταστροφές: όταν γεννιέται ο Πάρις, όταν ο Πάρις χάνεται και ξαναβρίσκεται, όταν φεύγει για την Σπάρτη, όταν επιστρέφει με την Ωραία Ελένη, όταν κατά τη διάρκεια του Τρωϊκού Πολέμου εμφανίζεται ο Δούρειος Ίππος. Ποτέ και κανείς δεν δίνει σημασία, ούτε θυμάται ότι την προηγούμενη φορά είχε πει την αλήθεια.

Ήταν η πρώτη που γνώριζε ότι ο Πρίαμος θα έπειθε τον Αχιλλέα να του δώσει τη σορό του Έκτορα.


Μετά την άλωση της Τροίας κατέφυγε στον ναό της Αθηνάς. Οι Αχαιοί έμπαιναν να ληστέψουν την πόλη, ενώ ο Αίας ο Λοκρός έτρεχε στον ναό της Αθηνάς, αδιαφορώντας για τα λάφυρα. Μέσα στον ναό βρήκε την Κασσάνδρα και οι διαθέσεις του ήταν κάτι παραπάνω από άγριες. Η Κασσάνδρα αγκάλιασε το άγαλμα-ξόανο της θεάς και ικέτευσε για έλεος. Η Αθηνά κώφευσε.

Ο Αίας, αδιαφορώντας για τον ιερό χώρο, τράβηξε την ικέτιδα από τα μαλλιά και το άγαλμα σείστηκε από τη βάση του. Ο Αίας αδιαφόρησε και πάλι, άρπαξε την Κασσάνδρα και την βίασε μέσα στο ναό... Όσοι Έλληνες βρέθηκαν εκεί φρύαξαν, πολύ περισσότερο βλέποντας μπροστά στα μάτια τους το ξόανο να ζωντανεύει, την θεά απαστράπτουσα να στρέφει τα μάτια της στον ουρανό.

Για να την εξευμενίσουν, αποφασίζουν να λιθοβολήσουν τον Αίαντα. Εκείνος, όμως, κρύφτηκε στον βωμό της Αθηνάς- της θεάς που είχε προσβάλει λίγο νωρίτερα- και σώθηκε, ικετεύοντάς την. Κατά ένα περίεργο τρόπο, η Αθηνά φαινόταν να είναι με το μέρος του, αλλά δεν ήταν.

Όταν ο Αίας φεύγει από την Τροία, μαζί με τους άλλους Λοκρούς, η Αθηνά βυθίζει το πλοίο του, εν μέσω μιας φοβερής καταιγίδας. Ο Αίας καταφέρνει και σύρεται σ’ έναν βράχο της Εύβοιας και κάνει ένα μοιραίο λάθος: στρέφει τα μάτια του στον ουρανό και απευθυνόμενος στους θεούς, φωνάζει ότι θα επιβιώσει, παρά τη θέλησή τους. Η τιμωρία έρχεται από τον έξαλο Ποσειδώνα. Με την τρομερή του τρίαινα, διαλύει τον βράχο και ο Αίας βυθίζεται για πάντα στο υγρό βασίλειο, αφήνοντας την τελευταία του πνοή εκεί.


Οι Αχαιοί μοιράστηκαν τις γυναίκες των ηττημένων Τρώων. Η Κασσάνδρα κληρώθηκε στον Αγαμέμνονα, ο οποίος την ερωτεύθηκε με την πρώτη ματιά- ας είχε προηγηθεί ο άγριος βιασμός της από τον Αίαντα.

Όταν έφθασαν στις Μυκήνες, η τύχη τους ήταν κοινή: δολοφονήθηκαν από την Κλυταιμνήστρα και τον Αίγισθο.

Η Κασσάνδρα το πρόβλεψε κι αυτό. Το είπε στον Αγαμέμνονα κι εκείνος την αγνόησε, όπως γινόταν πάντα με τις προφητείες της. Είδε και τον δικό της θάνατο, αλλά ήταν αδύνατο να τον αντιστρέψει, να τον αποφύγει. Και τον δέχτηκε σαν λυτρωτή.


Dimitra Papanastasopoulou

Οι Μυθολόγοι

ΤΡΙΤΗ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΗ ΚΑΤΟΧΗ 1941-4.


Οι Βούλγαροι κατά τη διάρκεια της 3ης βουλγαρικής κατοχής σε Μακεδονία και Θράκη, υιοθέτησαν μια σειρά από πολιτικές τρομοκράτησης και εκφοβισμού του πληθυσμού καθ' όλη την διάρκεια της κατάληψης με σκοπό τον εκβουλγαρισμό του.

 


Αντικατέστησαν όλες τις υπηρεσίες με βουλγαρικές, απαγόρευσαν τη χρήση της ελληνικής γλώσσας, στον δρόμο, στα σχολεία, στις εκκλησίες, στις πινακίδες με τις διευθύνσεις και τις επιγραφές των καταστημάτων. Πολλά αρχαία μνημεία καταστράφηκαν διότι έφεραν στις επιγραφές τους στην ελληνική γλώσσα.  Χρησιμοποιούσαν καθημερινή σωματική βία και τουφεκισμούς και αυτό προκύπτει από μαρτυρίες επιζώντων ή συγγενών των θυμάτων. Πολλοί είναι οι δηλωμένοι από τους συγγενείς τους φονευθέντες αγρίως από τους Βουλγάρους κατακτητές την περίοδο 1941-1944 στον Ν. Ροδόπης. Άγνωστος είναι και ο αριθμός των θανόντων από πείνα, κακουχίες και αναίτιους ξυλοδαρμούς.  


Όσοι Έλληνες είχαν μια επιχείρηση υποχρεώνονταν να πάρουν Βούλγαρο συνέταιρο. Τα ζώα που σφάζονταν και η αγροτική παραγωγή παραδίδονταν στον βουλγαρικό στρατό για τις ανάγκες του. Όποιοι Έλληνες αναγνώριζαν τη βουλγαρική κατοχή και έπαιρναν τη βουλγαρική υπηκοότητα απαλλάσσονταν από τα παραπάνω δυσβάσταχτα μέτρα. Ελάχιστοι ήταν αυτοί που αποδέχτηκαν τη βουλγαρική κατοχή και οι οποίοι με την αποχώρηση του κατοχικού στρατού έφυγαν και αυτοί. Οι φόροι για τους Έλληνες αυξήθηκαν κατά 100% και κάθε οικογένεια Ελλήνων είχε δικαίωμα να καλλιεργεί μόνο 10 στρέμματα. 

Οι Έλληνες για να εξασφαλίσουν κρυφά κάτι για να φάνε "έκλεβαν" από το χωράφι τους λίγο σιτάρι και με ένα χειρόμυλο, βάσει προφορικών μαρτυριών, αλέθανε τα σιτάρι για να κάνουν αλεύρι για ψωμί. Άλλοτε μάζευαν βελανίδια, τα αλέθανε και έκαναν ψωμί, όμως το αποτέλεσμα ήταν να πρηστούν και να έχουν σοβαρά προβλήματα υγείας. 


Οι Βούλγαροι έκαναν έλεγχο στα σπίτια χριστιανών και μουσουλμάνων και αν κάποιος είχε κρυμμένα τρόφιμα η τιμωρία ήταν πολύ σκληρή. Έχει αναφερθεί και θάψιμο ζωντανών ανθρώπων, όπως το πέταμά τους και κλείσιμο σε πηγάδι χωριού. Στα καταστήματα ψώνιζαν μόνο Βούλγαροι και τρόφιμα με δελτίο έπαιρναν μόνο όσοι είχαν βουλγαρικά ονόματα.


Στους ήρωες του νομού Ροδόπης ανήκουν και οι 29 εκτελεσθέντες από το χωριό της Ξυλαγανής (παλαιό βουλγάρικο χωριό με το όνομα Κουσλανλί), πρόσφυγες όλοι από εδάφη που κυρίως κυρίευσε η Βουλγαρία. Η απόφασή τους να πλαισιώσουν τις αντιστασιακές ομάδες όπου δρούσαν στη Θράκη τους οδήγησε στη μετέπειτα σύλληψη, τον βασανισμό και την εκτέλεσή τους. (Συνολικά στον νομό εκτελέσθηκαν 59 άτομα λόγω συνεργασίας τους με τους αντάρτες)


Όλη την αγροτική παραγωγή οι Ξυλαγανιώτες την παρέδιδαν στις βουλγαρικές αρχές και τα πάντα ήταν ελεγχόμενα και με κουπόνι. 

Τα κυνηγητικά όπλα των Ξυλαγανιωτών παραδόθηκαν στην βουλγαρική αστυνομία. Η απόκρυψη όπλου ήταν έγκλημα και τα βασανιστήρια θανατηφόρα (κόψιμο αυτιών, βγάλσιμο ματιών). Πολλοί Ξυλαγανιώτες υπηρέτησαν στον βουλγαρικό στρατό ως Ντουρντουβάκια, δηλαδή στα τάγματα καταναγκαστικών έργων. Κάθε μέρα υπήρχε αγγαρεία για διάφορα καταναγκαστικά έργα. Ο δρόμος Ξυλαγανής μέχρι Κομοτηνή (17 χλμ.) είχε στρωθεί με τσακισμένη άσπρη πέτρα, σε μέγεθος μιας παλάμης για να μην λασπώνει, με καθημερινή εργασία δεκάδων Ξυλαγανιωτών.


Πηγές: 

-Αρθρα και μαρτυρίες από τοπικές εφημερίδες, από προσωπική συλλογή και τον ΓΑΚ Ροδόπης

-Η μαύρη Βίβλος των βουλγαρικών εγκλημάτων εις την ανατολική Μακεδονία και Θράκη


Στη φωτογραφία καταστημα στην Κομοτηνή με βουλγαρική επιγραφή.

Ρωμαϊκό Game of Thrones: Ο Οίκος των Σκληρών

 Η οικογένεια των Σκληρών καταγόταν από τη Μικρά Ασία και ήταν αρμενικής προέλευσης. Για τη γενέτειρά τους έχουν διατυπωθεί δύο διαφορετικές απόψεις. Σύμφωνα με τη μία, οι Σκληροί κατάγονταν από την περιοχή της Μικράς Αρμενίας,ενώ, σύμφωνα με τη δεύτερη, κατάγονταν από το θέμα Σεβαστείας.Η οικογένεια εμφανίστηκε στο πολιτικό προσκήνιο στις αρχές του 9ου αιώνα, ωστόσο πρέπει να θεωρείται βέβαιο ότι η ιστορία της ξεκινά πολύ νωρίτερα, καθώς τότε συγκαταλεγόταν ήδη στις γνωστές αριστοκρατικές οικογένειες της Μικράς Ασίας. Ο 9ος αιώνας θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως το στάδιο της μετεξέλιξης των Σκληρών σε μία από τις ισχυρότερες οικογένειες της στρατιωτικής αριστοκρατίας στην αυτοκρατορία. Ιδιαίτερα κατά την περίοδο του Βασιλείου Α΄ οι Σκληροί είχαν ευνοϊκή μεταχείριση, η οποία έθεσε τα θεμέλια της μετέπειτα πρωταγωνιστικής παρουσίας τους στα πολιτικά και στρατιωτικά δρώμενα. Ο 10ος αιώνας αποτέλεσε την περίοδο κατά την οποία η οικογένεια βρέθηκε στο επίκεντρο των πολιτικών εξελίξεων και τα πλέον γνωστά μέλη της, όπως ο Πανθήριος Σκληρός, δομέστικος των σχολών επί Ρωμανού Α΄, και κυρίως ο Βάρδας Σκληρός, ο στρατηλάτης Ανατολής επί Ιωάννη Α΄ Τζιμισκή, ανήλθαν στα ανώτατα στρατιωτικά αξιώματα και πρωταγωνίστησαν στην πολιτική ζωή. Μετά τη σύγκρουση της οικογένειας με τη μακεδονική δυναστεία, στο απόγειο της δράσης της οικογένειας (τελευταίο τέταρτο 10ου αιώνα), οι Σκληροί συνέχισαν και κατά τον 11ο αιώνα να διατηρούν τη σημαντική θέση τους στους αριστοκρατικούς κύκλους και να διακρίνονται σε στρατιωτικά και πολιτικά αξιώματα. Από το 12ο αιώνα όμως αρχίζουν να χάνονται σταδιακά από το προσκήνιο και οι αναφορές που βρίσκουμε στις πηγές την περίοδο των Παλαιολόγων καταδεικνύουν ότι η οικογένεια κατά την Υστεροβυζαντινή περίοδο διατήρησε την πρόσβασή της σε πολιτικά αξιώματα, αλλά είχε χάσει την περίοπτη θέση που κατείχε στην πολιτική σκηνή πριν από τους Κομνηνούς.




Η πρώτη αναφορά σε εκπρόσωπο της οικογένειας των Σκληρών στις πηγές γίνεται στις αρχές του 9ου αιώνα. Πρόκειται για κάποιο Σκληρό, ο οποίος το 805 ήταν στρατηγός του θέματος Πελοποννήσου. Την περίοδο αυτή, ωστόσο, η οικογένεια συγκαταλέγεται ήδη στις σημαντικές αριστοκρατικές οικογένειες της Μικράς Ασίας. Το 811 αναφέρεται και ένας δεύτερος Σκληρός, ονόματι Λέων, επίσης στρατηγός του θέματος Πελοποννήσου, ο οποίος διορίστηκε στη θέση αυτή μετά την ανάληψη της εξουσίας από το Μιχαήλ Α΄ Ραγκαβέ (811-813) και μπορεί να ήταν γιος ή ανιψιός του προκατόχου του στο αξίωμα αυτό. Στα μέσα του 9ου αιώνα αναφέρεται στις πηγές μια εμφύλια διαμάχη ανάμεσα στον Αμρ αλ-Ακτά (Amr al-Aqta'), εμίρη της Μελιτηνής, και το συνάρχοντά του Σκληρό. Πρόκειται για ένα μέλος της οικογένειας των Σκληρών που φέρεται να ηγείται αρμενικών στρατευμάτων τα οποία βρίσκονταν υπό τον έλεγχο των Αράβων. Η παρουσία του σε μια τέτοια θέση καταδεικνύει ότι η θέση της οικογένειας επί της δυναστείας του Αμορίου δεν ήταν η καλύτερη και πιθανότατα είχε περιπέσει σε δυσμένεια. Όμως, μετά την άνοδο του Βασιλείου Α΄ στο θρόνο, η θέση των Σκληρών βελτιώθηκε αισθητά, καθώς φαίνεται να υποστήριξαν τον ιδρυτή της νέας δυναστείας.Το γεγονός αυτό είχε ως αποτέλεσμα να αναλάβουν σημαντικές θέσεις και αξιώματα έως το τέλος του 9ου αιώνα. Ο Θεόδωρος Σκληρός, ο οποίος έφερε τους τίτλους του μαγίστρου και του ανθυπάτου, έλαβε μέρος στη σύνοδο που καταδίκασε τον πατριάρχη Φώτιο το 869-870. Είχε δύο γιους, τον Αντώνιο και το Νικήτα, εκ των οποίων ο πρώτος έλαβε τον τίτλο του πατρικίου ή του πρωτοσπαθαρίου και διατέλεσε στρατηγός του θέματος Ελλάδος περίπου στο τελευταίο τέταρτο του 9ου αιώνα, ενώ ο δεύτερος έλαβε τους τίτλους του πατρικίου και του βασιλικού πρωτοσπαθαρίου και το αξίωμα του δρουγγάριου του πλωίμου και αναφέρεται ως επικεφαλής μιας πρεσβείας προς τους Ούγγρους το 894.

Παρά το γεγονός ότι η άνοδος της μακεδονικής δυναστείας στο θρόνο ευνόησε αρχικά την οικογένεια των Σκληρών, η συνέχεια δεν υπήρξε ανάλογη. Από τις αρχές του 10ου αιώνα η θέση της οικογένειας περιορίστηκε σε σημασία, λόγω της παρουσίας στο προσκήνιο των Φωκάδων, οι οποίοι κυριάρχησαν στη στρατιωτική ιεραρχία. Στην περίοδο αυτή πρέπει να αναζητηθούν οι απαρχές της πολιτικής αντιπαλότητας ανάμεσα σε αυτές τις δύο ισχυρές οικογένειες. Η εύνοια του αυτοκράτορα Λέοντος Στ΄ (886-912) προς τους Φωκάδες και ο παραμερισμός των Σκληρών πρέπει να έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην προσχώρηση των τελευταίων στο Ρωμανό Α΄ Λακαπηνό. Η υποστήριξη που προφανώς του παρείχαν κατά την άνοδό του στο θρόνο είχε ως αποτέλεσμα να επανέλθουν την περίοδο της βασιλείας του στο πολιτικό προσκήνιο και στις ανώτερες θέσεις του στρατεύματος, αντικαθιστώντας τους Φωκάδες. Ο Πανθήριος Σκληρός έλαβε τον τίτλο του βασιλικού πρωτοσπαθαρίου και διατέλεσε στρατηγός Λυκανδού, στρατηγός Θρακησίων, ενώ το 944 διαδέχτηκε τον Ιωάννη Κουρκούα στο αξίωμα του δομέστικου των σχολών. Όμως, η επαναφορά στη δυναστική νομιμότητα με την άνοδο του Κωνσταντίνου Ζ΄ Πορφυρογέννητου (945-959) στο θρόνο σήμανε άλλη μία φορά την υποβάθμιση και τον παραμερισμό των Σκληρών για χάρη των Φωκάδων.

Ο επόμενος σημαντικός εκπρόσωπος της οικογένειας, ο Βάρδας Σκληρός, εμφανίζεται το 956 να κατέχει τον τίτλο του πατρικίου και το χαμηλόβαθμο αξίωμα του στρατηγού Καλουδίων. Ο Βάρδας Σκληρός είχε δύο αδέλφια, τον Κωνσταντίνο, ο οποίος έλαβε επίσης τον τίτλο του πατρικίου, χωρίς ωστόσο να λάβει κάποιο ιδιαίτερο στρατιωτικό αξίωμα, και τη Μαρία. Κατά μία άποψη, πατέρας τους ήταν ο Πανθήριος Σκληρός,ενώ κατά μία άλλη κάποιος ονόματι Φωτεινός Σκληρός,και μητέρα του μάλλον η Γρηγορία, η οποία καταγόταν από την οικογένεια του Βασιλείου Α΄. Ο γάμος της αδελφής του Βάρδα και του Κωνσταντίνου, της Μαρίας Σκλήραινας, με τον Ιωάννη Τζιμισκή, στρατηγό των Ανατολικών, καθόρισε εν πολλοίς τη θέση και την εξέλιξη της οικογένειας μετά τα μέσα του 10ου αιώνα. Οι Σκληροί παρέμειναν στο περιθώριο έως και το τέλος της βασιλείας του Νικηφόρου Β΄ Φωκά. Μετά τη δολοφονία του τελευταίου και την άνοδο του Τζιμισκή στο θρόνο, οι Φωκάδες έχασαν την κυρίαρχη θέση που κατείχαν έως τότε στο πολιτικό προσκήνιο. Οι Σκληροί, παρά το γεγονός ότι η σύζυγος του Τζιμισκή πρέπει να είχε ήδη πεθάνει πριν από την άνοδό του στο θρόνο, διατήρησαν στενές σχέσεις με το νέο αυτοκράτορα και ανέλαβαν υψηλόβαθμες θέσεις στο στράτευμα. Από την εποχή αυτή και έως το 989 διαδραμάτισαν πρωταγωνιστικό ρόλο στα πολιτικά δρώμενα της αυτοκρατορίας, φθάνοντας να συγκρουστούν με τη μακεδονική δυναστεία και να διεκδικήσουν, στο πρόσωπο του σημαντικότερου εκπροσώπου τους, του Βάρδα Σκληρού, τον αυτοκρατορικό θρόνο.

Ο Βάρδας Σκληρός έλαβε το 970 τον τίτλο του μαγίστρου και το αξίωμα του στρατηλάτη Ανατολής και πρωταγωνίστησε τόσο στις εκστρατείες εναντίον των Ρως στη Βουλγαρία (970-971), όσο και στην καταστολή της στάσης του Βάρδα Φωκά. Προσωρινά η οικογένεια φάνηκε να αποκτά στο στράτευμα και στην πολιτική ζωή την πρωταγωνιστική θέση που είχαν τα προηγούμενα χρόνια οι Φωκάδες, ωστόσο το διάστημα 972-974 πρέπει να έπεσε στη δυσμένεια του αυτοκράτορα, πιθανότατα λόγω κάποιας συνωμοσίας που προσπάθησε να οργανώσει ο Βάρδας Σκληρός κατά του Τζιμισκή.Το 974 ο Βάρδας επανήλθε στο αξίωμα του στρατηλάτη και μαζί του η οικογένεια φαίνεται ότι επανέκτησε την κυρίαρχη θέση της. Ωστόσο, η πολιτική του Τζιμισκή, που αποσκοπούσε στην επάνοδο των νόμιμων εκπροσώπων της μακεδονικής δυναστείας στο θρόνο, περιόριζε σαφώς τις πολιτικές βλέψεις των Σκληρών, οι οποίοι, με δεδομένο τον παραμερισμό των αντιπάλων τους Φωκάδων, έβλεπαν πιθανώς στη στενή σχέση που τους συνέδεε με τον αυτοκράτορα μια ευκαιρία να αποτελέσουν τη διάδοχη κατάσταση στην κηδεμονία της μακεδονικής δυναστείας από τις ισχυρές στρατιωτικές οικογένειες της Μικράς Ασίας.

Όμως η δολοφονία του Τζιμισκή και η άνοδος του Βασιλείου Β΄ (976-1025) στο θρόνο, υπό την εποπτεία του παρακοιμωμένου Βασιλείου Λακαπηνού, σήμανε εκ νέου τον περιορισμό της θέσης των Σκληρών, καθώς ο σημαντικότερος εκπρόσωπός τους, ο Βάρδας Σκληρός, θεωρήθηκε επικίνδυνος για το νέο καθεστώς και υποβιβάστηκε από το αξίωμα του στρατηλάτη Ανατολής σε εκείνο του δούκα Μεσοποταμίας στις αρχές του 976. Η αντίδραση της οικογένειας υπήρξε ιδιαίτερα δυναμική και εκφράστηκε με την εκδήλωση στάσης κατά του Βασιλείου Β΄ την άνοιξη του 976. Η στάση αυτή σήμανε την έναρξη της διαμάχης ανάμεσα στη μακεδονική δυναστεία και τις ισχυρότερες αριστοκρατικές οικογένειες της Μικράς Ασίας, με στόχο την κατοχή της εξουσίας. Το κίνημα έληξε με την ήττα του Βάρδα Σκληρού και τη φυγή του (μαζί με τον αδελφό του Κωνσταντίνο και το γιο του Ρωμανό) στα αραβικά εδάφη, όπου παρέμεινε κρατούμενος του χαλίφη της Βαγδάτης έως το 987. Στο διάστημα αυτό, όπως είναι αυτονόητο, η οικογένεια χάνεται από το προσκήνιο και δε διαδραματίζει κανένα ρόλο στην πολιτική ζωή της αυτοκρατορίας. Η απελευθέρωση του Βάρδα Σκληρού από τους Άραβες (Φεβρουάριος 987) σήμανε την επαναδραστηριοποίησή του στα πολιτικά δρώμενα, καθώς μαζί με τον αδελφό και το γιο του επέστρεψαν στα βυζαντινά εδάφη και οργάνωσαν (αρχές άνοιξης 987) ένα νέο κίνημα κατά του Βασιλείου Β΄. Η δεύτερη στάση των Σκληρών χαρακτηρίστηκε από τη συμμαχία τους με τους Φωκάδες, οι οποίοι με επικεφαλής το δομέστικο των σχολών της Ανατολής Βάρδα Φωκά είχαν επίσης στασιάσει κατά του Βασιλείου Β΄ το 987, αλλά και από την προσχώρηση του Ρωμανού Σκληρού στο πλευρό του αυτοκράτορα. Μετά την ήττα και το θάνατο του Βάρδα Φωκά (Απρίλιος 989) οι Σκληροί επανήλθαν στο προσκήνιο, συνεχίζοντας για μικρό χρονικό διάστημα την αντίστασή τους στη δυναστεία μέχρι τον Οκτώβριο του 989, οπότε και συνθηκολόγησαν. Ο Βάρδας Σκληρός έλαβε τον ανώτατο τιμητικό τίτλο του κουροπαλάτη και μαζί με τον αδελφό του Κωνσταντίνο αποσύρθηκαν στο Διδυμότειχο. Ο Ρωμανός Σκληρός παρέμεινε το μόνο ενεργό μέλος της οικογένειας, χωρίς ωστόσο οι πηγές να αναφέρονται στη δράση του μετά το 990.

Η παρουσία του Ρωμανού Σκληρού στο πλευρό του Βασιλείου Β΄, καθώς και το προχωρημένο της ηλικίας των στασιαστών Βάρδα και Κωνσταντίνου Σκληρού, οι οποίοι δεν μπορούσαν πλέον να αποτελέσουν απειλή για τη μακεδονική δυναστεία, ήταν οι κύριες αιτίες για την επιεική μεταχείριση των Σκληρών από το Βασίλειο Β΄, η οποία είχε ως αποτέλεσμα η οικογένεια να μην εξαφανιστεί από το προσκήνιο, όπως συνέβη με τους Φωκάδες, αλλά να διατηρήσει τη θέση της και να επανέλθει κατά τη διάρκεια του 11ου αιώνα με πρωταγωνιστικό ρόλο στην πολιτική ζωή της αυτοκρατορίας. Ο Βασίλειος Σκληρός, γιος του Ρωμανού, έφερε επί Κωνσταντίνου Η΄ (1025-1028) τον τίτλο του πατρικίου, αλλά έπεσε σε δυσμένεια μετά τη διαμάχη του με το μάγιστρο Προυσιάνο, στρατηγό Βουκελλαρίων, εξορίστηκε στη νήσο Οξεία και υπέστη μερική τύφλωση. Μετά την άνοδο του Ρωμανού Γ΄ Αργυρού (1028-1034) στο θρόνο, ο Βασίλειος Σκληρός, νυμφευμένος με την Πουλχερία, αδελφή του νέου αυτοκράτορα, επανήλθε στο προσκήνιο, λαμβάνοντας τον τίτλο του μαγίστρου και, κατά μια άποψη, διατελώντας βέστης και στρατηγός των Ανατολικών.Μετά το 1033 κατηγορήθηκε για συμμετοχή σε συνωμοσία κατά του αυτοκράτορα, έπεσε εκ νέου σε δυσμένεια και απομακρύνθηκε από την πρωτεύουσα. Ο Βασίλειος και η Πουλχερία απόκτησαν μία κόρη, τη δεύτερη σύζυγο του μετέπειτα αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Θ΄ Μονομάχου (1042-1055), η οποία απεβίωσε πιθανότατα πριν από το 1035-1036.

Με το Βασίλειο η οικογένεια των Σκληρών επανέκτησε τη θέση της στην πολιτική και την κοινωνική ζωή της αυτοκρατορίας. Κατά τη διάρκεια του 11ου αιώνα, μεγάλος αριθμός μελών της οικογένειας εμφανίζεται να κατέχει σημαντικούς τίτλους και αξιώματα. Κυριότεροι εκπρόσωποι της οικογένειας την περίοδο αυτή ήταν η σεβαστή Μαρία Σκλήραινα, γνωστή για τη σχέση της με το θείο της, τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Θ΄ Μονομάχο, και ο αδελφός της Ρωμανός, παιδιά ενός Σκληρού ο οποίος τοποθετείται στο α΄ τρίτο του 11ου αιώνα και κατά μία υπόθεση ήταν αδελφός του Βασιλείου Σκληρού, αλλά πιθανότατα δεν έζησε μεγάλο χρονικό διάστημα και δεν απέκτησε σημαντικά αξιώματα ούτε διαδραμάτισε κάποιον ιδιαίτερο ρόλο.Μετά την ενθρόνιση του Κωνσταντίνου Θ΄, ο Ρωμανός Σκληρός έλαβε τους τίτλους του μαγίστρου και του πρωτοστράτορα και το αξίωμα του στρατηγού Θρακησίων, ενώ φέρεται να κατέχει και μεγάλες εκτάσεις γης στο θέμα Ανατολικών. Οι τελευταίες συνόρευαν με τα κτήματα του στρατηγού Γεωργίου Μανιάκη και η διαμάχη ανάμεσα στους δύο οδήγησε τον τελευταίο να στασιάσει εναντίον του Κωνσταντίνου Θ΄. Στη δεκαετία του 1050 ο Ρωμανός Σκληρός προήχθη σε δούκα Αντιοχείας, λαμβάνοντας και τον ιδιαίτερα τιμητικό τίτλο του προέδρου. Στο διάστημα 1050-1054 είναι πιθανόν ότι διατέλεσε και στρατοπεδάρχης Ανατολής, ενώ επί Ισαακίου Α΄ Κομνηνού (στου οποίου την άνοδο στο θρόνο έπαιξε σημαντικό ρόλο) ή Κωνσταντίνου Ι΄ Δούκα πρέπει να διατέλεσε για σύντομο χρονικό διάστημα δομέστικος των σχολών της Δύσης.Στο β΄ μισό του 11ου αιώνα πληροφορούμαστε από σφραγίδες την ύπαρξη μιας σειράς πολιτικών αξιωματούχων από την οικογένεια των Σκληρών, ανάμεσα στους οποίους ξεχωρίζουν ο Λέων Σκληρός, ο οποίος έφερε τον τίτλο του μαγίστρου και διακρίθηκε στα αξιώματα του κριτή των Ανατολικών, του πραίτορα του Οψικίου και του χαρτουλαρίου του βεστιαρίου, και ο Νικόλαος Σκληρός, μάγιστρος, βέστης, πρόεδρος, πρωτοπρόεδρος και κουροπαλάτης, ο οποίος διατέλεσε κριτής του θέματος Βουκελλαρίων και δρουγγάριος της βίγλης.

Οι πληροφορίες αυτές είναι ενδεικτικές για τη σαφή στροφή της οικογένειας των Σκληρών τον 11ο αιώνα στα πολιτικά αξιώματα. Από τα τέλη του 11ου αιώνα ο ρόλος και η σημασία των Σκληρών αρχίζουν να περιορίζονται σταδιακά, αλλά τα μέλη της οικογένειας εξακολουθούν να διακρίνονται σε υψηλόβαθμα πολιτικά αξιώματα. Το γεγονός ότι δε συνδέθηκαν με τη νέα δυναστεία των Κομνηνών πρέπει να έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην απουσία τους από το πολιτικό προσκήνιο της αυτοκρατορίας από το 12ο αιώνα και εξής. Οι αναφορές που βρίσκουμε γι’ αυτούς στις πηγές την ύστερη περίοδο είναι ελάχιστες. Στα τέλη του 12ου ή στις αρχές του 13ου αιώνα πρέπει να τοποθετηθεί ένας Ρωμανός Σκληρός, για τον οποίο πιθανολογείται ότι ήταν κάτοχος μεγάλων εκτάσεων γης και κάποιου πολιτικού αξιώματος. Στην περίοδο των Παλαιολόγων αναφέρεται ένας Σκληρός με τον τίτλο του σεβαστού, κάτοχος εκτάσεων γης στην περιοχή των Σερρών το 1336, καθώς και ένας Δημήτριος Σκληρός, πρωτέκδικος της μητροπόλεως Ζιχνών (επίσης στην περιοχή των Σερρών το 1362).

Πηγή: Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.

Ο Λώρενς της Αραβίας, του Τέρενς Ράτιγκαν. Ραδιοφωνικό θέατρο

Γράφει ο Παύλος Παπαδόπουλος.

Αγαπητοί φίλοι καλησπέρα σας, απόψε θα σας παρουσιάσω ένα έργο, γνωστό από τη μεγάλη οθόνη, με πολλές ιστορικές προεκτάσεις: Το Λώρενς της Αραβίας, έργο  δραματοποιημένο από τον Τέρενς Ράντιγκαν.






Ελάχιστοι είναι αυτοί που γνωρίζουν πως η πολυβραβευμένη ταινία υπήρξε και θεατρικό έργο, το έχει συγγράψει μάλιστα ένας πασίγνωστος Άγγλος συγγραφέας, ο Τέρενς Ράντιγκαν.


Ο κ. Αχιλλέας Παπαρσένος που διετέλεσε προϊστάμενος του Γραφείου Τύπου και Επικοινωνίας της Ελλάδος σε Ουάσιγκτον, Λονδίνο, Μελβούρνη και Γενεύη σημειώνει στην "Καθημερινή" σχετικά με την παρουσία του Λώρενς στην Αραβία:

Ο Λόρενς με τις γνώσεις της μεσαιωνικής ιστορίας που απέκτησε στην Οξφόρδη και τις προπολεμικές αρχαιολογικές ανασκαφές του στη Μέση Ανατολή γοητεύθηκε όσο κανείς άλλος δυτικός από τη γλώσσα, την ιστορία, τα εδάφη και την κουλτούρα των Αράβων. Με ελάχιστο σεβασμό στη στρατιωτική ιεραρχία ντύθηκε ακούσια στο χακί ως ανθυπολοχαγός το 1914,ύστερα από απαίτηση ενός στρατηγού που αρνήθηκε να ενημερωθεί στο Γραφείο Χαρτογράφησης του βρετανικού στρατού στο Λονδίνο από ένα πολιτικό υπάλληλο, όπως ο Λόρενς. Αργότερα η βαθιά γνώση της περιοχής τον βοήθησε να μετατεθεί στο βρετανικό γραφείο στρατιωτικών πληροφοριών στο Κάιρο και από εκεί στο τέλος του 1916 βρέθηκε στην αραβική χερσόνησο σε ηλικία 28 ετών, αρχικά ως σύνδεσμος και στη συνέχεια ως ντε φάκτο ηγέτης της εξέγερσης των Αράβων κατά των Τούρκων.

Θαρραλέος, ριψοκίνδυνος και οξυδερκής πολεμιστής, απτόητος από τις κακουχίες της ερήμου, ντυμένος με την κελεμπία του, κέρδισε γρήγορα την εμπιστοσύνη των Αράβων και ως δεινός γραφειοκράτης, που εκμεταλλεύθηκε την εξαπλούμενη φήμη του, επέβαλε την ατζέντα του στη βρετανική κυβέρνηση. Δύο χρόνια αργότερα είδε τον αγώνα του να δικαιώνεται, προσωρινά όπως αποδείχθηκε εκ των υστέρων, όταν τα αραβικά στρατεύματα προελαύνοντας προς βορράν εισήλθαν νικηφόρα στη Δαμασκό τον Οκτώβριο του 1918.

Ο Λώρενς μετά από μια οδυνηρή εμπειρία που είχε ως αιχμάλωτος των Τούρκων αντιμετωπίζει με (όχι αδικαιολόγητη) σκληρότητα τους Τούρκους αιχμαλώτους. Τελικά έφυγε από τη Μέση Ανατολή καταβεβλημένος μη υλοποιώντας το στόχο του.
 

Ο Τόμας Έντουαρντ Λόρενς


Άγγλος στρατιωτικός, αρχαιολόγος και συγγραφέας. Πολλοί Άραβες τον θεωρούν λαϊκό ήρωα για τους αγώνες του υπέρ της απελευθέρωσης των Αράβων από τον οθωμανικό και τον ευρωπαϊκό ζυγό. Αλλά και πολλοί Βρετανοί τον συγκαταλέγουν μεταξύ των μεγαλύτερων ηρώων της χώρας τους.

Ο Τόμας Έντουαρντ Λόρενς (Thomas Edward Lawrence) -γνωστότερος ως Λόρενς της Αραβίας - γεννήθηκε στις 16Αυγούστου 1888 στο Τρίμεντοκ της βόρειας Ουαλίας. Από παιδί, ακόμα, τον είχε «κερδίσει» η αρχαιολογία. Αποφοίτησε αριστούχος από το Jesus College του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης και ξεκίνησε μεταπτυχιακές σπουδές στη μεσαιωνική αγγειοπλαστική, τις οποίες όμως εγκατέλειψε όταν του προτάθηκε να εργαστεί σε κάποιες βρετανικές αρχαιολογικές ανασκαφές στη Μέση Ανατολή. Εκεί ήρθε σε επαφή με τους Άραβες, την κουλτούρα και τη γλώσσα τους, συλλέγοντας εμπειρίες που αργότερα αποδείχθηκαν ανεκτίμητες.

Όταν ξέσπασε ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος το 1914, ο Λόρενς στρατολογήθηκε ως στρατιωτικός σύνδεσμος μεταξύ των βρετανικών και των αραβικών δυνάμεων στο Κάιρο. Δύο χρόνια αργότερα, οι Άραβες επαναστάτησαν ενάντια στην Οθωμανική Αυτοκρατορία κι ο Λόρενς στάλθηκε στη Μέκκα. Η αποστολή του ήταν να κατασκοπεύσει τον άτακτο στρατό των διαφόρων αραβικών φυλών, αλλά γοητεύτηκε από το πνεύμα της ερήμου, ένωσε τους Άραβες σε τακτικό στρατό και τους οδήγησε σε νικηφόρες μάχες εναντίον των Τούρκων. Τις εμπειρίες του από την Αραβική Επανάσταση τις κατέγραψε στα κλασσικά βιβλία του «Επτά στύλοι της σοφίας: Ένας θρίαμβος» (εκδόσεις Εστία) και «Ανταρτοπόλεμος στην έρημο» (εκδόσεις Άγρα).

Μετά τον πόλεμο, εργάσθηκε στο βρετανικό Υπουργείο Εξωτερικών και το 1919 συμμετείχε στη Διάσκεψη των Παρισίων για την ειρήνη, όπου υποστήριξε ενθέρμως την ιδέα της αραβικής ανεξαρτησίας. Παρά τις προσπάθειές του, όμως, η Συρία, η Παλαιστίνη και το Ιράκ παρέμειναν κάτω από την κυριαρχία της Γαλλίας και της Βρετανίας.

Το 1921 διορίστηκε σύμβουλος του Γουίστον Τσόρτσιλ στο Υπουργείο Αποικιών, θέση από την οποία παραιτήθηκε ένα χρόνο αργότερα για να καταταγεί στη βρετανική πολεμική αεροπορία. Προκειμένου να διατηρήσει την ανωνυμία του, χρησιμοποίησε ψεύτικο όνομα (Τόμας Έντουαρντ Ρος), κάτι που ανακάλυψαν οι εφημερίδες και αποπέμφθηκε. Κατάφερε να επανέλθει, με τη βοήθεια ενός υψηλόβαθμου φίλου του, τον Αύγουστο του 1925, με το όνομα Τόμας Έντουαρντ Σόου.

Από τη RAF αποχώρησε το Μάρτιο του 1935 και αποσύρθηκε στο αγρόκτημά του στο Ντόρσετ της Αγγλίας. Δύο μήνες αργότερα είχε ένα ατύχημα με τη μοτοσικλέτα του και υπέστη βαριές κρανιο εγκεφαλικές κακώσεις. Πέθανε στις 19 Μαΐου 1935. (sansimera.gr)




Η ηχογράφηση για το ραδιόφωνο έγινε το 1977 για την εκπομπή από το Ελληνικό και Ξένο Δραματολόγιο.

Παίζουν με τη σειρά που θα ακουστούν οι ηθοποιοί: Μαρία Βούλγαρη, Νίκος Δενδρινός, Βασίλης Πλατάκης, Νίκος Σκιαδάς, Χρήστος Πάρλας( Λόρενς της Αραβίας), Γιώργος Βουτσίνος, Γιώργος Σταμάτης, Τρύφων Καρατζάς, Θόδωρος Κατσαδράμης, Γιώργος Κωσταντής, Δημήτρης Ποταμίτης, Γιώργος Βελέτζας, Βασίλης Μαυρομάτης, Γιάννης Σαβαΐδης, Κώστας Αρζόγλου, Γιάννης Παπαϊωάννου, Χρήστος Δαχτυλίδης, Δημήτρης Κοντογιάννης, Γιώργος Γεωγλερής, Γιάννης Σμυρναίος, Δημήτρης Νικολαΐδης.

Η μετάφραση και η ραδιοφωνική διασκευή είναι της Ντόρας Βολανάκη.

Η ραδιοσκηνοθεσία είναι του Δημήτρη Νικολαΐδη.

Ο Χρήστος Πάρλας στο ρόλο του Λώρενς...




Η μεταφόρτωση έγινε από το κανάλι "Ισοβίτης":




Πηγές: Greek Radio Theater, sansimera.gr, kathimerini'gr


-Ο Παύλος Παπαδόπουλος γεννήθηκε το 1978 στη Δράμα, μεγάλωσε στις Σέρρες και έζησε στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Από το 1996 εργάζεται στο δημόσιο σε διάφορες διοικητικές θέσεις. Είναι απόφοιτος της Σχολής Αξιωματικών της Ελληνικής Αστυνομίας, της Σχολής Αστυφυλάκων της Αστυνομικής Ακαδημίας, της Σχολής Επιμόρφωσης και μετεκπαίδευσης ΕΛ.ΑΣ., και της Σχολής Ελληνικού Πολιτισμού, του Τμήματος Ανθρωπιστικών. Σπουδών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Μιλάει Αγγλικά και Γερμανικά.


ΑΧΙΛΛΕΑΣ ΚΑΙ ΠΕΝΘΕΣΙΛΕΙΑ

 "Όταν οι Τρώες έχασαν τον αρχηγό τους [Έκτορα], κάλεσαν για ενίσχυση τον Μέμνωνα, γιο της Ηούς και βασιλιά των Αιθιόπων, καθώς και τις Αμαζόνες.

Τόσο ο Μέμνων, όσο και η βασίλισσα των Αμαζόνων Πενθεσίλεια σκοτώθηκαν από τον Αχιλλέα• κατά την παράδοση, μόλις ο Αχιλλέας αντίκρισε την Πενθεσίλεια, την ερωτεύτηκε, όμως η όμορφη κοπέλα ξεψύχησε στην αγκαλιά" του".


ΜΑΡΙΑ ΜΑΥΡΟΜΑΤΑΚΗ, ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΛΑΤΡΕΙΑ,

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΧΑΪΤΑΛΗ (1997).



ΕΙΚΟΝΑ:

Ο Αχιλλέας χτύπα με το δόρυ του τον λαιμό της γενναίας Αμαζόνας Πενθεσίλειας, η οποία, την ύστατη στιγμή, προσπαθεί μάταια να χτυπήσει τον αντίπαλό της.

Το βλέμμα της συναντά το βλέμμα του Αχιλλέα, και, όπως αναφέρει η παράδοση, προκαλεί τον έρωτά του, λίγο πριν ξεψυχήσει.

Λεπτομέρεια

μελανόμορφου αμφορέα του Εξηκία (530 π.Χ.), Βρετανικό Μουσείο.


ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΗΣ ΟΥΚΡΑΝΙΑΣ

Οι Έλληνες της Ουκρανίας έχουν πίσω τους μια μακρά ιστορία 2.500 ετών. Ήδη από τον 6ο  αιώνα είχε αρχίσει ο ελληνικός εποικισμός στα παράλια της Μαύρης Θάλασσας (Ευξείνου Πόντου) και στη χερσόνησο της Κριμαίας. Η παρουσία αυτή των Ελλήνων είναι αδιάλειπτη εδώ και 27 αιώνες. Οι αρχαίοι Έλληνες ονόμαζαν την Κριμαία Ταυρίδα ,σύμφωνα με το όνομα των κατοίκων της, των Ταύρων. Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι ο Ηρακλής όργωσε αυτή τη γη χρησιμοποιώντας ένα γιγάντιο ταύρο, (Ηροδότου Ιστορίαι 2.43.1-2.45.3).


Στα τέλη του 5ου αιώνα π.Χ. οι αρχαίοι Έλληνες αποικιστές άρχισαν να εγκαθίστανται κατά μήκος της Μαύρης Θάλασσας. Κάπου εκεί βρισκόταν και η μυθική Κολχίδα από όπου ο Ιάσονας πήρε το χρυσόμαλλο δέρας. Το 1777, μετά την προσάρτηση της χερσονήσου της Κριμαίας στη Ρωσία, η αυτοκράτειρα Αικατερίνη Β΄ διέταξε την εγκατάσταση όλων των Ελλήνων από τη χερσόνησο στη Βόρεια Αζοφική Θάλασσα, έτσι έγιναν γνωστοί ως Έλληνες της Αζοφικής. Εκεί θα ιδρύσουν μια νέα πόλη, στην οποία θα δώσουν το όνομα της Παναγίας και θα ονομαστεί Μαριούπολη. Από εκεί και πέρα η ελληνική μητρόπολη της Ουκρανίας θα μεταφερθεί στην περιοχή της Μαριούπολης με 23 ελληνικά χωριά. Στην Οδησσό (<Οδυσσεύς), την τέταρτη μεγαλύτερη πόλη της Ουκρανίας, υπήρχε μία οργανωμένη ελληνική παροικία. Η πόλη είναι συνδεδεμένη με την Ιστορία του Ελληνισμού. Το 1814 ιδρύθηκε στην πόλη η Φιλική Εταιρεία, που προετοίμασε την Ελληνική Επανάσταση του 1821. Την ίδια χρονιά λειτούργησε και το πρώτο ελληνικό σχολείο. Από τον 18ο έως τις αρχές του 20ου αιώνα, στον Καύκασο μετανάστευαν μαζικά οι Έλληνες από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, κυρίως από την περιοχή του Πόντου. Στη Μαριούπολη δημιουργήθηκε ο εκδοτικός οίκος «Κολεκτιβιστής», ο οποίος εξέδιδε την ομώνυμη ελληνόγλωσση εφημερίδα είτε στην ελληνική δημοτική γλώσσα είτε στη μαριουπολίτικη  ελληνική διάλεκτο. Το 1928, μόνο στην περιοχή της Μαριούπολης, λειτουργούσαν 39 ελληνικά σχολεία πρώτης βαθμίδας και έξι της δεύτερης με 159 εκπαιδευτικούς.

Η Σοβιετική Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917 και κυρίως η εποχή του Ιωσήφ Στάλιν θα επηρεάσει αποφασιστικά το μέλλον των ελληνικών κοινοτήτων. Τον Δεκέμβριο του 1937, με απόφαση της σταλινικής ηγεσίας η ελληνική μειονότητα στοχοποιήθηκε. Περίπου 30.000 Έλληνες μεταφέρθηκαν στη Σιβηρία. Η ελληνική παιδεία απαγορεύτηκε, τα ελληνικά σχολεία έκλεισαν, τα ελληνικά κομματικά τυπογραφεία καταστράφηκαν, οι αυτόνομες  ελλη-νικές περιοχές καταργήθηκαν. Εκατοντάδες έχασαν τη ζωή τους έπειτα από δίκες-παρωδία. Με ψευδείς κατηγορίες, εκτελέστηκαν όλοι οι Έλληνες διανοούμενοι, καθώς και χιλιάδες εργάτες και αγρότες ελληνικής καταγωγής. Πολλοί Έλληνες άλλαξαν τα ονόματά τους και τα έκαναν ρωσικά για να διασωθούν. Όμως το ελληνικό στοιχείο θα αφήσει τη σφραγίδα του και στο μοίρασμα του κόσμου μετά το τέλος του 2ου  Παγκόσμιου Πολέμου. Ένα από τα χαρακτηριστικά σημεία της Κριμαίας ήταν η περιοχή της Γιάλτας, μια κωμόπολη που το 1900 κατοικούνταν από 10.000 Έλληνες. Το όνομά της είναι ελληνικό, προερχόμενο από τη λέξη «(αι)γιαλός». Στην περιοχή εγκαταστάθηκαν πολλοί πρόσφυγες από τις βαλκανικές χώρες. Βόρεια της Γιάλτας η περιοχή ονομάστηκε Λιβαδειά και ο Λάμπρος Κατσώνης απέκτησε με τσαρική εντολή μια μεγάλη έκταση γης. Το αρχοντικό που υπήρχε στην ιδιοκτησία του Κατσώνη μετατράπηκε σε ξενοδοχείο υπό την επωνυμία «Λιβαδειά» και σ’ αυτό υπογράφηκε τον Φεβρουάριο του 1945 η περίφημη συμφωνία της Γιάλτας, με την οποία οι νικητές του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου μοίρασαν μεταξύ τους τον κόσμο.

Στη συνέχεια, με την άνοδο στη σοβιετική εξουσία του Νικήτα Χρουστσώφ, οι Έλληνες της Ουκρανίας, όπως και της υπόλοιπης πρώην Σοβιετικής Ένωσης, αποκτούν σχετική πολιτική ελευθερία. Το κλίμα όμως αλλάζει ριζικά, όταν στην εξουσία της Σοβιετικής Ένωσης βρίσκεται ο Μιχαήλ Γκορμπατσώφ. Στις 25 Ιανουαρίου του 1989 στη Μαριούπολη, ιδρύεται ο πρώτος ελληνικός σύλλογος, με πρωταρχικό σκοπό την αναγέννηση της ελληνικής διαλέκτου της Μαριούπολης και η εκμάθηση της νέας ελληνικής γλώσσας. Την 25η Μαρτίου του ίδιου έτους εορτάζεται για πρώτη φορά η εθνική εορτή μας και ακούγεται ο εθνικός ύμνος της Ελ-λάδας. Από το 1992 έως το 2000 στον τοπικό δημοτικό ραδιοφωνικό σταθμό, δύο φορές τον μήνα μεταδιδόταν η εκπομπή «Καλησπέρα». Από το 1992 έως το 1995 στο Ντονέτσκ εκδιδόταν η εφημερίδα «Λόγος», ενώ από το 1994 άρχισε να κυκλοφορεί η εφημερίδα «Χρόνος» του ελληνικού συλλόγου της Μαριούπολης και το 1996 ιδρύθηκε στην ίδια πόλη Ελληνικό Προξενείο. Η ελληνική γλώσσα διδάσκεται σε εκατοντάδες παιδιά, ενώ οι έδρες Νεοελληνικών Σπουδών της Μαριούπολης, του Κιέβου, της Συμφερούπολης και του Λβοφ έχουν εκπαιδεύσει εκατοντάδες δασκάλους της ελληνικής γλώσσας.

Τις τελευταίες δεκαετίες η Ομογένεια ξαναβρήκε τα βήματα της. Πλέον, τους Έλληνες της Ουκρανίας τους συναντά κανείς παντού. Είναι καταστηματάρχες, ακαδημαϊκοί, ιατροί, δάσκαλοι. Μάλιστα στην προηγούμενη σύνθεση του Κοινοβουλίου της Ουκρανίας υπήρχαν δύο Έλληνες βουλευτές. Πάντως το 2014 αρκετοί Ουκρανοί ελληνικής καταγωγής σκοτώθηκαν στις πολεμικές συγκρούσεις, ενώ μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία ορισμένες ελληνικές κοινότητες εντάχθηκαν στη ρωσική επικράτεια. Σήμερα τα συμφέροντα των Ελλήνων εκπροσωπούνται από 95 ελληνικές κοινότητες σε 21 περιοχές της Ουκρανίας, οι ο-ποίες έχουν ενωθεί στην Ομοσπονδία Ελληνικών Σωματείων Ουκρανίας. Η Μαριούπολη με σχεδόν μισό εκατομμύριο κατοίκους είναι το κέντρο του Ελληνισμού, όπως μαρτυρεί και το όνομα .

Ο Βύρων Πάλλης. Μια σπουδαία μορφή του ραδιοφωνικού θεάτρου.

 Ο Βύρων Πάλλης υπήρξε ένας από τους σπουδαιότερους ηθοποιούς της παλιάς γενιάς. Πόσοι δεν τον θυμούνται ως Θανασάκη στο Θανασάκη τον Πολιτε...