Αγαπητοί φίλοι καλησπέρα σας, η Πολιτισμική Διαδρομή, απόψε, λίγες ώρες πριν τον ερχομό του καινούριου έτους θα σας ταξιδεύσει στο χρόνο, και πιο συγκεκριμένα στα τέλη του 19ου αιώνα, παρουσιάζοντας σας πρωτοχρονιάτικα ρεβεγιόν της Αθήνας εκείνης της εποχής. ΠρΙν φτάσουμε σε εκείνη τη ρομαντική εποχή θα κάνουμε μια σύντομη στάση στο 1960...
Το πολύτιμο ηχητικό ντοκουμέντο που θα σας παρουσιάσουμε, θα σας μεταφέρει στο σαλόνι του Σουρή, θα ξαναζωντανέψει ακόμη την ιστορία του Μιμίκου και της Μαίρης, καθώς και το Μπαϊρακτάρη...
Πρωτοχρονιές ανεξίτηλες που άφησαν πίσω τους την αίσθηση της αναπόλησης των παλιών καιρών, τότε που οι άνθρωποι είχαν ανοιχτές τις καρδιές τους να δεχτούν την αγάπη των οικείων τους και τη ζεστασιά των γιορτών.
Παίζουν με τη σειρά που ακούγονται, πρόκειται για μία πλειάδα μεγάλων ηθοποιών του προηγούμενου αιώνα: Λουκιανός Ροζάν, Νάσος Κεδράκας, Γιώργος Τσιτσόπουλος, Αλέκος Ουδινότης, Γιώργος Κρίνος, Χρήστος Τσαγανέας, Πόπη Κόντου, Λευτέρης Σφακιανάκης, Ταϋγέτη Μπασούρη, Νέλλη Ρούμπου, Άση Μιχαηλίδου, Γιάννης Φέρμης, Γιώργος Πλούτης, Ευγενία Περιορή, Δημήτρης Νικολαΐδης, Κατερίνα Γιουλάκη, Μπέμπη Μωραϊτοπούλου, Δήμος Σταρένιος, Νάντια Χωραφά, ΣούληΣαμπάχ, Βύρων Πάλλης, Ρένος Βρεττάκος και ο Μίμης Φωτόπουλος.
Μια φτωχή και πολύτεκνη μητέρα πήγε στο παντοπωλείο ν’ αγοράσει, με πίστωση, τρόφιμα για τα Χριστούγεννα.
Ο παντοπώλης τη ρώτησε πόσα χρήματα είχε μαζί της, κι εκείνη του απήντησε ότι ο σύζυγός της και ο γιος της σκοτώθηκαν στον πόλεμο, ότι έχει πέντε παιδάκια και χωρίς κανένα πόρο ζωής.
«Ειλικρινά, το μόνο που έχω τυχαίως αυτή τη στιγμή μαζί μου, είναι ένα χαρτάκι στο οποίο έγραψε η άρρωστη κόρη μου μια προσευχή…».
Ό παντοπώλης, ψυχρός και αδιάφορος, της είπε ότι εδώ είναι παντοπωλείο και όχι φιλανθρωπικό κατάστημα.
Πειράζοντας τη γυναίκα και αστειευόμενος πήρε το χαρτάκι και το έβαλε στο ένα μάτι της ζυγαριάς, λέγοντας ειρωνικά και αλαζονικά: – Να δούμε πόσα τρόφιμα ζυγίζει η προσευχή της κορούλας σου…
Τοποθέτησε στο άλλο «μάτι» της ζυγαριάς μια φέτα ψωμί, αλλά δεν υποχωρούσε και δεν κατέβαινε.
Εν συνεχεία μισό ψωμί, ένα ψωμί, δύο, τρία, πέντε και άλλα τρόφιμα πιο βαριά, και υπερνικούσε πάντοτε το βάρος του χαρτιού…
Ανησύχησε ο παντοπώλης, για την ιδιαίτερη βαρύτητα του χαρτιού, κατελήφθη από κάποιο Ιερό δέος, και γεμάτος με παράξενα συναισθήματα μετανοίας και αμηχανίας, είπε στη γυναίκα:
Πάρε αυτό το σακί, γέμισέ το δωρεάν με τρόφιμα και πήγαινε στην οικογένειά σου και Καλά Χριστούγεννα…
Η γυναίκα συγκινημένη από την γενναία και φιλάνθρωπη χειρονομία του παντοπώλη, τον ευχαρίστησε με δάκρυα και έφυγε χαρούμενη.
Όταν έφυγε, ο παντοπώλης πήρε το χαρτάκι και διάβασε τι έγραφε:
«Κύριε, τον άρτον ημών τον επιούσιον δος ημίν σήμερον…»..... Αυτό ήτο το βάρος της προσευχής….
Κάποιο αγοράκι μπήκε επειγόντως στις Πρώτες Βοήθειες ενός νοσοκομείου.
Ύστερα από επείγουσες εξετάσεις, ο γιατρός αποφάνθηκε τα εξής:
«Θα ανοίξω την καρδιά σου…»
Το αγοράκι τον διέκοψε απότομα:
«Μέσα στην καρδιά μου θα βρείτε το Χριστό»
Ο χειρουργός τον κοίταξε περίεργα και καθώς δεν πίστευε, σούφρωσε τα φρύδια του και του είπε:
«Θα ανοίξω την καρδούλα σου για να διαπιστώσω τις βλάβες που σου προκάλεσε η αρρώστια σου…»
«Ναι, αλλά όταν ανοίξετε την καρδιά μου, θα βρείτε το Χριστό.»
Ο γιατρός έριξε ένα βλέμμα περίεργο προς τους γονείς του που κάθονταν ήρεμοι πλάι του και συνέχισε:
«Όταν διαπιστώσω τις βλάβες, θα κλείσω την καρδιά και το στήθος σου και θα αποφασίσω τι θα κάνω.»
«Σύμφωνοι, αλλά θα βρείτε το Χριστό μέσα στην καρδιά μου. Η Αγία Γραφή λέει, πως ο Χριστός κατοικεί εκεί μέσα. Όλοι οι εκκλησιαστικοί ύμνοι λένε, πως ο Χριστός κατοικεί εκεί, μέσα στην καρδιά μας. Εσείς θα τον βρείτε μέσα στη δική μου καρδιά.»
Ο καρδιοχειρουργός απηύδησε:
«Θα σου πω τι ακριβώς θα βρω μέσα στην καρδιά σου. Θα βρω ένα φθαρμένο καρδιακό μυ, μια μειωμένη κυκλοφορία αίματος και εξασθενημένα αιμοφόρα αγγεία. Και τότε θα μπορώ, αν ξέρω, αν έχω τη δυνατότητα να σε κάνω καλά.»
«Και θα βρείτε επίσης και το Χριστό, που βρίσκεται εκεί…»
Ο γιατρός βγήκε από την αίθουσα εξετάσεως ενοχλημένος.
Καημένο παιδί…!
Όπως είχε προβλέψει, προέβη στη χειρουργική επέμβαση…
Οι βλάβες ήταν σημαντικές, καθώς είχε προβλέψει, σύμφωνα με την εικόνα των εξετάσεων.
Δεν μπορούσε να κάνει τίποτα…Όταν τελείωσε το χειρουργείο, κάθισε στο γραφείο του για να καταγράψει στο τετράδιο χειρουργείου τις σημειώσεις του σχετικά με την επέμβαση: κατεστραμμένη αορτή, κατεστραμμένη πνευμονική φλέβα, εκτεταμένη μυϊκή εκφύλιση.
Καμιά ελπίδα μεταμόσχευσης.
Καμιά ελπίδα ίασης.
Θεραπεία: παυσίπονα και απόλυτη ανάπαυση. Πρόγνωση (σταμάτησε): ο θάνατος θα επέλθει μέσα στο χρόνο…
Άφησε τον Η/Υ και σηκώθηκε…
Απευθύνθηκε στο Χριστό του μικρού:
"Γιατί, αναφώνησε, γιατί το έκανες αυτό; Το έστειλες εδώ. Το έστειλες μ’ αυτό το κακό. Το καταδίκασες να πεθάνει μικρό απ’ αυτό το κακό. Γιατί; Γιατί;"
Τότε στο βάθος του είναι του, άκουσε μια φωνή να του απαντά:
«Αυτό το παιδί δεν είναι προορισμένο να ζήσει μακροπρόθεσμα στο δικό σας ποίμνιο. Αυτό το παιδί ανήκει στο δικό μου ποίμνιο και έτσι θα είναι για πάντα. Εδώ, στο δικό μου ποίμνιο, δεν υπάρχει κανένας πόνος. Θα ανακουφιστεί τόσο, όσο δε φαντάζεσαι. Κάποια μέρα, οι γονείς του θα το συναντήσουν εδώ και θα γνωρίσουν την ειρήνη. Το ποίμνιό μου θα συνεχίσει να αυξάνεται.»
Δάκρυα έτρεχαν στα μάτια του καρδιοχειρουργού. Όμως τα αισθήματά του ενάντια στο Θεό, γεμάτα εγωισμό, αντιδρούσαν μέσα του:
«Έπλασες αυτό το πλάσμα, έπλασες αυτή την καρδιά. Είναι καταδικασμένο να πεθάνει μέσα σε λίγους μήνες… γιατί;»
Η φωνή μέσα του απάντησε:
«Το παιδί πρέπει να επιστρέψει στο δικό μου ποίμνιο γιατί έχει εκτελέσει το καθήκον του. Δεν έπλασα το παιδί μου στη γη για να το χάσω, αλλά για να ξαναβρεθεί ένα άλλο χαμένο πρόβατο.»
Ο γιατρός κατάλαβε πως αυτό το παιδί δεν ήρθε εκεί τυχαία… ήρθε γι’ αυτόν…
Ο ίδιος είχε λάβει μια χριστιανική μόρφωση…
Οι αναμνήσεις χόρευαν μέσα στο νου του.
Εξ αιτίας των πολλών επαγγελματικών του επιτυχιών, η ψυχή του είχε γίνει η τελευταία του φροντίδα.
Μπήκε στο θάλαμο του παιδιού, κάθισε πάνω στο κρεβάτι του, έχοντας απέναντί του τους γονείς του.
Το αγοράκι ξύπνησε και ψέλλισε:
«Ανοίξατε την καρδιά μου;»
«Ναι!», απάντησε συγκινημένος ο γιατρός.
«Και τι βρήκατε;», ρώτησε ο μικρός.
« Βρήκα το Χριστό», απάντησε ο χειρουργός, κλαίγοντας σαν το μικρό παιδί που ήταν ο ίδιος, πριν από πενήντα χρόνια…
Το παιδί και ο γιατρός έγιναν οι καλύτεροι φίλοι… Καλά Χριστούγεννα!!!
Photograph by J.S. Johnston. (Photo by The New York Historical Society/Getty Images)
“A colored flag would signal that the ice was thick enough.”
“Dutch and English New Yorkers glided on the frozen ponds and streams of Lower Manhattan in the 17th and 18th centuries, but the history of organized ice skating in New York City (and the nation) begins in Central Park in 1858. That year, before the Park itself was entirely finished, The Lake welcomed skaters. In fact, ice skating was integral to Olmstead and Vaux’s vision for Central Park: On their Greensward Plan, the design that won them the commission to design Central Park, they labeled The Lake “The Skating Pond.” To make sure The Lake was the perfect site to skate, it was specially drained to the optimal level for freezing every year.”
Ο γάιδαρος είπε στην τίγρη: "Το γρασίδι είναι γαλάζιο."
Η τίγρης απάντησε: "Όχι, το γρασίδι είναι πράσινο."
Η συζήτηση άναψε και οι δύο αποφάσισαν να λύσουν τις διαφορές τους και να πάνε στο λιοντάρι, τον βασιλιά της ζούγκλας.
Πριν ακόμη φτάσουν στο δάσος, όπου το λιοντάρι καθόταν στον θρόνο του, ο γάιδαρος άρχισε να φωνάζει:
- "Υψηλότατε, είναι αλήθεια ότι το γρασίδι είναι γαλάζιο;"
Το λιοντάρι απάντησε: "Σωστά, το το γρασίδι είναι γαλάζιο."
Ο γάιδαρος έσπευσε και συνέχισε: -"Η τίγρης δεν συμφωνεί μαζί μου και με ενοχλεί, παρακαλώ τιμωρήστε την."
Ο βασιλιάς δήλωσε τότε: "Η τίγρης θα τιμωρηθεί με 5 χρόνια σιωπής."
Ο γάιδαρος πήδηξε χαρούμενος και συνέχισε το διασκελισμό του, χαρούμενος και επαναλαμβάνοντας:
-"Το γρασίδι είναι γαλάζιο"...
Η τίγρης δέχτηκε την τιμωρία της, αλλά πρώτα ρώτησε το λιοντάρι:
-"Η Αυτού Μεγαλειότητά σου, γιατί να με τιμωρήσει; Τελικά το γρασίδι είναι πράσινο."
Το λιοντάρι απάντησε: "Στην πραγματικότητα, το γρασίδι έχει πράσινο χρώμα."
Η τίγρης ρώτησε: -"Γιατί λοιπόν με τιμωρείς;"
Το λιοντάρι απάντησε: "Αυτό δεν έχει τίποτα να κάνει με το ερώτημα αν το γρασίδι είναι μπλε ή πράσινο. Η τιμωρία είναι επειδή δεν είναι δυνατόν ένα γενναίο και έξυπνο πλάσμα σαν εσένα να σπαταλάει χρόνο με έναν γάιδαρο, και μετά να έρχεται να με ενοχλεί με αυτή την ερώτηση."
Το χειρότερο χάσιμο χρόνου είναι να μαλώνεις με τον ανόητο και φανατικό που δεν νοιάζεται για την αλήθεια, αλλά μόνο για τη νίκη των πεποιθήσεων και των ψευδαισθήσεων του.
Ποτέ μην ξοδεύεις τον χρόνο σου σε συζητήσεις που δεν έχουν νόημα...
Υπάρχουν άνθρωποι που ανεξάρτητα από το πόσα στοιχεία παρουσιάζουν, αδυνατούν να κατανοήσουν, και άλλοι τυφλώνονται από τον εγωισμό, το μίσος και την αγανάκτηση, και το μόνο πράγμα που θέλουν είναι να είναι σωστοί ακόμα κι αν δεν είναι.
Όταν η άγνοια ουρλιάζει, η νοημοσύνη σιωπά. Η γαλήνη και η ηρεμία σου αξίζουν περισσότερο...
Αγαπητοί φίλοι
καλησπέρα σας και χρόνια πολλά! Απόψε θα σας παρουσιάσω μία χριστουγεννιάτικη
παράσταση, εμπνευσμένη από το διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη με τίτλο: Τα Χριστούγεννα του τεμπέλη. Το έργο μας
μεταφέρει, πολύ πίσω, στα Χριστούγεννα των αρχών του προηγούμενου αιώνα.
Ο Παπαδιαμάντης έχει
δώσει τα καλύτερα και γεμάτα τρυφερότητα χριστουγεννιάτικα διηγήματα.
Από τα σαράντα
αθηναϊκά διηγήματα το πιο επίκαιρο είναι Τα
Χριστούγεννα του τεμπέλη, που δημοσιεύθηκε στην Ακρόπολιν το 1896. Ο Παπαδιαμάντης ασκούσε τη λογοτεχνία για
βιοπορισμό, έγραφε δικά του διηγήματα, ενώ ακόμη μετέφραζε ξένα διηγήματα και
μυθιστορήματα σε εφημερίδες. Ήταν ο πρώτος αποκλειστικά επαγγελματίας συγγραφέας.
Η υπόθεση:
Παραμονές Χριστουγέννων
ήτανε. Κι ο μάστρο-Παύλος ο Πισκολέτος, διωγμένος απ’ τη γυναίκα του, δαρμένος
απ’ τον κουνιάδο του, μαλωμένος με την σπιτονοικοκυρά του, φασκελωμένος απ’ το
μικρό του το γιο, κάλλιο τό’ χε να ξεχριστουγεννιάσει στο καπηλειό παρά να
γυρίσει πίσωπαιδιά και ύστερα,
γελούσε! Όμως, στο τέλος… Στο τέλος, η αχλάδα, πάντα την έχει πίσω την ουρά! στο
σπιτικό του. Δίχως γαλόπουλο και δίχως πεσκέσια γιορτάρικα.
Δεν ήταν, μονάχα πως, δεν
είχε παράδες. Τεμπέλης ήτανε…! Σαν τον Παλούκα τον Γιάννη. Που, καθώς δεν είχε πώς να μεθύσει και να
γιορτάσει εκείνες τις χρονιάρες μέρες, τρύπωσε στης Κοκκώνας το σπίτι. Εκεί που,
μήτε παπάς θυμιάτιζε, μήτε και άνθρωπος κανείς, κόταγε να περάσει. Κι ως, άλλος
καλικάντζαρος, άρπαζε τους παράδες απ’ ταπαιδιά και ύστερα,
γελούσε! Όμως, στο τέλος… Στο τέλος, η αχλάδα, πάντα την έχει πίσω την ουρά!
ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΣΤΟΙΧΕΙΑ:
Ψάλτης
της χαμοζωής ο Παπαδιαμάντης
κατατάχθηκε από τους κριτικούς στους ηθογράφους, καθώς καλλιέργησε το
ηθογραφικό διήγημα περίπου 25 χρόνια. Το έργο του είχε βαθιά κοινωνική
διάσταση. Σύμφωνα με το Σαράντο Καργάκο (εφ. Εστία, 2010), παραμένει ο μεγαλύτερος κοινωνικός και πολιτικός
συγγραφέας των γραμμάτων μας. Ο Παπαδιαμάντης υπήρξε φυσικά «απολίτευτος» όχι
όμως και «απολίτικος».
Η
παράθεση της υπόθεσης είναι αφηγηματική. Η χρήση των τεχνικών της ρεαλιστικής
αφήγησης (με ταυτόχρονη αμφισβήτηση των συμβάσεων της) τον εξυπηρέτησε ώστε να
ερμηνεύεται η πραγματικότητα ως οικτρά ατελή, ως κόσμος «εκπεπτώκοτα», όπου
νοσταλγία και στέρηση, βάσανα και πίστη, σηματοδοτούν μια πολύ διαφορετική
πραγματικότητα, η οποία δε θα μπορούσε να αναπαρασταθεί ποτέ ρεαλιστικά. Καθώς
μέσα από τη γραφή του Παπαδιαμάντη προσγειώνονται οι ρομαντισμοί, παρουσιάζεται
η ζωή της μικρής παραδοσιακής κοινωνίας (σκιαθίτικης). Παρουσιάζεται η φτώχεια,
η απομόνωση και η σκληρότητα του σκιαθίτικου χειμώνα. Στο έργο ζωγραφίζονται με
ακρίβεια περιστατικά και ανθρώπινοι τύποι της Σκιάθου.
Η
γλώσσα που χρησιμοποίησε στο έργο ξεπέρασε κατά πολύ την πόλωση της διγλωσσίας,
καθώς ακολούθησε τη Νέα Γραφή. Ο
συγγραφέας δεν έκανε το βήμα από την καθαρεύουσα στη δημοτική, αλλά
χρησιμοποίησε μια καθαρεύουσα προσωπική, ιδιότυπη και ανόμοια, και όχι
επηρεασμένη, όπως πιστεύεται από τη γλώσσα της εκκλησίας. Στο παρόν έργο εκτίθεται η αυθεντική γλώσσα
του Παπαδιαμάντη.
Ας
αφήσουμε όμως τα τεχνικά χαρακτηριστικά του έργου και ας δούμε τον
πρωταγωνιστή. Αναμφίβολα είναι ένας «εκ πεποιθήσεως τεμπέλης», αρνιέται να
δουλέψει, μπεκροπίνει στο καπηλειό με δανεικές και αγύριστες δεκάρες, κολλάει
σαν «τσιμπούρι»σε διάφορες παρέες. Έχει όμως οικογένεια και πρέπει να δουλέψει.Η φιλοσοφία του ήταν απλή: «Καλά και τα λεπτά,
καλή κι η δουλειά, καλό και το κρασί, καλή κι η κουβέντα, όλα καλά. Καλύτερον
απ’όλα η ραστώνη, το δόλτσεφάρ νιέντε των αδελφών Ιταλών». Καταφέρνει να κοροϊδέψει έναν βαστάζο, που πήγαινε μια
γαλοπούλα στο σπίτι ενός νοικοκύρη να την πάει στο δικό του. Όταν ο πραγματικός
ιδιοκτήτης επιζητά τη γαλοπούλα του όλοι οι δικοί του κλείνονται έντρομοι στο
σπίτι τους. Το βράδυ που γυρνά να απολαύσει το πλούσιο δείπνο, δεν του ανοίγουν
από φόβο.
Ένας σπουδαίος Έλληνας ηθοποιό, ο Γιάννης Αργύρης υποδύεται τον ¨τεμπέλη¨.
Είναι σκληρό και κοινωνικό
διήγημα, διαφορετικό από τα συνηθισμένα. Είναι και προφητικό:Λίγους μήνες
μετά τα Χριστούγεννα του 1896 η χώρα παρασύρθηκε στον
τυχοδιωκτικό πόλεμο του 1897. Χωρίς στρατό. Χωρίς προμήθειες. Μέσα σε παχιά
λόγια, μεγάλα και ψεύτικα. Χωρίς δουλειά. Η πρώτη πολεμική εξόρμηση της χώρας
μετά την ένδοξη Επανάσταση της Ανεξαρτησίας και Απελευθέρωσης. Ο κατά τ’ άλλα
συμπαθής «τεμπέλης»διώχνεται
από παντού, από τη γειτονιά, την οικογένεια, τη σπιτονοικοκυρά κλπ. Όλοι του
ζητούν να δουλέψει. Εκείνος όμως χάνεται μέσα στη νύχτα…
Επιτρέψτε μου μια γνώμη εντελώς
προσωπική, η εικόνα του «τεμπέλη», και χωρίς να θέλω να επεκταθώ, είναι η
εικόνα της χώρας πριν την οικονομική κρίση. Ο Παπαδιαμάντης είναι επίκαιρος. Με
μία διαφορά, η χώρα δε χάθηκε μέσα στη νύχτα, όπως ο «τεμπέλης», και παρά τους
τυχοδιωκτισμούς, παρέμεινε με πολύ δουλειά και θυσίες, στη φυσική της θέση: στο
Δυτικό Κόσμο. Καλές γιορτές…
Ραδιοφωνική θεατρική απόδοση διηγήματος του Αλεξάνδρου
Παπαδιαμάντη από τον Δημήτρη Μπαρούνη στο Γ΄ Πρόγραμμα της ΕΡΑ.
1966 (25 Δεκεμβρίου). "Τα Χριστούγεννα του Τεμπέλη",
του Αλεξάνδρου Παπαδιαμάντη, Αθήνα: ΕΡΑ, Γ΄ Πρόγραμμα.
-Ο Παύλος Παπαδόπουλος γεννήθηκε το 1978 στη Δράμα,
μεγάλωσε στις Σέρρες και έζησε στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Από το 1996
εργάζεται στο δημόσιο σε διάφορες διοικητικές θέσεις. Είναι απόφοιτος της
Σχολής Αξιωματικών της Ελληνικής Αστυνομίας, της Σχολής Αστυφυλάκων της
Αστυνομικής Ακαδημίας, της Σχολής Επιμόρφωσης και μετεκπαίδευσης ΕΛ.ΑΣ., και
της Σχολής Ελληνικού Πολιτισμού, του Τμήματος Ανθρωπιστικών. Σπουδών του Ελληνικού
Ανοικτού Πανεπιστημίου. Μιλάει Αγγλικά και Γερμανικά.
Η μηχανή Enigma, χρησιμοποιήθηκε στον Β 'Παγκόσμιο Πόλεμο για την αναμετάδοση μυστικών πληροφοριών και σχεδίων μάχης.
Μέχρι τον Δεκέμβριο του 1941 οι Βρετανοί είχαν καταφέρει να αποκρυπτογραφήσουν τον κώδικα και αυτό το γεγονός τους επέτρεψε να διαβάζουν τις πληροφορίες που μετέδιδαν οι Γερμανοί μέσω των μηχανών ENIGMA. Αξίζει να αναφερθεί ότι μια τέτοια μηχανή αποκρυπτογράφησε ο Alan Turing. Σύμφωνα με τους ιστορικούς υπολογίζεται ότι η δουλειά του Turing και της ομάδας του, μείωσε τον Β'.Π.Π. κατά δύο έτη και εμμέσως «έσωσαν» εκατομμύρια ανθρώπους από τον θάνατο.
Στις 15.07.1928 η μηχανή Enigma, κωδικοποίησε το πρώτο της μήνυμα, ήταν μια φορητή γραφομηχανή γερμανικής κατασκευής. Η μηχανή αυτή επέτρεπε να υπάρχει ασφάλεια στις επικοινωνίες, μέσα από μια διαδικασία κατά την οποία τα πληκτρολογημένα γράμματα είχαν αντικατασταθεί από ένα κείμενο κρυπτογράφησης που εμφανιζόταν σε φωτιζόμενους λαμπτήρες.
Η κρυπτογράφηση ενός μηνύματος γινόταν συμμετρικά ως προς ένα άλλο σύστημα Enigma το οποίο αναπαρήγαγε το αρχικό μήνυμα. Η ασφάλεια των επικοινωνιών παρεχόταν από τους ρότορες (στροφείς), ένα σύνολο δηλαδή τροχών και μια σειρά καλωδίων, των οποίων η ρύθμιση είχε συμφωνηθεί προηγουμένως.
ΑΡΙΣΤΕΡΑ φωτογραφία η οποία εμφανίζει εύζωνες του ‘’5\42 Συντάγματος Ευζώνων’’ διακρίνονται κατά την διάρκεια επίθεσης κατά των Τούρκων κατά την περίοδο της Μικρασιατικής Εκστρατείας (1919-1922),
ΔΕΞΙΑ φωτογραφία του 1921 όπου διακρίνονται αξ\κοι από το Ελληνικό Επιτελείο μετά την νικηφόρα μάχη στο Αφιόν-Καραχισάρ (Νικόπολις) στην Μικρά Ασία, να επιθεωρούν, και να εξετάζουν Τούρκους αιχμαλώτους.
Παραμονές Χριστουγέννων και η σκέψη όλων μας ασυναίσθητα γυρίζει στην παράδοση και στη λαογραφία. Αν όπως έχει λεχθεί: «μόνη μας πατρίδα είναι τα παιδικά μας χρόνια» τότε σίγουρα οι αναμνήσεις από τα Χριστούγεννα στο χωριό συνηγορούν στην ορθότητα της παραπάνω φράσης και εξηγούν τον αέναο νόστο. Η προετοιμασία για τα Χριστούγεννα άρχιζε από το καλοκαίρι. Για κάθε φαμίλια του χωριού αρχές Αυγούστου γινόταν πράξη η «παροιμία»: «Αγόρασε γουρούνι στο σακί» αφού δεν ήξερε αν θα βγει καλό, αν θα βάλει βάρος, μην πάνε τζάμπα τα λεφτά, τα κολοκύθια και το τυρόγαλο. 15 του Νοέμβρη άρχιζε η σαρακοστή για τα Χριστούγεννα και οι φαντασιώσεις της ζεστής τσιγαρίδας μας βοηθούσανε ν’ αντέξουμε την τυραννία της φασολάδας και της γιαχνί πατάτας. -Βολευτείτε με τα «μπόλια» της Παναγίας και κάν’ τε όρεξη για τις τσιγαρίδες μας έλεγαν.
Σφάξιμο γουρουνιού στην Ήπειρο
Καλομπόκι, στάρι, φασόλια, ρεβύθια βρασμένα με ζάχαρη ήταν το ιερό και απαραβίαστο «μενού» της μέρας για να εξασφαλίσει η χάρη Της την αφθονία των καρπών και την επόμενη χρονιά. Γύρω στις 4 Δεκέμβρη, της Αγίας Βαρβάρας άρχιζαν οι «έγκυρες» μετεωρολογικές προβλέψεις: Αγιά Βαρβάρα μίλησε κι ο Σάββας απεκρίθη : - Μαζέψτε ξύλα κι άχυρα και σύρτε και στο μύλο, γιατί Αη Νικόλας έρχεται στα χιόνια φορτωμένος. -Να ‘ναι Χριστούγεννα στεγνά, τα Φώτα χιονισμένα χαρά σ’ εκείνον το ζευγά, που ‘χει πολλά σπαρμένα. Λίγες μέρες πριν τα Χριστούγεννα βγαίναμε να κόψουμε «σκόπια» (ραβδιά) κρανίσια, όπλο πολύτιμο για τα σκυλιά στο γύρο του χωριού για τα κάλαντα.
Παραμονή Χριστουγέννων από το χάραμα στους δρόμους να λέμε τα κάλαντα για κανένα ξερό λουκουμάκι και λίγα κέρματα. Το «θησαυροφυλάκιο» ήταν συνήθως ένα κουτί από λουκούμια με μια τρύπα στο πάνω μέρος και με μια χριστουγεννιάτικη κάρτα κολλημένη μπροστά. Στο δρόμο συχνά κουνούσαμε το κουτί για να υπολογίσουμε το μερτικό μας. Όλα έπρεπε να τελειώσουν ως τις 11 γιατί μετά σειρά είχε το σφάξιμο του γουρουνιού που ήταν ιεροτελεστία, ανδραγάθημα για τον σφάχτη και μαρτύριο για τις νοικοκυρές.
Παλιότερα το χτυπούσανε στο κεφάλι με τη βαριά και όταν έπεφτε κάτω το σφάζανε και το ξαπλώνανε για να το γδάρουν Το λιανίζανε σε μεγάλα κομμάτια και το κρεμούσανε για να στραγγίξει. Η επεξεργασία συνεχιζόταν μέχρι να μπουν όλα σε τάξη: Να πλυθούν και να γυριστούν τα άντερα για να γίνουν τα παραδοσιακά χειροποίητα λουκάνικα που τα γεμίζανε με ρύζι, συκωτάκια και λαχανικά, να καθαριστούν το κεφάλι και τα πόδια για να γίνουν πατσάς. Τα πιο παλιά χρόνια και ιδίως όταν το γουρούνι ήταν μεγάλο, από το τομάρι του έκαναν τα γουρουνοτσάρουχα. Όλα έπρεπε να τελειώσουν πριν το απόγευμα μην μας προλάβουν τα παγανά που καταφτάνανε την παραμονή των Χριστουγέννων, όπως διηγούνταν οι γεροντότεροι και παραμένανε για όλο το δωδεκαήμερο, ως τα Φώτα.
Τις μέρες αυτές οι γυναίκες δεν πλένανε ούτε αφήνανε ρούχα έξω το βράδυ για να μην τα πάρουν τα παγανά. Βάζανε δώδεκα αδράχτια στη γωνιά, στο τζάκι, ένα για κάθε μέρα του δωδεκαήμερου για να μην κατέβουν οι καλικάντζαροι και μαγαρίσουν το λάδι ή το ψωμί. Η στάχτη από όλες αυτές τις μέρες μαζευόταν στην άκρη του τζακιού και την ημέρα των "Φώτων" τη ρίχνανε στις ρίζες των δένδρων του κήπου, ή τη σκορπίζανε στα χωράφια για να καρποφορήσουν.
Μαζεύανε τα αυγά από τις φωλιές γιατί οι καλικάντζαροι τα καταπίνανε ακέραια, με τα τσόφλια. Σκεπάζανε τον μπουχαρή (καπνοδόχο) με ένα κόσκινο ή το κρεμούσανε έξω από την πόρτα. Οι καλικάντζαροι, κουτοί και περίεργοι, μετρούσαν τις τρύπες του κόσκινου και χωρίς να το καταλάβουν ξημέρωνε, οπότε τρέχαν να κρυφτούν σε δάση και σπηλιές. Το βράδυ γινόταν το πάντρεμα της φωτιάς.
Ο μεγαλύτερος συνήθως της οικογένειας έφερνε μια κλάρα από πουρνάρι και την έκαιγε στη φλόγα της φωτιάς και καθώς καιγότανε τα φύλλα έλεγε την ευχή: «αρνιά, κατσίκια, νύφες, γαμπροί» συμπυκνώνοντας με τη λακωνική αυτή ευχή τους καημούς και τις επιθυμίες κάθε σπιτικού. Το βράδυ των Χριστουγέννων περνούσε με ιστορίες γύρω από το τζάκι, κανένα ψητό κυδώνι ή καμιά ψητή πατάτα στη θράκα. Οι νοικοκυρές ετοίμαζαν τις τσιγαρίδες για την επόμενη μέρα, τηγανίτες με μέλι ή καμιά καρυδόπιτα.
Το πρωί όλοι πηγαίναμε στην εκκλησία, αν είχε καλό καιρό και μετά στο βακούφικο καφενείο για κεράσματα από τους Χρηστάδες και για αγορά πρωτοχρονιάτικου λαχείου από τους λαχειοπώλες του χωριού. Στο μεσημεριανό τραπέζι που μοσχοβόλαγε από τις τσιγαρίδες και από το χοιρινό στα κάρβουνα του τζακιού συνήθως υπήρχανε πατάτες, τουρσί, τυρί και εκείνη τη μέρα κρασί ή τσίπουρο. Οι ενδιάμεσες μέρες μεταξύ Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς ήταν για μας τα παιδιά, μέρες ξεκούρασης και ξεγνοιασιάς. Αγαπημένη ασχολία οι παγίδες με πλάκα για τα πουλιά (τσιόπνες) και τα βρόχια θηλιές από τρίχες αλογοουράς τοποθετημένες σε ξύλινη βέργα που τη στερεώναμε σε δέντρο με κισσό και πλούσιους καρπούς (λιλίτσια). Πηγαίναμε το πρωί να ταΐσουμε με ψωμάκι τις τσιόπνες, να τις στήσουμε καλά, μόνο που αντί για πουλί καμιά φορά βρίσκαμε κανένα ποντίκι (αρουραίο) κάτω από την πλάκα. Μετά σειρά είχαν τα βρόχια να δούμε μήπως κάποιο κοτσύφι είχε πιαστεί στη θηλιά. Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς εμείς τα παιδιά ξανά στο ρόλο του αγγελιαφόρου για τη μεγάλη γιορτή της Πρωτοχρονιάς. Το μόνο που άλλαζε ήταν η κάρτα στο κουτί με τα λουκούμια και τη θέση της εικόνας με τη φάτνη και της γέννηση έπαιρνε ο Αη Βασίλης. Παραμονή Πρωτοχρονιάς γινότανε το «τάισμα» της βρύσης.
Κάποια γυναίκα του χωριού από την παραμονή το βράδυ ή χαράματα Πρωτοχρονιάς, άλειφε τη βρύση του χωριού με βούτυρο και μέλι, με την ευχή όπως τρέχει το νερό να τρέχει και η προκοπή στα σπίτια του χωριού τον καινούργιο χρόνο και γλυκιά να είναι η ζωή τους. Όποια θα πήγαινε πρώτη στη βρύση για νερό, αυτή θα ήταν και η πιο τυχερή ολόκληρο το χρόνο. Πολλές νοικοκυρές την παραμονή της Πρωτοχρονιάς φτιάχνανε για τα παιδιά την παραδοσιακή μπουκουβάλα. Το όνομά της προέρχεται από τη βλάχικη λέξη bukuvala που σημαίνει μπουκιές ψωμιού ανακατεμένες με ζάχαρη στο τηγάνι με ζεστό λάδι ή βούτυρο.
Με την αλλαγή του χρόνου τρέχαμε να ξυπνήσουμε τον πάππο και τη βάβω μας για να τους πούμε καλή χρονιά μήπως φιλοτιμηθούν κι ανοίξουν το σφιχτοδεμένο μαντίλι με το κομπόδεμα και μας πληρώσουν τα συχαρίκια. Το βράδυ της Πρωτοχρονιάς οι περισσότεροι άντρες ήταν στο καφενείο ή μαζεύονταν σε σπίτια για το παραδοσιακό "τριανταένα" ή το "στούκι" (εικοσιένα). Συνήθως ξεκινούσαν με μικροποσά και τις μεταμεσονύχτιες ώρες τα πονταρίσματα αγρίευαν. Λίγοι απ’ αυτούς ήταν την άλλη μέρα στην εκκλησία και την αγορά του Καζαμία αναλάμβανε η κυρά τους.
Μετά τα κεράσματα στο καφενείο από τους Βασίληδες αυτή τη φορά, επιστροφή στο σπίτι. Κάποιοι σπάζανε στις πλάκες της αυλής ένα ρόδι για το καλό.
Μεγάλη σημασία δίνανε οι παλιότεροι στο ποιος θα σου κάνει ποδαρικό την Πρωτοχρονιά. Δεν έπρεπε να είναι κανένας μαγκούφης ή γρουσούζης γιατί θα πήγαινε στραβά όλη η χρονιά. Για Βασιλόπιτα συνήθως οι νοικοκυρές φτιάχνανε μια παραδοσιακή πίτα: μακαρονόπιτα ή κοτόπιτα και βάζανε μέσα ένα φλουρί. Κάπως έτσι χαρούμενα και ξένοιαστα φτάναμε ως του Σταυρού, παραμονή των Φώτων που περιμέναμε τον παπά με το κατσαρολάκι, τον σταυρό και το βασιλικό να αγιάσει το σπίτι, τα ζωντανά, τα υποστατικά και τα χωράφια για να έχουν ευλογία και τύχη όλη τη χρονιά. Στη θέα του, πιστεύανε οι παλιότεροι, οι καλικάντζαροι γινότανε «μπουχός» λέγοντας το τραγουδάκι: «φεύγετε να φύγουμε κι έρχεται ο ζουρλόπαπας με την αγιαστούρα του και με τη βρεχτούρα του».
Την άλλη μέρα των Φώτων όλες οι γυναίκες του χωριού πηγαίνανε στην εκκλησία για να πάρουν τον αγιασμό σε γυάλινο μπουκαλάκι που τον φυλάγανε στο εικονοστάσι σαν γιατρικό για όλη τη διάρκεια της χρονιάς. Κάπως έτσι τέλειωνε η περίοδος των γιορτών για όσους δεν είχαν Γιάννη στο σπίτι τους και η ζωή ξανάμπαινε στη ρουτίνα της καθημερινής βιοπάλης.
