Γράφει ο Παύλος Παπαδόπουλος.
Αγαπητοί φίλοι
καλησπέρα σας και χρόνια πολλά! Απόψε θα σας παρουσιάσω μία χριστουγεννιάτικη
παράσταση, εμπνευσμένη από το διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη με τίτλο: Τα Χριστούγεννα του τεμπέλη. Το έργο μας
μεταφέρει, πολύ πίσω, στα Χριστούγεννα των αρχών του προηγούμενου αιώνα.
Ο Παπαδιαμάντης έχει
δώσει τα καλύτερα και γεμάτα τρυφερότητα χριστουγεννιάτικα διηγήματα.
Από τα σαράντα
αθηναϊκά διηγήματα το πιο επίκαιρο είναι Τα
Χριστούγεννα του τεμπέλη, που δημοσιεύθηκε στην Ακρόπολιν το 1896. Ο Παπαδιαμάντης ασκούσε τη λογοτεχνία για
βιοπορισμό, έγραφε δικά του διηγήματα, ενώ ακόμη μετέφραζε ξένα διηγήματα και
μυθιστορήματα σε εφημερίδες. Ήταν ο πρώτος αποκλειστικά επαγγελματίας συγγραφέας.
Η υπόθεση:
Παραμονές Χριστουγέννων ήτανε. Κι ο μάστρο-Παύλος ο Πισκολέτος, διωγμένος απ’ τη γυναίκα του, δαρμένος απ’ τον κουνιάδο του, μαλωμένος με την σπιτονοικοκυρά του, φασκελωμένος απ’ το μικρό του το γιο, κάλλιο τό’ χε να ξεχριστουγεννιάσει στο καπηλειό παρά να γυρίσει πίσω παιδιά και ύστερα, γελούσε! Όμως, στο τέλος… Στο τέλος, η αχλάδα, πάντα την έχει πίσω την ουρά! στο σπιτικό του. Δίχως γαλόπουλο και δίχως πεσκέσια γιορτάρικα.
Δεν ήταν, μονάχα πως, δεν
είχε παράδες. Τεμπέλης ήτανε…! Σαν τον Παλούκα τον Γιάννη. Που, καθώς δεν είχε πώς να μεθύσει και να
γιορτάσει εκείνες τις χρονιάρες μέρες, τρύπωσε στης Κοκκώνας το σπίτι. Εκεί που,
μήτε παπάς θυμιάτιζε, μήτε και άνθρωπος κανείς, κόταγε να περάσει. Κι ως, άλλος
καλικάντζαρος, άρπαζε τους παράδες απ’ τα παιδιά και ύστερα,
γελούσε! Όμως, στο τέλος… Στο τέλος, η αχλάδα, πάντα την έχει πίσω την ουρά!
ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΣΤΟΙΧΕΙΑ:
Ψάλτης της χαμοζωής ο Παπαδιαμάντης κατατάχθηκε από τους κριτικούς στους ηθογράφους, καθώς καλλιέργησε το ηθογραφικό διήγημα περίπου 25 χρόνια. Το έργο του είχε βαθιά κοινωνική διάσταση. Σύμφωνα με το Σαράντο Καργάκο (εφ. Εστία, 2010), παραμένει ο μεγαλύτερος κοινωνικός και πολιτικός συγγραφέας των γραμμάτων μας. Ο Παπαδιαμάντης υπήρξε φυσικά «απολίτευτος» όχι όμως και «απολίτικος».
Η παράθεση της υπόθεσης είναι αφηγηματική. Η χρήση των τεχνικών της ρεαλιστικής αφήγησης (με ταυτόχρονη αμφισβήτηση των συμβάσεων της) τον εξυπηρέτησε ώστε να ερμηνεύεται η πραγματικότητα ως οικτρά ατελή, ως κόσμος «εκπεπτώκοτα», όπου νοσταλγία και στέρηση, βάσανα και πίστη, σηματοδοτούν μια πολύ διαφορετική πραγματικότητα, η οποία δε θα μπορούσε να αναπαρασταθεί ποτέ ρεαλιστικά. Καθώς μέσα από τη γραφή του Παπαδιαμάντη προσγειώνονται οι ρομαντισμοί, παρουσιάζεται η ζωή της μικρής παραδοσιακής κοινωνίας (σκιαθίτικης). Παρουσιάζεται η φτώχεια, η απομόνωση και η σκληρότητα του σκιαθίτικου χειμώνα. Στο έργο ζωγραφίζονται με ακρίβεια περιστατικά και ανθρώπινοι τύποι της Σκιάθου.
Η γλώσσα που χρησιμοποίησε στο έργο ξεπέρασε κατά πολύ την πόλωση της διγλωσσίας, καθώς ακολούθησε τη Νέα Γραφή. Ο συγγραφέας δεν έκανε το βήμα από την καθαρεύουσα στη δημοτική, αλλά χρησιμοποίησε μια καθαρεύουσα προσωπική, ιδιότυπη και ανόμοια, και όχι επηρεασμένη, όπως πιστεύεται από τη γλώσσα της εκκλησίας. Στο παρόν έργο εκτίθεται η αυθεντική γλώσσα του Παπαδιαμάντη.
Ας αφήσουμε όμως τα τεχνικά χαρακτηριστικά του έργου και ας δούμε τον πρωταγωνιστή. Αναμφίβολα είναι ένας «εκ πεποιθήσεως τεμπέλης», αρνιέται να δουλέψει, μπεκροπίνει στο καπηλειό με δανεικές και αγύριστες δεκάρες, κολλάει σαν «τσιμπούρι»σε διάφορες παρέες. Έχει όμως οικογένεια και πρέπει να δουλέψει. Η φιλοσοφία του ήταν απλή: «Καλά και τα λεπτά, καλή κι η δουλειά, καλό και το κρασί, καλή κι η κουβέντα, όλα καλά. Καλύτερον απ’ όλα η ραστώνη, το δόλτσεφάρ νιέντε των αδελφών Ιταλών». Καταφέρνει να κοροϊδέψει έναν βαστάζο, που πήγαινε μια γαλοπούλα στο σπίτι ενός νοικοκύρη να την πάει στο δικό του. Όταν ο πραγματικός ιδιοκτήτης επιζητά τη γαλοπούλα του όλοι οι δικοί του κλείνονται έντρομοι στο σπίτι τους. Το βράδυ που γυρνά να απολαύσει το πλούσιο δείπνο, δεν του ανοίγουν από φόβο.
 |
| Ένας σπουδαίος Έλληνας ηθοποιό, ο Γιάννης Αργύρης υποδύεται τον ¨τεμπέλη¨. |
Είναι σκληρό και κοινωνικό διήγημα, διαφορετικό από τα συνηθισμένα. Είναι και προφητικό: Λίγους μήνες μετά τα Χριστούγεννα του 1896 η χώρα παρασύρθηκε στον τυχοδιωκτικό πόλεμο του 1897. Χωρίς στρατό. Χωρίς προμήθειες. Μέσα σε παχιά λόγια, μεγάλα και ψεύτικα. Χωρίς δουλειά. Η πρώτη πολεμική εξόρμηση της χώρας μετά την ένδοξη Επανάσταση της Ανεξαρτησίας και Απελευθέρωσης. Ο κατά τ’ άλλα συμπαθής «τεμπέλης» διώχνεται από παντού, από τη γειτονιά, την οικογένεια, τη σπιτονοικοκυρά κλπ. Όλοι του ζητούν να δουλέψει. Εκείνος όμως χάνεται μέσα στη νύχτα…
Επιτρέψτε μου μια γνώμη εντελώς προσωπική, η εικόνα του «τεμπέλη», και χωρίς να θέλω να επεκταθώ, είναι η εικόνα της χώρας πριν την οικονομική κρίση. Ο Παπαδιαμάντης είναι επίκαιρος. Με μία διαφορά, η χώρα δε χάθηκε μέσα στη νύχτα, όπως ο «τεμπέλης», και παρά τους τυχοδιωκτισμούς, παρέμεινε με πολύ δουλειά και θυσίες, στη φυσική της θέση: στο Δυτικό Κόσμο. Καλές γιορτές…
Ραδιοφωνική θεατρική απόδοση διηγήματος του Αλεξάνδρου
Παπαδιαμάντη από τον Δημήτρη Μπαρούνη στο Γ΄ Πρόγραμμα της ΕΡΑ.
1966 (25 Δεκεμβρίου). "Τα Χριστούγεννα του Τεμπέλη",
του Αλεξάνδρου Παπαδιαμάντη, Αθήνα: ΕΡΑ, Γ΄ Πρόγραμμα.
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ:
ραδιοφωνική θεατρική απόδοση:
Δημήτρης Μπουρούνης
σκηνοθεσία: Λάμπρος Κωστόπουλος
μουσική επιμέλεια: Δόμνα Σαμίου
Ηθοποιοί της ακρόασης: Νότης
Περγιάλης, Γιάννης Αργύρης, Τάκης Βουλαλάς, Τζόλυ Γαρμπή, Δημήτρης Τσούτσης,
Θάνος Δαδινόπουλος, Θόδωρος Μορίδης Κοσμόπουλος, Νάσος Κεδράκας, Κώστας Καφάσης,
Νέλη Μαρσέλλου, Αγλαΐα Παγκάλου.
Πηγές:
Λίνος Πολίτης, Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας,
εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα 1984.
Roderick Beaton, Εισαγωγή στη Νεώτερη Ελληνική Λογοτεχνία, μετάφρ. Ε. Ζούγρου-Α.
Σπανάκη, εκδ. Νεφέλη, Αθήνα 1996.
https://enlogois.gr/recitations/aleksandros-papadiamantis-christougenna-tempeli
https://www.thessalonikiguide.gr/event/ta-xristougenna-tou-tempeli-theatro/
https://www.dogma.gr/dialogos/tὰ-christougenna-toῦ-tempeli-ὁ-diachronikὸs-papadiamantis/14021/
www.tokarfi.gr/ta-christougenna-tou-tempeli/
Το διήγημα μπορείτε να το διαβάσετε εδώ:
-Ο Παύλος Παπαδόπουλος γεννήθηκε το 1978 στη Δράμα,
μεγάλωσε στις Σέρρες και έζησε στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Από το 1996
εργάζεται στο δημόσιο σε διάφορες διοικητικές θέσεις. Είναι απόφοιτος της
Σχολής Αξιωματικών της Ελληνικής Αστυνομίας, της Σχολής Αστυφυλάκων της
Αστυνομικής Ακαδημίας, της Σχολής Επιμόρφωσης και μετεκπαίδευσης ΕΛ.ΑΣ., και
της Σχολής Ελληνικού Πολιτισμού, του Τμήματος Ανθρωπιστικών. Σπουδών του Ελληνικού
Ανοικτού Πανεπιστημίου. Μιλάει Αγγλικά και Γερμανικά.
Καλά Χριστούγεννα σε όλους και Χρόνια Πολλά!!!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου