Φρυγία

 Περιοχη Φρυγιας 1921 Λειτουργια σε εκκλησια λαξευμενη σε βραχο 12 χλμ βορεια του Αφιον Καραχισαρ στο χωριο Αγιαζιν.Η ιδια τοποθεσια οπως ειναι τωρα στην εγχρωμη φωτογραφια..

Η Θέμις έχει κέφια. Δημητρίου Ψαθά. Λογοτεχνική Βραδιά. Γράφει ο Παύλος Παπαδόπουλος

Γράφει ο Παύλος Παπαδόπουλος.

 Η Φιλολογική Διαδρομή απόψε θα σας παρουσιάσει το έργο του Δημητρίου Ψαθά ¨Η Θέμις έχει κέφια¨, πρόκειται για ένα έργο που μας δείχνει περίτρανα ότι οι μεγάλες δημιουργίες με το πέρασμα του χρόνου δικαιώνονται και γίνονται περισσότερο λαμπρές.

                          

                                  

  Ο Δημήτρης Ψαθάς εξέδωσε το πρώτο του χιουμοριστικό βιβλίο, με τον ανωτέρω τίτλο, βγαλμένο από τη μακρόχρονη εμπειρία του στα δικαστήρια, καθώς κάλυπτε δημοσιογραφικά διάφορες δίκες της εποχής.

 Η πρώτη έκδοση του έργου πραγματοποιήθηκε το 1937, όταν ο Ψαθάς ήταν τότε 30 χρονών, και γνώρισε μεγάλη επιτυχία. Αυτή η πρώτη δημοσίευση του έργου εξαντλήθηκε, πριν ακόμη αυτό παρουσιαστεί επίσημα.

 Αργότερα η δεύτερη του έκδοση συγκέντρωσε τους επαίνους των σπουδαιότερων δημοσιογράφων, λογοτεχνών και κριτικών της εποχής. 

Όλοι τότε προέβλεψαν μια μεγάλη καριέρα για το νεαρό δημοσιογράφο-λογοτέχνη  και τον προέτρεψαν να ασχοληθεί με τη συγγραφή και άλλων ειδών λογοτεχνίας.

 Το έργο αποτελεί μία συλλογή 48 εύθυμων δικαστικών στιγμιότυπων, που λαμβάνουν χώρα σε μία δικαστική αίθουσα. Σταθερός πρωταγωνιστής των μικρών αυτοτελών ιστοριών είναι ο πρόεδρος του δικαστηρίου που γελάει, εξανίσταται και κρούει συχνά πυκνά το γνωστό κώδωνα προς επιβολή της τάξης. Το σύνολο των κατηγορούμενων απαρτίζει ένα πλήθος ανθρώπων από άνδρες και γυναίκες, οι οποίοι είτε για ασήμαντη αφορμή είτε για παρεξήγηση είτε για σοβαρά για τα τότε ήθη αδικήματα η μοίρα τους έφερε στις δικαστικές αίθουσες.

 Ο συγγραφέας με χαρακτηριστική λογοτεχνική άνεση αποδεικνύει περίτρανα με αυτό το έργο του ότι το χιούμορ μπορεί να σταθεί αβίαστα και χωρίς ίχνος λεκτικής ασκήμιας ή βωμολοχίας.

 Η γλώσσα του έργου είναι μεικτή (καθαρεύουσα και δημοτική), χωρίς περιττές λέξεις και επίθετα, ενώ κάθε ιστορία περιγράφεται σε έκταση τριών έως έξι σελίδων χωρίς να λείπει τίποτα..

 Το έργο προκάλεσε όπως ήταν φυσικό μεγάλη αίσθηση στο κοινό της εποχής, το οποίο σημειωτέον σίγουρα ήταν περισσότερο «λογοτεχνικό» απ΄ότι είναι σήμερα (ελλείψη τηλεόρασης, διαδικτύου κλπ). Ο Ψαθάς εισήγαγε ένα νέο τρόπο γραφής όσον αφορά τα επίκαιρα και ενδιαφέροντα δικαστικά  θέματα. Νέος ζωντανός και χυμώδης λόγος σε συνδυασμό με πρωτόγνωρο χιούμορ που ανάβλυζε από τη δυσάρεστη για όλους εμπειρία των δικαστηρίων. Μέχρι τότε το δικαστικό ρεπορτάζ ήταν στεγνό πληκτικό και σοβαροφανές.

                                            

 Στο σημείο αυτό κρίνω σκόπιμο να παραθέσω ένα απόσπασμα από τον πρόλογο του Σπύρου Μελά, μίας από τις πιο παραγωγικές φυσιογνωμίες των ελληνικών γραμμάτων (δημοσιογράφος, συγγραφέας, δραματουργός, σκηνοθέτης και ιδρυτής θιάσων, εκδότης και ακαδημαϊκός) για το έργο:

 Η ζωή ενός έθνους, τα ήθη, τα έθιμα, η ψυχοσύνθεση του η ψυχοσύνθεση, η διανοητικότητα του δίνονται στα δικαστήρια, με την πιο ανάγλυφη μορφή. Ίσως τα πάντα να διεθνοποιηθούν μια μέρα. Ο έρωτας, όμως, η κουζίνα και το έγκλημα θα μείνουν τρεις ιδιότητες εθνικές. Το έγκλημα και το παράπτωμα, η ζωή του δικαστηρίου. Τύπους εγχώριους βγαλμένους μέσα από τα σπλάχνα της τοπικής ζωής, πράξεις που εικονογραφούν με τρόπο οριστικό την ομαδική ψυχολογία, και λόγια επιγραμματικά γεμάτα από ανεξάντλητο νόημα, να τι δίνει συνήθως μία και μόνη συνεδρίαση στο πιο άσημο δικαστήριο.

 Σ’αυτές τις συνεδριάσεις, συνεχίζει ο Μελάς, ο φίλος μου ο Ψαθάς τρύγησε και με τα δύο του χέρια. Δεν πήρε τραγικά τη δουλειά του. Δε θέλησε να χασομερήσει στις μεγάλες και περίπλοκες χημικές αναλύσεις της συγκομιδής. Από την συγκομιδή των καρπών που τρύγησε μας δίνει ένα ελαφρό γλυκόπιοτο λικέρ, που όποιος πίνει θέλει να ξαναπιεί. Είναι κάτι που να μπορεί κανείς να περιβάλλει με ένα χαμόγελο αθωότητας και αλλεγρίας, στιγμές στενόκαρδες και βλοσυρές της καθημερινής ζωής μας. Και στον εργάτη του χρωστούμε κάθε τιμή.

Το τάλαντο του Ψαθά σύμφωνα με τη γνώμη του Μελά τραβούν οι ζωντανές εκδηλώσεις της ζωής…

  Το έργο έχει και τεράστια ηθογραφική αξία καθώς δίνει μία σαφή εικόνα του δημόσιου και ιδιωτικού αστικού ανέμελου  βίου λίγο πριν την έκρηξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.

 Με σιγουριά, μπορεί κανείς να προσθέσει ότι το έργο υπήρξε και φαρσοκωμωδία. Ιδιότυπη δηλαδή ελληνική κωμωδία υποπροϊόν μάλλον, παρά προϊόν καλλιτεχνικό, είχε ωστόσο την αρετή να προβάλλει πρόσωπα τυπικά νεοελληνικά, χωρίς βέβαια δυείσδυση ψυχολογική ή παραπέρα προβληματισμούς, το πολύ με κάποιον ψευτορομαντικό μελοδραματισμό. 

Ο Ψαθάς μαζί με το ζευγάρι Σακελλάριου και Γιαννακόπουλου ήταν οι κυριότεροι συγγραφείς της φαρσοκωμωδίας (είδος που κυριαρχούσε επί σκηνής) κυρίως μεταπολεμικά. (Λίνος Πολίτης, Ιστορία της Ελληνικής λογοτεχνίας)

 Το βιβλίο της επετειακής έκδοσης του 1997 (κυκλοφόρησε με αφορμή τα 90 χρόνια από τη γέννηση του Ψαθά) διατίθεται ελεύθερο στο διαδίκτυο στον παρακάτω σύνδεσμο:

http://dim-agnant.kar.sch.gr/autosch/joomla15/images/bibliothiki/biblia/elliniki_logotexnia/theatro/H_8emis_exei_kefia.pdf

 Το παραπάνω βιβλίο περιλαμβάνει και τα 80 σχετικά με το έργο σκίτσα προερχόμενα από το προσωπικό αρχείο του συγγραφέα!

Αξίζει να το αντλήσετε και να το διαβάσετε…

 Το έργο υπήρξε και κωμική σειρά, η οποία προβλήθηκε από την ΕΙΡΤ ( έτσι ονομάζονταν τότε η ΕΡΤ). Η πρεμιέρα της σειράς είχε πραγματοποιηθεί την Παρασκευή 4 Απριλίου 1975. Η σειρά με πρωταγωνιστή το Νίκο Σταυρίδη είχε γνωρίσει μεγάλη επιτυχία.

  Συνέχεια του έργου αποτελεί το ¨Η Θέμις έχει νεύρα¨ και το ¨ορκίζομαι να είπω την αλήθεια¨ το οποίο παίχτηκε σε αυτοτελή επεισόδια, επίσης στην ΕΡΤ με πρωταγωνιστή το Γιώργο Μιχαλόπουλο με τον τίτλο ¨Ορκιστείτε παρακαλώ¨.

 Το ξύλο του Παραδείσου, Τα μάγια, Η φλυρτζανοπυθία, Ο δερβίσης, Το βρέφος και το κοίτον, Το δράμα του υποβολέα, Οι δύο αλλήθωροι και πολλά άλλα αφηγήματα θα σας διασκεδάσουν αφάνταστα... 

 Ένα σύντομο βιογραφικό σημείωμα για τον μεγάλο Πόντιο καλλιτέχνη μπορείτε να διαβάσετε εδώ:

https://politismikidiadromi.blogspot.com/2019/05/blog-post_0.html

                                          

Πηγές: Ερευνητής Βέροιας, Στάλες στο γαλάζιο, Σπύρος Μελάς, Ελένη Νίτσιου, Μαρία Ψαθά, Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας του Λίνου Πολίτη, Θεματοφύλακες λογοτεχνών- Αγάπη Ντόκα.

Παύλος Παπαδόπουλος, Πτυχιούχος Ανθρωπιστικών Σπουδών, Ανώτερος Δημόσιος Υπάλληλος.

Ο Όνειρος

Ο Όνειρος ήταν γιος τους Ερέβους και της Νύχτας, αδερφός του Ύπνου και του Θανάτου.

Ήταν η προσωποποίηση του ονείρου που στην αρχαιότητα αντιμετωπιζόταν ως κάτι πραγματικό και όχι ως δημιούργημα φαντασίας. Αρκετές είναι οι φορές που η μυθολογία δεν αναφέρεται μόνο σε έναν αλλά σε ένα πλήθος που έφεραν το όνομα "Όνειροι". Αυτοί ήταν δαίμονες που ζούσαν στο βασίλειο του Άδη και ήταν ταγμένοι στην υπηρεσία του Δία. Αποστολή τους ήταν να προσεγγίζουν τους ανθρώπους τις ώρες που κοιμούνταν για να τους φανερώσουν τη θεϊκή βούληση ή κάτι ευνοϊκό ή δυσάρεστο για το μέλλον.

Τα όνειρα χωρίζονταν στα «αληθινά» και στα «απατηλά». Η παράδοση έλεγε πως τα απατηλά χάνονταν γρήγορα περνώντας μέσα από μια πόρτα από φίλντισι ενώ τα αληθινά εισέρχονταν από μια κεράτινη πόρτα και παρέμεναν επειδή ήταν προφητικά. Αυτό εξηγεί η Πηνελόπη στους παρακάτω στίχους της Οδύσσειας απευθυνόμενη στον άντρα της, τον Οδυσσέα, που δεν είχε ακόμα αναγνωρίσει:

«Αχ ξένε, υπάρχουν όνειρα τρελά, ξεθωριασμένα

κι όσα ονειρεύονται οι θνητοί δεν αληθεύουν όλα.

Γιατί είναι των απατηλών ονείρων δύο κι οι πόρτες.

Η μια είναι από κέρατο κι η άλλη φιλντισένια.

Κι όσα απ’ το φιλντίσι περνούν το καλοτροχισμένο

όλα γελούν τον άνθρωπο, χαμένα φέρνουν λόγια.

Και πάλε όσα απ’ το κέρατο το σκαλιστό περάσουν

βγαίνουν αλήθεια στους θνητούς εκείνους

που τα βλέπουν».

Το όνειρο θεωρούνταν επίσης δίοδος επικοινωνίας μεταξύ ζωντανών και νεκρών και η παντοτινή ενθύμηση της μορφής τους. Κάποιες πανάρχαιες λαϊκές δοξασίες πιστεύεται πως έχουν προέλθει από εφιαλτικά ονειρικά βιώματα όπως για παράδειγμα, η αντίληψη για την τιμωρία των αμαρτωλών στον Κάτω Κόσμο από την οποία έχουν προκύψει αρκετοί μύθοι. Έτσι, μαθαίνουμε για το μαρτύριο του Τάνταλου με την άσβεστη πείνα και δίψα, του Σίσυφου ο οποίος κουβαλά στην πλάτη του ένα τεράστιο βράχο προσπαθώντας μάταια να τον αφήσει στην κορυφή κάποιου βουνού, του Ιξίονα που περιστρέφεται καρφωμένος πάνω σε έναν τροχό, κ.α.

Στα όνειρα απέδιδαν επίσης και θεραπευτικές ιδιότητες. Σε πολλά μαντεία, κυρίως στα Ασκληπεία, οι ιερείς μέσω της ύπνωσης και του ονείρου υπόσχονταν ίαση στους ασθενείς. Οι ενδιαφερόμενοι για να μπουν σε αυτή τη διαδικασία έπρεπε πρώτα να υποβληθούν σε ένα προ-στάδιο εξαγνισμού που περιλάμβανε καθαρμό σώματος και πνεύματος, νηστεία και τις απαραίτητες σπονδές και θυσίες. Αφού τελείωνε αυτό το στάδιο ο ασθενής μεταφερόταν σε ειδική αίθουσα που «ευνοούσε» τον ερχομό των ονείρων όπου υποβαλλόταν σε «εγκοίμηση». Μέσω των ονείρων ανέμενε την εμφάνιση του θεού που με ένα άγγιγμα του θα του χάριζε την ίαση που ζητούσε.

Ο Ζαννινο.

 Ζαννίνο

( Γιάννης Παπαδόπουλος)

Γεννήθηκε στο Γαλατά Κωνσταντινούπολης

21 Αυγούστου 1923 

 Πέθανε στην Αθήνα 

27 Μαΐου 1995 

Ηταν  ηθοποιός του θεάτρου και του κινηματογράφου.

 Ήρθε με τους  γονείς του στην Ελλάδα και εγκαταστάθηκαν στη Δραπετσώνα στον Πειραιά. Από το 1937 που πέθανε ο πατέρας του, προσπαθεί να βρει δουλειά. Την περίοδο εκείνη προσλήφθηκε ως χορευτής στα μπαλέτα Ραμαζωφ που έδιναν παραστάσεις σε διάφορα κέντρα «καφέ-σαντάν» της εποχής. Σε μία από εκείνες τις παραστάσεις στη Μάνδρα του Αττίκ, στις αρχές της δεκαετίας του 1940, όταν ο ίδιος ο Αττίκ τον ρώτησε πως τον λένε, απάντησε Γιάννης, η διευθύντρια όμως του μπαλέτου Σοφία Ραμαζώφ τον αποκαλούσε Νίνο και τότε ο Αττίκ είπε «Τι Γιάννης και κουραφεξαλα. Γιάννης δηλαδή Ζαν, Ζαν και Νίνο ίσον Ζαννίνο. Έτσι θα σε παρουσιάσω». Από τότε έμεινε το καλλιτεχνικό αυτό ψευδώνυμο τόσο για τον ίδιο όσο και για τη μετέπειτα γυναίκα του και την κόρη του.

Η καλλιτεχνική καριέρα του Ζαννίνο υπήρξε λαμπρή τόσο στον ελληνικό κινηματογράφο, ακόμη και στον αμερικάνικο, έχοντας συμμετοχή στην ταινία "Το εξπρές του μεσονυχτίου".

Συνολικά, συμμετείχε σε περισσότερες από 83 ταινίες, με τελευταία τον «Καβάφη» του Γιάννη Σμαραγδή το 1996.

Ήταν παντρεμένος με την ηθοποιό Τζένη (Ζαφειρια Σφουντουρη) και απέκτησαν το 1951 μια κόρη την Σόφη Ζανίνου, που ασχολήθηκε κι αυτή με την ηθοποιία.

Ένας χρήσιμος οδηγός δεκατριών σπουδαίων παραστάσεων Αρχαίου Ελληνικού Θεάτρου...

Η Διαδρομή σας προσφέρει σ' αυτό το σύνδεσμο όλες τα άρθρα που παρατέθηκαν το 2019 και το 2020 σχετικά με τις παραστάσεις Αρχαίου Θεάτρου .

Αναλύθηκαν δεκατρία συνολικά έργα:

Βάκχες, Ευριπίδη:
https://politismikidiadromi.blogspot.com/2019/06/blog-post_15.html

Πέρσες, Αισχύλου:
https://politismikidiadromi.blogspot.com/2019/06/blog-post_31.html

Μήδεια, Ευριπίδη:
https://politismikidiadromi.blogspot.com/2019/07/blog-post.html

Πλούτος, Αριστοφάνη:
https://politismikidiadromi.blogspot.com/2019/07/blog-post_20.html

Οιδίπους Τύραννος, Σοφοκλή:
https://politismikidiadromi.blogspot.com/2019/07/blog-post_27.html

Νεφέλες, Αριστοφάνη:
https://politismikidiadromi.blogspot.com/2019/08/blog-post.html

Σφήκες, Αριστοφάνη:

https://politismikidiadromi.blogspot.com/2020/07/blog-post_69.html

Άλκηστη, Ευριπίδη
https://politismikidiadromi.blogspot.com/2019/08/blog-post_61.html

Ελένη, Ευριπίδη:
https://politismikidiadromi.blogspot.com/2019/08/blog-post_70.html

Φοίνισσες, Ευριπίδη:

https://politismikidiadromi.blogspot.com/2020/06/blog-post_51.html

Τρωάδες, Ευριπίδη (Ελευθερίου Κεχρινόπουλου):

https://politismikidiadromi.blogspot.com/2020/07/blog-post_18.html

Ανδρομάχη, Ευριπίδη:

https://politismikidiadromi.blogspot.com/2020/08/blog-post.html

Τραχινίες, Σοφοκλή:

https://politismikidiadromi.blogspot.com/2020/06/blog-post_20.html

Αν λοιπόν επισκεφθείτε ένα θέατρο με μία από τις παραπάνω παραστάσεις θα έχετε μία πλήρη εικόνα του έργου ανατρέχοντας στους σχετικούς συνδέσμους....

ΚΡΑΤΗΣΤΕ ΤΟ ΣΥΝΔΕΣΜΟ

Φαύλος κύκλος, Δημητρίου Ψαθά. Ραδιοφωνικό θέατρο.

Γράφει ο Παύλος Παπαδόπουλος.

Απόψε θα σας παρουσιάσω την κλασική κωμωδία του Δημητρίου Ψαθά "Φαύλος κύκλος".

Το έργο είναι μία φαρσοκωμωδία, με έξυπνους και ευχάριστους διαλόγους.

Το έργο γράφτηκε το 1954 και ανέβηκε στη σκηνή τη σεζόν 1954-55, στο θέατρο Κοτοπούλη. Τη σκηνή διηύθυνε τότε ο Δημήτρης Μυράτ.

Πρόκειται για την ιστορία ενός ανθρώπου,του Χρήστου, που δεν χορταίνει με τίποτα... Πειναλέος στην αρχή, αφού εξασφαλίσει το ψωμί του σταδιακά ζητάει και κάτι παραπάνω κάθε φορά...

Ο πόντιος συγγραφέας δεν θα ικανοποιηθεί όμως με την εικόνα του έργου καθώς θα εντοπίσει πολλές ατέλειες. Ο Ψαθάς θα είναι πάντα πρόθυμος να κάνει αυτοκριτική. 'Ετσι λοιπόν 12 χρόνια μετά, το 1968, θα παρουσιάσει αυτή την φορά στην κινηματογραφική οθόνη τον αχόρταγο, με κάποιες αλλαγές και πρωταγωνιστή τον Γκιωνάκη. Η ιαχή του Χρήστου στην ταινία: Φέρτε μου κατουρημένες ποδιές να φιλήσω! (προκειμένου να υπουργοποιηθεί!!) θα μείνει χαραγμένη στη μνήμη όσων θα δουν την ταινία και θα δείξει το επίμονο πνεύμα που επιδείκνυε ο Ψαθάς προκειμένου να τελειοποιήσει το έργο του.


Ο Ψαθάς μας παρουσιάζει εύστοχα την ανθρώπινη απληστία που δεν ικανοποιούνται με τίποτα. Εάν ο άνθρωπος αφεθεί σ' αυτό το πάθος τότε γίνεται Χρήστος και εισέρχεται στο φαύλο κύκλο.

Στο ρόλο του Χρήστου ένας εξαίρετος ηθοποιός, ο Σταύρος Ξενίδης.

Η μεταφόρτωση πραγματοποιήθηκε από το κανάλι Ισοβιτης .

http://isobitis.com/theatro1/?p=540

Στοιχεία για τον Δ. Ψαθά θα βρείτε εδώ
https://politismikidiadromi.blogspot.com/2019/05/blog-post_0.html

πηγές: Τα Νέα, Στείρι Βοιωτίας.

 

Παπαδόπουλος Παύλος, Ανώτερος Δημόσιος Υπάλληλος, Πτυχιούχος Ανθρωπιστικών Σπουδών

 

28 Ιουνίου 1913 Απελευθέρωση των Σερρών

Οι Βούλγαροι, μετά την συντριβή τους στη μάχη του Κιλκίς – Λαχανά, είχαν εγκαταλείψει από τις 21 Ιουνίου τις Σέρρες, ενώ η 7η Μεραρχία, υπό τον Υπτγο Ναπολέοντα Σωτήλη, προήλαυνε ήδη για την απελευθέρωση της πόλης. Η απελευθέρωση καθυστέρησε λόγω καταστροφής των γεφυρών του Στρυμόνα που η επισκευή τους κράτησε μέχρι το πρωί της 28ης Ιουνίου. Τότε, η 7η ΜΠ μεραρχία προέλασε ξανά και εισήλθε στις Σέρρες. Η εικόνα ήταν τρομερή. Οι Βούλγαροι, πριν την αναχώρησή τους είχαν κάψει το μεγαλύτερο μέρος της πόλης. Κυρίως τη μεγάλη Ελληνική συνοικία και την Ελληνική αγορά.

Ο Μέραρχος εξέδωσε αμέσως προκήρυξη, εξαγγέλοντας ότι «απελευθερώνει και καταλαμβάνει τας Σέρρας και προσκαλεί τους κατοίκους ανεξαρτήτως φυλής, γλώσσης και θρησκεύματος, να επανέλθουν εις τας ειρηνικάς των ασχολίας» και έστειλε τηλεγράφημα στο ΓΣ, ζητώντας επειγόντως βοήθεια:

«Η πόλις των Σερρών εκάη ολόκληρος εξαιρέσει τουρκικής και εβραϊκής συνοικίας. Αγορά εκάη επίσης. Πλήθος γυναικοπαίδων ευρέθησαν φονευμένα ή απηνθρακωμένα εντός οικιών. Πόλις στερείται εντελώς άρτου. Απόλυτος ανάγκη ληθώσι μέτρα συντόμως προς διατροφήν πληθυσμού.

Αστεγοι υπερβαίνουσι 20 χιλιάδας. Λεπτομερείας τηλεγραφήσω προσεχώς.»

Στην εφημερίδα «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ» της 29/6/1913 διαβάζουμε την είδηση:

«Σώμα προσκόπων υπό τον Ταγματάρχην κ. Μαζαράκην κατέλαβε τας Σέρρας κηρύξαν τον στρατιωτικόν νόμον. Ο Βουλγαρικός Στρατός αποχωρήσας εκ Σερρών εν πανικώ εγκατέλιπε τα πάντα μη προφθάσας να φονεύση άπαντας τους προκρίτους. Εκ των 70 προκηρυχθέντων ο Διευθυντής της Τραπέζης Ανατολής Σταμούλης, ο ιατρός Χρυσάφης και 20 άλλοι εσφάγησαν κατόπιν φρικωδών βασανιστηρίων. Ο Επίσκοπος Πολυανής και 30 πρόκριτοι Δοϊράνης, ους είχε παραλάβει ο Βουλγαρικός Στρατός ως ομήρους, δεν έφθασαν εις Σέρρας. Φαίνεται ότι εξηφανίσθησαν καθ΄ οδόν.»

Οι απειλές των Βουλγάρων, ότι θα έκαιγαν την πόλη αν αναγκάζονταν να φύγουν, είχαν πραγματοποιηθεί. Μετά την αποχώρησή τους στις 12 Ιουνίου, στις 25, ένα Βουλγαρικό απόσπασμα προσπάθησε να μπει ξανά στην πόλη, αλλά αποκρούστηκε από σώμα πολιτοφυλάκων. Η αντίσταση κράτησε ως τις 27 Ιουνίου. Τότε, έφτασαν ισχυρές Βουλγαρικές δυνάμεις με 4 πυροβόλα, που κατέλαβαν το ύψωμα δίπλα στην πόλη και το επόμενο πρωί, Παρασκευή 28 Ιουνίου, άρχισαν να την βομβαρδίζουν. Ταυτόχρονα, Κομιτατζήδες με επί κεφαλής Αξιωματικούς του Στρατού, μαζί με τον αρχι-Κομιτατζή Γιάγκωφ και τον Γραμματέα της Νομαρχίας Βούλκωφ, γύριζαν μέσα στην πόλη και έβαζαν φωτιά στα σπίτια με πετρέλαιο, βρίζοντας και φωνάζοντας «ούρα ούρα», ενώ άλλοι λεηλατούσαν σπίτια και μαγαζιά. Από την λεηλασία δεν γλύτωσε ούτε η κατοικία του Αυστριακού Προξένου Ζλάτκου και όσοι είχαν καταφύγει για να προσττευθούν σ’ αυτήν. Ενώ και ο ίδιος ο Ζλάτκος συνελήφθη όμηρος και για να ελευθερωθεί πλήρωσε 40 λίρες. Τα ίδια συνέβησαν και στην κατοικία του Ιταλού Προξένου.

Οι πρώτες οβίδες πέσανε στα κτίρια της Αμερικανικής Εταιρείας Καπνών, παρ’ όλο που είχε υψωθεί Αμερικανική σημαία. Τα αποθηκευμένα καπνά έπιασαν φωτιά και η ζημιά υπολογίστηκε σε πάνω από 1.000.000 δολλάρια. Ωστόσο, αν και οι Βούλγαροι κατέστρεψαν και το Ελληνικό Νοσοκομέιο, την Εβραϊκή Συναγωγή, το Μέγαρο της Μητρόπολης και τόσα άλλα καταστήματα και κτίρια παραδόξως δεν πείραξαν το Διοικητήριο, το Τηλεγραφείο και τους Στρατώνες.

Ιδού πώς περιγράφει ο Αυστριακός Πρόξενος την αποχώρηση των Βουλγάρων, σε τηλεγράφημα που έστειλε στον Πρόξενο της Αυστρίας στη Θεσσαλονίκη:

«Ένα Βουλγαρικό απόσπασμα με τμήματα Ιππικού και Πεζικού κανονιοβόλησε την πόλη των Σερρών το πρωί της Παρασκευής (28 Ιουνίου). Αφού έπεσαν βόμβες σε διάφορα σημεία το Πεζικό μπήκε στην πόλη. Έσφαξαν πολλούς κατοίκους και πυρπόλησαν όλα τα σπίτια και τα καταστήματα της πόλης, η οποία καταστράφηκε εντελώς. Τα θύματα της σφαγής και της πυρκαΐάς είναι πολυάριθμα. 2.000 περίπου ψυχές μένουν χωρίς στέγη, τροφή, ρουχισμό και καταλύματα. Όλα τα αποθέματα καταστράφηκαν. Η πόλη στερείται εντελώς ζωοτροφών. Για τη φοβερή αυτή κατάσταση σας παρακαλώ να λάβετε μέρος στην αποστολή βοήθειας.

Το μεσημέρι της περασμένης Παρασκευής οι Στρατιώτες του τακτικού στρατού χτύπησαν την οικία μου και μας έβγαλαν με τη βία στο δρόμο, εμένα και την οικογένειά μου. Τότε ένας μεγάλος αριθμός προσώπων που προσπαθούσαν να αποφύγουν τη σφαγή και τη φωτιά ήρθαν προς εμένα. Όλα τα παιδιά και οι γυναίκες που με συνόδευαν απειλήθηκαν με θάνατο και μόνον με αντίτιμο μεγάλου ποσού λύτρων απελευθερώθηκαν. Είμαι υγιής, το σπίτι μου ήταν στο έλεος της φωτιάς. Είμαι με την οικογένειά μου άστεγος και άνευ ρουχισμού.»

Τηλεγράφημα που στάλθηκε προς τον πρόεδρο της Βουλής στις 1/7/1913, αναφέρει μεταξύ άλλων:

«Πριν βάλουν φωτιά οι Βούλγαροι λεηλάτησαν τα σπίτια και τα καταστήματα, σπάζοντας τις πόρτες με τσεκούρια. Δεν υπολόγισαν ούτε ξένους υπηκόους που έλπιζαν ότι θα σωθούν υψώνοντας τις εθνικές σημαίες τους. Έτσι παραβιάστηκαν οι οικίες του Θεμιστοκλέους Μιγάτσκου, Διευθυντού της Τραπέζης Αθηνών και Αυστριακού υπηκόου, που κατοικούσε στο σπίτι του επίσης Αυστριακού Δούρου, τα σπίτια των Αμερικανών καπνεμπόρων Χαίκτων και Μουρ, αν και είχαν ανυψώσει την αμερικάνικη σημαία, η οικία του αντιπροσώπου του αγγλικού καπνεμπορικού καταστήματος “Κομέρσιαλ”, το κατάστημα Τίριγγ που ανήκε σε Aυστριακό, οι καπναποθήκες “Αμέρικαν Ταμπάκο” και “Έρζοκ”, η Μακεδονική Εταιρεία Καπνών, η Αγγλική του Μονοπωλίου Καπνών των αδελφών Εσκενάζη Αμερικανών, η οικία του Ιταλού Κιαζημμεμίν και του Ισπανού Χασίζ Σαούρτα. Επίσης κάηκε η Τράπεζα Αθηνών και Ανατολής και το σπίτι του Γερμανού υπηκόου Κ. Μαρούλη.»

Ο εμπρησμός και η λεηλασία κράτησαν μέχρι το απόγευμα της Παρασκευής, οπότε έφθασε το σώμα Προσκόπων του Μαζαράκη που έτρεψε σε φυγή τους Βουλγάρους. Από τους προσκόπους σκοτώθηκαν 7 και τραυματίστηκαν 10. Η εκδικητική μανία των Βουλγάρων δεν άφησε τίποτε όρθιο. Ευτυχώς γλύτωσαν τα γυναικόπαιδα.

Για τις Βουλγαρικές θηριωδείες ο Βασιλιάς τηλεγράφησε στην κυβέρνηση:

«Διαμαρτυρηθήτε κατ΄ εντολήν Μου εις τους αντιπροσώπους των πολιτισμένων Δυνάμεων εναντίον των ανθρωπομόρφων τούτων τεράτων, καθώς και εις τον πεπολιτισμένον κόσμον ολόκληρον και δηλώσατε ότι θα αναγκασθώ μετά λύπης Μου να προβώ εις αντίποινα, όπως εμπνεύσω φόβον και σκέψιν τινά προ της τελέσεως τοιούτων εγκλημάτων. Οι Βούλγαροι επισκιάζουν όλας τας φρικαλεοτήτας των βαρβαρικών επιδρομών του παρελθόντος και αποδεικνύουν ότι δεν έχουν πλέον το δικαίωμα να συγκαταλέγωνται μεταξύ των πεπολιτισμένων λαών.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Β.»

20 μέρες μετά τα τραγικά γεγονότα η εφημερίδα «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ» δημοσίευσε στο φύλλο της 19ης Ιουλίου μια σειρά ανταπoκρίσεων απεσταλμένου της από τις Σέρρες, που τις χαρακτηρίζει νεκρόπολη!

«Δεν είναι υπερβολή. Οι Σέρρες δεν υπάρχουν πια. Εκεί που πριν λίγο ακόμη στεκόταν υπερήφανη η πιο ωραία, πατριωτική και αρχοντική πόλη της Ανατολικής Μακεδονίας, απλώνονται ερείπια και κυριαρχεί η σκιά δυστυχίας και θανάτου. Και κάτω από την σκιά αυτή, δίπλα στα ερείπια, 15 χιλιάδες άνθρωποι κάθε ηλικίας, φύλου και τάξης γελούν και κλαίνε, έχοντας στερηθεί τα πάντα. Γελούν για την απελευθέρωσή τους από τον Βουλγαρικό ζυγό και την εθνική τους αποκατάσταση. Κλαίνε για την ατομικήν τους καταστροφή. 15 περίπου ημέρες έρασαν από την αποφράδα και ευτυχή ημέρα κατά την οποία από τη μία άκρη έβγαιναν οι Βουλγαρικές ορδές αφήνοντας πίσω φλόγες και από την άλλη έμπαινε ο Ελληνικός Στρατός. Και όμως, στα πρόσωπα των Σερραίων διακρίνω ακόμη τις γραμμές του τρόμου και της ημιπαραφροσύνης μαζί με τις γραμμές της χαράς και της ανακούφισης. Οι δυστυχείς έζησαν ώρες μακρές, από εκείνες που συγκλονίζουν βαθιά την ψυχή και αφήνουν βαθύτατα ίχνη.»

Ένα χαρακτηριστικό στιγμιότυπο δημοσίευσε η εφημερίδα «Εμπρός» της 5ης Ιουλίου. Αφορά την εκδήλωση που έγινε στο τζαμί Εσκή, που είχε μετατραπεί από τους Βουλγάρους σε εκκλησία. Με την απελευθέρωση της πόλης το τζαμί δόθηκε πάλι στους Μουσουλμάνους από τις Ελληνικές Αρχές.

Στην εκδήλωση παρευρέθηκαν οι Πρόξενοι της Αυστρίας και της Ιταλίας, οι ξένοι ανταποκριτές Μαγκρίνι και Φέρμαν, ο Δήμαρχος Σερρών Αδήλ Βέης, Έλληνες πρόκριτοι και πολλοί άλλοι.

Ο Φρούραρχος των Σερρών Μαζαράκης, κήρυξε την απελευθέρωση της πόλης με τα παρακάτω λόγια:

«Εν ονόματι της Α.Μ. του Βασιλέως Κωνσταντίνου και του νικηφόρου Στρατού κηρύσσω την απελευθέρωσιν της αγαπητής πόλεως των Σερρών, τόσον σκληρώς δοκιμασθείσης υπό βαρβάρου εχθρού. Η Ελληνική Κυβέρνησις θα απονείμει τοις πάσι δικαιοσύνην, ουδεμίαν διάκρισιν ποιούσα μεταξύ φυλής, θρησκεύματος, εθνικότητος.»

Στις 6 Ιουλίου, με εντολή του Φρουράρχου άρχισε η εκκαθάριση των ερειπίων στο κέντρο της πόλης. Στη διάρκειά της βρέθηκαν πολλά καμμένα πτώματα κατοίκων, που είχαν δολοφονηθεί με ξιφολόγχη. Στη συνοικία Κατινίκια είχαν σφαγεί 28, μεταξύ αυτών και ο Αυστριακός μηχανικός Αλβέρτος Πιρώ.

100 χρόνια πριν ελευθερώνεται η Καβάλα...

 26 Ιουνίου 1913. Β΄ Β.Π. Τα Α/Τ Δόξα Πάνθηρ και Ιέραξ αποβιβάζουν άγημα και απελευθερώνουν την Καβάλα από Βουλγάρους χωρίς αντίσταση υπό τον έξαλλο ενθουσιασμό των κατοίκων. Ο Πλχης Αντ Κριεζής υψώνει την Ελληνική σημαία στο Διοικητήριο, διαβάζει διάγγελμα Κουυντουριώτη.

Ο σκαρτάδος, του Γεωργίου Σουρή.

 Ο σκαρτάδος, του Γεωργίου Σουρή. 

        

Ἕνας σκαρτάδος Βρεττανὸς προχθὲς ἀνέβη μόνος

ἀπάνω ᾿στὴν Ἀκρόπολι τὴ δόξα μας νὰ ᾿δῇ,
κι᾿ ὅσο τὰς στήλας ἔβλεπε τοῦ θείου Παρθενῶνος,
ἐσυγκινεῖτο κι᾿ ἔκλαιε σὰν τὸ μωρὸ παιδί.
Τὸν ἔπιασε ντελίριο, τὸν ἔσφιξ᾿ ἡ καρδιά του,
κι᾿ ἐστάλαζαν ᾿στὰ μάρμαρα ζεστὰ τὰ δάκρυά του.

Κι᾿ ἀμέσως τότε ἔγραψε μὲ φοῦρκα ᾿στὸ Λονδῖνο
῾στὴν Ἄνασσα Βικτώρια ὀπίσω νὰ μᾶς δώσῃ
τὰ ὅσα ἐσουφρώθησαν ἀπ᾿ τὸν γνωστὸ Ἐλγῖνο,
γιατὶ ἀργὰ ἢ γρήγορα θὲ νὰ τὸ μετανιώσῃ.
Αὐτὰ καὶ ἄλλα ἔγραψε ὁ κύριος σκαρτάδος,
χωρὶς γι᾿ αὐτὸ τὴν ἄδεια νὰ πάρῃ τῆς Ἑλλάδος.

Τί διάβολο;… κάθε τρελλὸς σ᾿ ἐμᾶς θὰ ξεθυμαίνῃ;
ποιὸς τοὖπε τούτου τοῦ μουρλοῦ γιὰ μάρμαρα νὰ γράψῃ;
καὶ ἂν γυμνὸς ὁ Παρθενῶν κι᾿ ἐρημωμένος μένῃ,
θαρρῶ κανένας Ἕλληνας γι᾿ αὐτὸ πὼς δὲ θὰ κλάψῃ.
Ἐμεῖς ἐσυνειθίσαμε σὲ τέτοια καὶ δὲν κλαῖμε,
κι᾿ ἐκεῖνα ποὺ μᾶς ἔκλεψαν ὀπίσω δὲν τὰ θέμε.

Κι᾿ ἂν θὲς ν᾿ ἀκούσῃς, Ἄνασσα τῶν Βρεττανῶν, κι᾿ ἐμένα,
τὸ λάμπον Μεγαλεῖόν σου θερμῶς παρακαλῶ,
νὰ μὴ μᾶς στείλῃ τίποτε ἀπ᾿ ὅλα τὰ κλεμμένα,
καὶ νὰ βουλώσῃ τὸ αὐτὶ γιὰ τοῦτο τὸν τρελλό.
Σὲ βεβαιῶ, Παντάνασσα, πὼς διόλου δὲ μᾶς μέλλει,
κανεὶς δὲν τοὖπε τίποτα, κανένας δὲν τὰ θέλει.

Ὦ Βρεττανέ, τοὺς Ἕλληνας μὴν κλαῖς γιὰ Παρθενῶνες,
καὶ οὔτε γράμματα πικρὰ ᾿στὴν Ἄνασσα νὰ στέλλῃς,
πέρνε σὰν τὸν Παράσχο μας ἀπὸ τὴ γῆ κοτρῶνες,
καὶ στοίβαζε κι᾿ ἀσβέστωνε καὶ κάνε ὅσους θέλεις.
Ὅπου πατήσῃς μάρμαρα, ὅπου σταθῇς μνημεῖα,
καὶ ἀπὸ ἀρχαιότητας παντοῦ ἐπιδημία.

Κι᾿ ἂν ἔχῃς ὄρεξι νὰ κλαῖς μὲ ὅλη τὴν καρδιά σου,
γι᾿ ἄψυχα μάρμαρα μὴν κλαῖς καὶ γιὰ παλῃὰ κεφάλια,
τὰ ζωντανὰ ἀγάλματα γιὰ κύτταξε ᾿μπροστά σου,
κι᾿ ἐμᾶς νὰ κλάψῃς, Βρεττανέ, καὶ τὰ κακά μας χάλια.
Τὰ πύρινά σου δάκρυα γιὰ ᾿μᾶς δὲν πᾶν χαμένα…
ὤ! κλάψε γιὰ τοὺς Ἕλληνας, μὰ κλάψε καὶ γιὰ ῾μένα.

Καὶ στεῖλε ᾿στὴ Βικτώρια ἄλλο καινούριο γράμμα,
καὶ πές της γιὰ τὸ χάλι μας καὶ τὴν κακή μας μοίρα,
καὶ παρακάλει την καὶ σὺ μὲ πόνο καὶ μὲ κλάμμα
νὰ στείλῃ ἀντὶ μάρμαρα κανένα κιούπι λίρα,
κανένα παλῃοκάνονο, κανένα παλῃοστόλο,
κι᾿ ἂν τὸ θέλῃ, τῆς χαρίζουμε τὸν Παρθενῶνα ὅλο.

Γεώργιος Σουρῆς (1853-1919): σατιρικὸς ποιητὴς ἀπὸ τὴν Σύρο, ἐξέδιδε ἐπὶ μακρὸν τὴν καθὅλα ἔμμετρη ἐφημερίδα «ὁ Ῥωμηός».

Αν δεν είσαι Βελουχιώτης είσαι Τσολάκογλου...