Το πέρασμα, της Δελίνας Βασιλειάδη (σε ραδιοφωνική προσαρμογή). Γράφει ο Παύλος Παπαδόπουλος.

   Αγαπητοί φίλοι του ραδιοφωνικού θεάτρου απόψε θα σας παρουσιάσω Το Πέρασμα, ένα μονόπρακτο της Δελίνας Βασιλειάδη.

  Το έργο βασίστηκε στο ομώνυμο διήγημα της συγγραφέως, το οποίο εκδόθηκε από την ΚΑΠΑ Εκδοτική και βραβεύτηκε το Δεκέμβριο του 2017 από την ¨Ένωση Ελλήνων Λογοτεχνών¨. Επιπρόσθετα, τιμήθηκε με το πρώτο βραβείο στην κατηγορία ¨Θεατρικό Έργο¨ στο ¨Λογοτεχνικό Διαγωνισμό 2000-2019¨, στην κατηγορία: «Βιβλία της χρονιάς».

  Το Πέρασμα διασκευάστηκε για το ραδιόφωνο και έκανε παγκόσμια πρώτη πρεμιέρα την 29 Νοεμβρίου 2021, ημέρα Κυριακή και ώρα 19:00 (Κεντρικής Ευρώπης), από το Ομογενειακό Ραδιόφωνο Αυστρίας Hephaestus Radio. Τους ρόλους ερμήνευσαν τα μέλη της ¨Ελληνικής Θεατρικής Ομάδας Προς τον Ήλιο… (Zur Sohne…)¨. Η ραδιοφωνική απόδοση του έργου πραγματοποιείται με την ευγενική υποστήριξη του Συλλόγου «Hephaestus Wien – Österreichisch/Griechischer Integrationsverein»

 

 Το Ομογενειακό ραδιόφωνο «Hephaestus Radio» εδρεύει στη Βιέννη και εκπέμπει μέρος του προγράμματός του στα Fm για την αυστριακή πρωτεύουσα καθώς και μέσω διαδικτύου σε όλο τον κόσμο, αυξάνοντας συνεχώς την απήχησή του όχι μόνο στο Ελληνόφωνο κοινό αλλά και σε κοινό διαφορετικών γλωσσών με ποικίλες εκπομπές. Παράλληλα, υπάρχει και η ιστοσελίδα Hephaestus Wien, στην οποία παρουσιάζονται θέματα της Ελληνικής και παγκόσμιας επικαιρότητας σε διαφορετικές γλώσσες και φυσικά θέματα που αφορούν άμεσα την ελληνική διασπορά (https://hephaestuswien.com/).

 

Η υπόθεση:

  Σε έναν ακατάστατο βρόμικο χώρο, γεμάτο σκόνη, έπιπλα, βαλίτσες, κουτιά και πεταμένα αντικείμενα, η Μιράντα τακτοποιεί πυρετωδώς πράγματα, προκειμένου να μετακομίσει κάπου πολύ καλύτερα.

 

Λίγα επιπλέον στοιχεία.

  Το έργο είναι, όπως προαναφέρθηκε, Μονόπρακτο. Τι ακριβώς όμως είναι το Μονόπρακτο; Μονόπρακτο έργο, ή πιο συνηθισμένα «μονόπρακτο», είναι ένα σύντομο θεατρικό έργο που διαδραματίζεται σε μία πράξη ή σε μία σκηνή, σε αντίθεση με έργα που διαδραματίζονται σε πλήθος σκηνών σε μία ή περισσότερες πράξεις. Τείνουν να είναι απλούστερα και έχουν λιγότερα αντικείμενα, σκηνικά και ηθοποιούς (μερικές φορές μόνο έναν).

  Το πέρασμα είναι ένα υπαρξιακό δράμα ή πιο σωστά μια υπαρξιακή φάρσα. Μια πορεία προς την αυτογνωσία, τη μετάβαση ή τη μετακίνηση του ανθρώπου από μια κατάσταση σε μια άλλη.

 

  Καθώς ο χρόνος είναι για όλους μοιραία πεπερασμένος, περνά αμείλικτος και ολοένα λιγοστεύει, το «Πέρασμα» είναι η προσπάθεια του ανθρώπου να μεταβεί από την πληγή στην ίαση, από την παιδική ηλικία στην ενηλικίωση, κάτι που μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο αν κάποιος το επιθυμεί και είναι διατεθειμένος να πληρώσει το τίμημα…

 

 

 

Ας πούμε λίγα λόγια για τη Δελίνα Βασιλειάδη…

 

  Η Δελίνα Βασιλειάδη γεννήθηκε, ζει και εργάζεται στη Θεσσαλονίκη. Είναι παντρεμένη κι έχει μια κόρη.

  Από μικρή εκδήλωσε την αγάπη της για την τέχνη, τη ζωγραφική τα χρώματα, το θέατρο, τα βιβλία. Μαθήτευσε από πολύ νεαρή ηλικία κοντά στη ζωγράφο μητέρα της Λιζ Βασιλειάδη, αλλά και στα εργαστήρια γνωστών δασκάλων των εικαστικών τεχνών, κυρίως του πρωτοπόρου εικαστικού Στέλιου Μαυρομάτη. Παρακολούθησε μαθήματα ζωγραφικής σε μια πειραματική σχολή Καλών Τεχνών για παιδιά στο Βαφοπούλειο Πνευματικό Κέντρο Θεσσαλονίκης και συμμετείχε στις τηλεοπτικές εκπομπές της Κρατ. Τηλεόρασης «Μικροί Ζωγράφοι».

  Σπούδασε Χρηματοοικονομικά και Λογιστική στο Πανεπιστήμιο Μακεδονία στη Θεσσαλονίκη, όπου, αφού και να πάρει υποτροφίες σε όλα τα έτη των σπουδών, τελικά πρώτευσε, ορκίζοντας η ίδια το έτος της. Σπούδασε  συγγραφή κινηματογραφικού σεναρίου και θεατρικού έργου, υποκριτική και σκηνοθεσία θεάτρου και κινηματογράφου στην Ακαδημία Κινηματογράφου της Νέας Υόρκης, ενώ παρακολούθησε πολλά σεμινάρια, και master classes για τον κινηματογράφο και το θέατρο.

  Η Δελίνα, ενώ από φοιτήτρια ξεκίνησε να εργάζεται στον Χρηματοπιστωτικό Τομέα κατέχοντας υπεύθυνη σε μεγάλη χρηματιστηριακή εταιρεία, πλέον έχει αφοσιωθεί ολοκληρωτικά στην τέχνη, τη ζωγραφική, το θέατρο φυσικά, τη μεγάλη της αγάπη, τη συγγραφή.

  Το 2005 απέσπασε έπαινο και τιμητική διάκριση στον Β’ Πανελλήνιο Λογοτεχνικό Διαγωνισμό Ποίησης της Εταιρείας Τεχνών και Γραμμάτων Πειραιά. Το 2017 συμμετείχε με το παραμύθι «Το αστεράκι» στη Νύχτα με τα παραμύθια, εκδήλωση που διοργανώθηκε υπό την αιγίδα του Δήμο Θεσσαλονίκης στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Θεσσαλονίκης. Την ίδια χρονιά βραβεύτηκε από την Ένωση Ελλήνων Λογοτεχνών, το αρχαιότερο λογοτεχνικό σωματείο της Ελλάδος, το θεατρικό της έργο «Πέρασμα» και από τις του 2018 είναι τακτικό μέλος της Ένωσης. Το 2018 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μιχάλη Σιδέρη το παιδικό της με τίτλο «Τα χαμένα χρώματα του Ουράνιου Τόξου» αλλά και «Η Νεράιδα της Πιπίλας από την ΑΝΙΜΑ εκδ. Μέσα στο 2018 αναμένεται να κυκλοφορήσει ακόμα ένα παιδικό παραμύθι της από τις Εκδόσεις Μιχάλη Σιδέρη.

  Για χρόνια συνεργαζόταν ως πολιτιστική συντάκτρια με blogs και με την εβδομαδιαία free press εφημερίδα Εξώστης. Τα τελευταία χρόνια συνεργάζεται αποκλειστικά με το «φιλμ νουάρ» παίρνοντας συνεντεύξεις από ανθρώποκαλλιτεχνικού χώρου, αλλά κυρίως γράφοντας άρθρα και κριτικές για το θέατρο και τα εικαστικά.

  Έχει σκηνοθετήσει παραστάσεις κλασικού και σύγχρονου ρεπερτορίου, έχει πρωταγωνιστήσει σε video art projects και σε ντοκιμαντέρ για την προβολή της Ελλάδας στο εξωτερικό, σε θεατρικές παραστάσεις, καθώς και σε ταινίες μικρού και μεγάλου μήκους Ελλήνων και ξένων σκηνοθετών. Έχει επιμεληθεί καλλιτεχνικά προγράμματα θεατρικών παραστάσεων και εκθέσεις ζωγραφικής, εικονογράφησε το παραμύθι «Ο Φιλάργυρος» για το βιβλίο «Παραμυθάδες και Ζωγράφοι», έχει συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές εκθέσεις εντός και εκτός Ελληνικών συνόρων και έχει πραγματοποιήσει πολλές ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Έργα της βρίσκονται σε συλλογές σε Ευρώπη και Αμερική και πίνακές της συμπεριλαμβάνονται σε ελληνικά και αμερικανικά βιβλία τέχνης.

  Το 2014 επιλέχθηκε να εκθέσει τη δουλειά της στο πλαίσιο της Ελληνικής Προεδρίας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο Λουξεμβούργο και κατόπιν η δουλειά της παρουσιάστηκε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις Βρυξέλλες.

 

Η Δελίνα Βασιλειάδη

Κείμενο-Διασκευή: Δελίνα Βασιλειάδη Ερμηνεία: Ινώ Μάτσου Ραδιοσκηνοθεσία-Μοντάζ: Θεόδωρος Λιμήτσιος Μουσική: Αντώνης Παπανικολάτος Συμμετέχει και η μικρή Ίρις Πούλιος Παραγωγή: Θεατρική ομάδα «…προς τον ήλιο»

 

Πηγές:

https://www.delinavasiliadi.gr/el/about/

https://hephaestuswien.com/perasma-hr-11-20/

 https://youfly.com/theatro/perasma-apo-to-omogeneiako-radiofono-hephaestus/

https://www.kapaekdotiki.gr/product/delina-vasiliadi-perasma/

https://webradio.ert.gr/i-foni-tis-elladas/to-omogeniako-radiofono-hephaestus-ekpebi-theatro/

https://www.typosthes.gr/politismos/234380_perasma-apo-theatro-sto-radiofono

-Ο Παύλος Παπαδόπουλος γεννήθηκε το 1978 στη Δράμα, μεγάλωσε στις Σέρρες και έζησε στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Από το 1996 εργάζεται στο δημόσιο σε διάφορες διοικητικές θέσεις. Είναι απόφοιτος της Σχολής Αξιωματικών της Ελληνικής Αστυνομίας, της Σχολής Αστυφυλάκων της Αστυνομικής Ακαδημίας, της Σχολής Επιμόρφωσης και μετεκπαίδευσης ΕΛ.ΑΣ., και της Σχολής Ελληνικού Πολιτισμού, του Τμήματος Ανθρωπιστικών. Σπουδών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Μιλάει Αγγλικά και Γερμανικά.

Ο Βύρων Πάλλης. Μια σπουδαία μορφή του ραδιοφωνικού θεάτρου.

 Ο Βύρων Πάλλης υπήρξε ένας από τους σπουδαιότερους ηθοποιούς της παλιάς γενιάς. Πόσοι δεν τον θυμούνται ως Θανασάκη στο Θανασάκη τον Πολιτευόμενο ; Πόσους δεν καθήλωσε με τη φωνή του ως δικηγόρος Λαμπίρης ; Πόσοι δεν τον θυμούνται ως Τιμόθεο  Κώνστα ; στη μεγάλη επιτυχία της δεκαετίας του 80.

Γεννημένος στην Αθήνα το 1923. Σπούδασε στη δραματική σχολή του Εθνικού Θεάτρου.

Την πρώτη του εμφάνιση την έκανε το 1950, με το θίασο της Μαρίκας Κοτοπούλη στο έργο "Η Άννα των χιλίων ημερών" του Άντερσον.

Παρέμεινε στο θίασο Κοτοπούλη μέχρι το 1954, εμφανιζόμενος στα έργα: "Το Επάγγελμα της Κυρίας Γουωρρεν", "Το Έκτο Πάτωμα", "Το Βαλς των Ταυρομάχων", ενώ σε περιοδείες του θιάσου ερμήνευσε τον Κήρυκα στην "Ορέστεια" του Αισχύλου, τον Κρέοντα στον "Οιδίποδα Τύραννο" του Σοφοκλή, καθώς και τον Ιάγο στον "Οθέλλο" του Σαίξπηρ.

Την περίοδο 1954-55, συνεργάστηκε με τη μεγάλη κυρία Κυβέλη , στο έργο "Τα παιδιά του Εδουάρδου".

Από το 1955 έως το 1957, υπήρξε βασικό στέλεχος του Εθνικού Θεάτρου, ερμηνεύοντας τον Αίμονα στην "Αντιγόνη" του Σοφοκλή, τον Πανάρετο στην "Ερωφίλη" του Χορτάτζη,  ενώ συμμετείχε και στα έργα, "Μαρία Στιούαρτ" του Σίλλερ, "Μάγισσες του Σάλεμ" του Άρθουρ Μίλλερ, "Η Έβδομη μέρα της δημιουργίας" του Καμπανέλλη και "Βασιλιάς Ληρ" του Σαίξπηρ.

Το 1957- 58 συμμετέχει στο θίασο του Βασίλη Λογοθετίδη,  τον ακολουθεί σε περιοδεία του στην Αμερική. Εκεί  παρουσιάζουν τα έργα, "Τιμόνι στον Έρωτα" του Καγιά, "Ένας Βλάκας και μισός" του Ψαθά, και "Ο Ηλίας του 16ου" των Σακελαρίου - Γιαννακοπούλου.

Το 1958 εμφανίζεται στο θίασο του  Δημήτρη Μυράτ, ερμηνεύοντας τον Πατέρα Όρος στο έργο του Χοχβελντερ "Το Κράτος του Θεού". Το 1959 ερμηνεύει τον Παπαφλέσσα στο έργο του Γεωργίου Ρούσου "Μαντώ Μαυρογένους", με το θίασο της Μαίρης Αρώνης.

Το 1960 επανέρχεται στο θίασο Μυράτ, παραμένοντας έως το 1962

 Εκείνη την περίοδο εμφανίζεται στα έργα: "Είμαι Αθώος" του Σκουλούδη, "Οι Δίκαιοι" του Καμύ, "Οι Έμποροι της Δόξας" του Νιβουα, "Η Παγίδα" του Ρομπέρ Τομά και "Απόψε Αυτοσχεδιάζουμε" του Πιραντέλο.

Το 1962 συνεργάζεται με το θίασο Λαμπέτη - Χορν στην "Κληρονόμο" του Γκαιτς. Τοο 1963 συμμετείχε στο Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο του Μάνου Κατράκη, με το έργο "Ο Πραματευτής" του Γεωργίου Ρούσσου. 

Αμέσως μετά επανέρχεται πάλι με το θίασο Μυράτ, στην επανάληψη του έργου "Απόψε Αυτοσχεδιάζουμε", που μεταξύ άλλων παρουσιάστηκε και στο φεστιβάλ της Λισαβόνας.

Τη θεατρική σεζόν 1965-66 εμφανίζεται στο θίασο Χορν με το έργο "Το Αυγό" του Μαρσω

Το καλοκαίρι του 1966 , εμφανίζεται ξανά στο Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο του Μάνου Κατράκη στον "Καπετάν Μιχάλη" του Καζαντζάκη. 

Έκτοτε και μέχρι το 1970 απείχε από το θεατρικό σανίδι, εργαζόμενος κυρίως στο ραδιόφωνο και τον κινηματογράφο.

Το 1970 συγκροτεί θίασο μαζί με τη σύζυγό του Αφροδίτη Γρηγοριάδου, περιοδεύοντας στην Ελληνική επαρχία και την Κύπρο. 

Το 1974 ερμηνεύει ξανά το ρόλο του Παπαφλέσσα, στη "Μαντώ Μαυρογένους" του Γεωργίου Ρούσσου, αυτή τη φορά με το θίασο της Αλίκης Βουγιουκλάκη.

Το 1975 συνεργάζεται πάλι με τον Μάνο Κατράκη όπου εμφανίζεται στο έργο "Χριστόφορος Κολόμβος" του Καζαντζάκη, στο Δημοτικό θέατρο Πειραιώς.

Το 1976 παρουσιάζει με δικό του θίασο, το έργο του Πιραντέλο "Η ηδονή της τιμιότητας". Έργο που θα παρουσιάσει και στα πλαίσια της εκπομπής Το Θέατρο της Δευτέρας.

Το 1978 και το 1979 συνεργάζεται ξανά με το Δημήτρη Χορν, εμφανιζόμενος στα έργα: "Ερρίκος ο Δ" του Πιραντέλλο και "Χιτ" του Ντορέν. 

Το 1980 συμμετέχει στο θίασο της Τζένης Ρουσσέα στο έργο "Μετά την μπόρα" της Μάργκαρετ Κένεντι .

Το 1984-85 συνεργάζεται με το Εθνικό Θέατρο, εκεί ερμηνεύει τον Γκαγιεφ στον "Βυσσινόκηπο" του Τσέχωφ, και τον Ταλθυβιο στην "Εκάβη" του Ευριπίδη.

Από το 1986 έως το 1988  συνεργάζεται με το θίασο Κώστα Ρηγοπούλου - Κακιας Αναλυτή στα έργα : "Ο Επιθεωρητής Έρχεται" του Πρίσλεϋ και "Κύκλος" του Μωμ

Το 1989 συνεργάζεται με το θίασο Αλέκου Αλεξανδράκη, στο έργο "Υπεράνω πάσης λογικής αμφιβολίας" του Τζέφρυ Αρτσερ.

Τέλος  το 1991 κάνει τελευταία του θεατρική  εμφάνιση στο θέατρο Μίνωα στην κωμωδία "Έναν σωσία και γρήγορα".

Τη δεκαετία του 60 ανέπτυξε έντονη δραστηριότητα στο ραδιόφωνο. Ερμηνεύοντας και σκηνοθετώντας διάφορα θεατρικά έργα και ραδιοφωνικές σειρές συνέχειας. Μεγαλύτερη του επιτυχία υπήρξε η ραδιοφωνική σειρά "Το Σπίτι των Ανέμων".

Δημιούργησε και ερμήνευσε το ρόλο του δικηγόρου Λαμπίρη. Η τεράστια επιτυχία της σειράς αυτής, έφερε και τρια κινηματογραφικά έργα με ήρωα τον Δικηγόρο Λαμπίρη, σε δικιά του σκηνοθεσία.

Πλούσια υπήρξε η κινηματογραφική του καριέρα, με πρώτη εμφάνιση το 1948 στο έργο "Μαρίνος Κονταρας" του Γιώργου Τζαβέλλα

Ακολούθησαν μεταξύ άλλων : "Θανασάκης ο Πολιτευόμενος" (1954) στον ομώνυμο ρόλο, "Γκόλφω" (1955), "Η Άγνωστος" (1956), "Ο Γυναίκας" (1957), "Ένας ήρωας με παντούφλες" (1958), "Ζάλογγο το κάστρο της λευτεριάς" (1959), "Είμαι Αθώος" (1960), "Ο Δολοφόνος αγαπούσε πολύ" (1960), "Αντιγόνη" (1961) στον ρόλο του Κήρυκα, "Εταιρία Θαυμάτων" (1962), "Ο Αδελφός Άννα" (1963), "Αμφιβολίες" (1964), "Διωγμός" (1964), "Οι Εχθροί" (1965), "Στεφάνια" (1966), "Κοινωνία ώρα Μηδέν" (1966), "Ο Λαμπίρης εναντίον των παράνομων" (1967), "Θύελλα στο σπίτι των Ανέμων" (1968), "Η ώρα της αλήθειας" (1969), "Τύψεις Συνειδήσεως" (1972) , "Χωρίς Μάρτυρες" (1983) που ήταν και η τελευταία του κινηματογραφική εμφάνιση.

Αρκετά πλούσια υπήρξε και η τηλεοπτική του παρουσία, με πρώτη εμφάνιση το 1972 στην σειρά "Στησιχόρου 73", ενώ ακολούθησαν οι σειρές "Οι Δίκαιοι" (1974), "Βασίλισσα Αμαλία" (1975), "Το Ταξίδι" (1976), "Έρωτας και Επανάσταση" (1978), "Οι Άθλιοι των Αθηνών" (1980), "Τα Λαυρεωτικά" (1982), "Η Κάθοδος" (1983), "Ο Καρχαρίας και τα εννιά κύματα" (1983), "Ο Θάνατος του Τιμόθεου Κώνστα" (1987), "Η Αναγέννηση ενός Έθνους" (1990), "Η Γυναίκα της πρώτης σελίδας" (1990), "Φάκελος Αμαζών" (1991), "Το 13ο Κιβώτιο" (1991), "Οι Δικηγοροι της Αθήνας" (1994) που έμελλε να είναι και η τελευταία του τηλεοπτική εμφάνιση.

Σκηνοθέτησε και έπαιξε σε πλήθος θεατρικών έργων για το ραδιόφωνο. Όπως  και σε θεατρικά έργα για την εκπομπή "Το Θέατρο της Δευτέρας"

Ήταν παντρεμένος με την ηθοποιό Αφροδίτη Γρηγοριάδου.

Από τα νεανικά του χρόνια ήταν στρατευμένος πολιτικά στο χώρο της αριστεράς. Έλαβε μέρος στην Εθνική Αντίσταση μέσα από τις γραμμές του ΕΑΜ. Υπήρξε από τα ιδρυτικά μέλη της Δημοκρατικής Νεολαίας Λαμπράκη. Μετά  τη διάσπαση του 1968  ακολούθησε το δρόμο της Ανανεωτικής Αριστεράς. Ήταν από τα ιδρυτικά μέλη του Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου το 1989.

Ήταν μέλος του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών από το 1950 , έχοντας ενεργό συνδικαλιστική δράση.

Έφυγε από τη ζωή στις 14 Δεκεμβρίου 1995 ύστερα από πολύμηνη μάχη με τον καρκίνο σε ηλικία 72 ετών.

Ο Γρηγόρης Ξενόπουλος

 Ο Γρηγόριος Ξενόπουλος είναι ο πολυγραφότερος συγγραφέας της εποχής του. Κατάφερε να ζήσει απ’ το γράψιμο σε μια εποχή που λογοτέχνες και καλλιτέχνες δεν μπορούσαν να επιβιώσουν. Αγαπούσε ιδιαίτερα τα παιδιά και τους νέους και τους έγραφε επί χρόνια επιστολές, υπογράφοντας πάντα με την ίδια φράση: «Σας ασπάζομαι, Φαίδων». Ένας άνθρωπος βαθύτατα μορφωμένος, που προσπαθούσε να μην εκπέμπει κάτι ακαδημαϊκό. Με τον τρόπο αυτό έκανε τη γνώση να μοιάζει με παιχνίδι. Άλλωστε, όπως είχε πει και ο ίδιος, ο στόχος του ήταν να μπορεί να διαβαστεί από έναν μαθητή Γυμνασίου μέχρι τον Κωστή Παλαμά.

Ο Γρηγόριος Ξενόπουλος γεννιέται στις 9 Δεκεμβρίου 1867 στην Κωνσταντινούπολη.Είναι ο πρώτος νεοέλληνας λογοτέχνης που επέλεξε συνειδητά να ζήσει από την πένα του. Yπήρξε ο πρώτος Πρόεδρος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών από το 1934 μέχρι το 1936. Έγραφε καθημερινά 10-12 ώρες. Το πεζογραφικό του έργο είναι τεράστιο.Στο περιοδικό «Η Διάπλασις των Παίδων» έγραφε παιδικά-νεανικά διηγήματα. 

Μερικά ζακυνθινά έργα του ήταν τα: «Στέλλα Βιολάντη», «Ραχήλ», «Φωτεινή Σάντρη», «Ο ποπολάρος». Έφυγε απ’ τη ζωή στις 14 Ιανουαρίου 1951. Τέσσερα χρόνια πριν φύγει απ’ τη ζωή, ο Γρηγόριος Ξενόπουλος έγραψε τη «Ζωή σαν παραμύθι», στο οποίο έγραφε την ευχαρίστηση και την πληρότητά του, αφού πρόλαβε να πραγματοποιήσει το όνειρό του.

«Εκείνο που μπορώ να ξέρω με βεβαιότητα», γράφει στην αυτοβιογραφική παρουσίασή του, «είναι πως η γέννησή μου ήταν μια τύχη πολύ ευνοϊκή για ένα συγγραφέα. Έχω στο αίμα μου, καταλαβαίνω κι’ αισθάνουμαι όλο τον Ελληνισμό. Η πελοποννησιακή καταγωγή των Ξυνήδων μ’ εξοικειώνει με την κυρίως Ελλάδα. Η ζακυνθινή καταγωγή του πατέρα μου κι’ η ανατροφή μου στη Ζάκυνθο από την κούνια βάζει μέσα μου όλο τον επτανησιακό, τον ευρωπαϊκό πολιτισμό. Η πολίτικη τέλος κι’ ανατολίτικη καταγωγή της μητέρας μου μ’ εξοικειώνει με τον ελληνισμό τον επίλοιπο. Είμαι και Ζακυνθινός, και Μωραΐτης, κι’ Ανατολίτης, κι’ Αθηναίος. Είμαι Πανέλληνας..."

Τα Οικονομικά της Μακεδονίας λίγο πριν την έναρξη της εκστρατείας στην Περσία. Γράφει ο Παύλος Παπαδόπουλος.

 Για τα οικονομικά της Μακεδονίας δεν υπάρχουν πολλές ιστορικές πηγές παρά μόνο κάποιες φορολογικές. Κυριότερη πηγή αποτελούν τα αρκετά νομίσματα που κόπηκαν την εποχή του Φιλίππου και του Αλεξάνδρου.

Νομίσματα της εποχής του Μεγάλου Αλεξάνδρου

   Τα οικονομικά της Μακεδονίας δεν ήταν ανθηρά κατά την έναρξη της εκστρατείας στην Περσία. Το ταμείο γενικά ήταν φτωχό. Τα χρήματα του έφταναν μόνο για 30 ημέρες! Στα ταμεία υπήρχαν μόλις 60 τάλαντα (Αριανός). Το βασικό οικονομικό πρόβλημα όμως ήταν το δημόσιο χρέος που ανερχόταν σε 500 τάλαντα, στα οποία προστέθηκαν άλλα 800. Επί της ουσίας δηλαδή όταν ο Αλέξανδρος ξεκίνησε για την Ασία δεν υπήρχε χρηματικό απόθεμα στα ταμεία του, αυτό σήμαινε ένα υψηλό ρίσκο σε συνδυασμό με το χρέος. Ταυτόχρονα όμως υπήρχε και η πιθανότητα εάν δεν έκανε επιθετική κίνηση να βυθιζόταν η Μακεδονία σε οικονομική κρίση. Η ανεπάρκεια των πόρων όμως δυνάμωσε το κίνητρο της νίκης.

  Οι εκστρατείες στη Βαλκανική, οι πολεμικές επιχειρήσεις στη Θράκη και η κατάληψη της Θήβας είχαν αποφέρει κέρδη 440 τάλαντα από εκποίηση των λαφύρων. Ο Αλέξανδρος πήρε επίσης και 100 τάλαντα που χρωστούσαν οι Θηβαίοι στους Θεσσαλούς (Διόδωρος). Το έλλειμμα των 500 ταλάντων οφειλόταν σε μεγάλα δημόσια έργα και στις πολεμικές προετοιμασίες που γινόταν όταν ο Αλέξανδρος ανέλαβε και σε άλλες δραστηριότητες του Φιλίππου.

  Μια στρατιά όμοια με αυτή που εκστράτευσε στην Ανατολή έπρεπε, όπως είναι λογικό, να διαθέτει άφθονα χρήματα. Τα χρήματα χρειάζονταν όχι μόνο για τη μισθοδοσία των στρατιωτών (εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι δεν έπαιρναν όλοι τα ίδια χρήματα) αλλά και για τον οπλισμό, τη συντήρηση των καταπελτών και των πολιορκητικών μηχανών, καθώς επίσης και του στόλου. Συνολικά υπολογίζεται ότι απαιτούνταν 3.600 τάλαντα για τη μισθοδοσία και 1.000-2.000 για το στόλο. Ο προϋπολογισμός έφτανε ίσως τα 2.000 τάλαντα (σημερινά χρήματα ίσως 120.000.000 ευρώ για μισθούς 35.000 και πλέον στρατιωτών! Όλα αυτά τα χρήματα ήταν δύσκολο να εξασφαλιστούν πριν την κατάκτηση της Περσίας, εύκολο όμως μετά από αυτή…

  Δεν έλλειψε επίσης και η στρατιωτική πρόνοια. Τα παιδιά των οποίων ο πατέρας έπεφτε στο πεδίο της μάχης έπαιρναν εφάπαξ αποζημίωση και σύνταξη το μισθό του πατέρα τους. Ενώ ακόμη, όση δεν ήταν σε θέση να πολεμήσουν έπαιρναν σύνταξη ανώτερη του μισθού τους. Δηλαδή μετά την εκστρατεία όσοι επαναπατρίζονταν έπαιρναν υψηλές αποζημιώσεις ως απόμαχοι.

  Ο Αλέξανδρος δύο χρόνια μετά την έναρξη της εκστρατείας θα έβαζε χέρι στους θησαυρούς του Δαρείου. Κάτι τέτοιο όμως θα αργούσε να γίνει… Πως λοιπόν κατάφερε να συνεχίσει και να μην εγκαταλείψει εξαιτίας της έλλειψης πόρων;

  Το πιθανότερο ήταν η τροφοδοσία να γινόταν από τα πλούσια μέρη που περνούσε, από τις ίδιες της ανθηρές πόλεις της Μικράς Ασίας. Απαίτησε οικονομική συμμετοχή στην εκστρατεία. Ο Αλέξανδρος αντί να εισπράττει το μισητό φόρο όπως έκαναν οι Πέρσες επανέφερε το θεσμό των συντάξεων ως εισφορά κάθε πόλης για την εξασφάλιση της ελευθερίας της και ως συμμετοχή της στον αγώνα εναντίων των Περσών. Μία ή άλλη ίσως, με τη διαφορά για τους Ίωνες ότι τώρα τα χρήματα προοριζόταν για ένα στρατό και ένα κράτος που πάλευε για την αποτίναξη του περσικού ζυγού από τη ράχη τους. Ο φόρος που κατέθεταν όμως δεν είχε καμία σχέση με το δυσβάσταχτο προγενέστερο φόρο που τους είχε επιβληθεί από τη Β΄ Αθηναϊκή Συμμαχία. Σε καμία περίπτωση δεν παρακώλυσε το δικαίωμα των ελληνικών πόλεων της Ιωνίας να παράγουν νομίσματα.

  Δινόταν εξτρά αποζημιώσεις έτσι για παράδειγμα το 330 π.Χ. μετά την απόλυση των Ελλήνων στρατιωτών δόθηκε από το θησαυροφυλάκιο του Δαρείου ένα τάλαντο (6.000 δραχμές) σε κάθε αξιωματικό και 1.000 δραχμές σε κάθε οπλίτη. Επιπρόσθετα υπάρχουν υπόνοιες ώστε η λειτουργία τους τότε να είχε διακοπεί. Στη μισθοδοσία υπήρχε ανισότητα. Το άνοιγμα των μισθών στις εκστρατείες μεταξύ ανωτέρων-κατωτέρων θα έφτανε μέχρι τις 7,5 φορές, ενώ ο μισθός του στρατιώτη εδάφους ήταν χαμηλότερος από αυτόν του έφιππου (έπαιρνε τα τριπλάσια). Όσοι επίσης έκαναν εξαίρετες πράξεις έπαιρναν εξτρά χρήματα σαν πριμ! Οι μισθοί ανέβηκαν στα ύψη μετά την κατάκτηση της Περσίας και καθ’ οδόν για την Ινδία εξαιτίας του πλούτου της Ασίας που πέρασε σε ελληνικά χέρια. Ο μακεδονικός στρατός ήταν φυσικά εθνικός και όχι μισθοφορικός, η μίσθωση του προέκυψε όταν άρχισαν να συγκεντρώνονταν μεγάλα χρηματικά στα ταμεία.

  Επιπλέον, κάθε νίκη θα έφερνε πλούσια λάφυρα! Ο Αλέξανδρος μοίραζε αφειδώς τα λάφυρα από τις εκστρατείες. Ο θησαυρός στην ακρόπολη των Σάρδεων για παράδειγμα έλυσε πολλά προβλήματα στην πρώτη φάση της εισβολής. Οι Σάρδεις ήταν αυτές που διεύρυναν την οικονομική θέση του Αλεξάνδρου. Τα πρώτα χρυσά νομίσματα κόπηκαν στις Σάρδεις μετά τη νίκη στο Γρανικό (οι Μακεδόνες οικειοποιήθηκαν τους θησαυρούς των Αχαιμενίδων που ήταν σε θησαυροφυλάκια ως λάφυρα πολέμου) Οπωσδήποτε όταν θα υπήρχε ανάγκη θα επιβάλλονταν στους κατακτημένους ή απελευθερωμένους στρατιωτικές εισφορές.

  Ο Αλέξανδρος θα αποδεικνύονταν δεινός στη διαχείριση των οικονομικών. Πριν ακόμη λάβουν σάρκα και οστά οι διάφορες οικονομικές θεωρίες θα λειτουργούσε σαν οπαδός του Keynes εφόσον δεν ήταν οπαδός της λιτότητας αλλά της ζήτησης, των δημοσίων επενδύσεων και ενός ελεγχόμενου πληθωρισμού. Δεν κατέστρεφε τις υποδομές που κατακτούσε αλλά τις βελτίωνε και τις αξιοποιούσε. Άφησε επίσης ανέπαφη τη διοικητική διάρθρωση της Περσίας και συνέχισε την ομαλή λειτουργία της μετά την κατάκτηση. Το εκπληκτικό ήταν ότι σύναψε και δάνεια, εκμεταλλευόμενος τον πληθωρισμό που ως γνωστό ευνοεί το δανειολήπτη!

  Πρέπει ακόμη να πούμε ότι η δραχμή έγινε γρήγορα το δολάριο ή το ευρώ της εποχής. Οι Μακεδόνες διέθεταν άφθονο χρυσό από τα χρυσορυχεία της Μακεδονίας και της Θράκης (Όλυνθος, Παγγαίο) αλλά και από τις κατακτήσεις. Έτσι η δραχμή ήταν το διεθνές και πανίσχυρο νόμισμα ονομάστηκαν Φίλιπποι ή Αλέξανδροι ανάλογα από τον ποιον απεικόνιζαν. Δραχμή και νόμισμα εξελίχθηκαν σε ταυτόσημες έννοιες. Πριν την εκστρατεία συνέρεαν χρήματα και από τα μεταλλεία του Παγγαίου.  Σχετικά με τα μεταλλεία του Παγγαίου όμως θα πρέπει να πούμε ότι η απόδοση τους ίσως να μην ήταν ικανοποιητική ώστε να καλύψει ένα τόσο μεγάλο εγχείρημα

  Ο βασιλιάς της Μακεδονίας είχε αναθέσει τη διαχείριση του γενικού ταμείου στον παιδικό του φίλο τον Άρπαλο. Ο Άρπαλος ήταν συμμαθητής του Αλεξάνδρου στη  Μίεζα. Όντας ασθενικός στο σώμα (ανάπηρος) δεν είχε τα κατάλληλα σωματικά προσόντα γεγονός το οποίο τον καθιστούσε ανίκανο για πολεμικούς σκοπούς. Ο Αλέξανδρος έχοντας τυφλή αφοσίωση στην έννοια της φιλίας, παρέβλεπε τις κατηγορίες εναντίων του Άρπαλου για αλαζονική συμπεριφορά και ατασθαλίες, διατηρώντας τον στη θέση του γενικού διαχειριστή του βασιλικού θησαυροφυλακίου.

  Όπως αποδείχτηκε όμως στην πορεία ο Αλέξανδρος στην περίπτωση του χωλού Άρπαλου έβαλε το λύκο να φυλάει τα πρόβατα! Ο Άρπαλος διέφυγε κλέβοντας πολλά χρήματα λίγο πριν από τη μάχη της Ισσού. Ο θησαυροφύλακας του Αλεξάνδρου ήξερε πως να αρπάξει τη ζωή από τα μαλλιά και να μην αφήσει καμιά χαρά της να μην πάει χαμένη!

 

Εικόνα: Αρχαία νομίσματα της εποχής του Μ. Αλεξάνδρου.

 

-Ο Παύλος Παπαδόπουλος γεννήθηκε το 1978 στη Δράμα, μεγάλωσε στις Σέρρες και έζησε στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Από το 1996 εργάζεται στο δημόσιο σε διάφορες διοικητικές θέσεις. Είναι απόφοιτος της Σχολής Αξιωματικών της Ελληνικής Αστυνομίας, της Σχολής Αστυφυλάκων της Αστυνομικής Ακαδημίας, της Σχολής Επιμόρφωσης και μετεκπαίδευσης ΕΛ.ΑΣ., και της Σχολής Ελληνικού Πολιτισμού, του Τμήματος Ανθρωπιστικών. Σπουδών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Μιλάει Αγγλικά και Γερμανικά.