Διαπιστώσεις του υποπρόξενου Μάταλα σχετικά με την δραματική για τους ελληνικούς πληθυσμούς κατάσταση στην Ανατολική Ρωμυλία μετά τη συνθήκη του Βερολίνου του 1879

Η κατάσταση που διαμορφώθηκε το 1879, μετά το συνέδριο του Βερολίνου για τους ελληνικούς πληθυσμούς της Βόρειας Θράκης (Ανατολικής Ρωμυλίας) υπήρξε εξαιρετικά δυσχερής.

Το συνέδριο ακύρωσε τη δημιουργία της μεγάλης  Βουλγαρίας του Αγίου Στεφάνου πλην όμως καθιστούσε ευνοϊκότατη τη θέση της Βουλγαρίας στην Ανατολική Ρωμυλία, όπου παρά την ισοπολιτεία που διακηρύχθηκε μεταξύ Ελλήνων και Βουλγάρων οι Βούλγαροι στην πράξη .πήραν το πάνω χέρι.

Τον Αύγουστο του 1879 ο Έλληνας υποπρόξενος  Αθ. Ματάλας περιέγραφε επιγραμματικά και με ανάγλυφο τρόπο την κατάσταση:

«Η κυβερνητική κατάστασις της επαρχίας εξακολουθεί πάντοτε η αυτή.
Εκ δε ταύτης όχι μόνον οι επανερχόμενοι Οθωμανοί ασφάλειαν καμμίαν δεν έχουσι, αλλά και οι
ημέτεροι ομογενείς, ως και πάντες οι μη Βούλγαροι, δεν ευρίσκονται εν πολύ κρείττονι καταστάσει.
Ουδεμία υπόθεσις είτε δικαστική, είτε διοικητική διεξάγεται νομίμως• πας μη Βούλγαρος έχει
Άδικον».


Με το ελληνικό κράτος να βρίσκεται αρκετά μακριά (παρεμβάλλονταν σημαντικό εδαφικό κομμάτι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας) και με πνεύμα πολιτικού και διπλωματικού ρεαλισμού ο Ματαλάς θα σημειώσει λίγο αργότερα συνειδητοποιώντας απόλυτα την κατάσταση...

«Ακόμη και εάν ολίγας ελπίδας εχωμεν επί της Ανατολικής Ρωμυλίας, ανάγκη να ενισχυθούν οι
ομογενείς εις τρόπον ώστε ν ’ αποτελέσουν αντιστάθμισμα δι ‘ αμοιβαίαν παραίτησιν των Ελλήνων επί της Ανατολικής Ρωμυλίας και των Βουλγάρων επί της Μακεδονίας».

Ήδη η ρώσικη διπλωματία είχε κατευθύνει αποτελεσματικά τους Βούλγαρους στην σλαβοποίηση
αρκετών ελληνογενών στην περιοχή. Έτσι σιγά σιγά προκρίνονταν η χρήση της αρχαίγονης ελληνικής περιοχής από την ελληνική διπλωματία ως αντίβαρου στις ελληνικές διεκδικήσεις στη Μακεδονία...