Κατά τη διάρκεια του 17ου και 18ου αιώνα στην περιοχή των Σερρών έλαβε χώρα
μία μαζική εγκατάσταση βλάχικων πληθυσμών στο νομό Σερρών.
Η μετανάστευση αυτή πραγματοποιήθηκε εξαιτίας ισχυρών πιέσεων
που δέχθηκαν οι ανωτέρω πληθυσμοί από τους Τούρκους στις περιοχές όπου
διαβιούσαν.
Σύμφωνα με μαρτυρίες όμως, οι βλάχικοι πληθυσμοί προϋπήρχαν
στο νομό Σερρών.
Ειδικότερα:
Ο χρονογράφος των Σερρών Παπασυναδινός, μνημονεύει την
ύπαρξη Βλάχων στις Σέρρες και στην περιοχή της, από το 17ο αιώνα.
Αναφέρει δε, ότι το Σεπτέμβριο του 1641, οι Βλάχοι που ζούσαν στην πόλη
των Σερρών και στην περιοχή της, επλήγησαν το ίδιο σκληρά μαζί με άλλες
εθνότητες από μια μεγάλη επιδημία πανούκλας.
Σχετικά με την ανάπτυξη των βλάχικων κοινοτήτων
κατά τον 17ο και 18ο αιώνα στο Ν. Σερρών,
έχουμε αναφορές ότι στις Σέρρες υπήρχαν βλαχόφωνοι, οι οποίοι είχαν
εγκατασταθεί από προηγούμενες μετακινήσεις πληθυσμών και είχαν ανα-
πτύξει το εμπόριο και τη βιοτεχνία.
Η μετανάστευση.
Αυτή η μαζική μετανάστευση, ανώνυμη και διευρυμένη, έγινε με όλους
τους δυνατούς τρόπους και σχήματα: οικογένειες, μικρές ομάδες, ολόκλη-
ρα χωριά. Ανάλογα με τα σχήματα αυτά, άλλαζε ή διατηρούνταν η εσω-
τερική δομή των ομάδων και των εγκαταστάσεων.
Όταν η εγκατάσταση γινόταν βαθμιαία,
τότε οι πρώτες οικογένειες αποτελούσαν τον πυρήνα,
τους ντόπιους, και όσοι έρχονταν σιγά- σιγά αποτελούσαν την περιφέρεια,
που δυναμικά όλο και μεγάλωνε, αφού ήταν δεκτοί όλοι.
Οι Βλαχόφωνοι προερχόμενοι κυρίως από τη Δυτική Μακεδονία,
την Ήπειρο, τα χωριάτου Ασπροποτάμου, τη Μοσχόπολη και το Μοναστήρι,
εγκαθίστανται στις πλαγιές του Μπέλλες και του Μενοίκιου όρους,
φτάνοντας μέχρι την Αλιστράτη, είτε δημιουργώντας καινούργια χωριά
είτε ζώντας δίπλα σε άλλους.
Έτσι, τα χωριά παρουσιάζουν μεικτό πληθυσμιακό χαρακτήρα και
διατηρούν εσωτερικούς διαχωρισμούς στη βάση της καταγωγής και της αί-
σθησης της διαφοράς.
Ο Ναούμ Μαρόκος αναφέρει σχετικά:
«Εμείς είμαστε απ’ τη Ράμνα. Εγώ γεννήθηκα εκεί.
Και οι δυό μου οι γονείς ήταν Βλάχοι.
Αυτοί ήρθαν απ’ τη Μπίτουλα (Μοναστήρι).
Απ’ το Κρούσοβο, απ’ εκεί. Πρώτα ήρθαν
αυτοί και μετά ήρθαν απ’ τη Νέβεσκα, Γραμμουστιάννιδες, κι ύστηρα ήρ-
θαν κι Μπουϊσιώτες.
Χωριά ήταν αυτά. Βλάχοι είναι αυτοί. Είχαμε ακόμη
κι Αητομηλιώτες. Το πρώτο που κάνανε μετά τα σπίτια τους ήταν αυτή η
παλιά η εκκλησία. Την πρόλαβα ιγώ. Ήταν από φλαμούρι σανίδια. Οι ίδιοι
οι Βλάχοι τόκαναν. Μερικοί απ’ αυτούς ήταν μαραγκοί……..»
Η ανάπτυξη των βλάχικων κοινοτήτων
Οι πληθυσμιακές αυτές ενότητες, οι οποίες συνιδρύουν τις νέες κοινότη-
τες, διατηρούν και αναπαράγουν τη συνείδηση της ιδιαιτερότητάς τους, κα-
θώς εγκαθίστανται σε ξεχωριστές γειτονιές (μαχαλάδες) και μεταφυτεύουν
εκεί μορφές κοινωνικών σχέσεων και νοοτροπιών, οι οποίες χαρακτηρίζουν
τις κοινότητες προέλευσής τους. Οι διαχωρισμοί εκφράζονται παραστατικά
σε διάφορες εκδηλώσεις της κοινοτικής ζωής.
«Εμείς την ημέρα των Αγίων Αποστόλων κάναμε μεγάλο πανηγύρι
και όλα τα γύρω χωριά έρχονταν για
να μας δουν πως γλεντούσαμε.
Τρεις μέρες τραγουδούσαμε και χορεύαμε.
Τραγουδούσαμε πολύ και στα Βλάχικα, μα, και στα Ελληνικά.
Είχαμε λεβέντικους χορούς.
Η μάνα μου φορούσε μακριά μεταξωτά φουστάνια και
είχε κρεμασμένες και λύρες εδώ μπροστά. Ήταν πολύ όμορφες οι γυναίκες
μας, νταρντάνες. Την ημέρα τ’ Αϊ Γιωργιού, ερχόνταν κι οι Τούρκοι απ’ τα
γειτονικά χωριά κι έμπαιναν κι αυτοί μέσα στο πανηγύρι. Εμάς οι Τούρκοι
δεν μας πείραζαν. Ένας πλούσιος Τούρκος ήταν στο Θρακικό, ο οποίος
μάζευε πολύ κόσμο και δούλευε για αυτόν, μα, τους τάιζε όμως. Δεν είχα-
με προβλήματα μαζί τους. Η Ράμνα ήταν κέντρο. Τσοπαναραίοι, πρόβατα,
όλοι κεχαγιάδες ήταν».
Η αξία αυτών των καταθέσεων είναι πολύ σημαντική,
γιατί τα άτομα θυμούνται και ανασυγκροτούν το παρελθόν τους
ως μέλη μιας κοινωνικής ομάδας καθώς η περιρρέουσα ιστορία διεισδύει
στην ατομική μνήμη. Στο προφορικό υλικό αποτυπώνουν τη νοοτροπία, τις
αντιλήψεις, τις στάσεις και τους ιδιαίτερους τρόπους πρόσληψης της πραγ-
ματικότητας καθώς και τις αντιστάσεις και τις συμπεριφορές που απορρέ-
ουν από αυτές. Και μέσα απ’ αυτό το υλικό αναδεικνύονται οι στρατηγικές
επιβίωσης, αλλά και οι αντιδράσεις εκείνες που επηρέασαν τον ιστό των
κοινωνικών σχέσεων, όπως είναι οι τρόποι συμμετοχής και βίωσης της ιστο-
ρίας.
Συμμετοχή στον εθνικοαπελευθερωτικό Μακεδονικό αγώνα.
Στις καινούργιες τους πατρίδες οι Βλάχοι, πολύ σύντομα, έκαναν έντο-
νη την παρουσία τους στην περιοχή, συμμετέχοντας και πρωτοστατώντας
στους κοινούς απελευθερωτικούς αγώνες της πατρίδας. "Πολλοί ήταν οι
Βλάχοι που ήταν πρώτοι στον Μακεδονικό Αγώνα. Δεν έχεις ακούσει για
τον καπετάν Στέργιο Βλάχμπεη; Ήταν ο φόβος κι ο τρόμος των Βουλγά-
ρων. Τίποτας δεν σκιάζονταν. Ήταν κι ο Στάϊκος, ο Αρναούτος, ο Θειός
μου ο Αραμπατζής, ο Τσίκος, ο Ρόσκας, οι Τζουμαϊλίδες κ.ά. Εδώ στη Ρά-
μνα, που ήταν ο μύλος, σκότωναν και παπάδες. Επειδή ο παπάς έψαλνε
πρώτα στα ελληνικά και μετά το γύρισε στα βουργάρικα, ήρθαν και τον
σκότωσαν."
Οι Βλάχοι αποτελούν σήμερα σημαντικό κομμάτι της πληθυσμιακής
σύνθεσης του νομού Σερρών.
μία μαζική εγκατάσταση βλάχικων πληθυσμών στο νομό Σερρών.
Η μετανάστευση αυτή πραγματοποιήθηκε εξαιτίας ισχυρών πιέσεων
που δέχθηκαν οι ανωτέρω πληθυσμοί από τους Τούρκους στις περιοχές όπου
διαβιούσαν.
Οι εγκαταστάσεις έγιναν σταδιακά γύρω στο 1750,
αφορμή ήταν οι διωγμοί των Οθωμανών μετά τα Ορλωφικά (1770-71)
και η ένοπλη σύγκρουση των Βλάχων με τον Αλή πασά (1790-1820).
Σύμφωνα με μαρτυρίες όμως, οι βλάχικοι πληθυσμοί προϋπήρχαν
στο νομό Σερρών.
Ειδικότερα:
Ο χρονογράφος των Σερρών Παπασυναδινός, μνημονεύει την
ύπαρξη Βλάχων στις Σέρρες και στην περιοχή της, από το 17ο αιώνα.
Αναφέρει δε, ότι το Σεπτέμβριο του 1641, οι Βλάχοι που ζούσαν στην πόλη
των Σερρών και στην περιοχή της, επλήγησαν το ίδιο σκληρά μαζί με άλλες
εθνότητες από μια μεγάλη επιδημία πανούκλας.
Σχετικά με την ανάπτυξη των βλάχικων κοινοτήτων
κατά τον 17ο και 18ο αιώνα στο Ν. Σερρών,
έχουμε αναφορές ότι στις Σέρρες υπήρχαν βλαχόφωνοι, οι οποίοι είχαν
εγκατασταθεί από προηγούμενες μετακινήσεις πληθυσμών και είχαν ανα-
πτύξει το εμπόριο και τη βιοτεχνία.
Η μετανάστευση.
Αυτή η μαζική μετανάστευση, ανώνυμη και διευρυμένη, έγινε με όλους
τους δυνατούς τρόπους και σχήματα: οικογένειες, μικρές ομάδες, ολόκλη-
ρα χωριά. Ανάλογα με τα σχήματα αυτά, άλλαζε ή διατηρούνταν η εσω-
τερική δομή των ομάδων και των εγκαταστάσεων.
Όταν η εγκατάσταση γινόταν βαθμιαία,
τότε οι πρώτες οικογένειες αποτελούσαν τον πυρήνα,
τους ντόπιους, και όσοι έρχονταν σιγά- σιγά αποτελούσαν την περιφέρεια,
που δυναμικά όλο και μεγάλωνε, αφού ήταν δεκτοί όλοι.
 |
| Βλάχικος γάμος στις Σέρρες το 1937 |
Οι Βλαχόφωνοι προερχόμενοι κυρίως από τη Δυτική Μακεδονία,
την Ήπειρο, τα χωριάτου Ασπροποτάμου, τη Μοσχόπολη και το Μοναστήρι,
εγκαθίστανται στις πλαγιές του Μπέλλες και του Μενοίκιου όρους,
φτάνοντας μέχρι την Αλιστράτη, είτε δημιουργώντας καινούργια χωριά
είτε ζώντας δίπλα σε άλλους.
Έτσι, τα χωριά παρουσιάζουν μεικτό πληθυσμιακό χαρακτήρα και
διατηρούν εσωτερικούς διαχωρισμούς στη βάση της καταγωγής και της αί-
σθησης της διαφοράς.
Ο Ναούμ Μαρόκος αναφέρει σχετικά:
«Εμείς είμαστε απ’ τη Ράμνα. Εγώ γεννήθηκα εκεί.
Και οι δυό μου οι γονείς ήταν Βλάχοι.
Αυτοί ήρθαν απ’ τη Μπίτουλα (Μοναστήρι).
Απ’ το Κρούσοβο, απ’ εκεί. Πρώτα ήρθαν
αυτοί και μετά ήρθαν απ’ τη Νέβεσκα, Γραμμουστιάννιδες, κι ύστηρα ήρ-
θαν κι Μπουϊσιώτες.
Χωριά ήταν αυτά. Βλάχοι είναι αυτοί. Είχαμε ακόμη
κι Αητομηλιώτες. Το πρώτο που κάνανε μετά τα σπίτια τους ήταν αυτή η
παλιά η εκκλησία. Την πρόλαβα ιγώ. Ήταν από φλαμούρι σανίδια. Οι ίδιοι
οι Βλάχοι τόκαναν. Μερικοί απ’ αυτούς ήταν μαραγκοί……..»
Η ανάπτυξη των βλάχικων κοινοτήτων
Οι πληθυσμιακές αυτές ενότητες, οι οποίες συνιδρύουν τις νέες κοινότη-
τες, διατηρούν και αναπαράγουν τη συνείδηση της ιδιαιτερότητάς τους, κα-
θώς εγκαθίστανται σε ξεχωριστές γειτονιές (μαχαλάδες) και μεταφυτεύουν
εκεί μορφές κοινωνικών σχέσεων και νοοτροπιών, οι οποίες χαρακτηρίζουν
τις κοινότητες προέλευσής τους. Οι διαχωρισμοί εκφράζονται παραστατικά
σε διάφορες εκδηλώσεις της κοινοτικής ζωής.
«Εμείς την ημέρα των Αγίων Αποστόλων κάναμε μεγάλο πανηγύρι
και όλα τα γύρω χωριά έρχονταν για
να μας δουν πως γλεντούσαμε.
Τρεις μέρες τραγουδούσαμε και χορεύαμε.
Τραγουδούσαμε πολύ και στα Βλάχικα, μα, και στα Ελληνικά.
Είχαμε λεβέντικους χορούς.
Η μάνα μου φορούσε μακριά μεταξωτά φουστάνια και
είχε κρεμασμένες και λύρες εδώ μπροστά. Ήταν πολύ όμορφες οι γυναίκες
μας, νταρντάνες. Την ημέρα τ’ Αϊ Γιωργιού, ερχόνταν κι οι Τούρκοι απ’ τα
γειτονικά χωριά κι έμπαιναν κι αυτοί μέσα στο πανηγύρι. Εμάς οι Τούρκοι
δεν μας πείραζαν. Ένας πλούσιος Τούρκος ήταν στο Θρακικό, ο οποίος
μάζευε πολύ κόσμο και δούλευε για αυτόν, μα, τους τάιζε όμως. Δεν είχα-
με προβλήματα μαζί τους. Η Ράμνα ήταν κέντρο. Τσοπαναραίοι, πρόβατα,
όλοι κεχαγιάδες ήταν».
Η αξία αυτών των καταθέσεων είναι πολύ σημαντική,
γιατί τα άτομα θυμούνται και ανασυγκροτούν το παρελθόν τους
ως μέλη μιας κοινωνικής ομάδας καθώς η περιρρέουσα ιστορία διεισδύει
στην ατομική μνήμη. Στο προφορικό υλικό αποτυπώνουν τη νοοτροπία, τις
αντιλήψεις, τις στάσεις και τους ιδιαίτερους τρόπους πρόσληψης της πραγ-
ματικότητας καθώς και τις αντιστάσεις και τις συμπεριφορές που απορρέ-
ουν από αυτές. Και μέσα απ’ αυτό το υλικό αναδεικνύονται οι στρατηγικές
επιβίωσης, αλλά και οι αντιδράσεις εκείνες που επηρέασαν τον ιστό των
κοινωνικών σχέσεων, όπως είναι οι τρόποι συμμετοχής και βίωσης της ιστο-
ρίας.
 |
| Βλάχικη φορεσιά γάμου στο Χιονοχώρι Σερρών |
Συμμετοχή στον εθνικοαπελευθερωτικό Μακεδονικό αγώνα.
Στις καινούργιες τους πατρίδες οι Βλάχοι, πολύ σύντομα, έκαναν έντο-
νη την παρουσία τους στην περιοχή, συμμετέχοντας και πρωτοστατώντας
στους κοινούς απελευθερωτικούς αγώνες της πατρίδας. "Πολλοί ήταν οι
Βλάχοι που ήταν πρώτοι στον Μακεδονικό Αγώνα. Δεν έχεις ακούσει για
τον καπετάν Στέργιο Βλάχμπεη; Ήταν ο φόβος κι ο τρόμος των Βουλγά-
ρων. Τίποτας δεν σκιάζονταν. Ήταν κι ο Στάϊκος, ο Αρναούτος, ο Θειός
μου ο Αραμπατζής, ο Τσίκος, ο Ρόσκας, οι Τζουμαϊλίδες κ.ά. Εδώ στη Ρά-
μνα, που ήταν ο μύλος, σκότωναν και παπάδες. Επειδή ο παπάς έψαλνε
πρώτα στα ελληνικά και μετά το γύρισε στα βουργάρικα, ήρθαν και τον
σκότωσαν."
Οι Βλάχοι αποτελούν σήμερα σημαντικό κομμάτι της πληθυσμιακής
σύνθεσης του νομού Σερρών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου